Επικηφισιά

Επικηφισιά
Γενικά στοιχεία
Ονομασία	Ἐπικηφισιά
Άλλες ονομασίες	Ἐπικηφισία (λανθασμένος τονισμός)
Κύριος οικισμός	Επικηφισιά
Διοικητικά στοιχεία
Ταυτότητα	δήμος της αρχαίας Αττικής
Ονομασία δήμου	Δήμος Επικηφισίων
Ονομασία δημότη	Επικηφίσιος
Φυλή	Οινηίδα
Τριττύς	Άστεως
Σύστημα εξουσίας	Πόλη–κράτος
Πολιτικό σύστημα	Αθηναϊκή Δημοκρατία
Τίτλος ηγέτη	δήμαρχος
Λήψη αποφάσεων	Αρχαία Βουλή & Δήμος
Αριθμός βουλευτών
1η περίοδος ; 508 – 307/306 π.Χ.	1
2η περίοδος ; 307/306–224/223 π.Χ.	1
3η περίοδος ; 224/223–201/200 π.Χ.	1
4η περίοδος ; 201/200 π.Χ.– 126/127	άγνωστος
5η περίοδος ; 126/127–3ος αιώνας	άγνωστος
Ιστορική εξέλιξη
Ίδρυση	508 ΠΚΕ
Λήξη	3ος αιώνας
Λατρευτικές παραδόσεις
Μυθολογία	Κηφισός
Αρχαιολογία
Περιοχή
	Αρχαία Αττική
	Οι δήμοι της αρχαίας Αττικής
	π; σ; ε;

Η Επικηφισιά, ή (λανθασμένα) Επικηφισία / Επικηφησία, ή οι Επικηφίσιοι, (αρχαία ελληνικά: Ἐπικηφισιά‎‎, ο δήμος: Επικηφισίων ή Επικηφησίων) ήταν αρχαίος οικισμός και δήμος της Οινηίδας (περιοχή της Αρχαίας Αττικής και φυλή της αρχαίας Αθήνας).

Ονομασία

Ο δήμος πήρε το όνομά του, όπως άλλωστε και ο αρχαίος δήμος της Κηφισιάς, από τη δευτερεύουσα θεότητα της αρχαίας Αττικής, του μυθικού Κηφισού, η οποία ήταν αλληγορική προσωποποίηση του ομώνυμου ποταμού Κηφισού.

Τοποθεσία της αρχαίας Επικηφισιάς

Ο δήμος της Επικηφισιάς, ήταν μικρός δήμος του άστεως.^[1] Σύμφωνα με τον John S. Traill βρισκόταν στην κοιλάδα του ποταμού Κηφισού, κοντά στις Λακιάδες.^[2]^[3] Η θέση του δήμου, ήταν στα βορειοδυτικά της Αθήνας και αν και δεν έχει ακόμα ταυτισθεί, σύμφωνα με διάφορους ερευνητές, βρισκόταν σε τμήμα της περιοχής, το οποίο σήμερα περιλαμβάνεται στη Νέα Ιωνία.^[4]

Ο ερευνητής του 19ου αιώνα Διονύσιος Σουρμελής, τοποθετούσε τον δήμο σε θέση κοντά στο σημείο που ενώνονταν οι ποταμοί Κηφισός και Σουνάς «περί τον υδρόμυλον Κτυπητόν, όπου εισί πέριξ και οι έτεροι υδρόμυλοι και το χωρίον ο άγιος Νικόλαος, όπερ εστί κτήμα ήδη της Μονής Πετράκη».^[5]

Η συμμετοχή του δήμου στην αρχαία Βουλή

Ο δήμος, η ύπαρξη του οποίου επιβεβαιώνεται και από διάφορες επιγραφές,^[6] ως μέλος της Οινηίδας φυλής, συμμετείχε με 1 βουλευτή (ίσως και με 2 βουλευτές για κάποιο χρονικό διάστημα) στην αρχαία Βουλή των 500, κατά την πρώτη περίοδο (508 – 307/306 π.Χ.). Τη δεύτερη περίοδο (307/306 – 224/223 π.Χ.) και την τρίτη περίοδο (224/223 – 201/200 π.Χ.), αντιπροσωπευόταν επίσης με 1 βουλευτή στη Βουλή των 600. Κατά την τέταρτη περίοδο (201/200 π.Χ. – 126/127), καθώς και την πέμπτη περίοδο (126/127 – 3ος αιώνας) είναι άγνωστος ο αριθμός βουλευτών–αντιπροσώπων του δήμου.

Οι κάτοικοι της Επικηφισιάς

Ο δημότης της αρχαίας Επικηφισιάς ονομαζόταν Επικηφίσιος ή Επικηφήσιος.^[7] Αν και ο δήμος εθεωρείτο ότι ήταν μικρός και ασήμαντος, ωστόσο στεγαζόταν σε αυτόν ο οίκος των Σαλαμινίων, οικογένειας με καταγωγή από τη Σαλαμίνα. Αυτή η αριστοκρατική οικογένεια ευγενών συμμετείχε σε κοινότητα ιερέων και προήδρευε σε μερικές από τις γνωστές αρχαίες εορτές της Αθήνας, όπως τα Σκιροφόρια, που ήταν αφιερωμένα στην Αθηνά Σκιρία, καθώς και σε άλλες εορτές αφιερωμένες στην Άγλαυρο, στην Πάνδροσο και στη Γαία Κουροτρόπο.

Μια άλλη οικογένεια ευγενών της Επικηφισιάς ήταν οι Αφειδαντίδες, οι οποίοι ισχυρίζονταν ότι κατάγονταν από τον Αφείδα, βασιλιά της αρχαίας Αθήνας και δισέγγονου του Θησέα. Η Επικηφισιά, επίσης, διέθετε δικό της Δικαστήριο και είχε τάξη επίσημων νομικών, που περιελάμβανε τους δημόσιους κατηγόρους.

Δείτε επίσης

Παραπομπές-σημειώσεις

↑ [...] "Epicephisia: (Ἐπικηφισία; Epikēphisía). Attic asty deme of the phyle Oeneis. One (or two) bouleut(ai). The approximate location of E. in the Cephissus valley at Laciadae is evident from the name and the site where the decree on deme was found IG II2 1205 at Dipylon, see [1. 40]". [...] Epicephisia Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.
↑ John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 133.
↑ Ελληνικές επιγραφές - IG II² 1205^{[νεκρός σύνδεσμος]}
↑ [...]"Αρχαίος δήμος της Αττικής. Ανήκε στην Οινηίδα φυλή και βρισκόταν ΒΔ των Αθηνών, περίπου στη σημερινή Νέα Ιωνία". [...] Επικηφισία ή Επικηφίσιοι Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.
↑ Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 91-92: [...] "Επικηφισία, ο δημότης Επικηφίσιος. Μόνος ο Στέφανος μνημονεύει τον δήμον τούτον. Ο Ευστάθιος εν Ιλ. Ρ. ς. 275. 21 λέγει ότι Επικηφίσιοι λέγονται οι περί τον Κηφισόν οικούντες. Περί τον Κηφισόν των Αθηνών σφ' ου μέρους εκπηγάζει μέχρις ου έκβάλλει εις Φαλληρικόν, κατώκουν δήμοι πολλοί• ο λόγος είνε ήδη περί του δήμου Επικηφισίας, και πόθεν ούτως ωνομάσθη• ότι ο δήμος ην περί τον Κηφισόν τούτο είνε αδιαφιλονείκητον, πόθεν δε η ονομασία αύτη πρέπει να το εύρωμεν. Ο Κηφισός ρέει εκ Τριμενείας. ως προείρηται, έχει εκ Πάρνηθος έτερον ποταμόν έκβάλλοντα προς αυτόν, ως ο Ιλισσός τον Ηριδανόν, καλούμενος ήδη Σουνάς. Ο επικηφίσιος ούτος ποταμός κατέστη και ούτος, ως και ο Ηριδανός, χειμαρρώδης, μόνον ρέων τον χειμώνα ολίγον, το δε θέρος παυόμενος. Ενούται δε ούτος τω Κηφισώ περί τον υδρόμυλον Κτυπητόν, όπου εισί πέριξ και οι έτεροι υδρόμυλοι και το χωρίον ο άγιος Νικόλαος, όπερ εστί κτήμα ήδη της Μονής Πετράκη. Επειδή δε έκειτο μεταξύ των δύω ποταμών ωνομάσθη Επικηφισία• τούτο γαρ σημαίνει η λέξις, ήτις εν τη παρακμή μετωνομάσθη Κηπισία, και ο εν αυτή υδρόμυλος Κηπιτός, ον εσχάτως ιδιοκτήτης τις αύτού διώρθωσεν ως εσφαλμένον δήθεν εις Κτυπητόν. Η κώμη λοιπόν του δήμου ην περί τόν μύλον Κηπιτόν και μεταγενεστέρως, γενομένης μικράς μεταθέσεως, εις τον τόπον του αγίου Νικολάου, ένθα μαρτυρούσι πολλά σημεία περί της υπάρξεως αυτής. Δια να τοποθετησω αναμαρτήτως την Επικηφισίαν άλλον τόπον καταλληλότερον δεν εδυνήθην να εύρω περι τον Κηφισόν από της αρχής του μέχρι των εκβολών διότι δεν υπάρχει άλλος ποταμός ενούμενος με αυτόν, ειμή ον ανωτέρω εκάλεσα Επικηφίσιον, ως εις τον Κηφισόν εισβάλλων". [...]
↑ Επικηφ^{[νεκρός σύνδεσμος]}, στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org
↑ Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Επικηφησία, δήμος της Οινηίδος φυλής. ο δημότης Επικηφήσιος. τα τοπικά Επικηφησιάθεν". [...], σελ. 121.

Πηγές–βιβλιογραφία

Πρωτογενείς πηγές

Ελληνικές επιγραφές - IG II² 1205^{[νεκρός σύνδεσμος]} και Επικηφ^{[νεκρός σύνδεσμος]}.

Δευτερογενείς πηγές

Epicephisia, στην ιστοσελίδα: referenceworks.brillonline.com,
John S. Traill: The political organization of Attica: a study of the demes, trittyes, and phylai, and their representation in the Athenian Council,“Attica”, (19, 49, 69, 110 no. 40, table 6.). Princeton: American School of Classical Studies at Athens (ASCSA), 1975, (ISBN 978-0-87661-514-0)
John S. Traill:: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 133.
Peter Siewert, "Die Trittyen Attikas und die Heeresreform des Kleisthenes", C.H. Beck, München 1982, (ISBN 3406080634), (ISBN 9783406080630)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

«Epikephisia». www.ancientworlds.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 3 Μαΐου 2015.
Traill, J. «Places: 579922 (Epikephisia)». Pleiades. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2017.
Epikephisia, Kephisos valley, W Athens, στις ιστοσελίδες: http://imperium.ahlfeldt.se & https://web.archive.org/web/20170808012018/http://dare.ht.lu.se/, Ψηφιακός Άτλας της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ("Digital Atlas of the Roman Empire", Johan Ahlfeldt, Department of Archaeology and Ancient History, Lund University, Sweden), Πανεπιστήμιο Λουντ, Λουντ, Σουηδία, πρόγραμμα: Pelagios.
Epikephisia^{[νεκρός σύνδεσμος]}, Lexicon of Greek Personal Names (LGPN).
Epikephisia, Attic Inscriptions Online.

[1] [...] "Epicephisia: (Ἐπικηφισία; Epikēphisía). Attic asty deme of the phyle Oeneis. One (or two) bouleut(ai). The approximate location of E. in the Cephissus valley at Laciadae is evident from the name and the site where the decree on deme was found IG II2 1205 at Dipylon, see [1. 40]". [...] Epicephisia Αρχειοθετήθηκε 2016-03-04 στο Wayback Machine.

[2] John S. Traill: Demos and trittys. Epigraphical and topographical studies in the organization of Attica. Athenians Victoria College, Toronto 1986, p. 133.

[3] Ελληνικές επιγραφές - IG II² 1205^{[νεκρός σύνδεσμος]}

[4] [...]"Αρχαίος δήμος της Αττικής. Ανήκε στην Οινηίδα φυλή και βρισκόταν ΒΔ των Αθηνών, περίπου στη σημερινή Νέα Ιωνία". [...] Επικηφισία ή Επικηφίσιοι Αρχειοθετήθηκε 2021-01-23 στο Wayback Machine.

[Sourmelis87-5] Διονύσιος Σουρμελής, "Αττικά: ή περί δήμων Αττικής εν οις και περί τινων μερών του Άστεως". Υπό Διονύσιου Σουρμελή. Έκδοσις πρώτη. Τύποις Αλεξάνδρου Κ. Γκαρπολά, Εν Αθήναις 1854 και "Attika hē peri dēmōn Attikēs en hois kai peri tinōn merōn asteōs", Dionysios Surmelēs, Gkarpola, 1854, σελ. 91-92: [...] "Επικηφισία, ο δημότης Επικηφίσιος. Μόνος ο Στέφανος μνημονεύει τον δήμον τούτον. Ο Ευστάθιος εν Ιλ. Ρ. ς. 275. 21 λέγει ότι Επικηφίσιοι λέγονται οι περί τον Κηφισόν οικούντες. Περί τον Κηφισόν των Αθηνών σφ' ου μέρους εκπηγάζει μέχρις ου έκβάλλει εις Φαλληρικόν, κατώκουν δήμοι πολλοί• ο λόγος είνε ήδη περί του δήμου Επικηφισίας, και πόθεν ούτως ωνομάσθη• ότι ο δήμος ην περί τον Κηφισόν τούτο είνε αδιαφιλονείκητον, πόθεν δε η ονομασία αύτη πρέπει να το εύρωμεν. Ο Κηφισός ρέει εκ Τριμενείας. ως προείρηται, έχει εκ Πάρνηθος έτερον ποταμόν έκβάλλοντα προς αυτόν, ως ο Ιλισσός τον Ηριδανόν, καλούμενος ήδη Σουνάς. Ο επικηφίσιος ούτος ποταμός κατέστη και ούτος, ως και ο Ηριδανός, χειμαρρώδης, μόνον ρέων τον χειμώνα ολίγον, το δε θέρος παυόμενος. Ενούται δε ούτος τω Κηφισώ περί τον υδρόμυλον Κτυπητόν, όπου εισί πέριξ και οι έτεροι υδρόμυλοι και το χωρίον ο άγιος Νικόλαος, όπερ εστί κτήμα ήδη της Μονής Πετράκη. Επειδή δε έκειτο μεταξύ των δύω ποταμών ωνομάσθη Επικηφισία• τούτο γαρ σημαίνει η λέξις, ήτις εν τη παρακμή μετωνομάσθη Κηπισία, και ο εν αυτή υδρόμυλος Κηπιτός, ον εσχάτως ιδιοκτήτης τις αύτού διώρθωσεν ως εσφαλμένον δήθεν εις Κτυπητόν. Η κώμη λοιπόν του δήμου ην περί τόν μύλον Κηπιτόν και μεταγενεστέρως, γενομένης μικράς μεταθέσεως, εις τον τόπον του αγίου Νικολάου, ένθα μαρτυρούσι πολλά σημεία περί της υπάρξεως αυτής. Δια να τοποθετησω αναμαρτήτως την Επικηφισίαν άλλον τόπον καταλληλότερον δεν εδυνήθην να εύρω περι τον Κηφισόν από της αρχής του μέχρι των εκβολών διότι δεν υπάρχει άλλος ποταμός ενούμενος με αυτόν, ειμή ον ανωτέρω εκάλεσα Επικηφίσιον, ως εις τον Κηφισόν εισβάλλων". [...]

[6] Επικηφ^{[νεκρός σύνδεσμος]}, στην ιστοσελίδα: epigraphy.packhum.org

[7] Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Επικηφησία, δήμος της Οινηίδος φυλής. ο δημότης Επικηφήσιος. τα τοπικά Επικηφησιάθεν". [...], σελ. 121.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]