Εύζωνες

Οι Εύζωνοι (στην καθομιλουμένη και "Εύζωνες", από το αρχαιοελληνικό επίθετο "εύζωνος" < ευ + ζώνη = ο καλά ζωσμένος) είναι επίλεκτοι στρατιώτες του ελληνικού στρατού, ευρύτερα γνωστοί ως τσολιάδες. Η στολή τους καθιερώθηκε επίσημα από τον βασιλέα Όθωνα της Ελλάδας, την οποία έφερε και ο ίδιος σε επίσημες εμφανίσεις.

Εύζωνες
Χώρα	Ελλάδα ! Ελλάδα
Κλάδος	Στρατός ξηράς (ΣΞ)
Τύπος	Πεζικό
Ρόλος	Συμβολικός
Υπαγωγή	Προεδρική Φρουρά
Αρχηγείο	Αθήνα, Ελλάδα (στρατόπεδο Γεώργιος Τζαβέλας)
Ψευδώνυμο	Τσολιάδες
Εμβατήριο	Ευζωνάκι
Εξοπλισμός	Τυφέκιο M1 Garand
Συμπλοκές	Ελληνοτουρκικός Πόλεμος (1897) Α΄ Βαλκανικός πόλεμος Β΄ Βαλκανικός Πόλεμος Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Μικρασιατική εκστρατεία Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος 1946-1949
Διακριτικά
Επίρραμμα μανικιού	(στολή εξόδου)

Παράταξη ευζώνων στο στρατόπεδο της Προεδρικής Φρουράς, πρώην στρατόπεδο Βασιλέως Γεωργίου Β΄

Μέσα από την ιστορική δράση των ευζωνικών ταγμάτων οι εύζωνες έχουν αναχθεί σε σύμβολα γενναιότητας για τον ελληνικό λαό. Στις μέρες μας «Εύζωνοι» καλούνται οι στρατιώτες της Προεδρικής Φρουράς, οι οποίοι εκτελούν αποστολές συμβολικού χαρακτήρα, με κεντρική τη φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη και του Προεδρικού Μεγάρου.

Ιστορία

Η ιστορία των ευζωνικών ταγμάτων (αργότερα συνταγμάτων) ξεκινά το 1867, με την ίδρυση τεσσάρων ταγμάτων, καθένα από τα οποία διέθετε οργανική δύναμη τεσσάρων λόχων. Κεντρική τους αποστολή ήταν η φύλαξη της μεθορίου. Το 1868 προστέθηκε σε κάθε τάγμα ευζώνων και πέμπτος λόχος. Η αρχική σύνθεση αυτών των ταγμάτων αποτελούνταν από εθελοντές, υπαξιωματικούς ή οπλίτες, οι οποίοι συνήθως κατάγονταν από ορεινές περιοχές.

Η ένδοξη δράση των ευζωνικών ταγμάτων κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών Πολέμων υπήρξε καταλυτική με αποτέλεσμα οι εύζωνοι να λάβουν στη συνείδηση του ελληνικού λαού την εικόνα ηρώων. Έντονη δράση είχαν τα ευζωνικά τάγματα και κατά τη διάρκεια των υπόλοιπων ένοπλων συγκρούσεων του 20ού αιώνα στις οποίες είχε εμπλακεί ο ελληνικός στρατός (Μικρασιατική Εκστρατεία, Πρώτος και Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος).

Από το 1914, ως ιδιαίτερη μονάδα ευζώνων συγκροτείται η Ανακτορική Φρουρά. Ο τίτλος της έχει μετατραπεί αρκετές φορές από τότε (Φρουρά Σημαίας, Φρουρά Μνημείου Αγνώστου Στρατιώτη, Βασιλική Φρουρά, Προεδρική Φρουρά). Η σημερινή της ονομασία είναι «Προεδρική Φρουρά», η οποία της αποδόθηκε το 1974, μετά τη κατάρρευση της δικτατορίας Παπαδόπουλου.

Ιδιαίτερα ξεχωριστή θέση στην ιστορία των ευζωνικών ταγμάτων κατέχουν τα 3/40 και 5/42 Συντάγματα Ευζώνων, κυρίως λόγω της δράσης τους κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας. Πέρα από την αποτελεσματικότητά του κατά τη διάρκεια των πρώτων στρατιωτικών επιχειρήσεων, μετά την κατάρρευση του ελληνικού μετώπου κάτω από την καθοδήγηση του διοικητή του Νικόλαου Πλαστήρα, το 5/42 Σύνταγμα Ευζώνων έφτασε συντεταγμένο στον Τσεσμέ, από όπου και διαπεραιώθηκε στο νησί της Χίου.

Ο συνταγματάρχης Δημήτριος Ψαρρός οργάνωσε το 5/42 Σύνταγμα το 1942 για να συμμετάσχει στην εθνικη αντίσταση στους κατακτητές. Έδωσε πολλές ηρωικές μάχες στα βουνά της Στερεάς Ελλάδος εναντίον των Γερμανών και το Σύνταγμα για ακόμη μια φορά έγινε το «Ασκέρι του Διαβόλου».

Οι εύζωνοι σήμερα

Οι σημερινοί εύζωνοι εκτελούν μόνο αποστολές τελετουργικού χαρακτήρα. Η πλέον γνωστή είναι η συμβολική φύλαξη του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη, που βρίσκεται στην Πλατεία Συντάγματος, δίπλα στην Βουλή των Ελλήνων. Σκοπιές όμως ευζώνων υπάρχουν και στο Προεδρικό Μέγαρο και στην πύλη του στρατοπέδου της Προεδρικής Φρουράς, πρώην στρατόπεδο Βασιλέως Γεωργίου Β΄, που βρίσκεται στο Β.Α. άκρο του Εθνικού Κήπου με είσοδο από την οδό Ηρώδου του Αττικού. Άλλες υποχρεώσεις των ευζώνων είναι:

• Η επίσημη έπαρση και υποστολή της ελληνικής σημαίας στον Ιερό Βράχο της Ακρόπολης. Πραγματοποιείται κάθε Κυριακή (τις υπόλοιπες μέρες της εβδομάδας η έπαρση και υποστολή της σημαίας γίνεται από τον Λόχο ΥΕΑ της Σχολής Διαβιβάσεων)
• Η απόδοση εθιμοτυπικών τιμών στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και σε αρχηγούς ξένων κρατών.
• Η απόδοση τιμών ομοίως στους πρεσβευτές ξένων κρατών κατά τη διάρκεια επίδοσης διαπιστευτηρίων στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.

Εύζωνοι επίσης συνοδεύουν κάθε χρόνο το Άγιο Φως, στη μεταφορά του από τα Ιεροσόλυμα στην Αθήνα. Η συμμετοχή στη συνοδεία του Αγίου Φωτός θεωρείται η ύψιστη τιμή για έναν εύζωνα. Την 25η Μαρτίου κάθε έτους, τμήμα ευζώνων συμμετέχει εκτός της παρέλασης στην Αθήνα και στις εορταστικές εκδηλώσεις της ελληνικής ομογένειας των ΗΠΑ, πραγματοποιώντας παρέλαση στην 5η Λεωφόρο της Νέας Υόρκης. Τα τελευταία χρόνια συμμετέχουν στην επέτειο για την έξοδο του Μεσσολογίου συνοδεύοντας την εικόνα και στην απελευθέρωση των Ιωαννίνων κάνοντας παρέλαση στην κεντρική λεωφόρο της πόλης. Στις 4 Οκτωβρίου 2019 οι Εύζωνοι παρέλασαν για πρώτη φορά στην Ξάνθη, συμμετέχοντας στις εορταστικές εκδηλώσεις για την επέτειο της συμπλήρωσης 100 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης.

Η ευζωνική ενδυμασία

Αλλαγή φρουράς Ευζώνων πρό του Μνημείου του Άγνωστου Στρατιώτη

Οι Εύζωνοι είναι παγκοσμίως γνωστοί για την ενδυμασία που φέρουν. Η φουστανέλα σχεδιάστηκε ως στολή για την Ανακτορική παλιότερα και σήμερα Προεδρική Φρουρά. Βάση για τη δημιουργία της στολής των Ευζώνων αποτέλεσε η παραδοσιακή φουστανέλα της Ναυπάκτου, που θεωρείται ο νεότερος τύπος φουστανέλας και κατά τα παλιότερα χρόνια εντοπιζόταν σε ολόκληρη τη Στερεά Ελλάδα, την Πελοπόννησο και τη Θεσσαλία.

Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός συμβολισμών που αποδίδονται στα χαρακτηριστικά της ευζωνικής στολής. Για παράδειγμα, ο αριθμός των δίπλων της φουστανέλας φημολογείται πως είναι ίσος με τη διάρκεια (σε έτη) της περιόδου της Τουρκοκρατίας, δηλαδή 400. Παρ' όλ' αυτά, οι φουστανέλες που φέρουν στις μέρες μας οι Εύζωνοι σπάνια έχουν ακριβώς 400 δίπλες.

Τα υπόλοιπα μέρη που συγκροτούν την ευζωνική στολή είναι:

• Το φάριο (ή φάρεο). Είναι το καπέλο του εύζωνα. Το φάριο έχει κόκκινο χρώμα και είναι κατασκευασμένο από τσόχα. Στη θέση του μετώπου φέρει το ελληνικό εθνόσημο. Χαρακτηριστικό κομμάτι του φάριου αποτελεί η μακριά μαύρη φούντα, κατασκευασμένη από μετάξι. Το σχήμα της θεωρείται πως συμβολίζει το δάκρυ του Χριστού στη Σταύρωση.
• Το πουκάμισο. Είναι λευκού χρώματος και έχει χαρακτηριστικά μεγάλο άνοιγμα μανικιών. Το λευκό χρώμα, το οποίο κυριαρχεί σε ολόκληρη την ευζωνική στολή, θεωρείται πως συμβολίζει την αγνότητα των εθνικών αγώνων.
• Η φέρμελη. Είναι το γιλέκο του εύζωνα. Αποτελεί το δυσκολότερο, όσον αφορά την κατασκευή του, κομμάτι της ευζωνικής στολής. Διαθέτει λευκά και επίχρυσα νήματα, με τα οποία απεικονίζονται σχέδια λαογραφικής σημασίας. Ένα από αυτά αποτελούν και τα αρχικά γράμματα "Χ" και "Ο", τα οποία θεωρείται ότι αντιστοιχούν στις λέξεις Χριστιανός και Ορθόδοξος.

Παράταξη ευζώνων: Διακρίνονται η φουστανέλα, οι ευζωνικές κάλτσες, οι καλτσοδέτες και τα τσαρούχια.

Εύζωνος με καλοκαιρινή κάπα (ντουλαμά).

• Οι κάλτσες. Είναι λευκές και κατασκευασμένες από μαλλί. Κάθε εύζωνας φέρει από δύο κάλτσες σε κάθε πόδι. Οι κάλτσες στηρίζονται στη μέση του εύζωνα, κάτω από τη φουστανέλα, με τη βοήθεια μιας δερμάτινης ζώνης που ονομάζεται ανάσπαστος.
• Οι καλτσοδέτες. Είναι μαύρου χρώματος και κατασκευασμένες από μετάξι.
• Τα τσαρούχια. Είναι τα υποδήματα του εύζωνα. Είναι κόκκινου χρώματος και κατασκευασμένα από δέρμα. Στη σόλα κάθε τσαρουχιού βρίσκονται καρφωμένα περίπου 60 καρφιά (προκαδούρες), τα οποία είναι υπεύθυνα για τον επιβλητικό ήχο που ακούγεται κατά το βηματισμό ενός εύζωνα. Κατά μέσο όρο, το κάθε τσαρούχι ζυγίζει τρία κιλά. Χαρακτηριστικό κομμάτι των τσαρουχιών αποτελούν οι μαύρες φούντες στις οποίες καταλήγουν οι μύτες τους. Θεωρείται πως η αρχική τους χρήση ήταν να κρύβονται σε αυτές μικρά κοφτερά αντικείμενα που θα μπορούσαν αιφνιδιαστικά να τραυματίσουν τον εχθρό σε μία «σώμα με σώμα» μάχη. Άλλη άποψη είναι ότι οι φούντες προστάτευαν τα δάχτυλα των ποδιών από το χιόνι και τα κρυοπαγήματα.
• Οι φυσιγγιοθήκες. Κατασκευασμένες από δέρμα.

Η ευζωνική στολή που περιγράφεται παραπάνω αποτελεί την επίσημη εκδοχή. Οι εύζωνοι που φυλάσσουν το Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη φέρουν αυτή την στόλη μόνο τις Κυριακές ή κατά τη διάρκεια εθνικών εορτών. Τις υπόλοιπες μέρες φέρουν την λεγόμενη καθημερινή ευζωνική ενδυμασία. Σε αυτήν το λευκό πουκάμισο, η φέρμελη και η φουστανέλα αντικαθίστανται από τον ντουλαμά, τη χαρακτηριστική στολή των αγωνιστών του Μακεδονικού Αγώνα, βασισμένη στην παραδοσιακή ενδυμασία του χωριού Άλωνα Φλώρινας. Ο χειμερινός ντουλαμάς είναι σκούρου μπλε χρώματος, ενώ ο θερινός ανοικτού καφέ.

Σε εθιμοτυπικές εκδηλώσεις της Προεδρικής Φρουράς ορισμένοι εύζωνοι φέρουν τις παραδοσιακές στολές της Κρήτης και του Πόντου, ως αναγνώριση της συμβολής αυτών των περιοχών στους εθνικούς αγώνες. Από το 2020, στις λίγες αυτές φορεσιές των ανδρών της Προεδρικής Φρουράς, θα ενταχθεί και μια ενδυμασία βασισμένη στην παραδοσιακή θρακιώτικη φορεσιά.

Μια παραλλαγή της ευζωνικής ενδυμασίας (την οποία έφερε και ο Όθων) συναντάται στους αξιωματικούς της φρουράς, οι οποίοι δεν φορούν κάλτσες, καλτσοδέτες και τσαρούχια, αλλά περισκελίδα (παντελόνι), μακρύτερη φουστανέλα και στιβάλια (μπότες).

Εκπαίδευση

Η εκπαίδευση των ευζώνων διαρκεί έξι εβδομάδες. Περιλαμβάνει αρχικά ασκήσεις με και χωρίς όπλο, ακινησία 60-120 λεπτών και μετά ακολουθεί ο ευζωνικός βηματισμός και η ευζωνική υπηρεσία. Επίσης, έχει σωματική αγωγή και ασκήσεις παρελάσεων σε καθημερινή βάση.

Κριτήρια Επιλογής

Για να γίνει κανείς Εύζωνας πρέπει να έχει ύψος που να υπερβαίνει το 1,87, άριστη σωματική διάπλαση και να είναι σε άριστη ψυχοπνευματική κατάσταση.

Ηχητικό αρχείο

Ευζωνικός χορός

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Η επίσημη ιστοσελίδα της Προεδρικής Φρουράς
• Official Homepage

Εικόνες

• 
  Όθων της Ελλάδας
• 
  Άντρες του τακτικού "Τυπικού", 1830
• 
  Ελαφρύ πεζικό Ρουμελιωτών, 1838
• 
  Εύζωνας σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Εύζωνας σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Εύζωνας σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Εύζωνας σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  "Αλλαγή φρουράς ανακτόρων" σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  "Κρητικοί χωροφύλακες και εύζωνος εν στολή εκστρατείας", επιστολικό δελτάριο του c.1910
• 
  "Χορός στρατιωτών της Ανακτορικής Φρουράς", επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Χορός ευζώνων σε επιστολικό δελτάριο του 1906.
• 
  Παρέλαση Ευζώνων σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Παρέλαση Ευζώνων σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Ασπρόμαυρη φωτογραφία Εύζωνα σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Ασπρόμαυρη φωτογραφία Εύζωνα σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Ασπρόμαυρη φωτογραφία Εύζωνα σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Ασπρόμαυρη φωτογραφία Εύζωνα σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Ασπρόμαυρη φωτογραφία εύζωνα της Keystone View Company, αρχές 20ού αι.
• 
  Ασπρόμαυρη φωτογραφία Εύζωνα με χειμερινή στολή σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Ασπρόμαυρη φωτογραφία αγήματος ευζώνων σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Ασπρόμαυρη φωτογραφία ευζώνων σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Ασπρόμαυρη φωτογραφία ευζώνων σε επιστολικό δελτάριο των αρχών του 20ού αι.
• 
  Εύζωνες στη Σμύρνη, 1919
• 
  Αξιωματικός