Βικιπαίδεια

Η οικογένεια του Καρόλου Δ΄

Eλαιογραφία (1800) που φιλοτέχνησε ο Φρανθίσκο Γκόγια, η οποία απεικονίζει τον βασιλιά Κάρολο Δ΄ της Ισπανίας και την οικογένειά του.

Η οικογένεια του Καρόλου Δ΄ είναι ελαιογραφία που φιλοτέχνησε ο Ισπανός καλλιτέχνης Φρανθίσκο Γκόγια το έτος 1800, η οποία απεικονίζει τον βασιλιά Κάρολο Δ΄ της Ισπανίας και την οικογένειά του.[1] Το έργο αντλεί στοιχεία από τους πίνακες Las Meninas (1656) του Ντιέγκο Βελάσκεθ και Η Οικογένεια του Φιλίππου Ε΄ (1743) του Λουί-Μισέλ βαν Λου. Σήμερα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα εκθέματα του Μουσείου του Πράδο.[2]

Η οικογένεια του Καρόλου Δ΄
ΟνομασίαΗ οικογένεια του Καρόλου Δ΄
ΔημιουργόςQ5432
Έτος δημιουργίας1800
ΕίδοςΕλαιογραφία σε μουσαμά
Ύψος280 εκ.
Πλάτος336 εκ.
ΠόληΜαδρίτη
ΜουσείοΜουσείο ντελ Πράδο
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Το έργο Επεξεργασία

 

Ο άντρας που αχνοφαίνεται στο βάθος αριστερά είναι ο Γκόγια (2). Οι υπόλοιποι είναι οι: (1) Κάρλος-Μαρία κόμης της Μολίνα (1788-1855) - ο δευτερότοκος γιος του βασιλιά Καρόλου, (3) Φερδινάνδος Ζ΄ (1784-1833), (4) Μαρία Χοσέφα (1744-1801) - αδελφή του Καρόλου Δ΄[a 1], (5) η μέλλουσα σύζυγος - ήταν άγνωστο ποια επρόκειτο να είναι όταν φιλοτεχνήθηκε ο πίνακας - του Φερδινάνδου[a 2], (6) Μαρία Ισαβέλλα (1789-1848)[a 3][3], (7) η βασίλισσα Μαρία Λουίζα της Πάρμα (1751-1819)[a 4], (8) Φρανθίσκο δε Πάουλα (1794-1848)[a 5], (9) Κάρολος Δ΄ (1748-1819), (10) Δον Αντόνιο-Πασκάλ (1755-1817) - αδελφός του βασιλιά, (11) Καρλότα Χοακίνα (1775-1830), η μεγαλύτερη κόρη του βασιλιά - φαίνεται μόνο μέρος του κεφαλιού, (12) Δον Λουίζ ντε Πάρμα (1773-1803) και (14) η γυναίκα του, Μαρία-Λουίζα (1782-1824), κόρη του βασιλιά Καρόλου, που κρατάει τον (13) Κάρολο Λουίζ (1799-1883), τον μελλοντικό Δούκα της Πάρμα.[4][5]

 
Η Οικογένεια του Φιλίππου Ε΄, Λουί-Μισέλ βαν Λου, ελαιογραφία σε καμβά, 408 εκ. × 520 εκ., 1743, Μουσείο ντελ Πράδο, Μαδρίτη. Σε αυτόν τον πίνακα απεικονίζεται ο Φίλιππος Ε΄ της Ισπανίας και η οικογένειά του. Τα μέλη της βασιλικής οικογένειας απεικονίζονται σε πραγματικό μέγεθος. Ο πίνακας είναι ένα από τα έργα στα οποία βασίστηκε ο Γκόγια για τη δημιουργία του πίνακα Η Οικογένεια του Καρόλου Δ΄.

Οι δεκατέσσερις μορφές τοποθετούνται σε ισορροπημένες ομάδες, που διευθετούνται σε σχέση με τη βασίλισσα Μαρία Λουίζα της Πάρμας και τον βασιλιά Κάρολο Δ΄, αλλά πάνω σε άξονες που σχηματίζουν γωνίες και μετατοπισμένα τμήματα. Η κεντρική ομάδα , τονίζεται από το φόντο που μοιράζεται ανομοιόμορφα από τους δύο αναρτημένους πίνακες. Οι εικονιζόμενοι είναι ντυμένοι με πολυτελή ρούχα, ωστόσο απουσιάζουν οι θρόνοι, οι θυρεοί καθώς και άλλα χαρακτηριστικά που περιλαμβάνονται παραδοσιακά στα πορτραίτα των εστεμμένων και της οικογένειάς τους. Ο Κάρολος Δ΄ αποδίδεται αρκετά ρεαλιστικά, όπως και η Μαρία Λουίζα. Στα μαλλιά της διακρίνεται ένα βέλος του Έρωτα σύμφωνα με τη σύγχρονη γαλλική μόδα.

 
Las Meninas, Ντιέγκο Βελάσκεθ, 1656, ελαιογραφία σε μουσαμά, 318 εκ. × 276 εκ., Μουσείο ντελ Πράδο, Μαδρίτη. Όπως σε αυτόν τον πίνακα του Βελάσκεθ έτσι και στο έργο Η οικογένεια του Καρόλου Δ΄, ο καλλιτέχνης απεικονίζει τον εαυτό του αριστερά, πίσω από τον πίνακα που ζωγραφίζει.

Οι εικονιζόμενοι άντρες φοράνε την κορδέλα του τάγματος του Καρόλου Γ΄, ενώ οι γυναίκες φοράνε την κορδέλα του τάγματος της Μαρίας Λουίζας.[6][3]

Ανάλυση Επεξεργασία

Σύμφωνα με κάποιους κριτικούς της τέχνης, σε αυτόν τον πίνακα ο Γκόγια δεν κολακεύει τα μέλη της βασιλικής οικογένειας καθώς ο πίνακας αποτελεί μια εύγλωττη και πομπώδη απεικόνιση μιας μοναρχίας στη δύση της. Οι εκφράσεις των ατόμων της βασιλικής οικογένειας παραπέμπουν σε άτομα μαλθακά, ανόητα, βαρετά και κενά, τα οποία ποζάρουν γεμάτα αυτοπεποίθηση. Μόνο τα παιδιά δεν απεικονίζονται κατ' αυτόν τον τρόπο. Χαρακτηριστικό είναι το χάσμα που χωρίζει τον βασιλιά από τη βασίλισσα, ενώ τα άλλα μέλη της βασιλικής οικογένειας στέκουν πολύ κοντά το ένα στο άλλο, στη μέση ακριβώς του πίνακα υπάρχει κενός χώρος, στον οποίο βρίσκεται το μικρό αγόρι. Ο πίνακας που διακρίνεται στον τοίχο, όπως έχει επισημανθεί από μελετητές, ίσως δεν είναι τυχαίο ότι απεικονίζει τον Λωτ με τις κόρες του. Σύμφωνα με την Priscilla Muller η επιλογή ενός πίνακα με αυτή τη σκηνή από τη Βίβλο, χαρακτηριστικό παράδειγμα σεξουαλικής ασυδοσίας, λαγνείας, μέθης και αιμομιξίας, πιθανόν να αποτελεί υπαινιγμό για την ηθική της βασίλισσας Μαρίας Λουίζας, της οποίας η προσωπική ζωή ήταν συχνά αντικείμενο σχολίων, καθώς φημολογούνταν πως ήταν ερωμένη του πρωθυπουργού Μανουέλ ντε Γοδόι.[7] Η πολυτέλεια των εορταστικών ενδυμάτων, των μεταξωτών, των χρυσών και αργυρών κεντημάτων, των κοσμημάτων και των εμβλημάτων εκδηλώνεται μέσα στην αίθουσα, όπου πυκνές σκιές στο δάπεδο υποδηλώνουν το ανήσυχο και κατά διαστήματα αγωνιώδες κλίμα, το οποίο αντανακλάται στις στιγμιαίες πόζες των πρωταγωνιστών.[6][3]

Ο Ρενουάρ σχολιάζοντας τον πίνακα είχε πει, Κάθε καλλιτέχνης εισάγει κάτι από τον εαυτό του σε ότι κάνει, είτε θέλει να είναι ρεαλιστής είτε όχι. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον Βελάσκεθ και τον Γκόγια, που αμφότεροι ήταν ρεαλιστές. Όταν ο Βελάσκεθ ζωγραφίζει τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, όλοι μετατρέπονται σε αριστοκράτες, επειδή ο Βελάσκεθ είναι αριστοκράτης. Αλλά όταν ο Γκόγια ζωγράφισε τα μέλη της βασιλικής οικογένειας, τους έκανε να μοιάζουν με την οικογένεια ενός χασάπη σε μία επίσημη κυριακάτικη εμφάνιση, σαν αγροίκους ντυμένους με επιχρυσωμένα κοστούμια με επωμίδες. Η φράση αυτή αποτελεί, εκτός από ένα σχόλιο για τον πίνακα, και μια από τις πρώτες αρνητικές κριτικές για τον Γκόγια.[8]

Ο Θεόφιλος Γκωτιέ φαίνεται πως ήταν από τους πρώτους που εξέφρασαν την άποψη πως ο Γκόγια επεδίωκε να δημιουργήσει αρνητική εντύπωση για τους εικονιζόμενους στον θεατή του έργου. Φέρεται να είχε πει πως ο Γκόγια τους απεικονίζει σαν έναν μανάβη και την οικογένειά του που μόλις κέρδισαν το λαχείο. Ωστόσο, η άποψη πως ο καλλιτέχνης είχε πρόθεση να σατιρίσει τη βασιλική οικογένεια δεν είναι κοινώς αποδεκτή. Ο Γκόγια εργάζονταν χρόνια για τη βασιλική οικογένεια, τα μέλη της οποίας φαίνονταν ικανοποιημένα από τα έργα του. Σύμφωνα με τον κριτικό της τέχνης και μελετητή του Γκόγια, Ρόμπερτ Χιουζ, ...όλα αυτά είναι ανοησίες. Δεν μπορούσε κάποιος να διατηρήσει τη θέση του ή να βγάλει λεφτά ως Επίσημος Ζωγράφος της Αυλής αν σατίριζε τα άτομα που ζωγράφιζε. Στην πραγματικότητα αυτή δεν είναι μια προσπάθεια σάτιρας· είναι μια προσπάθεια κολακείας...[9]

Προσχέδια Επεξεργασία

Ο Γκόγια είχε φιλοτεχνήσει μεμονωμένα πορτρέτα - προσχέδια για τον πίνακα για κάποιους από τους εικονιζόμενους με βάση τα οποία φιλοτέχνησε τον πίνακα. Οι εικονιζόμενοι είχαν δει αυτές τις ελαιογραφίες, οι οποίες προσέγγιζαν σε μεγάλο βαθμό την απόδοσή τους στον τελικό πίνακα, ωστόσο δεν ενοχλήθηκαν από τον τρόπο που τους ζωγράφισε ο Γκόγια που, σύμφωνα με κάποιους κριτικούς της τέχνης, θα μπορούσε να θεωρηθεί προσβλητικός. Το γεγονός αυτό εγείρει περισσότερες αμφιβολίες για την ισχύ της άποψης ότι ο Γκόγια προσπαθούσε να σατιρίσει ή να εκθέσει τους εικονιζόμενους μέσα από το έργο του.[7]

 
Κάρλος Μαρία κόμης της Μολίνα (1)
 
Η Μαρία Χοσέφα - αδελφή του Καρόλου Δ΄ (4)
 
Ο Φρανθίσκο ντε Πάουλα (8)
 
Ο Δον Αντόνιο Πασκάλ - αδελφός του βασιλιά (10)
 
Ο Δον Λουίζ ντε Πάρμα (12)

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ Η κάπως ιδιόρρυθμη εμφάνιση του προσώπου της Μαρία Χοσέφα (56 ετών ) οφείλεται σε συμπτώματα της ασθένειας λύκος. Πέθανε λίγο καιρό μετά την ολοκλήρωση του πίνακα.
  2. ↑ Ο Φερδινάνδος παντρεύτηκε τη Μαρία Αντωνία, την κόρη της βασίλισσας Καρολίνας της Νάπολης, τον Οκτώβριο του 1802, 2 χρόνια μετά την ολοκλήρωση του πίνακα. Το πρόσωπό της θα μπορούσε να έχει προστεθεί στον πίνακα μετά την ολοκλήρωσή του, ωστόσο, ποτέ δεν ζητήθηκε κάτι τέτοιο από τον Γκόγια.
  3. ↑ Στην προσπάθεια να αποφύγουν τη μοίρα άλλων εστεμμένων της Ευρώπης (π.χ. των Γάλλων εξαδέλφων τους), οι Βουρβόνοι επεδίωκαν να ενισχύσουν τη θέση τους μέσω των κατάλληλων συμμαχιών και γάμων. Η Μαρία Ισαβέλλα (που στον πίνακα αγκαλιάζει προστατευτικά τη μητέρα της) προοριζόταν από τους γονείς της για να γίνει σύζυγος του Ναπολέοντα, κάτι που τελικά δεν συνέβη.
  4. ↑ Η βασίλισσα Μαρία Λουίζα, η οποία ήταν πλέον 48 ετών και είχε ήδη γεννήσει περισσότερα από 10 παιδιά, φαίνεται πως δεν ενοχλήθηκε που ο Γκόγια δεν την κολάκευσε, πιθανώς επειδή θεωρούσε ότι ήταν υπεράνω των συνηθισμένων προτύπων για τη γυναικεία ομορφιά, αλλά και γιατί εκτίμησε το πόσο πιστά ο καλλιτέχνης είχε αποδώσει τα χαρακτηριστικά της.
  5. ↑ Ο Φρανθίσκο δε Πάουλα (που βρίσκεται στο "κενό" ανάμεσα από τον βασιλιά και τη βασίλισσα) υπήρχε η φήμη πως ήταν γιος του Μανουέλ ντε Γοδόι, που ήταν πρωθυπουργός και εραστής της βασίλισσας.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Gassier (1995), 69–73
  2. ↑ «Museo Nacional del Prado - On-line gallery». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2013. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Γκόγια, Rose-Marie & Rainer Hagen, Taschen, σ.29
  4. ↑ «Carlos IV de España con su familia at arteHistoria.com». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 7 Ιανουαρίου 2012. 
  5. ↑ «Edward J. Olszewski - Exorcising Goya's "The Family of Charles IV"» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Σειρά βιβλίων Μεγάλα Μουσεία, τόμος 10 - Μουσείο Πράδο, σ.144, Εκδόσεις Όραμα
  7. ↑ 7,0 7,1 «Edward J. Olszewski - Exorcising Goya's "The Family of Charles IV", σ. 172» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013. 
  8. ↑ «Edward J. Olszewski - Exorcising Goya's "The Family of Charles IV", σ. 182, 183» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2013. 
  9. ↑ BBC4 documentary: Goya: Crazy like a genius, 2002
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Η_οικογένεια_του_Καρόλου_Δ΄&oldid=9476036"