Βικιπαίδεια

Θάλασσα Γουέντελ

τμήμα του Νότιου Ωκεανού

Η Θάλασσα Γουέντελ είναι μέρος του Νότιου Ωκεανού και περιέχει τον Κύκλο Γουέντελ. Τα χερσαία σύνορά της ορίζονται από τον κόλπο που σχηματίζεται από τις ακτές της Γης Κόουτς και την Ανταρκτική Χερσόνησο. Το ανατολικότερο σημείο είναι το Ακρωτήριο Νορβέγκια στην Ακτή Πριγκίπισσας Μάρθας, στη Γη της Βασίλισσας Μοντ. Στα ανατολικά του Ακρωτηρίου Νορβέγια βρίσκεται η Θάλασσα του Βασιλιά Χάακον Ζ΄. Μεγάλο μέρος του νότιου τμήματος της θάλασσας καλύπτεται από ένα μόνιμο, τεράστιο πεδίο πάγου, την Παγονησίδα Φίλχνερ-Ρόνε.

Θάλασσα Γουέντελ
Η τοποθεσία της Θάλασσας Γουέντελ, μέρος του Νότιου Ωκεανού
Xάρτης της Θάλασσας Γουέντελ με βαθυμετρία και ανάγλυφο του περιβάλλοντος
ΤοποθεσίαΝότιος Ωκεανός
Συντεταγμένες73°S 45°W / 73°S 45°W / -73; -45
ΤύποςΘάλασσα
Λεκάνη χώρεςΑργεντίνικη Ανταρκτική, Βρετανικό Έδαφος Ανταρκτικής, μερικώς εντός της Χιλιανής Ανταρκτικής.
Παγετόςμερικώς

Η θάλασσα περιέχεται στις δύο επικαλυπτόμενες ανταρκτικές εδαφικές διεκδικήσεις της Αργεντίνικης Ανταρκτικής, το Βρετανικό Έδαφος Ανταρκτικής και επίσης βρίσκεται εν μέρει εντός της Χιλιανής Ανταρκτικής. Στο μεγαλύτερο πλάτος της η θάλασσα είναι περίπου 2.000 χιλιόμετρα κατά μήκος και η έκτασή της είναι περίπου 2,8 εκατ. χλμ2.[1]

Διάφορες παγονησίδες, συμπεριλαμβανομένης της Παγονησίδας Φίλχνερ-Ρόνε, περιβάλλουν τη Θάλασσα Γουέντελ. Μερικές από τις παγονησίδες στην ανατολική πλευρά της Ανταρκτικής Χερσονήσου, η οποία παλαιότερα κάλυπτε περίπου 10.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα της Θάλασσας Γουέντελ, είχε εξαφανιστεί εντελώς μέχρι το 2002. Η Θάλασσα Γουέντελ έχει θεωρηθεί από τους επιστήμονες ότι έχει το πιο καθαρό νερό από οποιαδήποτε άλλη θάλασσα. Ερευνητές από το Ινστιτούτο Πολικών και Θαλάσσιων Ερευνών «Άλφρεντ Βέγκενερ», για την εύρεση ενός δίσκου Σέκι ορατού σε βάθος 80 μέτρων στις 13 Οκτωβρίου 1986, διαπίστωσε ότι η διαύγεια αντιστοιχούσε σε αυτή του απεσταγμένου νερού.[2]

Στο βιβλίο του The White Continent το 1950, ο ιστορικός Τόμας Ρ. Χένρι γράφει: «Η Θάλασσα Γουέντελ είναι, σύμφωνα με τη μαρτυρία όλων όσων έχουν πλεύσει μέσα από τα γεμάτα παγόβουνα νερά της, η πιο ύπουλη και θλιβερή περιοχή στη γη. Η Θάλασσα Ρος είναι σχετικά ειρηνική, προβλέψιμη και ασφαλής».[3] Συνεχίζει για ένα ολόκληρο κεφάλαιο, αναφέροντας μύθους του πρασινομάλλη τρίτωνα που είδε στα παγωμένα νερά της θάλασσας, την αδυναμία των πληρωμάτων να πλοηγηθούν σε ένα διάδρομο προς την ακτή μέχρι 1949 και ύπουλα «άμεσα παγώματα» που άφησαν πλοία, όπως το Endurance του Έρνεστ Σάκλετον, στο έλεος των παγετώνων.

Ετυμολογία Επεξεργασία

Η θάλασσα πήρε το όνομά της από τον Σκωτσέζο ναυτικό Τζέιμς Γουέντελ, ο οποίος μπήκε στη θάλασσα το 1823 και αρχικά την ονόμασε από τον Βασιλιά Γεώργιο Δ΄ του Ηνωμένου Βασιλείου. Μετονομάστηκε προς τιμήν του Γουέντελ το 1900.[4] Επίσης το 1823, ο Αμερικανός καπετάνιος Μπέντζαμιν Μορέλ ισχυρίστηκε ότι είχε δει στεριά περίπου 10–12° ανατολικά του πραγματικού ανατολικού ορίου της θάλασσας. Ονόμασε αυτή τη στεριά Νέα Νότια Γροιλανδία, αλλά η ύπαρξή της διαψεύστηκε όταν η θάλασσα εξερευνήθηκε πληρέστερα στις αρχές του 20ου αιώνα. Ο Γουέντελ έφτασε νότια στους 74° Ν, η πιο απομακρυσμένη νότια διείσδυση από τον Γουέντελ. Πριν από τη σύγχρονη εποχή έγινε από τον Γουίλιαμ Σπιρς Μπρους το 1903.

Η Θάλασσα Γουέντελ είναι μια σημαντική περιοχή σχηματισμού μάζας βαθέων υδάτων μέσω της καμπυλότητας, η κύρια κινητήρια δύναμη της θερμόαλης κυκλοφορίας. Οι μάζες βαθέων υδάτων σχηματίζονται επίσης μέσω καμπυλότητας στον Βόρειο Ατλαντικό και προκαλούνται από διαφορές στη θερμοκρασία και την αλατότητα του νερού. Στη Θάλασσα Γουέντελ, αυτό προκαλείται κυρίως από τον αποκλεισμό της άλμης και την ψύξη του ανέμου.

Ιστορία Επεξεργασία

 
Σημαδεμένος και λαξευμένος θαλάσσιος πάγος στη Θάλασσα Γουέντελ
 
Μικρά επιτραπέζια παγόβουνα, στην οριακή ζώνη πάγου, βόρεια Θάλασσα Γούεντελ

Το 1823, ο Βρετανός ναυτικόςς Τζέιμς Γουέντελ ανακάλυψε τη Θάλασσα Γουέντελ. Ο Ότο Νόρντενσχολντ, ηγέτης της σουηδικής αποστολής στην Ανταρκτική τα έτη 1901-1904, πέρασε έναν χειμώνα στη νήσο Σνόου Χιλ με μια ομάδα τεσσάρων ανδρών, όταν το βοηθητικό πλοίο κατακλύθηκε από πάγο και τελικά καταπλακώθηκε. Το πλήρωμα κατάφερε να φτάσει στη νήσο Πόλετ, όπου ξεχειμώνιασε σε μια πρωτόγονη καλύβα. Ο Νόρντενσχολντ και οι άλλοι τελικά παρελήφθησαν από το ναυτικό της Αργεντινής στον Κόλπο της Ελπίδας. Όλοι επέζησαν εκτός από έναν.

Ο Ανταρκτικός Πορθμός πήρε το όνομά του από το πλοίο αποστολής του Ότο Νόρντενσχολντ. Ο πορθμός, που χωρίζει την άκρη της Ανταρκτικής Χερσονήσου από τη νήσο Νταντί, ονομάζεται επίσης «Διάδρομος Παγόβουνων», λόγω των τεράστιων παγόβουνων που συναντώνται συχνά εδώ. Η νήσος Σνόουχιλ, που βρίσκεται ανατολικά της χερσονήσου της Ανταρκτικής, είναι σχεδόν εντελώς καλυμμένη με χιόνι, εξ ου και το όνομά του. Η σουηδική αποστολή της Ανταρκτικής υπό τον Ότο Νόρντενσχολντ έχτισε μια καλύβα στο νησί το 1902, όπου ο Νόρντενσχολντ και τρία μέλη της αποστολής έπρεπε να περάσουν δύο χειμώνες.

Το 1915, το πλοίο του Έρνεστ Σάκλετον, Endurance, παγιδεύτηκε και καταπλακώθηκε από πάγο σε αυτή τη θάλασσα. Μετά τα 15 μήνες στον πάγο, ο Σάκλετον και οι άνδρες του κατάφεραν να φτάσουν στη Νήσο Ελέφαντας και επέστρεψαν πίσω με ασφάλεια.[5] Τον Μάρτιο του 2022, ανακοινώθηκε ότι το καλοδιατηρημένο ναυάγιο του Endurance είχε ανακαλυφθεί 6,4 χλμ. μακριά από την αναμενόμενη τοποθεσία του, σε βάθος 3.008 μέτρων.

Γεωλογία Επεξεργασία

Όπως και με άλλα γειτονικά μέρη της Ανταρκτικής, η Θάλασσα Γουέντελ μοιράζεται μια κοινή γεωλογική ιστορία με τη νοτιότερη Νότια Αμερική. Στη νότια Παταγονία κατά την έναρξη της ορογένεσης των Άνδεων στην τεκτονική επέκτασης της Ιουράσιας περίοδου δημιουργήθηκε η λεκάνη Ρόκας Βέρντες, μια λεκάνη με οπίσθιο τόξο, της οποίας η επιζούσα προς τα νοτιοανατολικά προέκταση σχηματίζει τη Θάλασσα Γουέντελ.[6][7] Στην Ύστερη Κρητιδική εποχή, το τεκτονικό καθεστώς της λεκάνης Ρόκας Βέρντες άλλαξε, οδηγώντας στη μετατροπή της σε συμπιεστική λεκάνη πρόσοψης - τη λεκάνη Μαγκαλάνες - στον Καινοζωικό αιώνα.[6] Ενώ αυτό συνέβη στη Νότια Αμερική, το τμήμα της λεκάνης της Θάλασσας Γουέντελ διέφυγε από την τεκτονική συμπίεση και παρέμεινε μια ωκεάνια λεκάνη.[7]

Ωκεανογραφία Επεξεργασία

Η Θάλασσα Γουέντελ είναι μια από τις λίγες τοποθεσίες στον Παγκόσμιο Ωκεανό όπου σχηματίζονται μάζες βαθέων υδάτων για να συμβάλουν στην παγκόσμια θερμόαλη κυκλοφορία, που θερμαίνεται αργά την τελευταία δεκαετία.[8] Τα χαρακτηριστικά των εξαγόμενων υδατικών μαζών προκύπτουν από πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ της επιφανειακής πίεσης, που τροποποιείται σημαντικά από τις διεργασίες του θαλάσσιου πάγου, της δυναμικής των ωκεανών στο σπάσιμο της υφαλοκρηπίδας και του μετασχηματισμού της κλίσης και του μετασχηματισμού της μάζας του νερού της υφαλοκρηπίδας υποπάγου.[9]

Η κυκλοφορία στη δυτική Θάλασσα Γουέντελ κυριαρχείται από ένα ρεύμα που ρέει προς τα βόρεια. Αυτό το ρεύμα προς τα βόρεια είναι το δυτικό τμήμα μιας κυρίως ανεμοκίνητης, κυκλωνικής κυκλώνας που ονομάζεται Κύκλος Γουέντελ. Αυτή η ροή προς τα βόρεια χρησιμεύει ως η κύρια δύναμη αναχώρησης του νερού από τη Θάλασσα Γουέντελ, μια σημαντική τοποθεσία τροποποίησης του νερού των ωκεανών και σχηματισμού βαθέων υδάτων, προς το υπόλοιπο του Παγκόσμιου Ωκεανού. Ο Κύκλός Γουέντελ είναι ένα κρύο επιφανειακό στρώμα χαμηλής αλατότητας που διαχωρίζεται από ένα λεπτό, αδύναμο πυρηνόκλινο από ένα παχύ στρώμα σχετικά ζεστού και αλμυρού νερού, που αναφέρεται ως Βαθέα Ύδατα Γουέντελ και ένα κρύο στρώμα πυθμένα.[10]

Η κυκλοφορία στη Θάλασσα Γουέντελ έχει αποδειχθεί δύσκολο να ποσοτικοποιηθεί. Γεωδυναμικά ύψη επιφάνειας πάνω από το επίπεδο των 1000 dB, που υπολογίζεται με βάση ιστορικά δεδομένα, δείχνει μόνο πολύ ασθενή επιφανειακά ρεύματα. Παρόμοιοι υπολογισμοί που πραγματοποιήθηκαν με χρήση πιο στενής απόστασης δεδομένων έδειξαν επίσης μικρά ρεύματα. Το κλείσιμο της κυκλοφορίας του στρόβιλου υποτίθεται ότι οφείλεται στη μεταφορά Σβέρντρουπ. Η Θάλασσα Γουέντελ είναι μια σημαντική τοποθεσία για σχηματισμό βαθέων υδάτων.

Έτσι, εκτός από μια συνιστώσα του οριακού ρεύματος που κινείται από τον άνεμο, αναμένεται μια βαθύτερη κυκλοφορία της οποίας η δυναμική και οι μεταφορές αντικατοπτρίζουν μια είσοδο πυκνού νερού στη νότια και νοτιοδυτική Θάλασσα Γουέντελ. Τα διαθέσιμα δεδομένα δεν βοηθούν στον ποσοτικό προσδιορισμό των μεταφορών όγκου που σχετίζονται με αυτήν τη δυτική οριακή περιοχή ή στον προσδιορισμό της βαθιάς συναγωγής κυκλοφορίας κατά μήκος του δυτικού ορίου.[10]

Κλίμα Επεξεργασία

Η κυριαρχία των ισχυρών επιφανειακών ανέμων παράλληλα με τη στενή και ψηλή οροσειρά της Ανταρκτικής Χερσονήσου είναι ένα αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό του καιρού και του κλίματος στην περιοχή της δυτικής Θάλασσας Γουέντελ. Οι άνεμοι μεταφέρουν ψυχρό αέρα προς τα χαμηλότερα γεωγραφικά πλάτη και μετατρέπονται σε νοτιοδυτικούς πιο βόρεια.

Αυτοί οι άνεμοι παρουσιάζουν ενδιαφέρον όχι μόνο λόγω της επίδρασής τους στο καθεστώς θερμοκρασίας ανατολικά της χερσονήσου αλλά και επειδή αναγκάζουν τη μετατόπιση του πάγου προς τα βορειοανατολικά στον Νότιο Ατλαντικό Ωκεανό ως τον τελευταίο κλάδο της δεξιόστροφης κυκλοφορίας στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας κατά μήκος τις ακτές της Θάλασσας Γουέντελ. Η έντονη αντίθεση μεταξύ του ανέμου, της θερμοκρασίας και των συνθηκών πάγου στις δύο πλευρές της χερσονήσου της Ανταρκτικής είναι γνωστή εδώ και πολλά χρόνια.[11]

Ισχυροί επιφανειακοί άνεμοι που κατευθύνονται προς τον ισημερινό κατά μήκος της ανατολικής πλευράς της χερσονήσου της Ανταρκτικής μπορούν να εμφανιστούν σε δύο διαφορετικούς τύπους συνοπτικών-μετεωρολογικών καταστάσεων: έναν έντονο κυκλώνα πάνω από την κεντρική Θάλασσα Γουέντελ, μια ευρεία ροή σταθερού ψυχρού αέρα από την ανατολή προς τη δύση στα χαμηλότερα στρώματα 500 έως 1.000 μέτρων της ατμόσφαιρας πάνω από την κεντρική και/ή τη νότια Θάλασσα Γουέντελ προς τη χερσόνησο. Αυτές οι συνθήκες οδηγούν στη συσσώρευση κρύου αέρα στην ανατολική άκρη των βουνών. Αυτή η διαδικασία οδηγεί στο σχηματισμό μιας κορυφογραμμής υψηλής πίεσης πάνω από τη χερσόνησο (κυρίως ανατολικά της κορυφής) και, ως εκ τούτου, μια εκτροπή του αρχικά δυτικού ρεύματος αέρα προς τα δεξιά, κατά μήκος του τείχους του βουνού.[11]

Οικολογία Επεξεργασία

Η Θάλασσα Γουέντελ είναι άφθονη σε φάλαινες και φώκιες. Η χαρακτηριστική πανίδα της θάλασσας περιλαμβάνει τη φώκια Γουέντελ, τη φάλαινα όρκα, τη μεγάπτερη φάλαινα, τη ρυγχοφάλαινα, τη φώκια λεοπάρδαλη και τη φώκια καβουροφάγος, οι οποίες εμφανίζονται συχνά κατά τη διάρκεια ταξιδιών στη Θάλασσα Γουέντελ.

Ο πιγκουίνος της Αδελίας είναι το κυρίαρχο είδος πιγκουίνου σε αυτήν την απομακρυσμένη περιοχή λόγω της προσαρμογής τους στο σκληρό περιβάλλον. Μια αποικία άνω των 100.000 ζεύγων πιγκουίνων της Αδελίας μπορούν να βρεθούν στην ηφαιστειακή νήσο Πόλετ.

Γύρω στο 1997, η βορειότερη αποικία αυτοκρατορικών πιγκουίνων ανακαλύφθηκε νότια της νήσους Σνόουχιλ στη Θάλασσα Γουέντελ. Καθώς η Θάλασσα Γουέντελ είναι συχνά φραγμένη με βαρύ πάγο, απαιτούνται ισχυρά παγοθραυστικά σκάφη εξοπλισμένα με ελικόπτερα για να φτάσουν σε αυτήν την αποικία.[5]

Το 2018, μια υποβρύχια αποστολή επιστημονικής έρευνας στα νερά της Ανταρκτικής αποκάλυψε μοναδικά οικοσυστήματα, που λόγω σπανιότητας χρήζουν ειδικής προστασίας. Η έρευνα θα βοηθήσει να γίνει καταγραφή και τεκμηρίωση του πιο μεγάλου καταφυγίου θαλάσσιας ζωής στον κόσμο, έκτασης 1,8 εκατ. χλμ..[12]

Το 2021, σπόγγοι και άλλοι άγνωστοι τροφοδότες αναφέρθηκαν ότι αναπτύχθηκαν κάτω από την Παγονησίδα Φίλχνερ-Ρόνε, σε έναν ογκόλιθο σε βάθος 1.233 μέτρων (872 εκ των οποίων ήταν πάγος), 260 χλμ. στην ανοιχτή θάλασσα.[13]

Τον Φεβρουάριο του 2021, το Ινστιτούτο Πολικών και Θαλάσσιων Ερευνών «Άλφρεντ Βέγκενερ» με το παγοθραυστικό RV Polarstern, ανακάλυψε μια αποικία περίπου 60 εκατομμυρίων παγόψαρων του Ιωνά να κατοικεί σε μια περιοχή στη Θάλασσα Γουέντελ. Υπολογίζεται ότι η αποικία καλύπτει περίπου 240 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με μέσο όρο μία φωλιά ανά τρία τετραγωνικά μέτρα.[14][15]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ «Weddell Sea». Encyclopædia Britannica. 
  2. ↑ «Secchi disc visibility world record shattered». Eos. 
  3. ↑ Henry 1950.
  4. ↑ Smith 2004, σελ. 38.
  5. ↑ 5,0 5,1 «Weddell Sea – Highlights». Oceanwide Expeditions. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2023. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Wilson, T. J. (1991). «Transition from back-arc to foreland basin development in the southernmost Andes: Stratigraphic record from the Ultima Esperanza District, Chile». Geological Society of America Bulletin 103 (1): 98–111. doi:10.1130/0016-7606(1991)103<0098:tfbatf>2.3.co;2. Bibcode: 1991GSAB..103...98W. https://archive.org/details/sim_geological-society-of-america-bulletin_1991-01_103_1/page/98. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Ghiglione, M. C. (2016). «Orogenic Growth of the Fuegian Andes (52–56°) and Their Relation to Tectonics of the Scotia Arc». Στο: Folguera, A. Growth of the Southern Andes. Springer. σελίδες 241–267. ISBN 9783319230603. 
  8. ↑ Strass, Volker H.; Rohardt, Gerd; Kanzow, Torsten; Hoppema, Mario; Boebel, Olaf (2020-11-15). «Multidecadal Warming and Density Loss in the Deep Weddell Sea, Antarctica». Journal of Climate 33 (22): 9863–9881. doi:10.1175/JCLI-D-20-0271.1. ISSN 0894-8755. https://journals.ametsoc.org/doi/10.1175/JCLI-D-20-0271.1. 
  9. ↑ Beckmann, Hellmer & Timmermann 1999.
  10. ↑ 10,0 10,1 Muench, Gordon & 1995.
  11. ↑ 11,0 11,1 Schwerdtfeger 1979.
  12. ↑ «Μοναδικά, σπάνια οικοσυστήματα κρυμμένα στη Θάλασσα Γουέντελ της Ανταρκτικής». huffingtonpost.gr. 24 Ιανουαρίου 2018. 
  13. ↑ Griffiths, H.J.; Anker, P.; Linse, K.; Maxwell, J.; Post, A.L.; Stevens, C.; Tulaczyk, S. (15 February 2021). «Breaking all the rules: the first recorded hard substrate sessile benthic community far beneath an Antarctic ice shelf». Frontiers in Marine Science 8: 76. doi:10.3389/fmars.2021.642040. ISSN 2296-7745. 
  14. ↑ Katie Hunt. «A colony of 60 million fish with transparent blood has been discovered in Antarctica». CNN. Ανακτήθηκε στις 13 Ιανουαρίου 2022. 
  15. ↑ Purser, Autun; Hehemann, Laura; Boehringer, Lilian; Tippenhauer, Sandra; Wege, Mia; Bornemann, Horst; Pineda-Metz, Santiago E.A.; Flintrop, Clara M. και άλλοι. (February 2022). «A vast icefish breeding colony discovered in the Antarctic». Current Biology 32 (4): 842–850.e4. doi:10.1016/j.cub.2021.12.022. ISSN 0960-9822. PMID 35030328. https://www.cell.com/current-biology/pdfExtended/S0960-9822(21)01698-5. 

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

  • Foraminifera of the Weddell Sea bottom, μια συλλογή εικόνων με εκατοντάδες δείγματα Foraminifera βαθέων υδάτων από βάθη περίπου 4.400 μέτρων
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Θάλασσα_Γουέντελ&oldid=10172639"