Ιόβας Β΄

Ο Ιόβας ή Ιούβας Β΄ (52/50 π.Χ. - 23 μ.Χ.) ήταν βασιλιάς της Νουμιδίας (30 - 25 π.Χ.) και μετά της Μαυριτανίας (25 π.Χ. - 23 μ.Χ.).

Ιόβας Β΄
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	52 π.Χ. ή 48 π.Χ. Βασιλικός Ιππών
Θάνατος	23 Tipasa in Mauretania
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	συγγραφέας ιστορικός πολιτικός πολυμαθής
Οικογένεια
Σύζυγος	Κλεοπάτρα Σελήνη Β΄ Γλαφύρα
Τέκνα	Πτολεμαίος της Μαυριτανίας Δρουσίλλα της Μαυριτανίας η Πρεσβύτερη
Γονείς	Ιόβας Α΄
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Βασιλέας της Μαυριτανίας
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία

Νεανική ζωή

Ήταν ο μόνος γιος τού Ιόβα Α΄ της Νουμιδίας, βερβερικής καταγωγής. Γεννήθηκε στην Ιππώνα Ρέγκιους (νυν Αννάμπα Αλγερίας).

Το 46 π.Χ. ο πατέρας του, που ήταν σύμμαχος τού Γ. Πομπήιου, ηττήθηκε από τον Ιούλιο Καίσαρα στην Θάψο (της σημερινής Τυνησίας) και η Νουμιδία έγινε Ρωμαϊκή επαρχία. Ο Ι. Καίσαρας πήρε τον Ιόβα Β΄ στον θρίαμβό του στη Ρώμη. Εκεί ο πρίγκιπας έμαθε λατινικά και ελληνικά, εκρωμαΐστηκε και έγινε Ρωμαίος πολίτης. Αφιερώθηκε στις σπουδές και λέγεται, ότι έγινε ένας από τους πιο μορφωμένους πολίτες της Ρώμης· στα 20 έτη του έγραψε το έργο Ρωμαϊκή Αρχαιολογία. Μεγάλωσε υπό τον Ι. Καίσαρα και μετά υπό τον μικρανιψιό εκείνου, τον Οκταβιανό. Καθώς μεγάλωνε ο Ιόβας Β΄, συνόδευε τον Οκταβιανό στις εκστρατείες του, κερδίζοντας πολύτιμη εμπειρία ως ηγέτης. Πολέμησε μαζί του στη ναυμαχία τού Ακτίου το 31 π.Χ. και οι δύο τους έγιναν φίλοι για μακρό διάστημα.

Νομισμα τού Ιόβα Β΄ με την επιγραφή REX JUBA.

Αποκαθίσταται στον θρόνο της Νουμιδίας

Το 30 π.Χ. ο Οκταβιανός, Αύγουστος πια, τον αποκατέστησε ως βασιλιά της Νουμιδίας, σύμμαχο της Ρώμης. Ο Ιόβας Β΄ έγινε από τους πιο πιστούς υποτελείς βασιλείς στη Ρώμη. Μάλλον βοήθησε τον Αύγουστο στην εκστρατεία του στην Ιβηρική χερσόνησο το 26-20 π.Χ. και ως αποτέλεσμα ο Αύγουστος κανόνισε τον γάμο του με την Κλεοπάτρα Σελήνη Β΄, δίνοντάς της προίκα και ορίζοντάς την βασίλισσα. Το 25 π.Χ. η Νουμιδία ξαναέγινε Ρωμαϊκή επαρχία· στον Ιόβα Β΄ δόθηκε τότε ως βασίλειο η Μαυριτανία.

Βασιλιάς της Μαυριτανίας

Όταν ο Ιόβας Β΄ και η Κλεοπάτρα Σελήνη Β΄ μετέβησαν στη Μαυριτανία, μετονόμασαν την πρωτεύουσα σε Καισάρεια (νυν Τσέρτσελλ Αλγερίας) προς τιμήν τού Αυγούστου. Τα οικοδομικά και γλυπτά έργα στην Καισάρεια και την πόλη Βολούμπιλις, δείχνουν ένα πλούσιο μείγμα Αιγυπτικού, Ελληνικού και Ρωμαϊκού ρυθμού.

Η Κλεοπάτρα λέγεται, ότι άσκησε σημαντική επιρροή στην πολιτική τού συζύγου της. Ο Ιόβας Β΄ ενθάρρυνε και υποστήριξε το θέατρο, την έρευνα στις επιστήμες και τη φυσική ιστορία. Επίσης υποστήριξε το εμπόριο της χώρας του. Η Μαυριτανία ήταν σπουδαίας σημασίας στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία. Το εμπόριό της γινόταν με την Ιβηρική και την Ιταλία: εξήγαγε ψάρια, σταφύλια, μαργαριτάρια, σύκα, σιτηρά, ξύλινα έπιπλα και βαφή από το κοχύλι πορφύρα, χρώμα που εχρησιμοποιείτο στις πορφυρές ταινίες του συγκλητικού ενδύματος. Ο Ιόβας Β΄ έστειλε ένα στρατιωτικό σώμα στα νησιά Πουρπουραίρ για να επανιδρύσει την παρασκευή της αρχαίας φοινικικής βαφής, της πορφύρας. Η Τίνγκις (νυν Ταγγέρη), πόλη στις στήλες τού Ηρακλή (νυν Γιβραλτάρ) έγινε μεγάλο εμπορικό κέντρο. Στην Γκάντες (νυν Κάδιθ) και τη Νέα Καρχηδόνα (νυν Καρθαγένη Ισπανίας), ο Ιόβας Β΄ ορίστηκε από τον Αύγουστο ως τιμητικός duovir (ηγέτης αξιωματούχος αποικίας ή πόλης), μάλλον σε σχέση με το εμπόριο· επίσης έγινε προστάτης της αποικίας (patronus coloniae).

Η αξία και η ποιότητα των Μαυριτανικών νομισμάτων έγινε ξεχωριστή. Ο Έλληνας ιστορικός Πλούταρχος περιγράφει τον βασιλιά ως "έναν από τους πιο χαρισματικούς ηγέτες της εποχής" του. Το διάστημα 2 π.Χ.-2 μ.Χ. ταξίδεψε με τον Γάιο Καίσαρα, εγγονό τού Αυγούστου, ως σύμβουλός του στην ανήσυχη Ανατολική Μεσόγειο. Το 21 μ.Χ. ο Ιόβας Β΄ έκανε τον γιο του Πτολεμαίο συγκυβερνήτη και απεβίωσε δύο έτη μετά. Ετάφη με την πρώτη σύζυγό του στο Βασιλικό Μαυσωλείο της Μαυριτανίας. Τον διαδέχθηκε ο γιος του.

Ο τύμβος τού Ιόβα Β΄ και της Κλεοπάτρας Σελήνης Β΄ στην Τιπάζα της Αλγερίας.

Οικογένεια

Νυμφεύτηκε πρώτα της Ελληνίδα Κλεοπάτρα Σελήνη Β΄, κόρη τού Μάρκου Αντωνίου στρατηγού και μέλους της Β΄ Τριανδρίας και της Κλεοπάτρας Ζ΄ της Αιγύπτου από τη Δυναστεία των Πτολεμαίων και είχε τέκνα:

• Πτολεμαίος 10/9 π.Χ. - 40 μ.Χ., βασιλιάς της Μαυριτανίας.
• Δρουσίλλα η Πρεσβύτερη γενν. 8 π.Χ., ίσως όμως να είναι εγγονή του.

Το 6/7 μ.Χ. έκανε δεύτερο γάμο με τη χήρα Γλαφύρα, κόρη τού Αρχελάου της Καππαδοκίας, της οποίας ο σύζυγος Αλέξανδρος (γιος του Ηρώδη Α΄) είχε εκτελεστεί το 7 π.Χ. για συνωμοσία εναντίον του πατέρα του. Δεν απέκτησε τέκνα. Η Γλαφύρα έπειτα ερωτεύτηκε τον Ηρώδη Αρχέλαο εθνάρχη της Ιουδαίας, γιο τού Ηρώδη Α΄ από άλλη σύζυγο· η Γλαφύρα διαζεύχθηκε τον Ιόβα Β΄ και παντρεύτηκε τον Ηρώδη Αρχέλαο το 7 μ.Χ.

Νόμισμα τού Ιόβα Β΄ με επιγραφές: REX JUBA στη μία όψη και στην άλλη ΒΑCΙΛΙCCΑ ΚΛΕΟΠΑΤΡΑ (Σελήνη Β΄).

Συγγραφικό έργο

Έγραψε έργα στα ελληνικά και λατινικά για την ιστορία, τη φυσική ιστορία, τη γεωγραφία, τη γραμματική, τη ζωγραφική και το θέατρο. Συνέθεσε μία σύγκριση Ελληνικών και Ρωμαϊκών ιδρυμάτων με το όνομα Ομοιότητες. Ο οδηγός του για την Αραβία έγινε το πιο δημοφιλές βιβλίο στη Ρώμη· από το έργο αυτό σώζονται μόνο αποσπάσματα. Συνέλεξε βιβλία και είχε αξιόλογη βιβλιοθήκη με ευρύτητα θεμάτων, η οποία θα συνέβαλε στην παραγωγή των έργων του. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος αναφέρεται σε αυτόν ως αυθεντία 65 φορές στο έργο του Φυσική Ιστορία και στην Αθήνα κτίστηκε ένα μνημείο ως αναγνώριση των έργων του. Ό,τι σώθηκε εκδόθηκε με τον τίτλο Οι λόγιοι βασιλείς από τον Ρόλλερ το 2004 στο Σικάγο.

Η προσφορά του στη Φυσική Ιστορία

Ο Ιόβας Β΄ ήταν γνωστός προστάτης των τεχνών και των επιστημών και χρηματοδότησε αρκετές εκστρατείες και βιολογικές έρευνες. Ήταν αξιόλογος συγγραφέας και έγραψε αρκετά λόγια και λαϊκά επιστημονικά έργα, όπως δοκίμια στη φυσική ιστορία.

Σύμφωνα με τον Πλίνιο τον Νεότερο ο Ιόβας Β΄ έστειλε μία εξερευνητική αποστολή στα Κανάρια νησιά και στη Μαδέιρα. Έδωσε το όνομα αυτό στα Κανάρια νησιά, από τη λέξη canis (λατιν. σκύλος), επειδή βρήκε εκεί ιδιαίτερα άγρια σκυλιά.

Ο Έλληνας ιατρός του Εύφορβος έγραψε, ότι ο χυμός ενός φυτού τού όρους Άτλας, είναι καθαρτικός. Το 12 π.Χ. ο Ιόβας Β΄ ονόμασε το φυτό αυτό Ευφορβία από το όνομα τού ιατρού του, κατ' αναλογία με την αφιέρωση ενός αγάλματος από τον Αύγουστο στον ιατρό του Αντώνιο Μούσα, αδελφό τού Ευφόρβου. Τον 18ο αι. ο Κάρολος Λινναίος έδωσε το όνομα Ευφορβία σε όλο το γένος των φυτών αυτών, προς τιμήν τού ιατρού αυτού. Αργότερα το φυτό ονομάστηκε Euphorbia Regis-Jubae, δηλ. τού βασιλιά Ιόβα, προς τιμήν της προσφοράς τού βασιλιά στη φυσική ιστορία και τού ρόλου του στην ανάδειξη τού γένους των φυτών αυτών. Επίσης το γένος των φοινίκων Jubae ονομάστηκε από τον βασιλιά.

Ο Φλάβιος Φιλόστρατος παραθέτει ένα απόσπασμα τού Ιόβα Β΄: «διάβασα στις Ομιλίες τού Ιόβα, ότι οι ελέφαντες βοηθούν ο ένας τον άλλο, όταν κυνηγιούνται και αμύνονται τον ελέφαντα που θα κουραστεί. Αν παραστεί ανάγκη, αλείφουν τις πληγές του με σταγόνες αλόης και στέκονται γύρω του όπως οι ιατροί».

Πηγές

• Roller, Duane W. (2003) The World of Juba II and Kleopatra Selene "Routledge (UK)". p. 1–3. ISBN 0-415-30596-9.
• Linnaeus (1753): p.450
• Flavius Philostratus, Life of Apollonius of Tyana, Loeb Classical Library, Book II, Chapter XVI, translated by F.C. Conybeare
• Tyldesley, Joyce (2008), Cleopatra: Last Queen of Egypt, Profile. p. 200.