Καλλίθηρο Καρδίτσας
Συντεταγμένες: 39°16′52″N 21°54′18″E / 39.28111°N 21.90500°E
Το Καλλίθηρο (μέχρι το 1957 Σέκλιζα[1]) είναι χωριό του δήμου Καρδίτσας, της περιφερειακής ενότητας (πρώην νομού) Καρδίτσας, Θεσσαλία. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 928 κατοίκους. Απέχει 10 χιλιόμετρα από την Καρδίτσα και βρίσκεται νότια της πόλης.
| Καλλίθηρο | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Αποκεντρωμένη Διοίκηση | Θεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας |
| Περιφέρεια | Θεσσαλίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Καρδίτσας |
| Δήμος | Καρδίτσας, Τοπική Κοινότητα Καλλιθήρου |
| Δημοτική Ενότητα | Ιτάμου |
| Δημοτική Κοινότητα | Καλλιθήρου |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Θεσσαλία |
| Νομός | Καρδίτσας |
| Υψόμετρο | 170 μέτρα |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Σέκλιζα |
| Ταχ. κώδικας | 43150 |
| Τηλ. κωδικός | 2441 |
Ιστορία Επεξεργασία
Αρχαιότητα Επεξεργασία
Στις θέσεις «Ραγάζι» και «Βρύση», σωστικές ανασκαφές έφεραν στο φως πρόχειρες αρχιτεκτονικές κατασκευές και κεραμικά αντικείμενα, τα οποία χρονολογήθηκαν στην μέση εποχή του Χαλκού.[2] Στη θέση όπου βρίσκεται το χωριό έχει ανασκαφή αρχαίος οικισμός, ο οποίος δεν έχει ταυτοποιηθεί επιγραφικά.[3] Ίχνη αρχαίας οχύρωσης είχε εντοπίσει ο περιηγητής του 19ου αιώνα Ουίλιαμ Μάρτιν Ληκ. O Χάινριχ Κίπερτ τα ταυτοποίησε ως την αρχαία πόλη Καλλίθηρα, θεωρία με την οποία συμφώνησε ο Φρίντριχ Στάλιν. Όμως, τα αρχαιολογικά δεδομένα που προέκυψαν από τις αρχαιολογικές ανασκαφές έχουν αμφισβητήσει αυτήν την ταύτιση. Η Καλλίθηρα ιδρύθηκε το τελευταίο τέταρτο του 4ου αι. π. X. και ανήκε στην αρχαία Θεσσαλιώτιδα.[4]
Η ακρόπολη της πόλης βρισκόταν στον λόφο του Αγίου Αθανασίου και η πόλη βρισκόταν στην πεδινή έκταση βόρεια-βορειοδυτικά. Η πόλη περιβαλλόταν από οχυρωματικό περίβολο ο οποίος έχει εν μέρει ανασκαφεί. Επίσης έχουν αποκαλυφθεί τμήματα δύο δρόμων και πιθανότατα η πόλη ήταν κτισμένη με ορθογώνιο πολεοδομικό σχέδιο. Έχω από τα τείχη της πόλης βρίσκονταν τα νεκροταφεία, στα οποία έχουν βρεθεί αγγεία, κοσμήματα, όπλα, νομίσματα του 4ου-1ου αιώνα π.Χ. και άλλα. Με βάση τα αρχαιολογικά ευρήματα, η πόλη καταστράφηκε από φωτιά το 230-220 π.Χ., πιθανόν μετά από εχθρική επιδρομή. Ο οικισμός συνέχισε να κατοικείται μέχρι τον 1ο αι. π. X.. Ένας τύμβος που βρίσκεται κοντά στο χωριό Ραχούλα πιθανόν σχετίζεται με τον οικισμό στο Καλλίθηρο.[5]
Στη θέση «Ξινόβρυση», νοτιοανατολικά του χωριού έχει ανασκαφεί ρωμαϊκός τάφος του 3ου αι. μ. Χ.. Έχει τετράγωνη κάτοψη και ήταν καμαρόσκεπος. Φαίνεται ότι η οροφή του κατέρρευσε πριν χρησιμοποιηθεί.[5]
Βυζαντινή εποχή Επεξεργασία
Η αρχαία ακρόπολη συνέχισε να χρησιμοποιείται και στη βυζαντινή εποχή, μέχρι τον 10ο αιώνα μ.Χ.. Την εποχή του Ιουστινιανού κατασκευάστηκε στην κορυφή του λόφου μικρό κάστρο από τα υλικά της προηγούμενης οχύρωσης. Το κάστρο ήλεγχε το πέρασμα από την πεδιάδα της Θεσσαλίας στην Πίνδο.[6][7] Το χωριό κατά τη βυζαντινή εποχή λεγόταν Σέκλιζα.
Σύγχρονη ιστορία Επεξεργασία
Στις 9-11 Φεβρουαρίου 1878 δόθηκε μάχη στη Σέκλιζα στα πλαίσια της Θεσσαλικής επανάστασης του 1878. Τα ελληνικά τμήματα επιχείρησαν να καταλάβουν τον λόφο του Άη Θανάση όπου είχαν οχυρωθεί 150-200 καλά εξοπλισμένοι Αλβανοί. Η επίθεση των Ελλήνων άρχισε στις 9 Φεβρουαρίου, αλλά ο αιφνιδιασμός απέτυχε, αλλά συνέχισαν να πολιορκούν τον λόφο. Την 10η Φεβρουαρίου, οι επαναστάτες Έλληνες απέκρουσαν μια τουρκική ίλη ιππικού η οποία κατέφτασε για να ενισχύσει τους πολιορκημένους. Προσπάθησαν να καταλάβουν το λόφο με έφοδο αλλά απέτυχαν. Αργότερα την ίδια μέρα έτρεψαν σε φυγή τις τουρκικές ενισχύσεις, αποτελούμενες από 1.000 πεζούς και 150 ιππείς. Οι πολιορκούμενοι τελικά εγκατέλειψαν τον λόφο μέσα στη νύχτα. Την 11η Φεβρουαρίου έφτασε ισχυρή δύναμη Τούρκων αποτελούμενη από 2.500 πεζούς, πολλούς ιππείς και δύο τηλεβόλα. Μετά από σκληρές μάχες, οι Τούρκοι αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν στο τέλος της ημέρας, μετρώντας περίπου 250 νεκρούς.[8]
Πληθυσμός Επεξεργασία
Ακολουθεί η πορεία του πληθυσμού σύμφωνα με τις απογραφές:
| Απογραφή | 1881 | 1889 | 1896 | 1907 | 1920 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 443[9] | 485[10] | 427[11] | 518[12] | 577[13] | 755[14] | 967[14] | 886[14] | 1.053[14] | 1.074[14] | 1.007[14] | 1.152[14] | 1.114 | 928 |
Διοικητικές μεταβολές Επεξεργασία
Μετά την προσάρτηση του Καλλίθηρου (τότε Σέκλιζα) στην Ελλάδα μαζί με την υπόλοιπη Θεσσαλία το 1881, ορίστηκε το 1883 υπήχθη στον δήμο Ιτάμου, του νομού Τρικάλων. Με το ΦΕΚ 136Α (08/07/1899) ο οικισμός υπάγεται στο νομό Καρδίτσης, μέχρι το 1909, όταν με το ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909, υπάγεται πάλι στον νομό Τρικάλων. Ο δήμος Ιτάμου καταργήθηκε το 1912 και η Σέκλιζα ορίστηκε έδρα ομώνυμης κοινότητας της επαρχίας Καρδίτσας. Το 1944, με το ΦΕΚ 82Α, υπάγεται στον νομό Καρδίτσας. Το χωριό μετονομάστηκε από Σέκλιζα σε Καλλίθηρο το 1957. Με το πρόγραμμα Καποδίστριας, η κοινότητα Καλλιθήρου καταργήθηκε το 1997 και το Καλλίθηρο ορίστηκε έδρα του δήμου Ιτάμου. Με το πρόγραμμα Καλλικράτης, ο δήμος Ιτάμου καταργήθηκε και εντάχθηκε στον δήμο Καρδίτσας.[15]
Αξιοθέατα Επεξεργασία
Μέσα στον οικισμό είναι ορατά και επισκέψιμα τμήματα των οχυρώσεων του αρχαίου οικισμού.[5]
Κάστρο Επεξεργασία
Στην κορυφή του λόφου του Αγίου Αθανασίου βρίσκονται τα κατάλοιπα βυζαντινού κάστρου το οποίο κτίστηκε τον 6ο αιώνα μ.Χ. χρησιμοποιώντας υλικά της αρχαίας ακρόπολης και συνέχισε να χρησιμοποιείται μέχρι τον 10ο αιώνα. Έχει περίμετρο 437 μ., πλάτος 1,90 μ. και εμβαδόν 11,1 στρέμματα. Το κάστρο είχε πύργους στις τέσσερις γωνίες, καθώς και ενδιάμεσο πύργο στη βόρεια, ανατολική και δυτική πλευρά. Στην ανατολική και στη δυτική πλευρά, όπου η κλίση του εδάφους είναι μεγάλη, υπάρχουν αγωγοί ομβρίων υδάτων. Σήμερα, σώζονται μόνο τα κατώτερα τμήματα του τείχους σε καλή κατάσταση. Έχει διαμορφωθεί περίπατος ο οποίος διατρέχει όλο το μήκος των τειχών.[6][7]
Τοξωτή γέφυρα Επεξεργασία
Στη θέση «Ξηροπόταμος», περίπου 1 χιλιόμετρο νότια του χωριού, βρίσκεται πέτρινο τοξωτό γεφύρι, το οποίο γεφυρώνει παράποταμο του Καλέντζη. Είναι δίτοξο, με καμάρες διαφορετικού μεγέθους. Το δεξί τόξο έχει άνοιγμα 8 μέτρα. Το συνολικό μήκος καταστρώματος της γέφυρας είναι 38,5 μέτρα. Κατασκευάστηκε στις αρχές του 20ού αιώνα και έχει χαρακτηριστεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο με την υπουργική απόφαση ΥΠΠΟ/ΔΙΛΑΠ/Γ/2869/2128/28-11-95.[16] Το γεφύρι καταστράφηκε τον Σεπτέμβριο του 2020 από το πέρασμα της κακοκαιρίας Ιανός.
Πολιτιστικές εκδηλώσεις Επεξεργασία
Στο Καλλίθηρο διοργανώνονται κάθε χρόνο στα τέλη Ιουλίου τα «Αγροτικά». Πρόκειται για τριήμερη μουσική και χορευτική εκδήλωση η οποία διοργανώνεται παράλληλα με έκθεση βιολογικών αγροτικών προϊόντων.Τα τελευταία χρόνια η εκδήλωση είχε γίνει μονοήμερη και πλέον έπαψε και η διοργάνωσή της.Επίσης, στις 9-13 Φεβρουαρίου κάθε χρόνου λαμβάνει χώρα ο επετειακός εορτασμός της μάχης της Σέκλιζας.[17]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Σέκλιζα -- Καλλίθηρον». Πανδέκτης. Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας. «Καλλίθηρα - Περιγραφή». Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας. «Κάστρο Καλλιθήρου - Ιστορικό». Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας. «Καλλίθηρα - Ιστορικό». Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιανουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας. «Καλλίθηρα - περιγραφή». Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ 6,0 6,1 Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας. «Κάστρο Καλλιθήρου - Περιγραφή Χώρου». Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ 7,0 7,1 Εφορεία Αρχαιοτήτων Καρδίτσας. «Κάστρο Καλλιθήρου - Περιγραφή Μνημείου». Υπουργείο Πολιτισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «Η μάχη της Σέκλιζας (9-11 Φεβρουαρίου 1878)». karditsa.org. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ Ελληνική απογραφή Θεσσαλίας-Άρτας 1881, σελ. 38
- ↑ Ελληνική απογραφή 1889, σελ. 159
- ↑ Ελληνική απογραφή 1896, σελ. 166
- ↑ Ελληνική απογραφή 1907, σελ. 425
- ↑ Ελληνική απογραφή 1920, σελ. 27' Πίνακας ιβ΄
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 14,6 Μιχαήλ Σταματελάτος - Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος, Ερμής, Αθήνα 2001, σελ. 291.
- ↑ «Καλλίθηρον (Καρδίτσης)». Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών - Αναλυτικά. ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «Γεφύρι Στο Καλλίθηρο». petrinagefiria.com. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.
- ↑ «Τοπική Κοινότητα Καλλιθήρου». Δήμος Καρδίτσας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2017.