Καντόνι του Άαργκαου

Το Καντόνι του Άαργκαου (γερμανικά: Aargau, γαλλικά: Argovie), αναφερόμενο, ιδίως παλαιότερα, και με την εξελληνισμένη ονομασία Αργοβία, είναι ένα από τα καντόνια (αυτόνομες διοικητικές περιφέρειες) της Ελβετίας. Πήρε το όνομά του από τον ποταμό Άαρ, ο οποίος το διαρρέει (Aar-gau = «επαρχία του Άαρ»). Είναι ένα από τα βορειότερα και πλέον πυκνοκατοικημένα καντόνια της Ελβετίας, με πληθυσμό 627.893 κατοίκους (το 2012) και έκταση 1.403,7 τετρ. χιλιόμετρα.

Άαργκαου
Σημαία Έμβλημα
Χώρα	Ελβετία
Διοικητική υπαγωγή	Ελβετία
Γεωγραφική υπαγωγή	Ελβετικό Οροπέδιο
Πρωτεύουσα	Άαραου
Ίδρυση	1803
Ονομάστηκε από	Άαρ
Γλώσσες	Γερμανικά
Έκταση	1.403,77 km²
Υψόμετρο	382 μέτρα
Πληθυσμός	678.207 (31  Δεκεμβρίου 2018)
Γεωγραφικές συντεταγμένες	47°25′5″N 8°6′36″E
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Ιστορία

Η περιοχή του Άαργκαου βρισκόταν υπό τον έλεγχο των Κελτών Ελβετών ήδη από το 200 π.Χ. Στη συνέχεια καταλήφθηκε από τους Ρωμαίους και τελικά από τους Φράγκους. Οι Ρωμαίοι είχαν κτίσει ένα μεγάλο οικισμό, τη Βιντονίσσα, κοντά στη σημερινή μικρή πόλη Μπρυγκ.

Κατά τον Μεσαίωνα το Άαργκαου ήταν διεκδικούμενη συνοριακή περιοχή ανάμεσα στα δουκάτα της Αλαμανίας και της Βουργουνδίας. Από το 1254 ως το 1415 την ηγεμονία του Άαργκαου είχε ο Οίκος των Αψβούργων, με αρκετά κάστρα από εκείνη την περίοδο να σώζονται ως σήμερα. Θεωρείται μάλιστα πιθανό ότι η αρχική κοιτίδα του Οίκου βρισκόταν στο Άαργκαου. Το 1415 οι δυνάμεις της Ελβετικής Συνομοσπονδίας εισέβαλαν στο Άαργκαου, καταλαμβάνοντας εύκολα τις πόλεις και τα περισσότερα κάστρα. Το τμήμα που κατείχαν οι δυνάμεις της Βέρνης έγινε γνωστό ως Ουντεράαργκαου (Unteraargau) ή «Βερναία Αργοβία», η οποία το 1514 επεκτάθηκε βόρεια στον Ιούρα. Και όταν η Βέρνη έγινε προτεσταντική το 1528, το Ουντεράαργκαου την ακολούθησε, ενώ το υπόλοιπο τμήμα, το Ομπεράαργκαου, παρέμεινε μερικώς ρωμαιοκαθολικό. Η Βέρνη χρησιμοποίησε τις αγροτικές περιοχές του Ουντεράαργκαου ως πηγή δημητριακών για όλη την ηγεμονία της, ενώ η οικονομία των πόλεων παρέμενε τοπικής μόνο σημασίας, Ωστόσο, η Βέρνη ενεθάρρυνε από την αρχή της βιομηχανικής εποχής την εκβιομηχάνιση της περιοχής. Το Ομπεράαργκαου εξελίχθηκε στις Freie Ämter (σε προσεγγιστική μετάφραση «Ελεύθερες Διοικητικές Μονάδες»), και ήταν υπό τη διοίκηση άλλων καντονίων, όπως της Ζυρίχης και της Λουκέρνης. Στη Μάχη του Κάπελ το 1531 και στις δύο Μάχες του Φιλμέργκεν, το 1656 και το 1712, οι Freie Ämter ήταν ο χώρος συγκρούσεως μεταξύ Ρωμαιοκαθολικών και Προτεσταντών. Η νίκη της Ζυρίχης το 1712 της έδωσε την ευκαιρία να εκδιώξει τα 5 καθολικά καντόνια από την κομητεία του Μπάντεν.

Μετά την εισβολή των Γάλλων στις 19 Μαρτίου 1798, οι κυβερνήσεις της Ζυρίχης και της Βέρνης συμφώνησαν στη δημιουργία του βραχύβιου «Καντονίου του Μπάντεν», το οποίο διαλύθηκε το 1803 με την «Πράξη της Μεσολαβήσεως». Με αυτή την πράξη δημιουργήθηκε το σημερινό Καντόνι του Άαργκαου. Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η πρώην αγροτική περιοχή του καντονίου γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη.

Γεωγραφία

Η πρωτεύουσα του καντονίου είναι το Άαραου, που βρίσκεται στο δυτικό σύνορό του, επί του ποταμού Άαρ. Το καντόνι συνορεύει στα βόρεια με τη Γερμανία. Στα δυτικά του βρίσκονται τα ελβετικά καντόνια Μπάζελ-Λάντσαφτ, Ζόλοτουρν και Βέρνης. Στα νότια, συνορεύει με το Καντόνι της Λουκέρνης, ενώ στα ανατολικά με τα Καντόνια της Ζυρίχης και του Τσουγκ. Το Άαργκαου διαρρέουν αμφότεροι οι μεγάλοι ποταμοί, ο Άαρ και ο Ρέους.

Το Άαργκαου είναι ένα από τα λιγότερο ορεινά καντόνια της Ελβετίας, όντας στα βόρεια των Άλπεων και στα ανατολικά της οροσειράς του Ιούρα. Τα εδάφη της σχηματίζουν μία όμορφη ποικιλομορφία τοπίων, με πυκνά δασωμένους λόφους που εναλλάσσονται με εύφορες κοιλάδες που αρδεύονται κυρίως από τον Άαρ και τους παραποτάμους του. Λίγο περισσότερο από το 1/3 της επιφάνειας του καντονίου καλύπτεται από δάση (518 τ.χλμ.), ενώ σχεδόν το μισό είναι αγροτικές εκτάσεις (635,7 τ.χλμ.). 33,5 τ.χλμ. ή περίπου το 2,4% του καντονίου καλύπτονται από λίμνες (με μεγαλύτερη τη λίμνη Χάλβιλ) και ποτάμια. Με πυκνότητα πληθυσμού 450 κατοίκων ανά τ.χλμ., το 15% της επιφάνειας είναι αστικές περιοχές.

Στο Άαργκαου βρίσκονται οι περίφημες θερμές θειούχες πηγές του Μπάντεν και του Schinznach-Bad, ενώ στο Ράινφέλντεν υπάρχουν σε μεγάλη έκταση αλατούχες πηγές. Γύρω από το Μπρυγκ βρίσκονται το ερειπωμένο κάστρο των Αψβούργων, το παλαιό μοναστήρι του Καίνιγκσφέλντεν (με θαυμάσια μεσαιωνικά βιτρώ), καθώς και τα ερείπια του ρωμαϊκού οικισμού Βιντονίσσα, το σημερινό Βίντις (Windisch).

Τοπίο του Άαργκαου με το βουνό Lägern της οροσειράς του Ιούρα στο βάθος

Το Αββαείο του Φαρ (Kloster Fahr), ένα γυναικείο μοναστήρι Βενεδικτίνων, αποτελεί ένα μικρό εξκλάβιο του καντονίου που περιβάλλεται από το Καντόνι της Ζυρίχης.

Διοικητική διαίρεση

Το Άαργκαου υποδιαιρείται στα παρακάτω 11 διαμερίσματα:

• Το Άαραου με πρωτεύουσα το Άαραου
• Το Μπάντεν με πρωτεύουσα το Μπάντεν
• Το Μπρεμγκάρτεν με πρωτεύουσα το Μπρεμγκάρτεν
• Το Μπρυγκ με πρωτεύουσα το Μπρυγκ
• Το Κουλμ με πρωτεύουσα το Ούντερκουλμ
• Το Λάουφενμπουργκ με πρωτεύουσα το Λάουφενμπουργκ
• Το Λέντσμπουργκ με πρωτεύουσα το Λέντσμπουργκ
• Το Μούρι με πρωτεύουσα το Μούρι
• Το Ράινφέλντεν με πρωτεύουσα το Ράινφέλντεν
• Το Τσόφινγκεν με πρωτεύουσα το Τσόφινγκεν
• Το Τσούρτσαχ με πρωτεύουσα το Τσούρτσαχ

Σήμερα (2013) υπάρχουν 216 δήμοι στο καντόνι. Καθώς συμβαίνει και αλλού στην Ελβετία, υπάρχει μία τάση για συγχώνευση των δήμων, παρότι μέχρι τώρα οι συγχωνεύσεις στο Άαργκαου δεν ήταν τόσο σημαντικές όσο σε άλλα καντόνια.

Δημογραφία

Ο πληθυσμός του καντονίου αυξήθηκε σημαντικά, από περίπου 360.000 κατοίκους την δεκαετία του 1960 σε 627.893 τον Δεκέμβριο του 2012 με αύξηση 11% τη δεκαετία 2000-2010. Το 21,5% του πληθυσμού είναι αλλοδαποί (έχουν ιθαγένεια άλλης χώρας). Το 87,1% του πληθυσμού μιλά τη γερμανική ως πρώτη γλώσσα, με δεύτερη την ιταλική (3,3%) και τρίτη τη σερβοκροατική (1,9% ή 10.645 κάτοικοι).

Το 52,4% των κατοίκων γεννήθηκε στο Άαργκαου, το 25% κάπου αλλού στην Ελβετία και το 19,6% εκτός Ελβετίας. Σύμφωνα με στοιχεία του 2000, το 24,3% του πληθυσμού έχει ηλικία μικρότερη των 20 ετών, ενώ το 13,4% είναι από 65 ετών και άνω. Το ίδιο έτος υπήρχαν 224.128 νοικοκυριά στο καντόνι.

Θρήσκευμα

Κατά την απογραφή του 2000 το 40,1% του πληθυσμού του καντονίου δήλωσε ότι είναι Ρωμαιοκαθολικοί, ενώ το 34,6% προτεστάντες της Ελβετικής Εκκλησίας. Από τους υπόλοιπους 11.523 ήταν μέλη της Ορθόδοξης Εκκλησίας (περίπου 2,1% του πληθυσμού), 29.580 ήταν μέλη άλλων χριστιανικών εκκλησιών, 30.072 (5,49%) μουσουλμάνοι και μόλις 342 Ιουδαίοι. 1.463 δήλωσαν βουδιστές, 2.089 ινδουιστές. 57.573 δήλωσαν άθρησκοι, αγνωστικιστές ή άθεοι και 15.875 δεν απάντησαν στην ερώτηση.

Πολιτική

Το Μέγα Συμβούλιο αποτελείται από οκτώ κόμματα, με τρία κεντροδεξιά να κυριαρχούν στο νομοθετικό σώμα, τα SVP, CVP και FDP.

Τα ποσοστά των κομμάτων ανά εκλογική περιφέρεια στις εκλογές του 2020.

Το Μέγα Συμβούλιο του καντονιού είναι το νομοθετικό σώμα και λέγεται Grosser Rat. Αποτελείται από 140 έδρες, με τα μέλη του να εκλέγονται κάθε τέσσερα χρόνια. Οι τελευταίες εκλογές διενεργήθηκαν στις 18 Οκτωβρίου 2020.

Στις εκλογές μεταξύ 1997 και 2020 τα κόμματα κέρδισαν τα ακόλουθα ποσοστά και έδρες:

	Έδρες	2020	2016	2012	2009	2005	2001	1997
	SVP	43	45	45	45	46	72	47
	FDP	21	22	22	20	24	40	40
	SP	23	27	22	22	30	36	48
	CVP	18	17	19	21	26	32	37
	Grüne	14	10	10	13	7	7	6
	glp	13	7	8	5	---	---	---
	EVP	6	6	6	6	7	8	8
	BDP	---	4	6	4	---	---	---
	EDU	2	2	2	2	---	---	1
	SD	---	---	---	2	---	4	7
	FP	---	---	---	---	---	1	4
	LdU	---	---	---	---	---	---	2
	σύνολο	140	140	140	140	140	200	200

	Votes	2020	2016	2012	2009	2005	2001	1997
	SVP	30,3 %	31,9 %	32,0 %	31,9 %	30,3 %	33,5 %	21,9 %
	SP	16,6 %	18,9 %	15,2 %	15,7 %	19,7 %	18,6 %	21,7 %
	FDP	14,7 %	16,0 %	15,4 %	14,3 %	16,9 %	19,0 %	19,6 %
	CVP	12,8 %	12,1 %	13,3 %	15,0 %	17,5 %	15,0 %	17,3 %
	Grüne	10,1 %	7,1 %	7,4 %	8,9 %	6,8 %	4,0 %	3,5 %
	GLP	9,2 %	5,3 %	5,5 %	3,5 %	---	---	---
	EVP	4,2 %	4,1 %	3,9 %	4,5 %	5,7 %	4,9 %	4,3 %
	BDP	---	2,7 %	4,4 %	3,1 %	---	---	---
	EDU	1,6 %	1,8 %	1,7 %	1,8 %	0,7 %	1,0 %	1,3 %
	SD	---	---	0,7 %	1,2 %	1,3 %	1,8 %	3,2 %
	LdU	---	---	---	---	---	1,4 %	---

Landammann

Ο ανώτερος δικαστής (Landammann) είναι ο επικεφαλής του καντονιού. Από την 1η Ιανουαρίου 2024 στο αξίωμα υπηρετεί ο Μάρκους Ντίετ (Markus Dieth).

Πηγές

• Bridgwater, W.; Aldrich, Beatrice, eds. (1968). "Aargau". The Columbia-Viking Desk Encyclopedia (3rd ed.). New York, NY: Columbia University Press. p. 11
• Steigmeier, Andreas (2010): το λήμμα Aargau στο online Ιστορικό Λεξικό της Ελβετίας