Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον

Τα τέσσερα Ευαγγέλια
Κατά Ματθαίον Κατά Μάρκον Κατά Λουκάν Κατά Ιωάννην

Το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον είναι ένα από τα τέσσερα Ευαγγέλια του Κανόνα της Καινής Διαθήκης, του δεύτερου μέρους, δηλαδή, της χριστιανικής Αγίας Γραφής, καθώς και ένα εκ των τριών Συνοπτικών Ευαγγελίων.

Όπως και τα άλλα τρία ευαγγέλια, σκοπός του είναι να διαδώσει σε όλο τον κόσμο το χαρμόσυνο μήνυμα της έλευσης του Μεσσία και της σωτηρίας του κόσμου μέσω αυτού. Διηγείται τα γεγονότα της ζωής του Ιησού Χριστού, συμπεριλαμβανομένης της βάπτισης από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή, της διδασκαλίας του, των θαυμάτων του, της καταδίκης του, του Σταυρικού του θανάτου, και της ανάστασής του. Απεικονίζει τον Ιησού ως υιό του Θεού, δάσκαλο, εξορκιστή, θεραπευτή και θαυματουργό, αν και δεν κάνει λόγο για την θαυματουργή γέννηση του όπως τα άλλα ευαγγέλια.^[1]

Είναι το μικρότερο αλλά και αρχαιότερο από τα 4 ευαγγέλια, με τους περισσότερους ερευνητές να πιστεύουν ότι αποτέλεσε βασική πηγή για τους συγγραφείς των κατά Ματθαίον και κατά Λουκάν ευαγγελίων.^[2] Σύμφωνα με την εκκλησιαστική παράδοση, συγγραφέας του ευαγγελίου είναι ο Εβραίος ευαγγελιστής Μάρκος, αν και σε αυτό το θέμα υπάρχει αντιπαράθεση.^[3]

Περιεχόμενο Ευαγγελίου

Το Ευαγγέλιο περιέχει τα εξής στάδια των δράσεων του Ιησού Χριστού:

Η δράση του Ιησού στη Γαλιλαία (1:14-9:50)

Αρχή της δημόσιας δράσης του Ιησού (1:14-34)

Πρώτη περιοδεία του Ιησού ανά τη Γαλιλαία (1:35-45)

Η περίοδος της συγκρούσεως (2:1-3:6)

Δεύτερο στάδιο της δράσης του Ιησού στη Γαλιλαία (3:7-7:23)

Τρίτο στάδιο της δράσης του Ιησού στη Γαλιλαία (7:24-9:50)

Η δράση του Ιησού στην Ιουδαία και την Ιερουσαλήμ, το πάθος και ο επί του σταυρού θάνατος (10:1-15:41)

Προς την Ιερουσαλήμ και στην Ιουδαία (10:1-52)

Στην Ιερουσαλήμ και οι τελευταίες εκεί διδασκαλίες (11:1-13:37)

Τα γεγονότα πριν το πάθος και ο σταυρικός θάνατος (14:1-15:41)

Τα μετά το πάθος και τα κατά την ανάσταση γεγονότα (15:42-16:20)

Με βάση την σταδιακή αποκάλυψη του Μεσσία, το περιεχόμενο διαιρείται ως εξής:

Οι μεσσιανικές απαρχές. Ο Πρόδρομος του Μεσσία, η βάπτιση, οι πειρασμοί (1:1-13)
Τα θαύματα του Μεσσία και η σύγκρουση του προς τους εκπροσώπους της παλιάς θρησκευτικής τάξης (1:14-3:6)
Δημιουργία του νέου λαού του Θεού. Αποκάλυψη του μυστηρίου της βασιλείας του Θεού με παραβολές και θαύματα (3:7-5:43)
Απόρριψη του Μεσσία από τον Ισραήλ. Στροφή προς τους εθνικούς. Αποκάλυψη της βασιλείας του Θεού και στους εθνικούς (6:1-8:26)
Αποκάλυψη του πάθους του Μεσσία προς τους μαθητές (8:27-10:52)
Είσοδος στην Ιερουσαλήμ και τελευταίες διδασκαλίες πριν από το πάθος (11:1-13:37)
Το πάθος και η ανάσταση (14:1-16:8)
Οι εμφανίσεις του αναστημένου Χριστού (16:9-20)

Συγγραφή

Συγγραφέας

Η εκκλησιαστική παράδοση ταυτίζει τον συγγραφέα με τον Ιωάννη Μάρκο, ο οποίος αναφέρεται στις Πράξεις των Αποστόλων ως φίλος του Αποστόλου Πέτρου. Οι περισσότεροι σύγχρονοι μελετητές απορρίπτουν αυτή την άποψη, πιστεύοντας ότι το ευαγγέλιο γράφτηκε ανώνυμα και αποδόθηκε μεταγενέστερα στον ευαγγελιστή λόγω της φύσης του ως αυθεντία.^[3]^[4]^[5]

Σύμφωνα με την Γουότς Χέντερσον, «Αν και η ταυτότητα του συγγραφέα είναι άγνωστη, οι μελετητές βρίσκουν στοιχεία για τον συγγραφέα του στο ίδιο το Ευαγγέλιο. Για παράδειγμα, το δύστροπο στυλ του υποδηλώνει ότι τα ελληνικά δεν ήταν η μητρική γλώσσα του συγγραφέα. Άλλες λεπτομέρειες, όπως η ανακριβής αναφορά της εβραϊκής γραφής (1.2), το υπερβολικά γενικευμένο πορτρέτο της εβραϊκής πρακτικής (7.3–4) και προβληματικές γεωγραφικές λεπτομέρειες (5.1,13) υποδηλώνουν ότι ο ευαγγελιστής ήταν εξελληνισμένος Εβραίος που ζούσε έξω από την Παλαιστίνη».^[4]

Τόπος και χρόνος συγγραφής

Το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο χρονολογείται συνήθως μέσω της εσχατολογικής ρητορικής στο Κατά Μάρκον 13, η οποία οι μελετητές πιστεύουν ότι παραπέμπει στον Πρώτο Ιουδαϊκό Πόλεμο (66–74 μ.Χ.)—μία διαμάχη η οποία οδήγησε στην καταστροφή του Δεύτερου Ναού το 70 μ.Χ. Κάτι τέτοιο θα τοποθετούσε τη συγγραφή του ευαγγελίου είτε αμέσως μετά την καταστροφή είτε κατά τα χρόνια αμέσως πριν.^[6]^[7]

Ως τόπος συγγραφής θεωρείται από σύγχρονους μελετητές αλλά και από τους αρχαίους χρόνους η Ρώμη,^[8] ενώ άλλοι προτείνουν ως πιθανή περιοχή και την νότια Συρία.^[7]

Η παράδοση του Ευαγγελίου και του Ευαγγελιστή

Πρώτοι 16 στοίχοι του ευαγγελίου από τον Σιναϊτικό Κώδικα (γύρω στο 350 μ.Χ.).

Ο τίτλος, Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον δεν οφείλεται στον ίδιο το συγγραφέα, αλλά μαρτυρείται απ' τα μέσα του 2ου αιώνα μ.Χ. και εκφράζει την πίστη της εκκλησίας ότι το ευαγγέλιο αυτό γράφτηκε από τον Μάρκο, τον οποίο ομόφωνα η παράδοση της εκκλησίας ταυτίζει με τον Ιωάννη Μάρκο, για τον οποίο γίνεται λόγος στις Πράξεις των Αποστόλων καθώς και σε επιστολές της Καινής Διαθήκης.

Ο Ιωάννης, που κατά τη συνήθεια της εποχής να παίρνουν οι Ιουδαίοι και ένα δεύτερο όνομα ελληνικό ή ρωμαϊκό ονομαζόταν και Μάρκος, ήταν γιος μιας εύπορης χριστιανής ονόματι Μαρίας, η οποία διέθετε το προφανώς ευρύχωρο σπίτι της στην Ιερουσαλήμ για τις συνάξεις των Χριστιανών. Ορισμένοι παλαιότεροι ερμηνευτές δέχονται ότι στο σπίτι αυτό έλαβε χώρα το τελευταίο δείπνο του Ιησού με τους μαθητές του και ότι ο άνθρωπος, "ο κεράμιον ύδατος βαστάζων" (Μάρκ. 14:13), ο οποίος θα έδειχνε στους δύο μαθητές που έστειλε ο Ιησούς για την προετοιμασία του δείπνου το "ανώγαιον μέγα εστρωμένον έτοιμον" (14:15), ήταν ο Ιωάννης Μάρκος.

Ό Μάρκος συνεργάσθηκε με τους δύο κορυφαίους αποστόλους Παύλο και Πέτρο στη διάδοση του ευαγγελίου. Αρχικά τον συναντούμε μαζί με τον Βαρνάβα (του οποίου ήταν ανεψιός) στην πρώτη περιοδεία του Παύλου (Πράξ. 12:25, 13:13), στην αρχή της δεύτερης περιοδείας (Πράξ. 15:37 εξ), ενώ αργότερα βρίσκεται πάλι ο Μάρκος κοντά στον Παύλο κατά το χρόνο που γράφει ο απόστολος τις επιστολές της αιχμαλωσίας (Κολ. 4:10, Φιλήμ. 24) και τέλος μνημονεύεται στην Α' Πέτρ. 5:17 και στη Β' Τιμ. 4:11.

Σύμφωνα με την παράδοση, στο ευαγγέλιο του ο Μάρκος ερμηνεύει και αποδίδει τη διδασκαλία του Πέτρου την οποία έγραψε στη Ρώμη, σε ελληνική γλώσσα. Η σύνταξη του ευαγγελίου από τον Μάρκο μαρτυρείται ήδη από τον Παπία Ιεραπόλεως σύμφωνα με τον οποίο, ο Μάρκος "ερμηνευτής Πέτρου γενόμενος", κατέγραψε όσα παρακολούθησε από το κήρυγμα του αποστόλου Πέτρου.
Η μεταγενέστερη εκκλησιαστική παράδοση ότι στο χωρίο Μκ. 14:51-52 ο αναφερόμενος νεανίσκος που "καταλιπών την σινδόνα γυμνός έφυγεν", ταυτίζεται προς τόν Μάρκο, συγκρούεται με την μαρτυρία του Παπία, σύμφωνα με τον οποίο, ο Μάρκος "ούτε ήκουσεν του κυρίου ούτε παρηκολούθησεν αυτώ".

Το τέλος του κατά Μάρκον Ευαγγελίου

Οι τελευταίοι στίχοι του κατά Μάρκον (16:9-20) αν και βρίσκονται σε όλα τα μεταγενέστερα χειρόγραφα, λείπουν από τα αρχαιότερα, και συγκεκριμένα τον Σιναϊτικό και Βατικανό κώδικα. Οι περισσότεροι μελετητές πιστεύουν ότι ήταν μεταγενέστερες προσθήκες,^[9] μια άποψη που εξέφρασαν και οι Πατέρες της Εκκλησίας Ευσέβιος και Ιερώνυμος.^[10]

Ύφος και γλώσσα

Η γλώσσα στην οποία γράφει ο ευαγγελιστής είναι η καθομιλούμενη της εποχής. Πολλές από τις λέξεις που χρησιμοποιεί δεν τις συναντούμε σε λόγια κείμενα της εποχής. Επίσης η γλώσσα του Μάρκου χαρακτηρίζεται από πλεονασμούς (π.χ. από μακρόθεν, εκ παιδιόθεν κ.ά.), από προτίμηση προς τα υποκοριστικά (κυνάρια, ψυχία κ.ά.), από αραμαϊσμούς ή και αραμαϊκές εκφράσεις (ταλιθά, αββά, ελωί, λεμά σαβαχθανί), από λατινισμούς ή λατινικές λέξεις (λεγεών, σπεκουλάτωρ, κεντυρίων, κουστωδία) και μερικές φορές ο Μάρκος επεξηγεί ελληνικούς όρους με τους αντίστοιχους λατινικούς για διευκόλυνση των αναγνωστών του.

Όπως έχει παρατηρηθεί, όταν κάποιος διαβάζει το Ευαγγέλιο του Μάρκου έχει την εντύπωση ότι το ύφος του είναι περισσότερο προφορικό παρά γραπτό.

Παραλήπτες

Το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο απευθύνεται σε όλον τον κόσμο και σκοπός του είναι να διαδώσει το χαρμόσυνο μήνυμα της έλευσης του Μεσσία για την σωτηρία του κόσμου.

Οι σύγχρονοι της εποχής του Χριστιανοί ήταν Ιουδαίοι ή εθνικοί αντιμετώπιζαν καταδίωξη λόγω της πίστης τους στον Ιησού, και ζούσαν σε μία εποχή σύγκρουσης και φόβου λόγω προφητειών περί της αποκάλυψης.^[4]^[7] Έτσι, τα ιουδαιο-χριστιανικά στοιχεία που συναντάμε π.χ. στο Ευαγγέλιο του Ματθαίου δεν υπάρχουν εδώ, αφού το Ευαγγέλιο του Μάρκου δεν προϋποθέτει αναγνώστες εξοικειωμένους με την Παλαιά Διαθήκη.^{[εκκρεμεί παραπομπή]} Αυτό φαίνεται από τα θέματα που απουσιάζουν όπως:

Η διαχρονική αξία του νόμου της Παλαιάς Διαθήκης
Ο αποκλεισμός των Σαμαρειτών και των εθνικών εκ της ιεραποστολής
Η επεξήγηση των ιουδαϊκών εθίμων και συνηθειών
Η Παρασκευή ως ημέρα προηγουμένη του Σαββάτου
Η μετάφραση αραμαϊκών λέξεων και φράσεων

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον

Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον από την Ελληνική Βιβλική Εταιρεία.
Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον στην Βικιθήκη.
Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον στον Ορθόδοξο Συναξαριστή.
Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον στον Μέγα Συναξαριστή.

Βιβλιογραφία

Καραβιδόπουλος, Ιωάννης Δ., Το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο^{[νεκρός σύνδεσμος]}, εκδόσεις Πουρνάρα, Θεσσαλονίκη 1988, ISBN 9602420634.
Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην, Αγουρίδης Σ., Γρηγόρης, 1991
Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη, Καραβιδόπουλος Ι., Πουρναράς, 1998
Εισαγωγή εις την Καινήν Διαθήκην Τόμοι Α' & Β', Βούλγαρης Χρ., Αθήνα, 2003
Exploring the New Testament, Dunnett, W. M., Crossway Books, 2001
Wiersbe's expository outlines on the New Testament, Wiersbe, W. W., Victor Books, 1992
New Testament introduction (4th rev. ed.), Guthrie, D., Inter-Varsity Press, 1996
The Wycliffe Bible commentary: New Testament, Pfeiffer, C. F., Moody Press, 1962
The New Testament: a historical introduction to the early Christian writings (3rd ed.), Ehrman, B. D. Oxford University Press, 2004
The Historical Figure of Jesus, Sanders, E., Penguin UK., 1995
The Theology of the Gospel of Mark, Telford, W., Cambridge University Press, 1999
An Introduction to the New Testament and the Origins of Christianity, Burkett, D., Cambridge University Press, 2002
Introduction to the Synoptic Gospels, Perkins, P., Wm. B. Eerdmans Publishing, 2009
The Gospel According to Mark, Edwards, J. R., Wm. B. Eerdmans Publishing, 2002
The Blackwell Companion to The New Testament, Aune, D. E., John Wiley & Sons, 2010
Mark: A Commentary, Boring, M. E., Presbyterian Publishing Corp, 2006
Introduction to the New Testament, Koester, H., Walter de Gruyter, 1995

Παραπομπές

↑ Boring, M. Eugene (1 Ιανουαρίου 2006). Mark: A Commentary. Presbyterian Publishing Corp. ISBN 978-0-664-22107-2.
↑ Koester, Helmut (1995). Introduction to the New Testament. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-014970-8.
↑ ^3,0 ^3,1 Ehrman, Bart D. (2004). The New Testament: a historical introduction to the early Christian writings (στα Αγγλικά) (3η έκδοση). New York, NY: Oxford Univ. Press. σελίδες 58–59. ISBN 978-0-19-515462-7. Οι πρώτο-ορθόδοξοι Χριστιανοί του δεύτερου αιώνα, μερικές δεκαετίες μετά τη συγγραφή των περισσότερων βιβλίων της Καινής Διαθήκης, ισχυρίστηκαν ότι τα αγαπημένα τους Ευαγγέλια είχαν γραφτεί από δύο από τους μαθητές του Ιησού — τον Ματθαίο τον φοροεισπράκτορα, και τον Ιωάννη τον αγαπημένο μαθητή — και από δύο φίλους των αποστόλων — τον Μάρκο τον γραμματέα του Πέτρου, και τον Λουκά, τον ταξιδιώτη σύντροφο του Παύλου. Οι μελετητές σήμερα, ωστόσο, δυσκολεύονται να αποδεχθούν αυτή την παράδοση για διάφορους λόγους.
↑ ^4,0 ^4,1 ^4,2 Watts Henderson, Suzanne (1 Μαρτίου 2018). «The Gospel According to Mark». The New Oxford Annotated Bible: New Revised Standard Version (στα Αγγλικά). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-027605-8.
↑ Sanders, E. (30 Νοεμβρίου 1995). The Historical Figure of Jesus. Penguin UK. ISBN 978-0-14-192822-7.
↑ Telford, William (17 Ιουνίου 1999). The Theology of the Gospel of Mark. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-43977-0.
↑ ^7,0 ^7,1 ^7,2 Perkins, Pheme (13 Νοεμβρίου 2009). Introduction to the Synoptic Gospels. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 978-0-8028-6553-3.
↑ Burkett, Delbert (10 Ιουλίου 2002). An Introduction to the New Testament and the Origins of Christianity. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-00720-7.
↑ Edwards, James R. (2002). The Gospel According to Mark. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 978-0-8028-3734-9.
↑ Aune, David E. (22 Ιανουαρίου 2010). The Blackwell Companion to The New Testament. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-1894-4.

[1] Boring, M. Eugene (1 Ιανουαρίου 2006). Mark: A Commentary. Presbyterian Publishing Corp. ISBN 978-0-664-22107-2.

[2] Koester, Helmut (1995). Introduction to the New Testament. Walter de Gruyter. ISBN 978-3-11-014970-8.

[:0-3] 3,0 ^3,1 Ehrman, Bart D. (2004). The New Testament: a historical introduction to the early Christian writings (στα Αγγλικά) (3η έκδοση). New York, NY: Oxford Univ. Press. σελίδες 58–59. ISBN 978-0-19-515462-7. Οι πρώτο-ορθόδοξοι Χριστιανοί του δεύτερου αιώνα, μερικές δεκαετίες μετά τη συγγραφή των περισσότερων βιβλίων της Καινής Διαθήκης, ισχυρίστηκαν ότι τα αγαπημένα τους Ευαγγέλια είχαν γραφτεί από δύο από τους μαθητές του Ιησού — τον Ματθαίο τον φοροεισπράκτορα, και τον Ιωάννη τον αγαπημένο μαθητή — και από δύο φίλους των αποστόλων — τον Μάρκο τον γραμματέα του Πέτρου, και τον Λουκά, τον ταξιδιώτη σύντροφο του Παύλου. Οι μελετητές σήμερα, ωστόσο, δυσκολεύονται να αποδεχθούν αυτή την παράδοση για διάφορους λόγους.

[:1-4] 4,0 ^4,1 ^4,2 Watts Henderson, Suzanne (1 Μαρτίου 2018). «The Gospel According to Mark». The New Oxford Annotated Bible: New Revised Standard Version (στα Αγγλικά). Oxford University Press. ISBN 978-0-19-027605-8.

[5] Sanders, E. (30 Νοεμβρίου 1995). The Historical Figure of Jesus. Penguin UK. ISBN 978-0-14-192822-7.

[6] Telford, William (17 Ιουνίου 1999). The Theology of the Gospel of Mark. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-43977-0.

[:2-7] 7,0 ^7,1 ^7,2 Perkins, Pheme (13 Νοεμβρίου 2009). Introduction to the Synoptic Gospels. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 978-0-8028-6553-3.

[8] Burkett, Delbert (10 Ιουλίου 2002). An Introduction to the New Testament and the Origins of Christianity. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-00720-7.

[9] Edwards, James R. (2002). The Gospel According to Mark. Wm. B. Eerdmans Publishing. ISBN 978-0-8028-3734-9.

[10] Aune, David E. (22 Ιανουαρίου 2010). The Blackwell Companion to The New Testament. John Wiley & Sons. ISBN 978-1-4443-1894-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]