Κρούσεβατς
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Συντεταγμένες: 43°35′00″N 21°19′36″E / 43.58333°N 21.32667°E
Το Κρούσεβατς (Σερβικά: Крушевац/Kruševac) είναι πόλη και το διοικητικό κέντρο της περιφέρειας Ρασίνα της κεντρικής Σερβίας. Βρίσκεται στην κοιλάδα του Δυτικού Μοράβα, στον ποταμό Ρασίνα. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 η διοικητική περιοχή της πόλης έχει πληθυσμό 136.752 κατοίκους ενώ η αστική περιοχή έχει 81.316 κατοίκους.
| Κρούσεβατς Крушевац | |||
|---|---|---|---|
 Το Κρούσεβατς. | |||
| |||
  Κρούσεβατς | |||
 | |||
| Χώρα |  Σερβία | ||
| Διοικητική υπαγωγή | Kruševac Municipality | ||
| Ίδρυση | 1371 | ||
| • Mayor of Kruševac | Μπρατισλάβ Γκάσιτς | ||
| Έκταση | 854 | ||
| Υψόμετρο | 137 | ||
| Πληθυσμός | 57.627 | ||
| Ταχ. κωδ. | 37000 | ||
| Τηλ. κωδ. | 037 | ||
| Ζώνη ώρας | UTC+01:00 | ||
| Ιστότοπος | Επίσημος ιστότοπος | ||
 Σχετικά πολυμέσα | |||
Η πόλη ιδρύθηκε το 1371 από τον Πρίγκιπα Λάζαρο της Σερβίας (1371–1389), που τη χρησιμοποίησε ως έδρα του.
ΕτυμολογίαΕπεξεργασία
Το όνομα της πόλης προέρχεται από τη σερβική λέξη για την «ποταμίσια πέτρα» krušac, που χρησιμοποιείτο σε μεγάλο βαθμό για τα κτίρια εκείνη την εποχή.
ΙστορίαΕπεξεργασία
Το Κρούσεβατς ιδρύθηκε το 1371, ως οχυρή πόλη στην κατοχή του Αρχοντα Λάζαρου Χρεμπελιάνοβιτς. Η Εκκλησία Λαζάριτσα(ή Εκκλησία του Αγίου Στεφάνου) χτίστηκε από αυτόν μεταξύ 1375–78, στο αρχιτεκτονικό ρυθμό του Μοράβα.[1] Αναφέρεται σε ένα από τα διατάγματα του Λάζαρου το 1387, ως έδρα του, όταν επιβεβαίωσε τα δικαιώματα των Βενετών εμπόρων στη Σερβική επικράτεια. Στο πλαίσιο της προετοιμασίας για τη Μάχη του Κοσσυφοπεδίου (1389) κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας συγκεντρώθηκε στην πόλη ο σερβικός στρατός. Η τοποθεσία του ανακτόρου του Λάζαρου χαρακτηρίζεται από έναν ερειπωμένο περίβολο που περιέχει ένα κομμάτι του πύργου της συζύγου του, Πριγκίπισας Μιλίτσα και, σύμφωνα με το μύθο, τα νέα της ήττας της μεταφέρθηκαν από κοράκια από το πεδίο της μάχης. Μετά τη μάχη η πόλη διατηρήθηκε από την αυτήν ως έδρα της. Το μόνο που έχει απομείνει από την πόλη του Λάζαρου είναι το ομώνυμο φρούριο, που ανακηρύχθηκε Πολιτιστικό Μνημείο Εξαιρετικής Σημασίας το 1979.[2] Αρκετά παλιά οθωμανικά σπίτια είχαν απομείνει στις αρχές του 20ου αιώνα, εκτός από μια παλιά τουρκική κρήνη και λουτρό, που ήταν γνωστό ως Alacahisar (Aλατζά Χισάρ) κατά την Τουρκοκρατία μεταξύ 1427-1833 (ονομαστικά ως το 1867), όταν το Κρούσεβατς ήταν η έδρα του Σαντζακίου του Αλατζά Χισάρ. Η οθωμανική κυριαρχία διακόπηκε κατά την αυστριακή κατοχή μεταξύ 1688–1690 και 1717–1739.
Ένα μεγάλο μνημείο αφιερωμένο στους Σέρβους πεσόντες στη Μάχη του Κοσσυφοπεδίου σμιλεύτηκε από τον Τζόρτζε Γιοβάνοβιτς και αποκαλύφθηκε από τον Βασιλιά Πέτρο Α' Καραγιώργεβιτς της Σερβίας το 1904. Μια λεπτομέρεια στο μνημείο, μεταξύ άλλων, είναι ένα άγαλμα του διάσημου τυφλού Σέρβου ποιητή Φίλιπ Βίσνιτς.
Στην αρχή της γερμανικής κατοχής της Γιουγκοσλαβίας οι μονάδες του Γιουγκοσλαβικού Στρατού στην Πατρίδα με διοικητή τον Ντράγκουτιν Κεσέροβιτς και υποστηριζόμενες από ένα απόσπασμα κομμουνιστών επιτέθηκαν στη γερμανική φρουρά το Σεπτέμβριο του 1941 αλλά δεν κατάφεραν να απελευθερώσουν την πόλη μετά από τετραήμερη μάχη. Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου έγιναν μαζικές εκτελέσεις πατριωτών και αντιφασιστών στο λόφο Μπάγκνταλα. Η μεγαλύτερη εκτέλεση έγινε το καλοκαίρι του 1943. Στον τόπο των εκτελέσεων τώρα βρίσκεται ένα μνημείο με το όνομα Σλομπόντιστε (από τη σερβική λέξη "sloboda", που σημαίνει "ελευθερία"). Το Κρούσεβατς απελευθερώθηκε στις 14 Οκτωβρίου όταν Γερμανοί και συνεργάτες τους Τσέτνικ έφυγαν μαζί από την πόλη. Μετά το τέλος του κομμουνιστικού καθεστώτος στη Σερβία η κυβέρνησή της και το Υπουργείο Δικαιοσύνης όρισαν επιτροπή για τη διερεύνηση θηριωδιών που διαπράχθηκαν από μέλη του Γιουγκοσλαβικού Παρτιζικού Κινήματος αφότου απέκτησαν τον έλεγχο της Σερβίας το φθινόπωρο του 1944. Σύμφωνα με την έκθεση αυτής της επιτροπής από τα 55.554 καταγεγραμμένα θύματα των κομμουνιστικών εκκαθαρίσεων στη Σερβία το νέο κομμουνιστικό καθεστώς στο Κρούσεβατς σκότωσε 493 άτομα ενώ 11 αγνοούνται.[3]
Το Κρούσεβατς προόδευσε πολύ επί της ΣΟΔΓ. Μεγάλος αριθμός εργοστασίων χτίστηκε εκείνη την περίοδο, ενώ το Κρούσεβατς έγινε ένα από τα ισχυρότερα βιομηχανικά κέντρα τόσο της Σερβία όσο και της Γιουγκοσλαβία. Το εργοστάσιο μηχανημάτων IMK 14. oktobar Kruševac απασχολούσε περίπου 7.000 εργάτες.
Ωστόσο η μεγάλη βιομηχανία Kruševac δεν επιβίωσε κατά τη μετά τον Μιλόσεβιτς μετάβαση. Μόνο το 2002 5 εργοστάσια χρεοκόπησαν.[4] Από το 2002 ως το 2014 27 εργοστάσια έκλεισαν και περίπου 11.000 εργάτες έχασαν τη δουλειά τους.[5] Το ποσοστό ανεργίας στην πόλη ήταν σχεδόν 39% το 2015.[6]
ΔημογραφικάΕπεξεργασία
| Έτος | Πληθ. | ±% |
|---|---|---|
| 1948 | 87.853 | — |
| 1953 | 94.827 | +7.9% |
| 1961 | 103.190 | +8.8% |
| 1971 | 118.016 | +14.4% |
| 1981 | 132.972 | +12.7% |
| 1991 | 138.111 | +3.9% |
| 2002 | 131.368 | −4.9% |
| 2011 | 128.752 | −2.0% |
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της απογραφής του 2011 η πόλη είχε συνολικό πληθυσμό 128.752 κατοίκους.
Eθνικές ομάδεςΕπεξεργασία
Η εθνοτική σύνθεση της διοικητικής περιοχής της πόλης:[7]
| Eθνική ομάδα | Πληθυσμός | % |
|---|---|---|
| Σέρβοι | 122,529 | 95.17% |
| [[Ρομά] | 2,461 | 1.91% |
| Μαυροβούνιοι | 282 | 0.22% |
| Σλαβομακεδόνες | 200 | 0.16% |
| Κροάτες | 107 | 0.08% |
| Γιουγκοσλάβοι | 86 | 0.07% |
| Σύνολο' | 128,752 |
ΟικονομίαΕπεξεργασία
Οι πιο αξιόλογες μεγάλες εταιρείες με έδρα την πόλη Κρούσεβατς είναι: Trayal Corporation, 14. oktobar, Rubin και Cooper Tire & Rubber Company Serbia. Το Σεπτέμβριο του 2017 το Κρούσεβατς είχε μια από τις 14 ελεύθερες οικονομικές ζώνες που ιδρύθηκαν στη Σερβία.[8]
Ο παρακάτω πίνακας παρέχει μια προεπισκόπηση του συνολικού αριθμού των εγγεγραμμένων ατόμων που απασχολούνται σε νομικά πρόσωπα ανά βασική δραστηριότητά τους (το 2019):[9]
| Δραστηριότητα | Σύνολο |
|---|---|
| Γεωργία, δασοκομία και αλιεία | 369 |
| Εξόρυξη και λατομεία | 42 |
| Βιομηχανία | 8,519 |
| Παροχή ηλεκτρικού ρεύματος, αερίου, ατμού και κλιματισμού | 514 |
| Παροχή νερού; δραστηριότητες αποχέτευσης, διαχείρισης απορριμμάτων και αποκατάστασης | 652 |
| Κατασκευές | 2,007 |
| Χονδρικό και λιανικό εμπόριο, επισκευή μηχανοκίνητων οχημάτων και μοτοσυκλετών | 5,150 |
| Μεταφορές και αποθήκευση | 1,387 |
| Υπηρεσίες διαμονής και σίτισης | 1,093 |
| Πληροφορία και επικοινωνία | 362 |
| Χρηματοοικονομικές και ασφαλιστικές υπηρεσίες | 560 |
| Υπηρεσίες ακινήτων | 210 |
| Επαγγελματικές, επιστημονικές και τεχνικές υπηρεσίες | 572 |
| Δημόσια διοίκηση και άμυνα, υποχρεωτική κοινωνική ασφάλιση | 1,784 |
| Eκπαίδευση | 2,221 |
| Υπηρεσίες υγείας και κοινωνικής εργασίας | 2,877 |
| Τέχνες, ψυχαγωγία και αναψυχή | 642 |
| Αλλες υπηρεσίες | 567 |
| Αυτοαπασχολούμενοι στη γεωργία | 1,941 |
| Σύνολο | 32,547 |
ΠολιτικήΕπεξεργασία
Έδρες στο δημοτικό συμβούλιο της πόλης μετά τις τοπικές εκλογές του 2016:
| Κόμμα | Εδρες |
|---|---|
| Σερβικό Προοδευτικό Κόμμα | 53 |
| Σοσιαλιστικό Κόμμα Σερβίας | 8 |
| Δημοκρατικό Κόμμα | 4 |
| Ενωμένη Σερβία | 4 |
| Ανεξάρτητο MP | 1 |
ΑθλητισμόςΕπεξεργασία
Ο μεγαλύτερος ποδοσφαιρικός σύλλογος της πόλης είναι ο Νάπρεντακ Κρούσεβατς, που αγωνίζεται τακτικά στη Σερβική Σουπερλίγκα.
ΚλίμαΕπεξεργασία
| Κλιματικά δεδομένα Κρούσεβατς (1991–2020, ακρότατα 1961–2020) | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Μήνας | Ιαν | Φεβ | Μαρ | Απρ | Μαι | Ιουν | Ιουλ | Αυγ | Σεπ | Οκτ | Νοε | Δεκ | Έτος |
| Υψηλότερη Μέγιστη °C (°F) | 20.4 | 25.5 | 29.6 | 32.1 | 35.5 | 39.6 | 43.7 | 42.4 | 37.8 | 34.4 | 27.4 | 21.7 | 43,7 |
| Μέση Μέγιστη °C (°F) | 5.0 | 8.0 | 13.2 | 18.7 | 23.3 | 27.2 | 29.5 | 29.9 | 24.6 | 18.8 | 12.5 | 5.9 | 18,1 |
| Μέση Μηνιαία °C (°F) | 0.5 | 2.7 | 7.1 | 12.2 | 16.8 | 20.7 | 22.4 | 22.2 | 17.2 | 11.9 | 7.0 | 1.8 | 11,9 |
| Μέση Ελάχιστη °C (°F) | −3.2 | −1.8 | 1.7 | 5.9 | 10.3 | 14.1 | 15.4 | 15.1 | 11.1 | 6.6 | 2.5 | −1.6 | 6,3 |
| Χαμηλότερη Ελάχιστη °C (°F) | −28.1 | −24.6 | −17.2 | −6.1 | −1.1 | 2.9 | 5.8 | 3.0 | −3 | −7.3 | −21.4 | −23.9 | −28,1 |
| Κατακρημνίσεις mm (ίντσες) | 43,5 | 42,7 | 53,6 | 59,9 | 70,8 | 70,6 | 65,2 | 48,5 | 49,6 | 55,4 | 49,3 | 53,6 | 662,9 |
| % υγρασίας | 84.1 | 78.7 | 71.7 | 70.4 | 73.3 | 71.0 | 68.2 | 68.1 | 72.8 | 78.2 | 80.5 | 84.8 | 75,2 |
| Μέσες ημέρες κατακρημνίσεων (≥ 0.1 mm) | 12.9 | 12.6 | 12.7 | 12.7 | 13.0 | 10.7 | 10.2 | 8.0 | 9.7 | 10.0 | 10.3 | 13.2 | 136,0 |
| Μέσες ημέρες χιονόπτωσης | 8.1 | 7.3 | 4.1 | 0.6 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.1 | 2.2 | 6.6 | 29,0 |
| Μέσες μηνιαίες ώρες ηλιοφάνειας | 62.1 | 84.9 | 143.4 | 171.3 | 209.4 | 243.6 | 285.5 | 280.5 | 196.1 | 143.6 | 87.5 | 50.7 | 1.958,6 |
| Πηγή: Republic Hydrometeorological Service of Serbia[10][11] | |||||||||||||
Διάσημοι κάτοικοιΕπεξεργασία
- Στέφανος Λαζάρεβιτς (1377–1427), μεσαιωνικός ηγεμόνας της Σερβίας
- Στόγιαν Πρότιτς (1857–1923), Πρωθυπουργός του Βασίλειου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων 1918–1919, 1920
- Λιούμπινκα Μπόμπιτς (1897–1978), ηθοποιός
- Στάνισλαβ Μπινίτσκι(1872–1942), συνθέτης (Marš na Drinu)
- Ντόμπριτσα Τσόσιτς (1921–2014), συγγραφέας, πρώτος Πρόεδρος της Σερβίας και Μαυροβούνιου
- Μιόντραγκ Πέτροβιτς Τσκάλια (1924–2003), από τους δημοφιλέστερους Σέρβους κωμικούς
- Βάτα Πασχαλίεβιτς (1923–2004), ηθοποιός
- Μίροσλαβ Μίσκοβιτς (γ. 1945), επιχειρηματίας
- Ντράγκισα Μπίνιτς (γ. 1961), ποδοσφαιριστής, κάτοχος του Κύπελλου Ευρώπης 1990-91
- Μίλιτς Γιοβάνοβιτς (γ. 1966), ποδοσφαιριστής, κάτοχος του Κύπελλου Ευρώπης 1990-91
- Ογκνιεν Πέτροβιτς (1948–2000), ποδοσφαιριστής
- Νεμπόισα Μπράντιτς (γ. 1956), θεατρικός σκηνοθέτης και πρώην Υπουργός Πολιτισμού
- Γκόραν Γκρμπόβιτς (γ. 1961), μπασκετμπολίστας, ασημένιο μετάλλιο Ευρωμπάσκετ 1987
- Νατάσα Ταπούσκοβιτς (γ. 1975), ηθοποιός
- Μπόγιαν Ζάγιτς (γ. 1980), ποδοσφαιριστής
- Πρέντραγκ Πάβλοβιτς (γ. 1986), ποδοσφαιριστής
- Μίλαν Γκάγιτς (γ. 1986), ποδοσφαιριστής
- Ντράγκαν Μιλοσάβλιεβιτς (γ. 1989), μπασκετμπολίστας, ασημένιο μετάλλιο Ευρωμπάσκετ 1987
- Μίλιτσα Τοντόροβιτς (γ. 1990), τραγουδίστρια
- Σάνια Βούτσιτς (γ. 1993), τραγουδίστρια που εκπροσώπησε τη Σερβία ατους Διαγωνισμούς Τραγουδιού Eurovision του 2016 και του 2021
- Όγκνιεν Γιάραμαζ (γ. 1995), μπασκετμπολίστας
- Τίγιανα Μπογκντάνοβιτς (γ. 1998), αθλήτρια τάε κβον ντο, πρωταθλήτρια Ευρώπης και ασημένιο μετάλλιο στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες 2016
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ Filip Jovanovic i Djordje Banovic. «Istorija – Crkva Lazarica – Kruševac – Srpska Pravoslavna Crkva». Lazarica.rs. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 26 Μαρτίου 2013.
- ↑ Πρότυπο:CHS-SANU
- ↑ «Registar Žrtava». www.komisija1944.mpravde.gov.rs. Ministry of Justice, Republic of Serbia. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2019.
- ↑ «Svi naši porazi - većina kruševačkih restrukturaša završila u stečaju». 28 Ιανουαρίου 2016.
- ↑ «Svi naši porazi - većina kruševačkih restrukturaša završila u stečaju». 28 Ιανουαρίου 2016.
- ↑ «Pajtić: Kruševac dotakao dno za vreme vlasti SNS».
- ↑ «ETHNICITY Data by municipalities and cities» (PDF). stat.gov.rs. Statistical Office of the Republic of Serbia. Ανακτήθηκε στις 20 Φεβρουαρίου 2018.
- ↑ Mikavica, A. (3 September 2017). «Slobodne zone mamac za investitore» (στα sr). politika.rs. http://www.politika.rs/sr/clanak/388105/Slobodne-zone-mamac-za-investitore. Ανακτήθηκε στις 17 March 2019.
- ↑ «Запослени у Републици Србији, 2019. - Годишњи просек -» (PDF). stat.gov.rs (στα Σερβικά). Statistical Office of Republic of Serbia. 31 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2020.
- ↑ «Monthly and annual means, maximum and minimum values of meteorological elements for the period 1991–2020» (στα Σερβικά). Republic Hydrometeorological Service of Serbia. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2022.
- ↑ «Monthly and annual means, maximum and minimum values of meteorological elements for the period 1981 - 2010» (στα Σερβικά). Republic Hydrometeorological Service of Serbia. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2017.
Εξωτερικοί σύνδεσμοιΕπεξεργασία
Media related to Kruševac at Wikimedia Commons
.svg){kind=small}
Αυτό το λήμμα σχετικά με τη Σερβία χρειάζεται επέκταση. Βοηθήστε τη Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το!