Λευτέρης Ξανθόπουλος

Ο Λευτέρης Ξανθόπουλος (Αθήνα, 18 Φεβρουαρίου 1945 – Αθήνα, 19 Ιουνίου 2020) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης και ποιητής. Διακρίθηκε κυρίως στην σκηνοθεσία ντοκιμαντέρ για τον κινηματογράφο και την τηλεόραση.

Λευτέρης Ξανθόπουλος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Λευτέρης Ξανθόπουλος (Ελληνικά)
Γέννηση	18 Φεβρουαρίου 1945 Αθήνα
Θάνατος	19 Ιουνίου 2020 Αθήνα
Αιτία θανάτου	καρδιαγγειακή νόσος
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Ελληνικά Αγγλικά Γερμανικά
Σπουδές	Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	σκηνοθέτης, ποιητής
Ιστότοπος
leftxanthopoulos.gr
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικό

Γεννήθηκε στην Αθήνα στις 18 Φεβρουαρίου το 1945, από γονείς Καβαλιώτες. Φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστήμιου Αθηνών, χωρίς να φτάσει ποτέ στο πτυχίο. Κατά το διάστημα 1965-1972 εργάστηκε ως υπάλληλος στην Ελληνική Τράπεζα Βιομηχανικής Αναπτύξεως (ΕΤΒΑ). Το 1972 παραιτήθηκε από την ΕΤΒΑ, εγκατέλειψε στο πτυχίο τις σπουδές Νομικής και αναχώρησε από την Ελλάδα. Για ένα μεγάλο χρονικό διάστημα, έζησε σε διάφορες χώρες της κεντρικής και βόρειας Ευρώπης.

Από το 1972 έως το 1976, σπούδασε κινηματογράφο στην Αγγλία, στο London Film School. Η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του ήταν η Καλή πατρίδα, σύντροφε - (Beloiannisz) η οποία γυρίστηκε το 1985 στην Ουγγαρία και βραβεύτηκε στο 39ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Λοκάρνο, ενώ η επόμενη, Ο δραπέτης, που γυρίστηκε το 1991, συμμετείχε στο Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών στο 44ο Φεστιβάλ των Καννών.

Σκηνοθέτησε πολλές ταινίες και ντοκιμαντέρ και είχε τιμηθεί για το σύνολο του κινηματογραφικού του έργου. Η ταινία του Ο δραπέτης διδάχτηκε σε σεμινάρια σεναρίου στη Σχολή Κινηματογράφου του Μονάχου και στο National Film School του Λονδίνου. Το 1988, με υποτροφία του αμερικανικού ιδρύματος Academy for Educational Development, μετεκπαιδεύτηκε στις τάσεις και τεχνικές του σύγχρονου κινηματογράφου, σε στούντιο των ΗΠΑ. Από το 1995 δίδαξε σε ανώτερες σχολές Δραματικής Τέχνης και σε εργαστήρια θεατρικών σπουδών το μάθημα του Κινηματογράφου και της Υποκριτικής στον Κινηματογράφο.

Δημοσίευσε κείμενα και άρθρα στις εφημερίδες Τα Νέα και Ελευθεροτυπία και στα περιοδικά Αντί, Σύγχρονος Κινηματογράφος, Η Λέξη, Εντευκτήριο, Ευθύνη, Νέα Εστία, Σκαπτή Ύλη, Τραμ, Διαβάζω, Υπόστεγο, Οδός Πανός, Αντι-Κινηματογράφος, Νέα Συντέλεια, Το Δέντρο, Πλανόδιον κ.ά. Το ποίημά του με τον τίτλο «Χρονικό» από την συλλογή Αντίψυχα έχει ανθολογηθεί στο βιβλίο της Νεοελληνική Λογοτεχνίας της Β΄ Γυμνασίου.

Το 1967 βραβεύθηκαν ποιήματά του στον Γ΄ Πανελλήνιο Ποιητικό Διαγωνισμό του περιοδικού Πανσπουδαστική, με κριτική επιτροπή τους ποιητές Νίκο Γκάτσο, Γιάννη Ρίτσο και Νικηφόρο Βρεττάκο. Το 1972 εκδόθηκε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο Αντίψυχα. Ακολούθησαν: Περιπέτειες πλανόδιου σωματοφύλακα ονείρων, Το κόκκινο δωμάτιο, Σήκωσε το κεφάλι σου πατέρα, Η ορμή του νερού και των υδάτων, Άγγελος των πρώτων ημερών (πεζό), Γιατί οι γυναίκες δεν αγαπούν τη βροχή, Η έβδομη βροχή και Γάτες αλλού (μικρές ιστορίες).

Πέθανε στην Αθήνα στις 19 Ιουνίου 2020, από επιπλοκές μετά από εγχείριση καρδιάς.

Εργογραφία

Κινηματογράφος και τηλεόραση

• Ελληνική Κοινότητα Χαϊδελβέργης, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Ελληνική Κοινότητα Χαϊδελβέργης, 1976. Δεύτερο βραβείο ταινίας μικρού μήκους στο 17ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1976, Βραβείο Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ), Συμμετοχή στο Φεστιβάλ Λειψίας, Αν. Γερμανίας, 1977, Βραβείο Γερμανικής Τηλεόρασης (ZDF), 1978.
• Ο Γιώργος από τα Σωτηριάνικα, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Γ. Κοζομπόλης, 1978. Βραβείο καλύτερης ταινίας μικρού μήκους Πανελλήνιας Ένωσης Κριτικών Κινηματογράφου (ΠΕΚΚ) στο 19ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1978, Πρώτο βραβείο Α΄ Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους Δράμας 1978, Συμμετοχή στο Φεστιβάλ Μάνχάϊμ, Ο. Δ. Γερμανίας, 1979.
• Στα Τουρκοβούνια, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Γιώργος Εμιρζάς ΕΠΕ και Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, 1982. Βραβείο καλύτερου ντοκιμαντέρ στο 23ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1982. Βραβείο ποιότητας διαγωνισμού ταινιών μικρού μήκους χωρών - μελών ΕΟΚ, Ρώμη 1983, συμμετοχή στα Φεστιβάλ: Δράμας 1983, Βαλκανικού Κινηματογράφου Σόφια 1982, Λειψίας Αν. Γερμανίας 1983, Εβδομάδα Ελληνικού Κινηματογράφου BFI Λονδίνο 1984, Mostra Cinematografica Internationale Πίζα 1984, Cinema du Reel Παρίσι 1988.
• Δυο-τρία πράγματα για το γάλα, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Υπουργείο Γεωργίας για την εκπομπή της ΕΡΤ, Ελλάδα δεν είναι μόνο η Αθήνα, 1982
• Κυπαρισσία – Αθήνα, πρώτη θέση (Ο φορτηγατζής), ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Υπουργείο Γεωργίας, 1982.
• Νικήσιανη, το χωριό με τις 18 εκκλησίες, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: ΕΡΤ, 1982
• Γιώργος Πέγιος, η ιστορία ενός καπνεργάτη, Α΄ μέρος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: ΕΡΤ, 1982
• Γιώργος Πέγιος, η ιστορία ενός καπνεργάτη, Β΄ μέρος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: ΕΡΤ, 1982
• Ψήφος στους μετανάστες και τους ναυτικούς, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Γιώργος Εμιρζάς ΕΠΕ, 1982
• Κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Γιώργος Εμιρζάς ΕΠΕ, 1982
• Επί Κολωνώ, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Διεύθυνση Κινηματογραφίας Υπουργείου Πολιτισμού, 1983. Συμμετοχή, εκτός συναγωνισμού, στο 24ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1983, συμμετοχή στην Κινηματογραφική Συνάντηση Φιλίας Λευκωσία 1984, Φεστιβάλ ταινιών μικρού μήκους Ουψάλα Σουηδίας 1984, Φεστιβάλ Νόβι-Σαντ Γιουγκοσλαβίας, 1993.
• Μουσικό αφιέρωμα στον Μανώλη Μητσιά, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Γιώργος Εμιρζάς ΕΠΕ, 1983
• Λαϊκή επιμόρφωση, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Διεύθυνση Λαϊκής Επιμόρφωσης Υπουργείου Παιδείας και ΕΡΤ ΑΕ, 1984
• Ο γάμος, τηλεταινία. Παραγωγή: ΕΡΤ, 1984
• Καλή πατρίδα, σύντροφε – Beloiannisz, δραματοποιημένο ντοκιμαντέρ, κινηματογραφική ταινία και τηλεοπτική εκδοχή. Παραγωγή: Λευτέρης Ξανθόπουλος, ΕΚΚ και ΕΤ-1, 1986. Ειδική τιμητική διάκριση στο 39ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Λοκάρνο 1986, βραβείο πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη (Λευτέρης Ξανθόπουλος) και μουσικής (Ελένη Καραΐνδρου) στο 27ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1986, συμμετοχή στα διεθνή κινηματογραφικά Φεστιβάλ και εκδηλώσεις Viennale 1987, Strassbourg 1987, Göteborg 1987, Hamburg 1987, Huesca 1987, Sopot 1987, Haifa 1987, Montreal 1987, Portland 1988, Iceland 1988, Venissieux 1988.
• Καρναβάλι και Καραγκιόζης – Γιάννης Κιουρτσάκης, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 1987
• Διαδρομές - Παύλος Ζάννας, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 1988
• Η μεγάλη πομπή – Αλέξης Πανσέληνος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 1988
• Ο γλύπτης της διασποράς – Κώστας Βαλσάμης, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: ΕΡΤ, 1989
• Τάσος Ρούσσος (συγγραφέας), Απόστολος Δοξιάδης (συγγραφέας), Ρέα Γαλανάκη (συγγραφέας), Γιώργος Κακουλίδης (ποιητής) και Nelly's (φωτογράφος). Πέντε ανεξάρτητα μικρά πορτρέτα σύγχρονων δημιουργών, που μιλούν για την ζωή τους, για την τέχνη και την δημιουργία). Παραγωγή Orama Films (Λουκία Ρικάκη), 1989 .
• Παραδοσιακή τυπογραφία - Αιμίλιος Καλιακάτσος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: ΕΡΤ, 1989
• Ο δραπέτης, μυθοπλασία. Κινηματογραφική ταινία και τηλεοπτική εκδοχή, παραγωγή: Λευτέρης Ξανθόπουλος, Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου και ΕΤ-1, 1991. Βραβείο φωτογραφίας (Ανδρέας Σινάνος), βραβείο Μουσικής (Νίκος Κυπουργός) και βραβείο β΄ανδρικού ρόλου (Γιώργος Νινιός) στο 32ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1991. Κρατικό Βραβείο Ποιότητας Υπουργείου Πολιτισμού. Επίσημη συμμετοχή στο 44ο Φεστιβάλ των Καννών 1991, στην παράλληλη εκδήλωση La Quinzaine des Realisateurs (Δεκαπενθήμερο των Σκηνοθετών) με τον γαλλικό τίτλο Le Montreur d'ombres (αγγλ., Master of the Shadows), καθώς και: Μόναχο 1991, Μόντρεαλ 1991, Κεμπέκ 1991, Τόκιο 1991, Ταϊπέι Ταϊβάν 1991, Μονπελιέ 1991, Διεθνές Βρυξελλών 1992, Μεσογειακού Κινηματογράφου Βρυξελλών 1992, Κωνσταντινούπολη 1992, Ρίβερταουν ΗΠΑ 1992, Μπάστια Κορσική 1992, Νόβι Σαντ Γιουγκοσλαβία 1993.
• La culture populaire dans le cinéma grec (Ο λαϊκός πολιτισμός στον ελληνικό κινηματογράφο), ντοκιμαντέρ, γαλλική και ελληνική έκδοση. Παραγωγή Cameras Continentales, Paris - Χάρης Ντάβας, 1991
• Ποιος είναι ο τρελός λαγός – Μίλτος Σαχτούρης, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή Αλέξανδρος-Φιλμ, 1992
• Χωρίς άλλοθι, τηλεταινία. Παραγωγή Frenzy-Films, 1993
• Ο γαλάζιος φάκελλος, τηλεταινία. Παραγωγή Frenzy-Films, 1993
• Παραδοσιακή τυπογραφία, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 1998
• Σκοτεινός συνωμότης – Μιχάλης Κατσαρός, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 1998
• Κληρονόμος πουλιών – Μίλτος Σαχτούρης, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2004
• Με τα φτερά του ανέμου – Κώστας Κεντέρης, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: ΕΡΤ και European Broadcasting Union (EBU), 2004
• Ο κήπος με τ' αμέτρητα παράθυρα – Νίκος Εγγονόπουλος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2005
• Ευλογημένα χέρια – Χρήστος Καπράλος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2005
• Ένας υπέροχος άνθρωπος – Κωνσταντίνος Καραθεοδωρή, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2006
• Άσπρα γένια – Γιώργος Μπράμος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: CL Productions, 2006
• Σπίτι δίπλα στη θάλασσα – Η.Χ. Παπαδημητρακόπουλος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2007
• Γεώργιος Ν. Παπανικολάου – Παπ τεστ, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2008
• Η εποχή των Κενταύρων – Ο μουσουργός Αλέκος Ξένος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2009
• Στο πέρασμα του χρόνου – Ο Γιώργος από τα Σωτηριάνικα, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2009
• Γυναικεία ζητήματα στον ελληνικό κινηματογράφο, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Περίπλους, 2009
• Η πικρή ιστορία του Αντρέι Γκορένκο, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2010
• Μαρία Κεχαγιόγλου - Μαρία Σκουλά, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Περίπλους, 2011
• Πάρε τα δώρα… – Κική Δημουλά & Τίτος Πατρίκιος, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Περίπλους, 2011
• Οι συλλέκτες, ντοκιμαντέρ. Παραγωγή: Σινετίκ, 2012

Σχίστηκαν στα δυο ανοίχτηκαν οι ουρανοί για να περάσει ο ποιητής και από εκεί ξεπρόβαλε για μια ακόμη φορά για μια ακόμη τελευταία φορά ξεπρόβαλε το ποίημα το καλύτερο ποίημα που άκουσε ποτέ και είδε ποτέ σε ολόκληρη τη βασανισμένη ζωή του ο Μίλτος μόνο που τώρα πια δεν μπορούσε δεν προλάβαινε καν στα ογδόντα έξι του χρόνια κατάκοιτος να σκύψει στο πλάι στο λευκό κομοδίνο να πάρει το κόκκινο μπικ και να το γράψει. Λευτέρης Ξανθόπουλος «Ο θάνατος του Μίλτου Σαχτούρη» (απόσπασμα) Από τη συλλογή Οι εχθροί και οι φίλοι μου (2014)

Ποίηση και πεζός λόγος

• Αντίψυχα, ιδίοις αναλώμασιν 1972, β΄ έκδ. Ανδρομέδα 1982, γ΄ έκδ. Μετρονόμος, 2017
• Περιπέτειες πλανόδιου σωματοφύλακα ονείρων, Νεφέλη 1981
• Το κόκκινο δωμάτιο, Παρασκήνιο 1988
• Σήκωσε το κεφάλι σου πατέρα, Δελφίνι 1995
• Η ορμή του νερού και των υδάτων, Στιγμή 1998
• Άγγελος των πρώτων ημερών, Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη 1999, και β΄ έκδ. Γαβριηλίδης 2016
• Γιατί οι γυναίκες δεν αγαπούν τη βροχή, Κέδρος 2002
• Η έβδομη βροχή, Γαβριηλίδης 2010
• Γάτες αλλού, Γαβριηλίδης 2011
• Οι εχθροί και οι φίλοι μου, Γαβριηλίδης 2014
• Κάτι τρέχει, Γαβριηλίδης 2015

Συμμετοχή σε συλλογικά έργα:

• Θόδωρος Αγγελόπουλος, Ηράκλειτος 1985
• Παύλος Ζάννας, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης [κείμενα, επιμέλεια] 1993
• Φρίντα Λιάππα, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 1995
• Φώτα, ήχος, πάμε, Μαΐστρος 2003
• Πραγματικότητα και μύθος στο καλλιτεχνικό έργο του Λευτέρη Ξανθόπουλου, Εκδόσεις Παπαζήση 2003
• Μάνος Ζαχαρίας: Ένας σκηνοθέτης παθιασμένος με την Ελλάδα, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2004
• Η μετανάστευση στον κινηματογράφο, Εκδόσεις Παπαζήση [εισήγηση] 2004
• Ιστορία και πολιτική στο έργο του Παντελή Βούλγαρη, Εκδόσεις Παπαζήση 2007
• Μάνος Ζαχαρίας: Ο ταξιδιώτης της μνήμης, Αιγόκερως 2008
• Παλίμψηστο Καβάλας, Εκδόσεις Καστανιώτη 2009
• Νίκος Εγγονόπουλος: Ο ζωγράφος και ο ποιητής, Μουσείο Μπενάκη 2010
• Θόδωρος Αγγελόπουλος, Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης 2012
• Οι τέσσερις εποχές του Νίκου Κούνδουρου, Γαβριηλίδης [κείμενα, επιμέλεια] 2014
• Καμύ, Εκδόσεις Καστανιώτη 2014

Πηγές

• Ανώνυμος (20 Ιουνίου 2020). «Λευτέρης Ξανθόπουλος: Έφυγε από τη ζωή ο βραβευμένος σκηνοθέτης και ποιητής». Έθνος. Αθήνα. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2020. 
• Αξιώτης, Διαμαντής (22 Μαΐου 2017). «Η πίκρα των καπνόφυλλων: Για τα "Αντίψυχα" του Λευτέρη Ξανθόπουλου, 35 χρόνια μετά…». kavalapost. Καβάλα. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2020. 
• Μπεϊόγλου, Κυριακή (14 Ιανουαρίου 2018). «"Αυτοί που τόλμησαν μας πήγαν μπροστά…" (συνέντευξη με τον Λευτέρη Ξανθόπουλο)». Η Εφημερίδα των Συντακτών (Αθήνα). https://www.efsyn.gr/nisides/136613_aytoi-poy-tolmisan-mas-pigan-mprosta. Ανακτήθηκε στις 2020-07-11. 
• Ξανθόπουλος, Λευτέρης (2006). «Χρονικό». Στο: Γαραντούδης, Ευριπίδης· Χατζηδημητρίου, Σοφία· Μέντη, Θεοδώρα. Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ Γυμνασίου. Αθήνα: ΟΕΔΒ - Μεταίχμιο. σελ. 104. 
• Ξανθόπουλος, Λευτέρης (2012). «Πλήρες βιογραφικό: Λευτέρης Ξανθόπουλος». Λευτέρης Ξανθόπουλος: Official website. Ανακτήθηκε στις 11 Ιουλίου 2020. 
• http://www.cinephilia.gr/index.php/prosopa/hellas/1665-leyteris-xanthopoylos
• http://www.biblionet.gr/author/18608/%CE%9B%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B7%CF%82_%CE%9E%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82
• http://www.politisonline.com/%CE%BB%CE%B5%CF%85%CF%84%CE%AD%CF%81%CE%B7%CF%82-%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82-%CE%B1%CF%85%CF%84%CE%AC-%CF%80%CE%BF%CF%85-%CE%B8%CE%AD%CE%BB%CF%89-%CE%BD/, 30/3/2015