Βικιπαίδεια

Μανθυρέα Αρκαδίας

οικισμός της Ελλάδας

Συντεταγμένες: 37°24′33.2424″N 22°23′54.6360″E / 37.409234000°N 22.398510000°E / 37.409234000; 22.398510000

Η Μανθυρέα (πρώην Καπαρέλι[2]) είναι χωριό του δήμου Τρίπολης στον νομό Αρκαδίας της Πελοποννήσου. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 97 κατοίκους[3].

Μανθυρέα
Πανοραμική άποψη της Μανθυρέας
Μανθυρέα is located in Greece
Μανθυρέα
Μανθυρέα
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα[1]
ΠεριφέρειαΠελοποννήσου
Περιφερειακή ΕνότηταΑρκαδίας
Δημοτική ΕνότηταΤεγέας
Δημοτική ΚοινότηταΜανθυρέας
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοπόννησος
ΝομόςΑρκαδίας
Υψόμετρο763 μέτρα
Πληθυσμός
Μόνιμος88
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΚαπαρέλι
Ταχ. κώδικας220 12
Τηλ. κωδικός271
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Τοποθεσία

Επεξεργασία

Η Μανθυρέα είναι κτισμένη σε υψόμετρο 763 μέτρων[2], στις υπώρειες του Πάρνωνα επί της επαρχιακής οδού Τρίπολης-Σπάρτης. Βρίσκεται 13 χιλιόμετρα νότια από την πρωτεύουσα της Αρκαδίας[4], σε κοντινή απόσταση από τη λίμνη Τάκα[5], η οποία βρίσκεται βορειοδυτικά του χωριού[6].

Γενικά και ιστορικά στοιχεία

Επεξεργασία

Στην αρχαιότητα υπήρχε ο δήμος των Μανθυρέων, ο οποίος περιλάμβανε τον σημερινό οικισμό και τον γειτονικό Κάνδαλο και ήταν ένας από τους εννέα δήμους που συγκροτούσαν την αρχαία Τεγέα[7]. Το 1583, ο σύγχρονος οικισμός αναφέρεται σε οθωμανική απογραφή με την ονομασία Καπαρέλι και με πληθυσμό 17 οικογενειών[8], ενώ κατά το μεταίχμιο μεταξύ του τέλους της Τουρκοκρατίας στην Πελοπόννησο και τα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης, υποστηρίζεται πως σε αυτόν ζούσαν 42 οικογένειες που αντιστοιχούσαν σε 86 άτομα[2][9].

Στα πρώτα χρόνια μετά τη σύσταση του ελληνικού κράτους, η Μανθυρέα (τότε Καπαρέλι) παρουσιάζεται ως ένα φτωχικό και κυρίως κτηνοτροφικό χωριό, στο οποίο υπήρχε και περιορισμένη γεωργική παραγωγή[10]. Κατά το β΄ μισό του 19ου αιώνα, οι κάτοικοι του χωριού ξεκίνησαν να αγοράζουν καλλιεργήσιμες εκτάσεις στον κάμπο της Τεγέας, τις οποίες αξιοποίησαν δημιουργώντας αμπέλια και βοσκοτόπια, ενώ αργότερα προχώρησαν και σε δενδροφυτεύσεις μουριών και αμυγδαλιών[11]. Το 1882 ιδρύθηκε το δημοτικό σχολείο του χωριού, το οποίο λειτούργησε μέχρι και το 1990[12]. Παράλληλα, οι συνθήκες διαβίωσης βελτιώθηκαν με την κατασκευή του δρόμου Τριπόλεως-Γυθείου που ολοκληρώθηκε το 1888. Την ίδια περίοδο, σύμφωνα με μεταγενέστερες μαρτυρίες γηραιότερων κατοίκων, η Μανθυρέα μέτρησε θύματα από επιδημία ευλογιάς[13].

Γύρω στο 1900, παρατηρήθηκε μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα προς το εξωτερικό με κατεύθυνση τις ΗΠΑ, όπου αργότερα δημιουργήθηκαν σύλλογοι ομογενών πρώτα στη Βοστώνη και έπειτα στο Σικάγο[14]. Στις πολεμικές συγκρούσεις που διεξήχθησαν από το 1912 μέχρι και το 1922 (Βαλκανικοί, Α΄ Παγκόσμιος και Μικρασιατική Εκστρατεία) έχασαν τις ζωές τους επτά κάτοικοι του χωριού[15]. Κατά τον Μεσοπόλεμο ακολούθησε νέο μεταναστευτικό κύμα κυρίως προς το εξωτερικό και δευτερευόντως προς τα αστικά κέντρα[16], ενώ το 1927, μετά από εισήγηση της αρμόδιας κρατικής επιτροπής τοπωνυμίων, το χωριό μετονομάστηκε από Καπαρέλι σε Μανθυρέα[17][18][19].

Κατά τις παραμονές του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, σύμφωνα με την απογραφή του 1940, στη Μανθυρέα ζούσαν 602 άτομα[2]. Στη διάρκεια του Πολέμου του 1940-1941, σκοτώθηκαν στο μέτωπο της Αλβανίας δύο κάτοικοι του χωριού[20]. Ακολούθησε η περίοδος της Κατοχής, κατά την οποία η Μανθυρέα πυρπολήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου του 1943 από τα γερμανικά στρατεύματα, ως αντίποινα για δολιοφθορά των ανταρτών του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ σε παρακείμενη γέφυρα. Σύμφωνα με τοπική πηγή, υπολογίζεται πως από την πυρκαγιά καταστράφηκαν τα μισά κτίρια του χωριού, ενώ καθ' όλη τη διάρκεια της Κατοχής έχασαν τις ζωές τους από τη δράση των γερμανικών δυνάμεων και των Ταγμάτων Ασφαλείας συνολικά επτά κάτοικοι[21].

Μεταπολεμικά, η Μανθυρέα συγκράτησε μεγάλο μέρος του πληθυσμού της μέχρι και τη δεκαετία του 1960, όταν ξεκίνησε νέα μεταναστευτική κίνηση προς υπερπόντια κράτη (ΗΠΑ, Καναδάς και Αυστραλία), καθώς και προς την Αθήνα[22]. Την ίδια περίοδο ξεκίνησε η εκτεταμένη παραγωγή μήλων και παράλληλα εγκαταλείφθηκαν προηγούμενες καλλιέργειες, όπως π.χ. η αμπελουργία[23]. Ακόμη αναπτύχθηκαν οι υποδομές του χωριού με την ολοκλήρωση της ηλεκτροδότησης (1965), του δικτύου ύδρευσης (1971) και της σύνδεσης με το τηλεφωνικό δίκτυο (1982)[24].

Σημεία ενδιαφέροντος

Επεξεργασία

Η εκκλησία του αγίου Νικολάου, που είναι εγγεγραμμένος σταυροειδής με τρούλο, κατασκευάστηκε από το 1908 ως το 1916 και το εσωτερικό της (ιερό τέμπλο και δάπεδο) ολοκληρώθηκε το 1919[25]. Στην ίδια περιοχή παλιότερα βρισκόταν η παλιά εκκλησία του χωριού, που ήταν βασιλικού ρυθμού και μικρότερη σε μέγεθος. Η εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που βρίσκεται στο κοιμητήριο του χωριού, χτίστηκε κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας και ανακαινίσθηκε το 1708, όπως αυτό συνάγεται από την επιγραφή, που είναι εντοιχισμένη πάνω από την είσοδο της εκκλησίας. Στην περιοχή πρέπει να υπήρχε κάποιος αρχαίος ναός και δομικά υλικά από αυτόν τον ναό χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή της εκκλησίας[26].

Διοικητικές μεταβολές

Επεξεργασία

Υπαγόταν παλιότερα στο δήμο Τεγέας και σήμερα πλέον υπάγεται στο δήμο Τρίπολης. Με το ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997 ο οικισμός αποσπάται από την κοινότητα Μανθυρέας και προσαρτάται στο δήμο Τεγέας, ενώ με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 ο οικισμός αποσπάται από το δήμο Τεγέας και προσαρτάται στο δήμο Τρίπολης.[27]

Απογραφές πληθυσμού

Επεξεργασία
Απογραφή 1928 1940 1951 1961 1971 1981 1991 2001 2011
Πληθυσμός[2] 523 602 551 405 287 240 186 170 97

Εικόνες

Επεξεργασία
  •  
    Ο Ι.Ν. του Αγίου Νικολάου.
  •  
    Αεροφωτογραφία του οικισμού.
  •  
    Δρομάκι του χωριού.
  •  
    Παλαιό πέτρινο σπίτι.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ (Ελληνικά) Βάση δεδομένων της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Μανθυρέα». settlements-tripolis.gr. Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών - Οι οικισμοί της Τρίπολης. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2023. 
  3. ↑ ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10752 (σελ. 278 του pdf)
  4. ↑ Ηλιόπουλος, Διονύσιος Β. (1992). Η Μανθυρέα (Καπαρέλι - Γαρούνι - Ντάρα). Η ιστορία ενός χωριού της Τεγέας στην Αρκαδία. Αθήναι: Εκδόσεις Αϊβαλή. σελ. 25. 
  5. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 53.
  6. ↑ «Μανθυρέα». tegeatikos.gr. Τεγεατικός Σύνδεσμος. 25 Ιουνίου 2023. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2023. 
  7. ↑ Τσάτσαρης, Ανδρέας· Γρηγορακάκης, Γρηγόριος (2014). «Τεγεάτις: Ένα Χαρτογραφικό Ταξίδι στη Γη του Μύθου και της Ιστορίας». Στο: Ραπτόπουλος, Σωτήριος Γ. Η ιστορική και αρχαιολογική έρευνα στην Πελοπόννησο, όπως προκύπτει από τα αρχεία των Γ.Α.Κ. νομών Πελοποννήσου και αρχεία άλλων φορέων. Πρακτικά. Τρίπολη, διήμερο Παρασκευής 4 Οκτωβρίου - Σαββάτου 5 Οκτωβρίου 2013, Αποστολοπούλειο Πνευματικό Κέντρο (PDF). Τρίπολη: Αρχαιολογικό Ινστιτούτο Πελοποννησιακών Σπουδών. σελ. 185. 
  8. ↑ «Μανθυρέα». settlements-tripolis.gr. Οι Οικισμοί της Τρίπολης: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2023. 
  9. ↑ Γριτσόπουλου, Τάσου Αθ. (1976). Ιστορία της Τριπολιτσάς. Β΄. Αθήναι: Έκδοσις Ενώσεως Τριπολιτών Αττικής. σελ. 385. 
  10. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 55.
  11. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 56, 58.
  12. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 236, 240.
  13. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 56.
  14. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 59, 328, 336.
  15. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 61.
  16. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 61-62, 64.
  17. ↑ Μοραΐτου, Νικολάου Δ. (1932). Ιστορία της Τεγέας από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ' ημάς. της Αρκαδίας γενικώς, της αρχαίας Τεγέας, των μεσαιωνικών Νυκλίου και Μουχλίου, των νεωτέρων Τριπολιτσάς και Τεγέας. Εν Αθήναις: Νέα Ελληνική Ηώς. σελ. 494. 
  18. ↑ ΦΕΚ 179Α - 30/08/1927
  19. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 25, 49-50.
  20. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 70.
  21. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 77-86.
  22. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 101, 113.
  23. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 177-178.
  24. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 106-108, 296.
  25. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 250.
  26. ↑ Ηλιόπουλος (1992). σελ. 257-258.
  27. ↑ «Ε.Ε.Τ.Α.Α. Α.Ε. (Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης)». 

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μανθυρέα_Αρκαδίας&oldid=10795977"