Μονσεράτ Καμπαγιέ

Η Μονσεράτ Καμπαγιέ (Montserrat Caballé, πλήρες όνομα María de Montserrat Viviana Concepción Caballé i Folch; Βαρκελώνη 12 Απριλίου 1933 - Βαρκελώνη 6 Οκτωβρίου 2018) ήταν Ισπανίδα υψίφωνος της όπερας. Ερμήνευσε μια ευρεία γκάμα ρόλων, αλλά είναι περισσότερο γνωστή για τα έργα του Βέρντι, αλλά και για το ρεπερτόριο του μπελ κάντο με το οποίο ασχολήθηκε, με πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα τα έργα των Ροσίνι, Μπελίνι και Ντονιτσέττι.

Μονσεράτ Καμπαγιέ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Montserrat Caballé i Folch (Καταλανικά)
Προφορά
Γέννηση	12  Απριλίου 1933 Βαρκελώνη
Θάνατος	6  Οκτωβρίου 2018 Βαρκελώνη
Αιτία θανάτου	μολυσματική ασθένεια
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Cementiri de Sant Andreu de Palomar
Ψευδώνυμο	Montserrat Caballé
Χώρα πολιτογράφησης	Ισπανία
Θρησκεία	Καθολικισμός
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Καταλανικά Ισπανικά
Σπουδές	Ανώτερο Κονσερβατόριο Μουσικής του Λισέου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	τραγουδίστρια όπερας μουσικός ηχογραφήσεων
Περίοδος ακμής	1956
Ποινική κατάσταση
Κατηγορίες εγκλήματος	απάτη
Οικογένεια
Σύζυγος	Bernabé Martí
Τέκνα	Montserrat Martí
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	πρέσβης καλής θελήσεως της UNICEF
Βραβεύσεις	Διοικητής του Τάγματος των Τεχνών και των Γραμμάτων Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Ιππότης του Τάγματος της Ισαβέλλας της Καθολικής Βραβείο Πριγκίπισσα της Αστουρίας για τις τέχνες (1991) Χρυσό μετάλλιο της Αξίας στις καλές τέχνες (1973) Ιππότης του Μεγαλόσταυρου του Τάγματος της τιμής της Ιταλικής Δημοκρατίας Μεγαλόσταυρος του Αστικού Τάγματος του Αλφόνσου Ι΄ του Σοφού (1975) Gramophone Award for Lifetime Achievement (2007) Χρυσό μετάλλιο της κυβέρνησης της Καταλονίας Τάγμα της Τιμής Τάγμα της Φιλίας Τάγμα Πριγκίπισσας Όλγας Gold Medal for Tourism Merit (1988) honorary doctor of the D. Mendeleev University of Chemical Technology of Russia Echo Klassik Female Singer of the Year (1996) Τάγμα της Ισαβέλλας της Καθολικής Πολιτειακό Τάγμα του Αλφόνσου Ι΄ του Σοφού Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής Τάγμα των Τεχνών και των Γραμμάτων Τάγμα της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Βραβείο Πριγκίπισσα της Αστούριας
Σχετικά πολυμέσα

Η Καμπαγιέ απέκτησε φήμη το 1987 όταν μετά από επιθυμία της ΔΟΕ ηχογράφησε το τραγούδι "Barcelona", ντουέτο με τον Φρέντυ Μέρκιουρι, τραγουδιστή του βρετανικού ροκ συγκροτήματος Queen. Η πόλη καταγωγής της Καμπαγιέ αποτέλεσε έμπνευση για αυτό το τραγούδι και αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως ένα από τα δυο επίσημα τραγούδια των Θερινών Ολυμπιακών Αγώνων του 1992.

Βιογραφία

Η Καμπαγιέ γεννήθηκε στη Βαρκελώνη στις 12 Απριλίου του 1933. Προερχόταν από φτωχή οικογένεια. Σπούδασε μουσική στο κονσερβατόριο του Λισέου και τεχνική του τραγουδιού μαζί με τους Napoleone Annovazzi, Eugenia Kemény και Conchita Badía. Αποφοίτησε με χρυσό μετάλλιο το 1954. Μετέπειτα μετακόμισε στη Βασιλεία, όπου έκανε το επαγγελματικό ντεμπούτο της το 1956 ως Μιμή στην παράσταση της όπερας Μποέμ του Τζιάκομο Πουτσίνι. Έγινε μέλος της Όπερας της Βασιλείας από το 1957 έως το 1959, τραγουδώντας ένα ρεπερτόριο που περιλάμβανε τον Μότσαρτ (Erste Dame στην όπερα Ο Μαγικός Αυλός) και τον Στράους (Σαλώμη) στη γερμανική γλώσσα, πράγμα ασυνήθιστο για Ισπανούς τραγουδιστές, αλλά το οποίο αποδείχθηκε χρήσιμο για τις επόμενες συμμετοχές της με την Όπερα της Βρέμης (1959-1962). Το 1961 πρωταγωνίστησε ως Ιφιγένεια στη παράσταση Ιφιγένεια εν Ταύροις στο Εθνικό Θέατρο São Carlos στη Λισαβόνα, μαζί με τους Ρέιμοντ Γουόλανσκι, Ζαν Κοξ, Πολ Σέφλερ και άλλους.

Το 1962, η Καμπαγιέ επέστρεψε στη Βαρκελώνη και έκανε το ντεμπούτο της στο Λισέου με τον ομώνυμο ρόλο στο έργο του Στράους Αραμπλελλα. Από το φθινόπωρο του 1962 μέχρι την άνοιξη του 1963 έκανε περιοδεία στο Μεξικό, ερμηνεύοντας τον ομώνυμο ρόλο στο έργο του Μασενέ Μανόν στο Palacio de Bellas Artes. Ακολούθησαν αρκετές επιτυχημένες εμφανίσεις στο Λισέου το 1963.

Στην Ελλάδα η τελευταία της εμφάνιση ήταν στις 17 Σεπτεμβρίου του 2012 στο Ωδείο Ηρώδου Αττικού με την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ υπό τη διεύθυνση του Χοσέ Κογιάντο.

Καριέρα

Η διεθνής αναγνώριση της Καμπαγιέ ήρθε το 1965 όταν αντικατέστησε την άρρωστη Marilyn Horne σε μια παράσταση στο έργο του Ντονιτσέττι Λουκρητία Βοργία στο Κάρνεγκι Χωλ της Νέας Υόρκης, παράσταση που της χάρισε μια 25λεπτη πανηγυρική υποδοχή από το κοινό. Καθώς αυτή ήταν η πρώτη ενασχόλησή της με την όπερα μπελ κάντο και έπρεπε να μάθει τον ρόλο της σε λιγότερο από ένα μήνα, η ερμηνεία της την έκανε διάσημη σε όλο τον κόσμο της όπερας. Αργότερα τον ίδιο χρόνο, η Καμπαγιέ έκανε την πρώτη της εμφάνιση στο φεστιβάλ Glyndebourne όπου τραγούδησε την πρώτη της Μαρσαλλίνη στο έργο Der Rosenkavalier του Στράους και όπου ενσάρκωσε τον ρόλο της κόμισσας Αλμαβίβα στο έργο Οι Γάμοι του Φίγκαρο του Μότσαρτ.

Τον Δεκέμβριο του 1965, επέστρεψε στο Κάρνεγκι Χωλ για τη δεύτερη συμμετοχή της στην όπερα μπελ κάντο, όπου ενσάρκωσε τον ρόλο της Βασίλισσας Ελισάβετ Ι στο έργο Roberto Devereux του Ντονιτσέττι. Η Καμπαγιέ ολοκλήρωσε τη χρονιά 1965 με την πρώτη της εμφάνιση στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης στις 22 Δεκεμβρίου 1965, όπου εμφανίστηκε ως Marguerite στο έργο του Σαρλ Γκουνώ Φάουστ μαζί με τον Τζον Αλέξαντερ στον ομώνυμο ρόλο, τον Χουστίνο Ντίαθ ως Μεφιστοφελή και τον Σέριλ Μιλνς ως Βαλεντίν στη πρώτη του εμφάνιση στη Μητροπολιτική Όπερα.

Το 1966, η Καμπαγιέ έκανε την πρώτη της εμφάνιση στη Λυρική Όπερα της Φιλαδέλφεια ως Maddalena di Coigny στο Andrea Chénier του Giordano και την πρώτη της εμφάνιση μπροστά στο ιταλικό κοινό στο Maggio Musicale Fiorentino ως Leonora στο έργο του Βέρντι Il trovatore ενώ ακολούθησε το έργο του Μπελίνι Il pirata το 1967. Επέστρεψε στη Φιλαδέλφεια το 1967 όπου ερμήνευσε τους ομώνυμους ρόλους στα έργα του Πουτσίνι Τόσκα και Μαντάμα Μπαντερφλάϊ. Επέστρεψε επίσης στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης όπου ερμήνευσε τρεις ηρωίδες του Βέρντι : τη Leonora μαζί με τον Richard Tucker ως Manrico, τη Δεισδαιμόνα στον Οθέλλο μαζί με τον Τζέιμς Μακράκεν στον ομώνυμο ρόλο και τη Βιολέτα στη Λα Τραβιάτα μαζί με τους Tucker και George Shirley οι οποίοι εναλλάσσονταν στον ρόλο του Αλφρέντο. Ο τελευταίος ρόλος τής χάρισε ακόμα μεγαλύτερη αναγνώριση στους κριτικούς και στο κοινό των ΗΠΑ. Το 1968 συνέχισε στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης με τον ομώνυμο ρόλο από το έργο Luisa Miller του Βέρντι και το 1969 με τον ρόλο της Liù στο έργο του Πουτσίνι Τουραντό, με την Μπίργκιτ Νίλσον στον ομώνυμο ρόλο και τον Τζέιμς Κινγκ στον ρόλο του Calàf. Επέστρεψε στη Φιλαδέλφεια όπου ερμήνευσε τον ρόλο της Imogene στο έργο του Μπελίνι Il pirata (1968) και τον ομώνυμο ρόλο στο έργο Lucrezia Borgia (1969).

Το 1969, η Καμπαγιέ εμφανίστηκε στην Arena di Verona σε μια παραγωγή από τον Jean Vilar του έργου του Βέρντι Don Carlo. Ενσάρκωσε την Ελισάβετ Βαλουά μαζί με μια ομάδα μεγάλων ηθοποιών μεταξύ των οποίων ο Plácido Domingo και ο Piero Cappuccilli. Σε εκείνες τις παραστάσεις εμφανίστηκε στη σκηνή με πατερίτσες εξαιτίας ενός ατυχήματος που είχε νωρίτερα την ίδια χρονιά στη Νέα Υόρκη. Την ίδια περίοδο εμφανίστηκε επίσης σε ένα ρεσιτάλ στο Teatro Corallo στη Βερόνα. Το 1970, η Καμπαγιέ έκανε τη πρώτη επίσημη εμφάνιση στη Σκάλα του Μιλάνου με τον ομώνυμο ρόλο στη Lucrezia Borgia. Στη Φιλαδέλφεια εμφανίστηκε ως Λεονόρα και επέστρεψε στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης στη δημοφιλή από τους κριτικούς παραγωγή του έργου του Βέρντι Un ballo in maschera μαζί με τον Domingo ως Riccardo και τον Ρέρι Γκρις ως Oscar.

Το 1972, έκανε τις πρώτες εμφανίσεις της στο Κόβεντ Γκάρντεν και στη Λυρική Όπερα του Σικάγο, όπου και στις δυο περιπτώσεις ενσάρκωσε τον ρόλο της Βιολέτας. Την ίδια χρονιά επέστρεψε στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης ως Elisabetta στο έργο Don Carlo μαζί με τον Franco Corelli στον ομώνυμο ρόλο και ερμήνευσε τον ομώνυμο ρόλο στο έργο Norma του Μπελίνι στη Φιλαδέλφεια. Το 1973 επέστρεψε στο Σικάγο για να ερμηνεύσει τον ομώνυμο ρόλο στο έργο Μαρία Στούαρτ του Ντονιτσέττι μαζί με τη Viorica Cortez και εμφανίστηκε ως Βιολέτα στη Φιλαδέλφεια. Ερμήνευσε τη Νόρμα του Μπελίνι στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, μαζί με τον Carlo Cossutta στην πρώτη του εμφάνιση στη Μητροπολιτική Όπερα ως Pollione και τη Fiorenza Cossotto ως Adalgisa.

Τον Ιανουάριο του 1974, η Καμπαγιέ εμφανίστηκε στον ομώνυμο ρόλο στο έργο του Βέρντι Αΐντα στο Λισέου και τον Μάρτιο του ίδιου έτους εμφανίστηκε στο έργο του Βέρντι Σικελικοί Εσπερινοί στη Μητροπολιτική Όπερα και στο έργο Parisina d'Este στο Carnegie Hall. Τον Απρίλιο του 1974 εμφανίστηκε ως Νόρμα στο θέατρο Bolshoi στη Μόσχα και στον ομώνυμο ρόλο στο έργο Adriana Lecouvreur στη Σκάλα του Μιλάνου. Τον Ιούλιο του 1974 μαγνητοσκοπήθηκε η Νόρμα με τον Pierre Jourdain και η Aida με τον Riccardo Muti ενώ τον Αύγουστο ηχογράφησε κάποια ντουέτα με τον Giuseppe Di Stefano. Τον Σεπτέμβριο του 1974, υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση για να βγάλει μια καλοήθη μάζα από την κοιλιακή χώρα. Ανάρρωσε και στις αρχές του 1975 επέστρεψε στο θέατρο. Το 1976 η Καμπαγιέ εμφανίστηκε για μια ακόμα φορά ως Νόρμα στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης και ερμήνευσε τον ρόλο της Αΐντα μαζί με τους Robert Nagy ως Radamès και Marilyn Horne ως Amneris. Εμφανίστηκε στον ομώνυμο ρόλο στο έργο Ariadne auf Naxos του Στράους και ως Mimì στο έργο του Πουτσίνι La bohème μαζί με τον Λουτσιάνο Παβαρότι ως Rodolfo.

Το 1977 η Καμπαγιέ έκανε την πρώτη της εμφάνιση με την Όπερα του Σαν Φρανσίσκο στον ομώνυμο ρόλο στο έργο του Πουτσίνι Turandot. Επέστρεψε σε αυτήν την όπερα δέκα φορές μέσα στην επόμενη δεκαετία και ερμήνευσε παρόμοιους ρόλους όπως της Ελβίρας στο έργο του Βέρντι Ερνάνης και των ομώνυμων ρόλων στα έργα του Ponchielli Τζοκόντα, του Ροσίνι Σεμίραμις και του Πουτσίνι Τόσκα, μεταξύ άλλων.

Έχοντας χάσει κάποια από την πρώιμη λάμψη της και την καθαρότητα της φωνής της, η Καμπαγιέ ανέλαβε πιο δραματικούς ρόλους. Το 1978, ήταν η Τόσκα στο Σαν Φρανσίσκο με τον Παβαρότι, η Νόρμα στη Μαδρίτη και η Adriana Lecouvreur στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης με τον Καρέρας. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1980 συνέχισε να εμφανίζεται συχνά στη Μητροπολιτική Όπερα της Νέας Υόρκης, σε ρόλους όπως της Τόσκα (1980, 1985) και της Elisabetta (1985) αλλά και σε συναυλίες το 1981 και το 1983. Η τελευταία εμφάνισή της στη Μητροπολιτική Όπερα ήταν στις 10 Οκτωβρίου 1985 στο έργο Τόσκα μαζί με τον Παβαρότι ως Καβαραντόσσι και τον Cornell MacNeil ως Σκάρπια.

Η φωνή της ήταν χαρακτηριστική για την καθαρότητά της, τον έλεγχό της και τη δυναμική της. Τη θαύμαζαν λιγότερο για το δραματικό ύφος και τις δραματικές υποκριτικές της ικανότητες, ενώ τη θαύμαζαν περισσότερο για την εξαιρετική τεχνική της, τις φωνητικές σκιάσεις της και την απαλή ερμηνεία της, στοιχεία που είχε εμπνευστεί από τον Miguel Fleta.

Μετέπειτα χρόνια

Η Καμπαγιέ ηχογράφησε τον ομώνυμο ρόλο στην όπερα του Μπελίνι Norma (για την εταιρεία παραγωγής RCA Red Seal το 1972, μαζί με τον Plácido Domingo ως Pollione) και έπειτα τον ρόλο της Adalgisa (στην όπερα Norma με την Joan Sutherland) στην ηχογράφηση του 1984 για την εταιρεία παραγωγής Decca, σε διεύθυνση του Richard Bonynge. Παρόλο που ο ρόλος της Adalgisa απευθυνόταν αρχικά σε σοπράνο, σήμερα τραγουδιέται συχνά από μια τραγουδίστρια mezzo-soprano. Η Καμπαγιέ ήταν μια από τις ελάχιστες σοπράνο που έχουν ηχογραφήσει τον ρόλο και θεωρείται ως μια από τις πιο νεανικές Adalgisas, παρόλο που την εποχή που ηχογράφησε τον ρόλο αυτό ήταν πάνω από 50 ετών.

Το 1987, η Καμπαγιέ έκανε ένα σπάνιο πέρασμα από την ποπ μουσική όταν κυκλοφόρησε ένα ντουέτο με τον Φρέντι Μέρκιουρι, τραγουδιστή του ροκ συγκροτήματος Queen, που είχε τον τίτλο "Barcelona". Ο Μέρκιουρι ήταν μεγάλος θαυμαστής της Καμπαγιέ και θεωρούσε ότι η φωνή της ήταν "η καλύτερη στον κόσμο". Το single αυτό ακολούθησε ένας ομώνυμος δίσκος, που κυκλοφόρησε τον επόμενο χρόνο και περιλάμβανε επιπλέον συνεργασίες μεταξύ των δυο ερμηνευτών. Το ίδιο κομμάτι αργότερα έγινε ο ύμνος στους Θερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 1992, οι οποίοι έλαβαν χώρα στη Βαρκελώνη, τόπο καταγωγής της Καμπαγιέ, και εμφανίστηκε στα charts της ποπ μουσικής σε όλη την Ευρώπη. Η Καμπαγιέ ερμήνευσε το τραγούδι live, συνοδευόμενη από την ηχογράφηση του Μέρκιουρι, ο οποίος είχε πεθάνει το 1991, πριν τον τελικό του UEFA Champions League το 1999 στο στάδιο Camp Nou.

Το 1995, συνεργάστηκε με τον Βαγγέλη Παπαθανασίου στον δίσκο El Greco, ο οποίος αφιερώθηκε στον ομώνυμο Έλληνα ζωγράφο. Το 1997, ο Mike Moran έκανε την παραγωγή στον δίσκο Friends For Life, ο οποίος περιλαμβάνει ντουέτα με την Καμπαγιέ και άλλους τραγουδιστές όπως οι Bruce Dickinson, Johnny Hallyday, Johnny Logan, Gino Vannelli και Helmut Lotti.

Η Καμπαγιέ αφιερώθηκε σε φιλανθρωπικές οργανώσεις. Ήταν Πρέσβειρα Καλής Θελήσεως της ΟΥΝΕΣΚΟ και ίδρυσε μία οργάνωση στη Βαρκελώνη για παιδιά με αναπηρία. Το 2003, πρωταγωνίστησε στο δικό της ντοκιμαντέρ με τίτλο Caballé Beyond Music, στο οποίο συμμετείχαν πολλοί δημοφιλείς τραγουδιστές της όπερας, μεταξύ των οποίων οι Plácido Domingo, Luciano Pavarotti, José Carreras και Renée Fleming.

Το 2002, ενσάρκωσε την Catherine of Aragon σε παράσταση της όπερας Ερρίκος Η΄ του Σεν-Σανς; το 2004, ενσάρκωσε τον ομώνυμο ρόλο στην όπερα του Massenet Κλεοπάτρα; και οι δυο παραστάσεις ανέβηκαν στο Λισέου. Εμφανίστηκε ως Δούκισσα του Crakenthorp στην όπερα La fille du régiment του Ντονιτσέττι στην Κρατική Όπερα της Βιέννης τον Απρίλιο του 2007.

Το 2003, η Καμπαγιέ βραβεύτηκε με το Große Bundesverdienstkreuz (Μεγαλόσταυρος του Τάγματος της Αξίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας). Ήταν υποψήφια για το βραβείο του Ιππότη του Τάγματος της Ισαβέλλας της Καθολικής το 1966.

Στις 2 Ιουλίου 2008, η Καμπαγιέ έλαβε επίτιμο διδακτορικό (Honoris Causa) από το Διεθνές Πανεπιστήμιο Menéndez Pelayo στο Santander. Η Καμπαγιέ ηχογράφησε εκτενώς κατά τη διάρκεια της μεγάλης καριέρας της και πραγματοποίησε αρκετές σημαντικές ηχογραφήσεις πλήρους όπερας και ρεσιτάλ. Μετά από έναν αριθμό ηχογραφήσεων στην αρχή της καριέρας της για την RCA Victor Red Seal, η Καμπαγιέ ηχογράφησε επίσης για τις εταιρείες παραγωγής EMI, Decca και Philips.

Στις 6 Ιουνίου 2013, η Καμπαγιέ έγινε persona non grata στο Αζερμπαϊτζάν μετά από επίσκεψή της στο de facto ανεξάρτητο Ναγκόρνο Καραμπάχ και τις συναντήσεις με τοπικούς ηγέτες, παρόλο που είχαν προηγηθεί επίσημες προειδοποιήσεις από την πρεσβεία του Αζερμπαϊτζάν στην Ισπανία.

Φοροδιαφυγή

Το 2015 ασκήθηκε δίωξη στην Καμπαγιέ μετά από ισχυρισμούς περί φοροδιαφυγής ή απάτης. Η ίδια παραδέχτηκε ότι παρόλο που το 2010 διέμενε στην Ισπανία, είχε δηλώσει ως τόπο μόνιμης κατοικίας την Ανδόρα προκειμένου να αποφύγει να πληρώσει τον φόρο στην Ισπανία. Τον Δεκέμβριο του 2015, το δικαστήριο της Ισπανίας την έκρινε ένοχη για απάτη και της επέβαλε ποινή φυλάκισης έξι μηνών και χρηματικό πρόστιμο €254,231 ($280,000). Της απαγορεύτηκε επίσης η δυνατότητα να λάβει οποιοδήποτε δημόσιο επίδομα επί μια περίοδο 18 μηνών.

Προσωπική ζωή

Η Καμπαγιέ παντρεύτηκε τον Ισπανό τενόρο Μπερναμπέ Μαρτί το 1964. Απέκτησαν δυο παιδιά. Η κόρη τους Μονσεράτ Μαρτί είναι επίσης σοπράνο της όπερας.

Θάνατος

Η Καμπαγιέ απεβίωσε στις 6 Οκτωβρίου 2018 σε ηλικία 85 ετών, αφού νοσηλεύθηκε ένα μήνα στο νοσοκομείο Sant Pau της Βαρκελώνης.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Trailer of "Caballé Beyond Music", 98 min docufilm στο YouTube
• Montserrat Caballé fan site (Unofficial)
• Montserrat Caballé – in German
• Discography at SonyBMG Masterworks
• Caballé in the Fundación Príncipe de Asturias webpage
• Montserrat Caballé στην IMDb