Βικιπαίδεια

Παραβολή των Δέκα Παρθένων

Η παραβολή των δέκα παρθένων είναι μια από τις παραβολές του Ιησού Χριστού. Σύμφωνα με το Κατά Ματθαίον 25:1-13, δέκα παρθένες περιμένουν έναν γαμπρό. Οι πέντε έφεραν αρκετό λάδι για τις λάμπες που θα χρησιμοποιούσαν κατά την διάρκεια της αναμονής τους, ενώ οι άλλες πέντε χρειάστηκε να αγοράσουν περισσότερο λάδι μετά την καθυστέρηση της άφιξης του γαμπρού. Οι πέντε παρθένες που ήταν προετοιμασμένες για την άφιξη του γαμπρού ανταμείφθηκαν, ενώ ο γαμπρός απαρνήθηκε τις πέντε που δεν ήταν προετοιμασμένες. Η παραβολή έχει ένα σαφές εσχατολογικό θέμα: να είστε προετοιμασμένοι για την Ημέρα της Κρίσης. Ήταν μια από τις πιο δημοφιλείς παραβολές του μεσαίωνα και είχε επιρροή στη γοτθική τέχνη, τη γλυπτική και την αρχιτεκτονική των γερμανικών και γαλλικών καθεδρικών ναών.[1][2]

Η Παραβολή των Σοφών και Ανόητων Παρθένων (1822), απο τον Ουίλιαμ Μπλέικ.
Η Παραβολή των Σοφών και Ανόητων Παρθένων (1822), απο τον Ουίλιαμ Μπλέικ.

Βιβλική αφήγηση

Επεξεργασία

Στην παραβολή των Δέκα Παρθένων, ο Ιησούς αφηγείται μια ιστορία για μία ομάδα παρθένων (ίσως παράνυμφων[3]) που επέλεξε να συμμετάσχει σε έναν γάμο. Κάθε μία από τις δέκα παρθένες κουβαλούσε μια λαμπάδα ή ένα φανό λαδιού[4] καθώς περιμένουν τον ερχομό του γαμπρού ο οποίος αναμένεται να φτάσει κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της νύχτας. Πέντε από τις παρθένες ήταν σοφές και έφεραν λάδι για τους λαμπτήρες τους. Πέντε ήταν "ανόητες" και έφεραν μόνο τους λαμπτήρες τους.[2]

Τα μεσάνυχτα, όλες οι παρθένες ακούνε ότι τις καλούν να βγουν και να συναντήσουν τον γαμπρό. Συνειδητοποιώντας ότι οι λάμπες τους έχουν σβήσει, οι ανόητες παρθένες ζητούν από τις σοφές λάδι, αλλά αρνούνται, λέγοντας ότι σίγουρα δεν θα είναι αρκετό για να το μοιραστούν. Ενώ οι ανόητες παρθένες προσπαθούν να πάρουν περισσότερο λάδι, ο γαμπρός φτάνει. Οι σοφές παρθένες τον συνοδεύουν στη συνέχεια στον εορτασμό του. Οι άλλες φτάνουν πολύ αργά και αποκλείονται απο την γιορτή.[2]

Συμπέρασμα

Επεξεργασία
 
Αυτός ο πίνακας του Ιερώνυμου Φράνκεν του Νεότερου (περ. 1616) δίνει μια ηθικολογική ερμηνεία της παραβολής.

Ο Ιησούς εξηγεί στον απόστολο Ματθαίο και τους λοιπούς αποστόλους:

Η βασιλεία των ουρανών θα είναι ομοία με δέκα παρθένους, αι οποίαι επήραν τους λύχνους των και εβγήκαν εις προϋπάντησιν του νυμφίου, που θα ήρχετο κατά την νύκτα δια να παραλάβη την νύμφην... Λοιπόν να είσθε άγρυπνοι και έτοιμοι, όπως αι φρόνιμοι παρθένοι, διότι δεν γνωρίζετε την ημέρα ούτε την ώραν, κατά την οποίαν ο υιός του ανθρώπου, ο νυμφίος της Εκκλησίας, ο Κυριος και κριτής της οικουμένης, έρχεται.[5]

Ερμηνείες

Επεξεργασία

Η παραβολή είναι μια από τις ακολουθίες απαντήσεων μίας ερώτησης που τέθηκε στον Ιησού Χριστό απο τους μαθητές του και αναφέρεται στο Κατά Ματθαίον 24:3:

Πες μας, πότε θα γίνουν αυτά, και ποιο σημάδι θα δείξει πως πλησιάζει η παρουσία σου και η συντέλεια του κόσμου;[6]

Άλλες παραβολές που χρησιμοποίησε ο Ιησούς σε αυτή τη σειρά απαντήσεων περιλαμβάνουν την παραβολή της εκκολαπτόμενης συκιάς (κατά Ματθαίον 24:32-35, να μην γίνει σύγχιση με την παραβολή της καταρραμένης συκιάς) και την παραβολή του πιστού δούλου. (Κατά Ματθαίον 24:45-51 Αρχειοθετήθηκε 2020-02-12 στο Wayback Machine.). Η παραβολή των Δέκα Παρθένων ενισχύει το κάλεσμα για ετοιμότητα ενόψει της αβέβαιης στιγμής αυτού του δεύτερου ερχομού.[3] Έχει περιγραφεί ως «παρατηρητική παραβολή».[7]

Σε αυτήν την παραβολή, ο Ιησούς Χριστός είναι ο γαμπρός,[7][3] επαναλαμβάνει την εικόνα της Παλαιάς Διαθήκης του Θεού ως γαμπρού στο Ιερεμίας 2:2 και οι παρθένες είναι οι Χριστιανοί.[8] Ο Ρ. Τ. Φρανς δηλώνει ότι η συγκεκριμένη παραβολή είναι «μια προειδοποίηση που απευθύνεται σιγκεκριμένα σε εκείνους που βρίσκονται στο ναό και λέει ότι δεν πρέπει να υποθέσουν πως το μέλλον τους είναι άνευ όρων.».[3]

Η παραβολή δεν επικρίνει τις παρθένες που κοιμήθηκαν κατά την αναμονή τους, καθώς και οι δύο ομάδες το έκαναν,[4] αλλά επειδή δεν ήταν προετοιμασμένες καθώς δεν έφεραν λάδι (δεν είναι σαφές εάν οι "ανόητες" παρθένες κατάφεραν τελικά να αγοράσουν λάδι εκείνο το βράδυ καθώς τα καταστήματα δεν θα ήταν ανοιχτά).[9][10] Ο μελετητής της Καινής Διαθήκης, Νταν Ο. Βάια, θεωρεί την ιστορία των παρανύμφων ως παράδειγμα μιας τραγικής παραβολής με μια ανεστραμμένη πλοκή.[11] Η αυξανόμενη δράση της παραβολής είναι η προετοιμασία για τον ερχομό του γαμπρού, αλλά εμφανίζεται μια κρίση όταν ο γαμπρός καθυστερεί. Αυτό είναι το σημείο καμπής που οδηγεί σε καταστροφή. Μια σκηνή αναγνώρισης των πέντε ανόητων κοριτσιών εμφανίζεται πολύ αργά για να αντιστρέψει την τύχη τους. Ωστόσο, ο αναγνώστης μπορεί να επωφεληθεί από την ανοησία τους λαμβάνοντας υπόψη το μοιραίο ελάττωμα ή την αμαρτία που προκάλεσε την άρνηση του γαμπρού απέναντί τους.[12]

 
Φρίντριχ Γουίλχελμ Σάντοου, κομμάτι του Η Παραβολή των Σοφών και των Ανόητων Παρθένων, 1838-1842, Μουσείο Στάντελ, Φρανκφούρτη.

Ο Σπένσερ Γ. Κίμπολ έδωσε την προοπτική της Εκκλησίας του Ιησού Χριστού των Αγίων των Τελευταίων Ημερών σχετικά με τη διαφορά μεταξύ των σοφών και των ανόητων παρθένων, και γιατί δεν μπορούσαν να μοιραστούν το λάδι:

Αυτό δεν ήταν εγωισμός ή κακία. Το είδος του λαδιού που απαιτείται για να φωτίσει τον δρόμο και το σκοτάδι δεν μπορεί να μοιραστεί. Πώς μπορεί κανείς να μοιραστεί την υπακοή, ένα μυαλό σε κατάσταση ειρήνης, μια δίκαιη ζωή, μια συσσώρευση γνώσης. Πώς μπορεί κάποιος να μοιραστεί πίστη ή μαρτυρία; Πώς μπορεί κάποιος να μοιραστεί στάσεις ζωής ή αγνότητα... Καθένας πρέπει να αποκτήσει αυτό το είδος λαδιού για τον εαυτό του.[13]

Γνησιότητα

Επεξεργασία

Η παραβολή εμφανίζεται σε όλα τα αρχαία χειρόγραφα της Καινής Διαθήκης, με μόνο μικρές παραλλαγές σε μερικές λέξεις.[14] Οι σχολιαστές και οι μελετητές της Βίβλου δεν συμφωνούν απόλυτα για τη φύση της παραβολής: εάν πρόκειται για μια αυθεντική παραβολή του Ιησού ή είναι βασισμένη σε μια αυθεντική παραβολή αλλά έχει τροποποιηθεί σημαντικά, ή εξ ολοκλήρου πρόκειται για μια εφεύρεση της πρώιμης Εκκλησίας. Σύμφωνα με τον Γιαν Λάμπρεχτ, «ένας σημαντικός αριθμός μελετητών στην πραγματικότητα υποθέτει ότι η παραβολή των «Σοφών και ανόητων Παρθένων» τελικά ανήκει στον Ιησού».[15] Άλλοι μελετητές πιστεύουν ότι αυτή η παραβολή έχει επιμεληθεί μόνο ελαφρά.[16]

Το επιχείρημα για τροποποίηση οφείλεται στην εσχατολογική φύση της παραβολής, η οποία φαίνεται να μιλάει πιο άμεσα στην κατάσταση της Πρώιμης Εκκλησίας παρά στην κατάσταση κατά τη διάρκεια της ζωής του Ιησού.[8] Για παράδειγμα, η μεγάλη πλειοψηφία των ανθρώπων του Σεμιναρίου του Ιησού (μια ομάδα περίπου 50 βιβλικών κριτικών και μελετητών και 100 λαϊκών που ιδρύθηκε το 1985 από τον Ρόμπερτ Φανκ), χαρακτήρισε την παραβολή ως κάτι παρόμοιο με κάτι που ο Ιησούς θα μπορούσε να έχει πει ή δήλωσαν πως απλά είναι αυθεντική.[17] Ο Μπαρτ Έρμαν έγραψε ότι η παραβολή έχει νόημα στο πλαίσιο της Εκκλησίας κατά τη χρονική περίοδο πριν από το Ευαγγέλιο του Ματθαίου, γύρω στο 60-90 μ.Χ. Πολλοί πρώιμοι Χριστιανοί πίστευαν ότι η Δευτέρα Παρουσία του Ιησού και η ίδρυση της Βασιλείας του Θεού ήταν επικείμενη, αλλά αυτό δεν συνέβη. Στην παραβολή, ο γαμπρός έχει «καθυστερήσει». Η παραβολή είναι λοιπόν μια ενθάρρυνση για τους Χριστιανούς που περίμεναν ότι ο Ιησούς θα είχε ήδη επιστρέψει.[8]

Στην τέχνη

Επεξεργασία

Αυτή η παραβολή είναι ένα δημοφιλές θέμα ζωγραφικής, γλυπτικής, μουσικής και δράματος.

Ζωγραφική

Επεξεργασία

Η παραβολή έχει απεικονιστεί σε διάφορους πίνακες, συμπεριλαμβανομένων των υψομετρικών αντικειμένων στη Βόρεια Ευρώπη. Ένα πρόσφατο παράδειγμα, από το 1954, είναι ο πίνακας του Τούβε Γιάνσον. Τον 19ο αιώνα, οι καλλιτέχνες του ναζωραϊκού κινήματος ανέλαβαν επίσης αυτό το θέμα.

Γλυπτική

Επεξεργασία
 
Τρεις σοφές παρθένες εμφανίζονται με τον Χριστό στον Καθεδρικό Ναό του Στρασβούργου.

Τα γλυπτά των σοφών και ανόητων παρθένων ήταν ένα κοινό μοτίβο στη μεσαιωνική εκκλησιαστική αρχιτεκτονική στην Ευρώπη, ειδικά για τη διακόσμηση των θυρών και σκαλιστές μορφές που τις αντιπροσωπεύουν εμφανίζονται σε πολλές από τις μεσαιωνικές εκκλησίες και καθεδρικούς ναούς του γοτθικού ρυθμού, όπως στα:

Οι παρθένες απεικονίζονται επίσης σε καθεδρικούς ναούς στην Ελβετία και σε άλλες χώρες.

Μουσική

Επεξεργασία

Αρκετές θρησκευτικές μουσικές συνθέσεις έχουν εμπνευστεί από την παραβολή. Το μήνυμά της μετατράπηκε σε έναν ύμνο, "Ξυπνήστε, η φωνή μας καλεί" (γερμανικά: Wachet auf, ruft uns die Stimme‎‎), από τον Φίλιπ Νίκολαι, τον οποίο ο Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ χρησιμοποίησε για τις χορωδίες του.[18] Η παραβολή αποτελεί το θέμα πολλών ύμνων , συμπεριλαμβανομένου του ύμνου του 19ου αιώνα "Ιδού ο Νυμφίος έρχεται" του Τζορτζ Φρέντερικ Ρουτ, που ξεκινά:

Our lamps are trimmed and burning,Our robes are white and clean;We’ve tarried for the Bridegroom,Oh, may we enter in?[19]Μετάφραση:Οι λαμπτήρες μας είναι διακοσμημένοι και καίγονται.Οι ρόμπες μας είναι λευκές και καθαρές.Έχουμε αργοπορήσει για το γαμπρό.Ω, μπορούμε να μπούμε;

Η ελληνική έκδοση του αντίστοιχου ύμνου ξεκινάει:

Ἰδού ὁ Νυμφίος ἔρχεται ἐν τῷ μέσῳ τῆς νυκτός καί μακάριος ὁ δοῦλος, ὅν εὑρήσει γρηγοροῦντα·ἀνάξιος δέ πάλιν, ὅν εὑρήσει ῥαθυμοῦντα.[20]

 
Η τρίτη στροφή του Wachet auf, ruft uns die Stimme του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ.

Το "Wise Virgins" (Σοφές Παρθένες) είναι ένα μπαλέτο, που γράφτηκε το 1941 από τον Ουίλιαμ Ουόλτον, βασισμένο στη μουσική του Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, με χορογραφία του Φρέντερικ Άστον.[21]

Το "Keep Your Lamp Trimmed and Burning" είναι ένα τραγούδι ευαγγελικού μπλουζ που βασίζεται στην παραβολή. Ηχογραφήθηκε από καλλιτέχνες όπως οι Μπλάιντ Γουίλι Τζόνσον, Πάτερ Πίρλι Μπράουν και Πάτερ Γκάρι Ντέιβις.[22]

Γίνεται αναφορά στην παραβολή στο τραγούδι του Τζόνι Κας του 2002 "The Man Comes Around", το οποίο βασίζεται έντονα στη Βίβλο.[23]

Στο άλμπουμ The Lamb Lies Down on Broadway του 1974 από τους Genesis, γίνεται αναφορά στην παραβολή στο τραγούδι The Carpet Crawlers: "...και οι σοφές και ανόητες παρθένες χαζογελούν με το σώματά τους λαμπερά.".[24]

Δράμα

Επεξεργασία

Από τους παλαιοχριστιανικούς χρόνους, η ιστορία των δέκα παρθένων έχει χαρακτηριστεί ως έργο μυστηρίου. Ο Άγιος Μεθόδιος έγραψε το Συμπόσιο των Δέκα Παρθένων, ένα έργο μυστηρίου στα ελληνικά.[25] Το Sponsus, ένα έργο στα μέσα του 11ου αιώνα, εκτελέστηκε τόσο στα Λατινικά όσο και στα Οξιτανικά.[26] Το γερμανικό έργο Ludus de decem virginibus εκτελέστηκε για πρώτη φορά στις 4 Μαΐου 1321.[27]

Δείτε επίσης

Επεξεργασία

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Barton, John· Muddiman, John (6 Σεπτεμβρίου 2001). The Oxford Bible Commentary. OUP Oxford. σελ. 878. ISBN 978-0-19-875500-5. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Bible Gateway passage: ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ 25:1-13 - 1550 Stephanus New Testament». Bible Gateway (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2020. 
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 France, R. T. (1985). The Gospel According to Matthew: An Introduction and Commentary. Wm. B. Eerdmans Publishing. σελ. 349-352. ISBN 978-0-8028-0063-3. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Witherington, Ben (22 Οκτωβρίου 1987). Women in the Ministry of Jesus: A Study of Jesus' Attitudes to Women and Their Roles as Reflected in His Earthly Life. Cambridge University Press. σελ. 43. ISBN 978-0-521-34781-5. 
  5. ↑ «Κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο 25:1, 25:13». users.sch.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2020. 
  6. ↑ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ 24:3. Ύστερα ο Ιησούς πήγε και κάθισε στο όρος των Ελαιών. Κι ήρθαν οι μαθητές του και τον ρώτησαν ιδιαιτέρως: Πες μας, πότε θα γίνουν αυτά, και ποιο σημάδι θα δείξει πως πλησιάζει η παρουσία σου και η συντέλεια του κόσμου; 
  7. ↑ 7,0 7,1 «CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Parables». www.newadvent.org. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2020. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Ehrman, Bart D. Jesus before the gospels : how the earliest Christians remembered, changed, and invented their stories of the Savior. New York, New York. σελ. 108. ISBN 978-0-06-228520-1. 910983675. 
  9. ↑ Donahue, John R. (2004). Hearing the Word of God: Reflections on the Sunday Readings: Year A. Liturgical Press. σελ. 134. ISBN 978-0-8146-2785-3. 
  10. ↑ Keener, Craig S. (24 Ιουλίου 2009). The Gospel of Matthew: A Socio-Rhetorical Commentary. Wm. B. Eerdmans Publishing. σελ. 597. ISBN 978-0-8028-6498-7. 
  11. ↑ Mowry, Lucetta; Via, Dan Otto (1968-06). «The Parables: Their Literary and Existential Dimension». Journal of Biblical Literature 87 (2): 122-128. doi:10.2307/3263357. ISSN 0021-9231. http://dx.doi.org/10.2307/3263357. 
  12. ↑ James L. Resseguie, Narrative Criticism of the New Testament: An Introduction (Grand Rapids, MI: Baker Academic, 2005), 206-08.
  13. ↑ Kimball, Spencer W., 1895-1985. (2007), Faith precedes the miracle, Deseret Book, σελ. 255, ISBN 978-1-59038-741-2, http://worldcat.org/oclc/160153223, ανακτήθηκε στις 2020-09-28 
  14. ↑ United Bible Societies, The Greek New Testament, 1983, p. 24.
  15. ↑ Lambrecht, Aj· Lambrecht, Jan (1992). Out of the Treasure: The Parables in the Gospel of Matthew. Peeters Press. σελ. 204. ISBN 978-90-6831-161-7. 
  16. ↑ Snodgrass, Klyne (11 Ιανουαρίου 2008). Stories with Intent: A Comprehensive Guide to the Parables of Jesus. Wm. B. Eerdmans Publishing. σελ. 505. ISBN 978-0-8028-4241-1. 
  17. ↑ Soards, Marion L. (1995-07). «The Five Gospels: The Search for the Authentic Words of Jesus: By Robert W. Funk, Roy W. Hoover, and the Jesus Seminar New York, Macmillan, 1993. 553 pp. $30.00». Theology Today 52 (2): 254. doi:10.1177/004057369505200212. ISSN 0040-5736. http://dx.doi.org/10.1177/004057369505200212. 
  18. ↑ Ukueberuwa, Mene (2018-03-23). «A Song of Spiritual Awakening» (στα αγγλικά). Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. https://www.wsj.com/articles/a-song-of-spiritual-awakening-1521839655. Ανακτήθηκε στις 2020-09-28. 
  19. ↑ «Our lamps are trimmed and burning». Hymnary.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2020. 
  20. ↑ «Ἰδού ὁ Νυμφίος ἔρχεται». Ιερά Μονή Αγίου Ιωάννου Προδρόμου Καρέα. 16 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2020. 
  21. ↑ Vaughan D. Frederick Ashton and his Ballets. A & C Black Ltd, London, 1977.
  22. ↑ «Keep Your Lamps Trimmed and Burning». Hymnary.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2020. 
  23. ↑ Beckett, Colin (1 September 2003). "Johnny Cash – American IV: The Man Comes Around". Stylus Magazine.
  24. ↑ Genesis – Carpet Crawlers / Lyrics, https://genius.com/Genesis-carpet-crawlers-lyrics, ανακτήθηκε στις 2020-09-28 
  25. ↑ «CHURCH FATHERS: Banquet of the Ten Virgins (Methodius)». www.newadvent.org. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2020. 
  26. ↑ Davidson, Clifford. "On the Uses of Iconographic Study: The Example of the Sponsus From St. Martial of Limoges." Comparative Drama, 13:4 (1979/1980:Winter), pp. 300–319.
  27. ↑ «Ludus de decem virginibus». www.brepols.net. Ανακτήθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 2020. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Παραβολή_των_Δέκα_Παρθένων&oldid=10132954"