Πόλεμος της Νότιας Οσσετίας (2008)

Ο Πόλεμος της Νότιας Οσετίας ή Πόλεμος της Γεωργίας του 2008 ήταν μια ένοπλη σύγκρουση τον Αύγουστο του 2008 μεταξύ της Γεωργίας από τη μία πλευρά, και της Νότιας Οσετίας και Αμπχαζίας, περιοχές που έχουν ανακηρύξει ντε φάκτο την ανεξαρτησία τους από τη Γεωργία, και της Ρωσίας που βοήθησε δυναμικά τις δύο αποσχισθείσες περιοχές εναντίον της Γεωργίας, στρατιωτικά και διπλωματικά. Η σύγκρουση τερματίστηκε με την αποχώρηση των γεωργιανών και ρωσικών δυνάμεων από την περιοχή και την αναγνώριση από τη Ρωσία της ανεξαρτησίας των δύο περιοχών.

Πόλεμος της Νότιας Οσετίας 2008
Χρονολογία	7 Αυγούστου - 16 Αυγούστου 2008
Τόπος	Γεωργία (Τσχινβάλι & Γκόρι)
Έκβαση	Αποφασιστική νίκη Νότιας Οσσετίας, Αμπχαζίας, Ρωσίας και σχέδιο ειρήνης έξι σημείων (2008)
Αντιμαχόμενοι
Νότια Οσσετία Αμπχαζία Ρωσία Γεωργία
Ηγετικά πρόσωπα
Ε.Κοκόιτι Ντ. Μεντβέντεφ Α. Σερντγιουκόφ Μ. Κουλαχμέτοφ Σ. Μπαγκάπς Μ. Σαακασβίλι Ντ. Κεζερασβίλι Ι. Μεραμπισβίλι
Δυνάμεις
Ρωσία ! Ρωσία: Περίπου 15.000 κληρωτοί στη Γεωργία Νότια Οσετία: 3.000 κληρωτοί και 15.000 έφεδροι, άγνωστος αριθμός εθελοντών Αμπχαζία γνωστός αριθμός εθελοντών Τουλάχιστον 23.000 σύνολο Γεωργία ! Γεωργία: 9.000-16.000 στρατιώτες
Απώλειες
Ρωσία ! Ρωσία: 64 νεκροί, 283 τραυματίες, 3 αγνοούμενοι. Νότια Οσετία:~150 νεκροί, (περιλαμβάνονται εθελοντές), 41 αιχμάλωτοι Αμπχαζία 1 νεκρός, 2 τραυματίες Γεωργία ! Γεωργία 169 στρατιώτες νεκροί, 17 αγνοούμενοι, 42 αιχμάλωτοι και 1.964 τραυματίες 14 αστυνομικοί νεκροί και 22 αγνοούμενοι

Χάρτης με τις ελεγχόμενες από τους Γεωργιανούς περιοχές στη Νότια Οσετία

Υπόβαθρο

Οι Οσέτιοι είναι απόγονοι ιρανικών εθνικών ομάδων με προέλευση από τις περιοχές κατά μήκος του ποταμού Ντον. Ήρθαν στον Καύκασο αφότου διώχτηκαν από την πατρίδα τους από τους Μογγόλους εισβολείς το 13ο αιώνα. Μερικοί απ' αυτούς εγκαταστάθηκαν στη Βόρεια Οσετία (τμήμα της Ρωσίας) και τη Νότια Οσετία (δια νόμου τμήμα της Γεωργίας). Η Νότια Οσετία, στην οποία οι Γεωργιανοί αποτελούν εθνική μειονότητα και περίπου το ένα πέμπτο (14.000) του συνολικού πληθυσμού (70.000), αποσπάστηκε από τη Γεωργία στον πόλεμο του 1991-1992 (στον οποίο περισσότεροι από 2.000 άνθρωποι πιστεύεται ότι σκοτώθηκαν). Ρωσικές δυνάμεις τοποθετήθηκαν έπειτα στη Νότια Οσετία ως ειρηνευτική δύναμη κάτω από την εξουσιοδότηση και τον έλεγχο της Επιτροπής για την Επίλυση της Σύγκρουσης μεταξύ Γεωργίας-Οσετίας, ενός οργάνου όπου μετέχουν ισότιμα οι Ρωσία, Γεωργία και Βόρεια και Νότια Οσετία. Η εκεχειρία του 1992 καθόρισε επίσης και μια ζώνη σύγκρουσης γύρω από τη πρωτεύουσα Τσχινβάλι, καθώς και ένα διάδρομο ασφαλείας κατά μήκος των συνόρων της Νότιας Οσετίας.

Αναλυτικότερα, μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ, η Γεωργία ανακήρυξε την ανεξαρτησία της (1991). Η Αμπχαζία και η Νότια Οσετία διεκδικούσαν την ανεξαρτησία τους ήδη από τη δεκαετία του '80. Παρόλα αυτά και οι δύο συμπεριλήφθηκαν στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα της Γεωργίας με αποτέλεσμα να ανακηρύξουν ντε φάκτο την ανεξαρτησία τους σχηματίζοντας μάλιστα και κυβερνήσεις. Οι πολεμικές συγκρούσεις που ξέσπασαν μεταξύ Γεωργίας- Ν. Οσετίας - Αμπχαζίας κατέστησαν τη Ρωσία κεντρικό συνομιλητή. Εγκατέστησε μάλιστα και ειρηνευτικές δυνάμεις στην περιοχή. Η Γεωργία σήμερα δεν αναγνωρίζει τη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία ως διαφορετικές κρατικές οντότητες ή αυτόνομες περιοχές, αλλά τις θεωρεί γεωργιανά εδάφη και αναφέρεται σε αυτές με διαφορετικά ονόματα. Οι δύο αυτές περιοχές λόγω της ρωσικής καταγωγής των κατοίκων τους ανέπτυξαν σχέσεις με τη Ρωσία, η οποία και παραχώρησε ρωσικά διαβατήρια στην πλειονότητα των πολιτών αυτών.

Η σημαντική γεωπολιτική θέση των δύο αυτών περιοχών αλλά και της Γεωργίας οδήγησε σταδιακά σε σύγκρουση τη Γεωργία και τη Ρωσία. Οι ΗΠΑ παράλληλα, επιδιώκοντας να ελέγξουν και να διεισδύσουν στο μαλακό υπογάστριο της Ρωσίας και να ισχυροποιήσουν τα συμφέροντά τους στην Κεντρική Ασία, καλλιέργησαν τις σχέσεις τους με τη Γεωργία παρέχοντάς της οικονομική και στρατιωτική υποστήριξη με τη μορφή παροχής οπλισμού και αποστολής στρατιωτικών συμβούλων για την αναδιοργάνωση του στρατού της. Η απόφαση μάλιστα των ΗΠΑ να υποστηρίξουν τη Γεωργία στην προσπάθειά της έναρξης ενταξιακών διαπραγματεύσεων στο ΝΑΤΟ, προκάλεσε την όξυνση των σχέσεων με τη Μόσχα, η οποία έβλεπε μία μία τις όμορές της χώρες να περνούν στη σφαίρα της επιρροής των Αμερικανών. Στις 4 Ιουλίου 2008 η Νότια Οσετία κήρυξε γενική επιστράτευση, καθώς δέχθηκε επίθεση από γεωργιανές δυνάμεις που είχαν ως αποτέλεσμα το θάνατο έξι ανθρώπων. Η ρωσική αεροπορία πραγματοποίησε προειδοποιητικές πτήσεις πάνω από τη Ν. Οσετία. Οι δυο πλευρές συμφώνησαν κατάπαυση του πυρός στις 7 Ιουλίου. Από τότε υπήρξαν διπλωματικές συνομιλίες μέσω ΟΗΕ οι οποίες πίεζαν τόσο τη Ρωσία αλλά κυρίως τη Γεωργία να σταματήσουν τις παραβιάσεις της συνθήκης, τόσο με χρήση εναέριων μέσων, όσο και με τη χρήση τρομοκρατίας.

Πολεμική σύγκρουση

Χάρτης στρατιωτικών κινήσεων. Με μπλε χρώμα απεικονίζονται οι κινήσεις των δυνάμεων της Γεωργίας και με κόκκινο αυτές της Ρωσίας

Στις 8 Αυγούστου του 2008, λίγο πριν ξεκινήσει η τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο, γεωργιανές δυνάμεις παραβίασαν την εκεχειρία επιτιθέμενες εναντίον του Τσχινβάλι (πρωτεύουσα) της Ν. Οσετίας με την αιτιολογία της αποκατάστασης της συνταγματικής τάξης. «Παρά την έκκλησή μας για ειρήνη και τη μονομερή κατάπαυση του πυρός οι αυτονομιστές συνέχισαν το βομβαρδισμό των γεωργιανών χωριών. Είμαστε υποχρεωμένοι να αποκαταστήσουμε τη συνταγματική τάξη σε όλη την περιοχή» δήλωσε ο Μαμούκα Κουρασβίλι, διοικητής των γεωργιανών δυνάμεων που συμμετείχαν στη μεικτή δύναμη επιτήρησης της ειρήνης.

Σχεδόν αμέσως με την επίθεση της Γεωργίας, και ενώ οι γεωργιανές δυνάμεις κλιμάκωναν την επίθεση, ρωσικά στρατεύματα εισήλθαν στο έδαφος της Ν. Οσετίας, υποστηριζόμενα από άρματα μάχης, ενώ ρωσικά αεροπλάνα βομβάρδισαν στρατιωτική βάση κοντά στην πρωτεύουσα της Γεωργίας Τιφλίδα. Από το απόγευμα της 8ης Αυγούστου μαινόταν η μάχη για τον έλεγχο της πρωτεύουσας της Νότιας Οσετίας Τσχινβάλι, που υπέστη σφοδρούς βομβαρδισμούς και μεγάλες καταστροφές. Η επίθεση της Γεωργίας προκάλεσε τον θάνατο αμάχων, οι οποίοι από τη Ρωσία υπολογίζονται στους 2.000, εκτίμηση που διαψεύδεται από τη Γεωργία.

Η Γεωργία τέθηκε σε κατάσταση πολέμου για δεκαπέντε μέρες, ενώ ανακάλεσε τη στρατιωτική δύναμη που είχε στείλει στο Ιράκ, συνολικά 2.000 άνδρες. Την επόμενη μέρα οι μάχες γενικεύτηκαν, καθώς οι Ρώσοι εισήλθαν στην Αμπχαζία, ενώ ρωσικά βομβαρδιστικά επέδραμαν και κατέστρεψαν το λιμάνι του Πότι καθώς και στρατιωτικούς στόχους στην πόλη Γκόρι. Στη Γεωργία μετέβη κοινή αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, των ΗΠΑ και του ΟΟΣΑ, προκειμένου να συμβάλει στην αποκλιμάκωση της κρίσης.

Οι δυο πλευρές έκαναν λόγο για αρκετά θύματα, Γεωργιανούς, Οσέτιους και Ρώσους (μέλη της ειρηνευτικής δύναμης στην περιοχή), αλλά κυρίως οι νεκροί ήταν άμαχοι πολίτες, ηλικιωμένοι και παιδιά, από τους "τυφλούς" βομβαρδισμούς των Γεωργιανών, ενώ σημειώθηκε φυγή προσφύγων από τη Νότια Οσετία τόσο προς τη Βόρεια Οσετία (τμήμα της Ρωσίας) όσο και προς τη Γεωργία. Ο πρόεδρος της Γεωργίας Μιχαήλ Σαακασβίλι κατήγγειλε το γεγονός της αποστολής χιλιάδων στρατιωτών από τη Ρωσία, και έκανε γνωστό ότι έχουν καταρριφθεί πολλά ρωσικά αεροσκάφη, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, έκανε λόγο για εθνοκάθαρση των Οσέτιων, πολλοί από τους οποίους έχουν ρωσική υπηκοότητα, από το γεωργιανό στρατό. Με την κατάληψη της πόλης Γκόρι, μόλις 76 χλμ. δυτικά της Τιφλίδας και τις κινήσεις των ρωσικών στρατευμάτων στη γύρω περιοχή, ο γεωργιανός στρατός αναδιπλώθηκε νοτιοδυτικά, αφήνοντας τον έλεγχο της περιοχής στους Ρώσους, προκειμένου να υπερασπιστεί την Τιφλίδα σε περίπτωση ρωσικής επίθεσης στην πόλη.

Μετά το τέλος των εχθροπραξιών η Ρωσία αναγνώρισε την ανεξαρτησία της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας. Λίγες μέρες αργότερα ακολούθησε και η Νικαράγουα, ενώ την πρόθεσή τους να κάνουν κάτι ανάλογο εξέφρασαν η Λευκορωσία, η Βενεζουέλα, και ο Λίβανος.

Σχέδιο ειρήνης έξι σημείων

Στις 12 Αυγούστου συναντήθηκαν ο Πρόεδρος της Ρωσίας Ντμίτρι Μεντβέντεφ και ο Πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί αφού ο γάλλος Πρόεδρος είχε αναλάβει μεσολαβητική πρωτοβουλία με τη χώρα του στην προεδρία της Ε.Ε, και ενέκριναν ένα σχέδιο ειρήνης έξι σημείων. Ο πρόεδρος της Γεωργίας Μιχαήλ Σαακασβίλι συμφώνησε με το κείμενο. Το σχέδιο του Σαρκοζί προέβλεπε αρχικά μόνο τα πρώτα τέσσερα σημεία. Η Ρωσία πρόσθεσε το πέμπτο και έκτο σημείο. Η Γεωργία έκανε προσθήκες σε παρένθεση, αλλά η Ρωσία τις απέρριψε, και ο Σαρκοζί έπεισε τη Γεωργία να συμφωνήσει με το αμετάβλητο κείμενο. Τα έξι σημεία ήταν: 1. Καμία προσφυγή στη χρήση βίας. 2. Οριστική διακοπή των εχθροπραξιών. 3. Ελεύθερη πρόσβαση στην ανθρωπιστική βοήθεια (προσθήκη απορριφθείσα: και να επιτραπεί η επιστροφή των προσφύγων). 4. Οι γεωργιανές στρατιωτικές δυνάμεις πρέπει να αποσυρθούν στις κανονικές βάσεις στρατοπέδευσής τους. 5. Οι ρωσικές στρατιωτικές δυνάμεις πρέπει να αποσυρθούν στις γραμμές που βρισκόντουσαν πριν από την έναρξη των εχθροπραξιών. Πριν από την ενεργοποίηση των διεθνών μηχανισμών, οι ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις θα εφαρμόσουν πρόσθετα μέτρα ασφαλείας (προσθήκη απορριφθείσα: έξι μήνες). 6. Έναρξη διεθνούς διαλόγου σχετικά με τη μελλοντική κατάσταση της Αμπχαζίας και της Νότιας Οσετίας και τη διασφάλιση της ασφάλειάς τους σε βάθος χρόνου (προσθήκη απορριφθείσα: με βάση τις αποφάσεις του Ο.Η.Ε και του ΟΟΣΑ).

Επεισόδιο Νοεμβρίου 2008

Στις 23 Νοεμβρίου του 2008 η αυτοκινητοπομπή που μετέφερε το Σαακασβίλι και τον Πολωνό πρόεδρο Λεχ Καζίνσκι που επισκεπτόταν τη Γεωργία, δέχτηκε πυρά ενώ περνούσαν από τα όρια της Νότιας Οσετίας. Όπως υποστήριξε ο πρόεδρος της Πολωνίας την επόμενη ημέρα, τα πυρά προήλθαν από ρωσικές δυνάμεις. Η Μόσχα αρνήθηκε τις κατηγορίες για απόπειρα δολοφονίας του Καζίνσκι και του Σαακασβίλι και έκανε λόγο για σκόπιμη πρόκληση από την Τιφλίδα, ενώ 6 μέρες αργότερα η γερμανική εφημερίδα Φράνκφούρτερ Αλγκεμάινε, επικαλείται έκθεση της πολωνικής μυστικής υπηρεσίας ABW στην οποία θεωρείται πως η επίθεση ήταν προβοκάτσια των Γεωργιανών, ενώ παραθέτει και στοιχεία από καταθέσεις στη γεωργιανή βουλή για την επίθεση του γεωργιανού στρατού στη Νότια Οσετία και την Αμπχαζία.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• ««Ο νέος Ψυχρός Πόλεμος, απειλή για την Ευρώπη»». Ιστότοπος εφημερίδας «Η Καθημερινή» (Η Καθημερινή Α.Ε.). 31 Αυγούστου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-09-11. https://web.archive.org/web/20110911200855/http://news.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_world_1_31/08/2008_283056. Ανακτήθηκε στις 2008-09-25. 
• ««Οι Οσέτιοι αναζητούν ένα νέο μέλλον»». Ιστότοπος εφημερίδας «Η Καθημερινή» (Η Καθημερινή Α.Ε.). 8 Σεπτεμβρίου 2008. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-02-03. https://web.archive.org/web/20120203195058/http://portal.kathimerini.gr/4dcgi/_w_articles_kathextra_1_08/09/2008_247385. Ανακτήθηκε στις 2010-08-30.