Γλώσσα Ρουτούλ
Η ρουτούλ είναι μια γλώσσα που ομιλείται από τους Ρουτούλ, μια εθνική ομάδα που ζει στο Νταγκεστάν (Ρωσία) και σε ορισμένες περιοχές του Αζερμπαϊτζάν. Ομιλείται από 30.000 άτομα στο Νταγκεστάν (απογραφή του 2010)[3] και 17.000 άτομα (χωρίς ημερομηνία) στο Αζερμπαϊτζάν. Η λέξη Ρουτούλ προέρχεται από το όνομα ενός χωριού στο Νταγκεστάν, του οποίου οι ομιλητές της γλώσσας σχηματίζουν την πλειοψηφία του πληθυσμού του χωριού.[4]
| Ρουτούλ | |
|---|---|
| мыхаӀбишды чӀел | |
| Προφορά | ΔΦΑ [mɨxabiʃdɨ t͡ʃʼɛl] |
| Περιοχή | Ρωσία και Αζερμπαϊτζάν |
| Έθνος | Ρουτούλ |
| Φυσικοί ομιλητές | 90.000[1] (30.000 στη Ρωσία (απογραφή του 2010) και 17.000 στο Αζερμπαϊτζάν (χωρίς ημερομηνία)) |
| Ταξινόμηση | Βορειοανατολικές Καυκάσιες |
| Σύστημα γραφής | κυριλλικό αλφάβητο |
| Κατάσταση | |
| Επίσημη γλώσσα | Νταγκεστάν |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | rut |
| Glottolog | rutu1240[2] |
Η Ρουτούλ είναι απειλούμενη γλώσσα στη Ρωσία[5] και ταξινομείται ως "αναμφισβήτητα απειλούμενη" από το Κόκκινο Βιβλίο των Απειλούμενων Γλωσσών της Ουνέσκο.[6]
Ταξινόμηση Επεξεργασία
Η Ρουτούλ ανήκει στη Λεζγική ομάδα της οικογένειας γλωσσών του Βορειοανατολικού Καυκάσου. Οι Ρουτούλ αποκαλούν τη γλώσσα τους ως myx'abišdy č'el.
Ιστορία Επεξεργασία
Η Ρουτούλ δεν ήταν γραπτή γλώσσα μέχρι την ανάπτυξη αλφαβήτου με βάση το Κυριλλικό το 1990. Ένα λατινικό αλφάβητο αναπτύχθηκε το 2013 με βάση τη διάλεκτο Σιν-Σόρσου.[7] Οι ομιλητές είναι συχνά δίγλωσσοι ή πολύγλωσσο, έχοντας μια καλή γνώση των Αζερικών, των Λεζγικών ή/και των ρωσικών. Υπάρχουν 8 διάλεκτοι και 2 υποδιάλεκτοι της Ρουτούλ. Η λογοτεχνική έκδοση της γλώσσας παραμένει στην αναπτυξιακή διαδικασία. Στις πυκνοκατοικημένες από τους Ρουτούλ περιοχές της νότιας Ρωσίας, η γλώσσα διδάσκεται στα δημοτικά σχολεία (τάξεις 1 έως 4).
Σχετικές γλώσσες Επεξεργασία
Μεταξύ των γλωσσών της Λεζγικής ομάδας, η Τσαχούρ φαίνεται ως ο πιο στενός συγγενής της Ρουτούλ.[8] Εκτός από αυτές τις δύο, υπάρχουν άλλες επτά γλώσσες στη Λεζγική ομάδα, η Λεζγική, η Ταμπασαράν, η Αγκούλ, η Μπουντούχ, η Κριτς, η Ούντι και η Άρτσι.
Ρουτούλ γλώσσα αναφέρθηκε μερικές φορές λανθασμένα στη Λεζγκική ομάδα γλωσσών. Αλλά είναι πατέρα (ανεξάρτητη) γλώσσα.
Αλφάβητα Επεξεργασία
Η Ρουτούλ έχει γραφεί σε διαφορετικά αλφάβητα στον ρου της ιστορίας της. Αυτά τα αλφάβητα στηρίχτηκαν σε τρεις γραφές: Αραβική (πριν το 1928), Λατινική (1928–38) και Κυριλλική (1990–present).
Η αλληλογραφία κυριλλικών και λατινικών αλφαβήτων παρουσιάζεται στον πίνακα:[9]
| ΔΦΑ | Κυριλλικό αλφάβητο | Λατινικά | ΔΦΑ | Κυριλλικό αλφάβητο | Λατινικά |
|---|---|---|---|---|---|
| ɑ | A a | A a | o | О о | O o |
| ɑˤ | AӀ aӀ | AӀ aӀ | p | П п | P p |
| æ | Аь аь | Ə ə | p' | ПӀ пӀ | P' p' |
| b | Б б | B b | r | Р р | R r |
| ʋ | В в | V v | s | С с | S s |
| g | Г г | G g | t | Т т | T t |
| h | Гь гь | H h | t' | ТӀ тӀ | T' t' |
| ʁ | Гъ гъ | Ğ ğ | u | У у | U u |
| ɣ | ГӀ гӀ | Gh gh | y | Уь уь | Ü ü |
| d | Д д | D d | uˤ | УӀ уӀ | UӀ uӀ |
| d͡ʒ | Дж дж | C c | f | Ф ф | F f |
| e | Е е | E e | χ | Х х | X x |
| ʒ | Ж ж | J j | x | Хь хь | Xh xh |
| z | З з | Z z | q | Хъ хъ | Qh qh |
| i | И и | İ i | t͡s | Ц ц | Ts ts |
| j | Й й | Y y | t͡s' | ЦӀ цӀ | Ts' ts' |
| k | К к | K k | t͡ʃ | Ч ч | Ç ç |
| q' | Кь кь | Q' q' | t͡ʃ' | ЧӀ чӀ | Ç' ç' |
| ɢ | Къ къ | Q q | ʃ | Ш ш | Ş ş |
| k' | КӀ кӀ | K' k' | ʔ | Ъ ъ | ' |
| l | Л л | L l | ɨ | Ы ы | I ı |
| m | М м | M m | ɨˤ | ЫӀ ыӀ | IӀ ıӀ |
| n | Н н | N n |
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Rutuls». RUTULIA.COM. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 15 Ιανουαρίου 2018.
- ↑ Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). «{{{name}}}». Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ↑ «Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2017.
- ↑ (Ρωσικά) ETHEO: Rutul Language Αρχειοθετήθηκε 2007-09-27 στο Wayback Machine.
- ↑ Published in: Encyclopedia of the world’s endangered languages.
- ↑ UNESCO Interactive Atlas of the World’s Languages in Danger
- ↑ Clarkson, Jonathan· Iurkova, Elena (Δεκεμβρίου 2015). «Important Factors in the Development of an Orthography: Shin-Shorsu Rutul—a Case Study» (PDF). SIL Forum for Language Fieldwork 2015-002. SIL International. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουνίου 2016.
- ↑ (Ρωσικά) The Tsakhur language Αρχειοθετήθηκε 2006-06-19 στο Wayback Machine..
- ↑ Important Factors in the Development of an Orthography: Shin-Shorsu Rutul—a Case Study (J. Clarkson, E. Iurkova)
