Σταθμός Μοναστηράκι (Μετρό Αθήνας)

Δομή γραμμών
	Legend

Μοναστηράκι
Monastiraki
Μοναστηράκι; Monastiraki
Πληροφορίες
Περιοχή	Οδός Αθηνάς & Ηφαίστου & Θέμιδος, Πλατεία Μοναστηρακίου, Μοναστηράκι, Αθήνα, Κεντρικός Τομέας Αθηνών
Είδος	Μητροπολιτικός Σιδηρόδρομος
Γραμμές	Γραμμή 1 (Πειραιάς -Κηφισιά) Γραμμή 3 (Δημοτικό Θέατρο - Δουκίσσης Πλακεντίας - Αεροδρόμιο)
Λειτουργία
Έναρξη λειτουργίας	17 Μαΐου 1895 (); 22 Απριλίου 2003 ()
Διαχειριστής	ΣΤΑ.ΣΥ. ΑΕ
Επίπεδα	4
Τύπος δόμησης	Ανοικτή εκσκαφή - Υπόγειος; Υπόγειος
Υπηρεσίες
	Σχετικά πολυμέσα

Συντεταγμένες: 37°58′34″N 23°43′32″E / 37.97612°N 23.72559°E / 37.97612; 23.72559

Ο Σταθμός Μοναστηράκι είναι κομβικός σταθμός του μετρό της Αθήνας, επί της γραμμής 1, στη χιλιομετρική θέση 9,069 από τον σταθμό Πειραιά, και της γραμμής 3. Βρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και πήρε το όνομά του από την ομώνυμη γύρω περιοχή. Μέσω αρκετών εσωτερικών διασυνδέσεων, ο σταθμός προσφέρει τη δυνατότητα μετεπιβίβασης μεταξύ των δύο γραμμών που εξυπηρετεί.

Ιστορικό Επεξεργασία

Δημιουργία Επεξεργασία

Ο σταθμός ήταν τμήμα της πρώτης επέκτασης του ατμήλατου αρχικά σιδηρόδρομου που ένωνε τον Πειραιά με την Αθήνα, αν και τελικώς η γραμμή ηλεκτροδοτήθηκε το 1904. Η επέκταση ξεκινούσε από τον έως τότε τερματικό σταθμό Θησείο, συνέχιζε επιφανειακά, κατά μήκος της Αρχαίας Αγοράς έως το Μοναστηράκι, και στη συνέχεια με υπόγεια σήραγγα έφτανε στον αρχικό σταθμό Ομόνοια, ο οποίος βρισκόταν βορειανατολικά του μεγάρου του Δημαρχείου. Το νεοκλασικό κτίριο εισόδου στον σταθμό στο Μοναστηράκι σχεδιάστηκε από τον αρχιτέκτονα Νικόλαο Μπαλάνο, ο οποίος ήταν και ένας από τους τεχνικούς που σχεδίασαν και την υπόγεια σήραγγα που ένωνε το Μοναστηράκι με την Ομόνοια.^[1]

Η επιλογή της κατασκευής σήραγγας στο τμήμα Μοναστηράκι - Ομόνοια έγινε προκειμένου να αποφευχθεί η διχοτόμηση του αστικού ιστού της Αθήνας και μάλιστα ήταν η πρώτη χρονολογικώς σήραγγα και παραμένει η παλαιότερη σήραγγα στο σύνολο των σημερινών 3 γραμμών του δικτύου του Μετρό της Αθήνας. Φυσικά, λόγω παλαιότητας, η κατασκευή έγινε με την μέθοδο cut-and-cover, δηλαδή εκσκαφή και επικάληψη. Κατά τη διάρκεια της κατασκευής του σταθμού στο Μοναστηράκι, έγιναν και αρκετές απαλλοτριώσεις για την τελική διαμόρφωση της πλατείας.^[2]

Η κατασκευή του ξεκίνησε το 1890 και εγκαινιάστηκε, μαζί με την υπόλοιπη επέκταση έως την Ομόνοια, στις 17 Μαΐου 1895.^[3] Το αρχικό όνομα του σταθμού ήταν Μοναστήριον και έχει διατηρηθεί στις πινακίδες στις αποβάθρες του σταθμού της γραμμής 1.

Ο σταθμός της γραμμής 1 (το ημι-ανοιχτό τμήμα, τύπου ορύγματος) την νύχτα.

Ο σταθμός είναι εν μέρει υπαίθριος, τύπου ανοικτού ορύγματος σε χαμηλότερο επίπεδο από το έδαφος, και εν μέρει υπόγειος, σε τοξοειδή ανάπτυξη (καθώς είναι πάνω σε έντονη στροφή, με αποτέλεσμα επίσης να δημιουργείται σε κάποια σημεία ιδιαίτερα μεγάλο κενό μεταξύ συρμού και αποβάθρας) και διαθέτει δύο πλευρικές αποβάθρες. Η σημερινή του μορφή ανάγεται στο 2003, όταν έγιναν έργα εκσυγχρονισμού του παλαιότερου σταθμού και ταυτόχρονα εγκαινιάστηκε ο σταθμός που εξυπηρετεί τη γραμμή 3.^[4] Όπως ισχύει και στον σταθμό Θησείο, το νεοκλασικό κτίριο εισόδου στο σταθμό είναι επισήμως διατηρητέο, όχι όμως και το εσωτερικό του ή οι αποβάθρες της γραμμής 1 (διατηρητέοι είναι μόνο οι σταθμοί της γραμμής 1 Ομόνοια, Βικτώρια και Πειραιάς).

Σταθμός Γραμμής 3 Επεξεργασία

Τα αρχαιολογικά ευρήματα που στεγάζονται στο σταθμό Μοναστηράκι.

Η εγκιβωτισμένη κοίτη του Ηριδανού δίπλα στις αρχαιότητες.

Ο σταθμός της γραμμής 3 ξεκίνησε να κατασκευάζεται το 1991 μαζί με τα πρώτα έργα για τη γραμμή 2 και τη γραμμή 3, αλλά προβλήματα λόγω του σαθρού εδάφους, καθώς υπήρχε διαρκώς σχιστόλιθος στο βάθος εκσκαφής του, και της επαναχάραξης της γραμμής από το Σύνταγμα, σε συνδυασμό με την εξεύρεση αρχαιοτήτων, οδήγησαν στον επανασχεδιασμό του.^[4] Η μεγαλύτερη χρονική καθυστέρηση της επέκτασης από Σύνταγμα προς Μοναστηράκι έγινε λόγω των αντιδράσεων της Εκκλησίας, η οποία φοβήθηκε ότι το πέρασμα της σήραγγας κάτω από την οδό Μητροπόλεως θα επέφερε κίνδυνο αστάθειας στον Μητροπολιτικό Ναό Αθηνών και έπεισε το 1995 τον Κώστα Λαλιώτη του Υ.ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. να αλλάξει την χάραξη. Ως αποτέλεσμα, η διαδρομή της σήραγγας μετακινήθηκε από τη Μητροπόλεως στην οδό Ερμού.^[5]

Εγκαινιάστηκε στις 22 Απριλίου 2003 και είναι εξ ολοκλήρου υπόγειος. Βρίσκεται σε αρκετά χαμηλότερο επίπεδο από τις αποβάθρες της γραμμής 1, σε βάθος 32 μέτρα, και διαθέτει κεντρική αποβάθρα και γραμμή εναπόθεσης αμαξοστοιχιών. Ο σταθμός αυτός υπήρξε αρχικά ο τερματικός σταθμός της γραμμής 3 προς τα δυτικά μέχρι και τις 26 Μαΐου 2007, όταν ξεκίνησε η λειτουργία της επέκτασης του δικτύου προς το Αιγάλεω.

Αρχαιολογικά ευρήματα Επεξεργασία

Τμήματα αρχαίων κτιρίων στο σταθμό Μοναστηράκι.

Εντός του σταθμού εκτίθεται μεγάλος αριθμός αρχαιολογικών ευρημάτων τα οποία αποκαλύφθηκαν κατά τη διάρκεια της κατασκευής του σταθμού. Συγκεκριμένα, ήρθαν στο φως οικιστικά λείψανα από τον 8ο αιώνα π.Χ. (Γεωμετρική περίοδος) έως και τον 19ο αιώνα μ.Χ., καθώς και κτίρια, εργαστήρια, τάφοι και πλήθος συστημάτων ύδρευσης και αποχέτευσης. Ο σταθμός Μοναστηράκι έχει κατασκευαστεί επί της κοίτης του Ηριδανού ποταμού, τμήματα της οποίας, καθώς και υδραυλικά έργα διευθέτησης και εγκιβωτισμού του από την κλασσική εποχή και μετέπειτα έργα κάλυψης του Αδριανού είναι ορατά από ειδικά διαμορφωμένο χώρο του σταθμού. Παράλληλα βγήκαν στο φως πολλά ακόμη αντικείμενα αρχαιολογικής αξίας, όπως μαρμάρινα γλυπτά και αρχιτεκτονικά μέλη, ψηφιδωτά δάπεδα, τοιχογραφίες, διακοσμητικά εγχάρακτα επιχρίσματα, αγγεία, νομίσματα, μεταλλικά και οστέινα αντικείμενα.^[6]

Έργα τέχνης Επεξεργασία

Την οροφή του ισογείου του ιστορικού νεοκλασικού κτιρίου του σταθμού (στο επίπεδο έκδοσης εισιτηρίων) κοσμεί το έργο της Λήδας Παπακωνσταντίνου «Ο κόσμος στα χέρια μου». Αποτελείται από 324 κομμάτια πλέξιγκλας που καταλαμβάνουν χώρο 134 τετραγωνικών μέτρων. Η εγκατάσταση του έργου έλαβε χώρα το 2010.^[3]

Φωτογραφίες Επεξεργασία

Ο σταθμός της γραμμής 1 (το ημι-ανοιχτό τμήμα, τύπου ορύγματος).	Ο σταθμός της γραμμής 1 (το υπόγειο τμήμα).	Άποψη της πλατείας, με το διατηρητέο κτίριο (δεξιά) εισόδου στον σταθμό Μοναστηράκι.

Είσοδοι - 'Εξοδοι Επεξεργασία

Οδός Ηφαίστου / Οδός Αθηνάς
Οδός Αθηνάς / Οδός Θέμιδος
Πλατεία Μοναστηρακίου ^[7]

Δομή σταθμού Επεξεργασία

Ε Έδαφος	Κτίριο Σταθμού	Εκδοτήριο - Έξοδος προς πλατεία Μοναστηρίου
Επίπεδο Ε1	Πλευρικές αποβάθρες, πόρτες στα δεξιά
	Αποβάθρα 1	προς Πειραιά (Θησείο) ←
	Αποβάθρα 2	προς Κηφισιά (Ομόνοια) →
	Πλευρικές αποβάθρες, πόρτες στα δεξιά
Επίπεδο Ε2	Διακίνηση Επιβατών	Εκδοτήριο - Έξοδος προς οδό Αθηνάς
Επίπεδο Ε3	Αποβάθρα 3	προς Δημοτικό Θέατρο (Κεραμεικός) ←	μη κανονικής χρήσης
	Κεντρική αποβάθρα, πόρτες στα αριστερά
	Αποβάθρα 4	μη κανονικής χρήσης	προς Αεροδρόμιο (Σύνταγμα) →

Παραπομπές Επεξεργασία

↑ «Πως φτιάχτηκε ο σταθμός του ηλεκτρικού στο Μοναστηράκι». ΤΑ ΑΘΗΝΑΪΚΑ. 28 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2022.
↑ «Πως φτιάχτηκε ο σταθμός του ηλεκτρικού στο Μοναστηράκι». ΤΑ ΑΘΗΝΑΪΚΑ. 28 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2022.
↑ ^3,0 ^3,1 https://www.artingreece.gr/v1/artnews/cultural-events/1791-22-erga-texnis-metro
↑ ^4,0 ^4,1 http://fractalart.gr/monastiraki/
↑ ««Ξεκινά» η γραμμή 4». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2023.
↑ https://www.ametro.gr/?page_id=256
↑ http://www.stasy.gr/index.php?id=52&no_cache=1###ACTION###

[1] «Πως φτιάχτηκε ο σταθμός του ηλεκτρικού στο Μοναστηράκι». ΤΑ ΑΘΗΝΑΪΚΑ. 28 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2022.

[2] «Πως φτιάχτηκε ο σταθμός του ηλεκτρικού στο Μοναστηράκι». ΤΑ ΑΘΗΝΑΪΚΑ. 28 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2022.

[:0-3] 3,0 ^3,1 https://www.artingreece.gr/v1/artnews/cultural-events/1791-22-erga-texnis-metro

[:1-4] 4,0 ^4,1 http://fractalart.gr/monastiraki/

[5] ««Ξεκινά» η γραμμή 4». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2023.

[6] ttps://www.ametro.gr/?page_id=256

[7] ttp://www.stasy.gr/index.php?id=52&no_cache=1###ACTION###

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]