Σταυρούπολη Ξάνθης
Συντεταγμένες: 41°11′57″N 24°42′22″E / 41.19909°N 24.70603°E
Η Σταυρούπολη (μέχρι το 1920 Γενή-Κιόι[1]) είναι χωριό του δήμου Ξάνθης, της περιφερειακής ενότητας Ξάνθης, στην περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011, έχει 536 κατοίκους. Βρίσκεται σε υψόμετρο 130 μέτρων, στις όχθες του Νέστου, ανάντη των στενών του Νέστου. Απέχει 28 χιλιόμετρα από την Ξάνθη. Με το πρόγραμμα Καποδίστριας είχε οριστεί έδρα του δήμου Σταυρουπόλεως, και παλαιότερα ήταν έδρα της κοινότητας Σταυρούπολης, στην επαρχία Ξάνθης.[1]
| Σταυρούπολη Ξάνθης | |
|---|---|
  Σταυρούπολη Ξάνθης | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Ανατολική Μακεδονία και Θράκη |
| Δήμος | Δήμος Ξάνθης |
| Γεωγραφία και στατιστική | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Θράκη |
| Νομός | Ξάνθης |
| Υψόμετρο | 130 μέτρα |
| Πληθυσμός | 536 (2011) |
| Άλλα | |
| Παλαιά ονομασία | Γενή Κιόι |
| Ταχ. κωδ. | 670 62 |
Η Σταυρούπολη διαθέτει σιδηροδρομικό σταθμό επί της γραμμής Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρούπολης.
Ιστορικά στοιχείαΕπεξεργασία
Η περιοχή άνθησε στα αρχαία χρόνια την εποχή του Μακεδονικού Βασιλείου. Δείγμα της ακμής είναι ο μακεδονικός τάφος Σταυρούπολης ο οποίος θεωρείται ο πιο καλοδιατηρημένος και εντυπωσιακός από τους μέχρι σήμερα αποκαλυφθέντες μακεδονικούς τάφους της Θράκης. Στα νεότερα χρόνια αποτέλεσε μεγάλο καπνοπαραγωγικό κέντρο. Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και την επακόλουθη ανταλλαγή πληθυσμών του 1923, στη Σταυρούπολη εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες.[2] Στη διάρκεια της βουλγαρικής Κατοχής, στη Σταυρούπολη λειτούργησε στρατόπεδο συγκέντρωσης Βουλγάρων αντιφρονούντων και Εβραίων[3]. Μέχρι τη δεκαετία του 1960, όταν οι τιμές του καπνού διαμορφώθηκαν κάτω του κόστους,[2] με αποτέλεσμα η καλλιέργειά του να γίνει οικονομική ασύμφορη, η Σταυρούπολη ήταν σημαντικό κέντρο της καλλιέργειας καπνού και είχε αποκτήσει οικονομική ευημερία και ο πλούτος αυτός αντικατοπτρίζεται στα κτήρια της Σταυρούπολης. Στο χωριό σώζονται καλοδιατηρημένα κτήρια των αρχών του 20ού αιώνα. Τα κτήρια αυτά ήταν διώροφα, λιθόκτιστα, είχαν εξοχές στηριγμένες σε ξύλινους δοκούς, ενώ υπάρχουν κτήρια με νεοκλασικές επιρροές.[4]
Από τη Σταυρούπολη έλκει η καταγωγή της Προέδρου της Δημοκρατίας (από την 13.03.2020), Αικατερίνη Σακελλαροπούλου, που διετέλεσε Πρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας, θυγατέρα του ανώτατου δικαστικού Νικόλαου Σακελλαρόπουλου (διατέλεσε αντιπρόεδρος του Αρείου Πάγου).
Απογραφές πληθυσμούΕπεξεργασία
Ο ακόλουθος πίνακας περιλαμβάνει τη δημογραφική εξέλιξη του οικισμού:
| Απογραφή | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 1.636[5] | 3.108[5] | 1.386[5] | 1.375[5] | 1.282[5] | 1.216[5] | 901[5] | 797 | 536 |
ΑξιοθέαταΕπεξεργασία
- Ο μακεδονικός τάφος Σταυρούπολης θεωρείται ο πιο καλοδιατηρημένος και εντυπωσιακός από τους μέχρι σήμερα αποκαλυφθέντες μακεδονικούς τάφους της Θράκης. Απέχει 2 χλμ. περίπου ΝΑ της Σταυρούπολης και βρίσκεται σε μικρή απόσταση, 900 μ. περίπου, από τον δρόμο που οδηγεί στα Κομνηνά. Χρονολογείται στο πρώτο μισό του 2ου αιώνα π.Χ. και βρέθηκε συλημένος. Αποτελείται από καμαροσκέπαστο εσωτερικό δρόμο, προθάλαμο και νεκρικό θάλαμο.
- Το Λαογραφικό Μουσείο Σταυρούπολης, το οποίο στεγάζεται στο δημοτικό κτήριο της άλλοτε Εφορείας Καπνού. Δημιουργήθηκε από τον Σταύρο Καραμπατζάκη το 1994, ο οποίος επί χρόνια μάζευε διάφορα αντικείμενα της καθημερινότητας. Το 2001 μεταφέρθηκε στον σημερινό χώρο. Στο ισόγειο του κτηρίου εκτίθενται παραδοσιακές ενδυμασίες από διαφορετικές περιοχές της Ελλάδας και σύνθεση επιπλωμένου θρακικού δωματίου. Στον πρώτο όροφο βρίσκεται η συλλογή αντικειμένων, ανάμεσα στα οποία ξεχωρίζουν τα αντικείμενα φωτισμού.[6]
- H εκκλησία της Ευαγγελίστριας, κατασκευασμένη το 1858, με περίτεχνο ξυλόγλυπτο τέμπλο.[2]
- Το κτήριο ιδιοκτησίας της Ιεράς Μητρόπολης Ξάνθης, στην λεωφόρο Σταθμού, αξιόλογο δείγμα λαϊκής αρχιτεκτονικής της Ξάνθης, το οποίο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο μνημείο.[7]
- Η αγροτική κατοικία ιδιοκτησίας Π. Μουρατίδου, η οποία αποτελεί αντιπροσωπευτικό δείγμα αρχοντικού της ορεινής περιοχής του νομού Ξάνθης στις αρχές του 19ου αι. με αξιόλογα μορφολογικά και τυπολογικά στοιχεία της τοπικής λαϊκής αρχιτεκτονικής, στο οποίο συνδυάζονται οι χώροι κατοικίας με τους χώρους παραγωγής καπνού.[8]
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 «Σταυρούπολις (Ξάνθης)». Διοικητικές μεταβολές οικισμών. ΕΕΤΑΑ. Ανακτήθηκε στις 19 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 «Ορεινή Ξάνθη: Ανόθευτη φύση». Έθνος. 9 Ιανουαρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ Τάσος Χατζηαναστασίου, Αντάρτες και Καπετάνιοι. Η Εθνική Αντίσταση κατά της βουλγαρικής κατοχής της Ανατολικής Μακεδονίας και της Θράκης 1942 - 1944, εκδοτικός οίκος Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη, 2003, σελ. 111.
- ↑ «Οικισμοί». Δημοτική Ενότητα Σταυρούπολης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 5,5 5,6 Μιχαήλ Σταματελάτος - Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος, Ερμής, Αθήνα 2001, σελ. 724.
- ↑ «Λαογραφικό Μουσείο Σταυρούπολης». Δημοτική Ενότητα Σταυρούπολης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ «Χαρακτηρισμός ως ιστορικού διατηρητέου μνημείου του κτηρίου ιδιοκτησίας της Ιεράς Μονής [ορθό: Μητρόπολης] Ξάνθης, στην λεωφόρο Σταθμού του Δήμου Σταυρούπολης Ν. Ξάνθης». 6 Οκτωβρίου 1998. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2017.
- ↑ «Αγροτική κατοικία ιδ. Π. Μουρατίδου». 19 Ιανουαρίου 2000. Ανακτήθηκε στις 18 Φεβρουαρίου 2017.