Σόνια - Σοφία Στεφανίδου
Η Σόνια - Σοφία Στεφανίδου (Οδησσός 1907 - Αθήνα 22 Αυγούστου 1990) ήταν Ελληνίδα ηρωίδα, που κατατάχθηκε εθελοντικά στον στρατό, αρχικά ως νοσοκόμα και, στη συνέχεια, δρώντας ως πράκτορας στην κατεχόμενη Ελλάδα. Επίσης είναι η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια. [1][2][3]
| Σόνια Σοφία Στεφανίδου | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Σόνια - Σοφία Στεφανίδου (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 1907 Οδησσός |
| Θάνατος | 22 Αυγούστου 1990 Αθήνα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | αλεξιπτωτιστής |
| Στρατιωτική σταδιοδρομία | |
| Πόλεμοι/μάχες | Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος |
Οικογένεια και πρώτα χρόνια Επεξεργασία
Η Στεφανίδου γεννήθηκε το 1907 στην Οδησσό και ήταν κόρη του ιατρού Φιλοποίμενα Στεφανίδη, ο οποίος γεννήθηκε στην Τραπεζούντα το 1873 και τιμήθηκε για την εθελοντική του προσφορά, σε πέντε μέτωπα.[3] Σε ηλικία 5 ετών, μετέβη στην Αθήνα, όπου ο πατέρας της, εθελοντικά, γίνεται ιατρός του Ελληνικού Στρατού, την περίοδο των Βαλκανικών Πολέμων. Η οικογένειά της ήρθε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο Κρήτης, το 1923. Κατά την κήρυξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η Στεφανίδου, ήταν δημόσιος υπάλληλος.[1][2]
Μη μπορώντας να φοιτήσει σε σχολείο, οι γονείς της φρόντισαν με επιμέλεια να τη διδάξουν, όπως έκαναν και στην αδελφή της, Έλλη. Μετά από εξετάσεις, πήρε κανονικά το απολυτήριο Γυμνασίου, στο Ηράκλειο. Κατόπιν, και αφού ήδη είχε μάθει δύο γλώσσες (γερμανικά και γαλλικά), το 1924, οι γονείς της τη στέλνουν στη Γαλλία, ώστε να συνεχίσει της σπουδές της στη γαλλική γλώσσα.[4]
Μετά από έναν σύντομα γάμο, έφυγε από την Κρήτη, με κατεύθυνση την Αθήνα και, δίνοντας εξετάσεις στο Υπουργείο Οικονομίας, πέτυχε. Έτσι διορίστηκε, στη Διεύθυνση Στατιστικής του Υπουργείου, ως μόνιμη υπάλληλος, με τον βαθμό του Γραφέως Β.[4]
Στον στρατό - Ελληνοϊταλικός Πόλεμος Επεξεργασία
Μετά την έναρξη του Πολέμου του 40, η ίδια προσωπικώς, παρακαλεί, τον τότε Υπουργό, του Ιωάννη Μεταξά, Κοσμά Μπουρμπούλη, να γίνει δεχτή στον στρατό. Η αίτησή της γίνεται δεκτή, και την κατατάσσουν, τέλη Νοεμβρίου, στον Ερυθρό Σταυρό, όπου εκπαιδεύτηκε στο 4ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο.[1] Πιο πριν είχε γραφτεί εθελοντικά στο Σχολείο Νοσοκόμων Παθητικής Αεράμυνας. Στην άδεια κατάταξης είχε γράψει:[5]
εθεώρησα καθήκον μου όπως και εγώ προσφέρω ότι ηδυνάμην περισσότερον, χάριν του Ιερού Αγώνος»
Στις 15 Ιανουαρίου 1941, στέλνει έτερη επιστολή, ώστε να τη μεταφέρουν στην πρώτη γραμμή. Η μεταφορά της έγινε εκεί, στις 7 Απριλίου του 1941 και, κατόπιν, παρουσιάστηκε στο 1ο Στρατιωτικό Νοσοκομείο Ιωαννίνων.[2] Ο πατέρας της και τα δύο της αδέλφια υπηρετούσαν ήδη στο μέτωπο, ως υγειονομικοί αξιωματικοί.[1]
Εκεί δείχνει μεγάλη αυτοθυσία, μετά του αεροπορικούς βομβαρισμούς, αφού βομβαρδίστηκε το Νοσοκομείο, και περί των 50 ατόμων, περίπου, σκοτώθηκαν και τραυματίστηκαν. Εκεί προσέφερα, μεγάλη βοήθεια, στους τραυματίες. Για την πολυπρόσωπη συνεισφορά της, εκείνη τη μέρα, όπως για τις άλλες νοσοκόμες, προτάθηκε για Ηθική Αμοιβή. Ακολούθως, οι εξελίξεις του Πολέμου, δεν της επέτρεψαν να λάβει αυτή την αμοιβή.[6]
Μετά τη νικηφόρο κατάληξη που είχαν τα ελληνικά στρατεύματα, θα γράψει η Στεφανίδου στο ημερολόγιό της:[7]
Εξετέλουν πάντοτε το καθήκον μου με χαράν, αφοσίωσιν και προθυμίαν, ήμην δε αποφασισμένη να δώσω τον ευατόν μου ολοκαύτωμα χάριν της πατρίδος μου
Αφού έγινε η συνθηκολόγηση, επέστρεψε στην Αθήνα. Όμως, το 1941, και συγκεκριμένα τον Νοέμβριο του έτους αυτού, διέφυγε με βάρκα στη Μέση Ανατολή, μέσω Τουρκίας, αφού πρώτα είχε προσπαθήσει να διαφύγει, χωρίς να τα καταφέρει. Έγραψε τότε:[2]
Η θέα του αγκυλωτού σταυρού επάνω στην Ακρόπολη θανατώνει την ψυχή μου
Εκεί κατατάχθηκε, ως εθελόντρια νοσοκόμα, στο νοσοκομείο της Αλεξάνδρειας και της Χεντέρας στην Παλαιστίνη. Αργότερα, κατευθύνθηκε στο Κάιρο, για να βρει την ελληνική κυβέρνηση, του Εμμανουήλ Τσουδερό. Κάνοντας κι άλλη αίτηση, στις 8 Απριλίου 1943, να καταταγεί σε μονάδα καταδρομών. Εντάχθηκε στις Βρετανικές Υπηρεσίες. Πέρασε ένα στάδιο εκπαίδευσης στο όρος Καρμάλ, στη Χάιφα, στη Σχολή Αλεξιπτωτιστών της ΡΑΦ. Κι αφού απέκτησε το πτυχίο της, έγινε η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια και δη, σε πόλεμο.[1] Μάλιστα, ο Άγγλος εκπαιδευτής της θα γράψει:[3] «Η επίδοσις αυτής της εκπαιδευομένης ήτο υψηλού επιπέδου.»
Στην Κατεχόμενη Ελλάδα και Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος Επεξεργασία
Τα πλεονεκτήματα που είχε η Στεφανίδου, εκτός τις καλές τις επιδόσεις στις Σχολές Αλεξιπτωτιστών και Κατασκόπων, ήταν ότι μιλούσε τη γαλλική, την αγγλική και τη γερμανική.[3] Έτσι, οι Μυστικές Υπηρεσίας, από το Κάιρο, της αναθέτουν αποστολή στην κατεχόμενη Ελλάδα, με μυστική ρίψη αλεξίπτωτου, στη δυτική Μακεδονία. Η αποστολή της ήταν να ακολουθήσει τους Βρετανούς καταδρομείς, στην οροσειρά της Πίνδου, και να συλλέξει/μεταδώσει πληροφορίες για τις κατοχικές δυνάμεις, με την υποστήριξη ενός ασυρμάτου.[1][3]
Η αποστολή της ξεκίνησε στην 1η Ιουλίου 1943, όταν προσγειώθηκε με μεταγωγικό αεροπλάνο στην κατεχόμενη Φλώρινα, στις 2 και 10΄ το πρωί της επομένης.[1] Με τους άλλους τέσσερις κομάντο, δρούσε επί δύο μήνες στα βουνά της Μακεδονίας. Κατόρθωσε να φτάσει, έως τα Ελληνοαλβανικά σύνορα, στον Λαιμό της Λάγκας.[3]
Στις 2 Σεπτεμβρίου του 1943 συνελήφθη από τους Γερμανούς. Ακολούθως, διεξήχθη μια έντονη ανάκριση, η οποία κατέληξε στην απόφαση περί εκτέλεσης των συλληφθέντων. Αφού τους φυλάκισαν σε έναν αχερώνα, όρισαν ότι την επομένη, στις 06.00 το πρωί, θα τους εκτελούσαν. Μια αδιευκρίνιστη, όμως, πράξη, ενός Γερμανού στρατιώτη, τους έσωσε, καθώς άνοιξε την πόρτα της φυλακής και τους έδειξε τον δρόμο της απόδρασης. Ήταν 04.20, τα ξημερώματα, ακολούθως, ο Γερμανός, πήγε μαζί τους, και κατέληξαν σε ένα φυλάκιο της Εθνικής Αντίστασης. Κατόπιν τα μέλη χωρίστηκαν, αφού πρώτα εφοδιάστηκαν με όλα τα χρειώδη, καθότι οι Γερμανοί τους είχαν πάρει τα μουλάρια τους, τα χρήματά τους και προφανώς και τον ασύρματο. Η Στεφανίδου, κατευθύνθηκε προς τη Θεσσαλία, σε ένα χωριό, κοντά στην Καλαμπάκα.[8] Τον Δεκέμβριο του 1943, με ένα βρετανικό μεταγωγικό, κατευθύνεται προς τη Λιβύη. Το αεροπλάνο προσγειώθηκε στο αεροδρόμιο της Βεγγάζης. Εκεί την υποδέχτηκαν εγκάρδια κάμποσοι Έλληνες. Τέλος, αν και με ανάμικτα συναισθήματα, διότι εγκατέλειπε τη χώρα σκλαβωμένη, κατευθύνθηκε και πάλι στο Κάιρο.[9]
- Στο Ελληνικό Εθελοντικό Γυναικείο Σώμα
Η Στεφανίδου, αφού έφτασε στο Κάιρο, πήγε ευθύς αμέσως και παρουσιάστηκε στο Υπουργείο Εξωτερικών. Και αμέσως ανέλαβε υπηρεσία.[9] Κατόπιν, η Στεφανίδου υπέβαλε αίτηση στο Υπουργείο Εξωτερικών για να καταταχθεί νεοσύστατο Γυναικείο Σώμα. Στις 12 Ιανουαρίου η αίτησή της διαβιβάστηκε από τον Υπουργό των Στρατιωτικών, στην Ειδική Επιτροπή του νεοσύστατου Σώματος. Στις 22 Φεβρουαρίου, τελικά, κατατάχθηκε στον 1ο Ενεργό Λόχο, στον οποίον παρέμεινε μέχρι την επόμενη επιστροφή της στην Ελλάδα. Εκεί κατείχε τον βαθμό του Στρατιωτικού Υπαλλήλου Α' (αντίστοιχος του ανθυπολοχαγού).[10]
- Μυστική Αποστολή στην Κρήτη
Η μυστική αποστολή στην Κρήτη δεν έχει επαρκή στοιχεία, σύμφωνα με αυτά, λοιπόν: Μεταξύ του Γενάρη και του Οκτώβρη (1944) η Στεφανίδου στάλθηκε στην Κρήτη, πιθανόν από τον Εμμανουήλ Τσουδερό.[10] Η φύση της αποστολής δεν είναι γνωστή. Ως σύνδεσμος, πιθανολογείται ότι μετέφερε εκεί, εντολές, χαρτιά ή, ακόμα, και χρήματα.[11]
Μετά το τέλος του πολέμου, και συγκεκριμένα το έτος 1953, η Στεφανίδου θα αποστείλει Υπεύθυνη Δήλωση, στο Υπουργείο Βιομηχανίας ότι: «Υπηρέτησα εις Μέσην Ανατολήν [...] αποσταλείσα ως κομάντος δια ειδικήν Υπηρεσίαν εις Δυτικήν Μακεδονίαν και Κρήτην».[11]
- Αποχώρηση από Κάιρο και Επιστροφή στην ελεύθερη Ελλάδα
Η Στεφανίδου, συνέχισε να υπηρετεί στο Υπουργείο Εξωτερικών και στο Γραφείο του Πρωθυπουργού, σε όλη τη διάρκεια της παραμονής της στο Κάιρο. Στο στήθος της βρισκόντουσαν οι πτέρυγες του Αλεξιπτωτιστή, εικόνα που προκαλούσε θαυμασμό στους Έλληνες αλλά και στους ξένους/συμμάχους στρατιώτες.[11]
Στις 26 Ιουλίου του 1944, ο Έλληνας πρέσβης στο Κάιρο, Κ. Σκέφερις έστειλε έγγραφο στο Υπουργείο των Στρατιωτικών:[11]
«Έχοµεν την τιµήν ν΄ αποστείλωµεν υµίν συνηµµένως πιστοποιητικά βεβαιούντα την αρίστην διαγωγήν και τας καλάς υπηρεσίας ας προσέφερεν ως αδελφή νοσοκόµος εις Ιωάννινα και Χεντέρα η παρ΄ ηµίν υπηρετούσα Σόνια Στεφανίδου ανήκουσα εις τον 1ον ενεργόν Λόχον Ε.ΣΣΕ. συµφώνως τη υπ' αριθ. 14.977 από 22-2-1944 υµετέρα ∆ιαταγή επί βαθµώ ανθυπολοχαγού και παρακαλούµεν όπως, λαµβάνοντες υπ' όψιν τα συνηµµένα πιστοποιητικά, κυρίως δε την εξαιρετικήν τόλµην και ικανότητα ήν επέδειξεν η ειρηµένη, εκτελέσασα επιτυχώς επικίνδυνον αποστολήν είς την εχθροκρατουµένην Ελλάδα, όπου ερρίφθη δι' αλεξιπτώτου, ευαρεστηθήτε και καταβάλητε πάσαν προσπάθειαν ίνα επιτραπή εις αυτήν, έστω και κατ' εξαίρεσιν, υπό του Βρεταννικού Γενικού Στρατηγείου, να φέρη τα διακριτικά του βαθµού της. Νοµίζοµεν ότι η ηθική αυτή ικανοποίησις αποτελεί επιβεβληµένην αναγνώρισην των υπηρεσιών τάς οποίας η ειρηµένη Ελληνίς προσέφερεν είς την Πατρίδα της και αι οποίαι αποτελούν τιµήν και ίσως άνευ προηγουµένου παράδειγµα δι' οιονδήποτε γυναικείον συµµαχικόν στρατιωτικόν σώµα. Προς διευκόλυνσιν των υµετέρων ενεργειών παρά τω Βρεταννικώ Γενικώ Στρατηγείω, γνωρίζοµεν υµίν ότι η προαναφερθείσα αποστολή της περί ής πρόκειται έν Ελλάδι ωργανώθη υπό της υπηρεσίας Ι.Σ.Λ.∆. και η ρίψης δι' αλεξιπτώτου είς ∆υτικήν Μακεδονίαν (περιοχήν Φλωρίνης) έλαβε χώραν την 7ην Ιουλίου 1943».
Η τιμητική αυτή πρόταση, δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Η Στεφανίδου πικράθηκε πολύ. Πικρία που την εξέφραζε έως και το τέλος της ζωής της, είτε γραπτώς είτε προφορικώς.[12]
Ο καιρός έφτασε, και με την επιστροφή της Ελληνικής Κυβέρνησης από το Κάιρο, ήρθε η ώρα και της επιστροφής της Στεφανίδου. Το ρολόι έδειχνε 12.30 και το ημερολόγιο 9 Οκτωβρίου του 1944, όταν μέσω Αλεξάνδρειας η Κυβέρνηση και τα Υπουργεία Εξωτερικών και Στρατιωτικών, ξεκίνησαν το ταξίδι της επιστροφής, αφού πρώτα έφτασαν Ιταλία, στις 15 του ίδιου μήνα. Η Στεφανίδου έφτασε στην Ελλάδα, στις 22 Οκτωβρίου. Έτσι στον Πειραία, η Στεφανίδου, έσμιξε και πάλι με τα αγαπημένα της πρόσωπα.[12]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Τάσος Κ. Κοντογιαννίδης (2014-11-16). «Σονια Στεφανίδου: Η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια!». Real News Πολιτική (Ιστορία): 40.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Νίκος Γιαννόπουλος (ιστορικός) (18 Ιανουαρίου 2014). «Η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια, που πολέμησε τους Γερμανούς ως μυστική πράκτορας...». Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2014.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Pontos News (28 Οκτωβρίου 2014). «Σόνια Στεφανίδου: Η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια ήταν Πόντια!». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2014.
- ↑ 4,0 4,1 Αρχιστράτηγος, Ε.Σ. Χρήστος Σ. Φωτόπουλος (2000). «Περίοδος 1907 - 1940». Σόνια - Σοφία Στεφανίδου: Η πρώτη Ελληνίδα αλεξιπτωτίστρια. ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗΣ Α.Ε. σελ. 8. ISBN 960-343-748-4.
- ↑ Φωτόπουλος (2000), σελ.9.
- ↑ Φωτόπουλος (2000), σελ. 12.
- ↑ Φωτόπουλος (2000), σελ. 13.
- ↑ Φωτόπουλος (2000), σελ. 22.
- ↑ 9,0 9,1 Φωτόπουλος (2000), σελ. 23.
- ↑ 10,0 10,1 Φωτόπουλος (2000), σελ. 24.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Φωτόπουλος (2000), σελ. 25.
- ↑ 12,0 12,1 Φωτόπουλος (2000), σελ. 26.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Φωτόπουλος Σ. Χρήστος. Σόνια - Σοφία Στεφανίδου. Η πρώτη Ελληνίδα Αλεξιπτωτίστρια. Εκδόσεις: ΑΦΟΙ ΚΥΡΙΑΚΙΔΗ ΑΕ. ISBN 960-343-748-4