Χρύσαφα Λακωνίας
Συντεταγμένες: 37°5′32″N 22°31′58″E / 37.09222°N 22.53278°E
Τα Χρύσαφα[1] (αναφέρονται και ως η Χρύσαφα[2]) είναι ημιορεινό χωριό του δήμου Σπάρτης, στη Λακωνία. Σύμφωνα με την απογραφή του 2021 ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 270 κατοίκους.
| Χρύσαφα | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Λακωνίας |
| Δήμος | Σπάρτης |
| Δημοτική Ενότητα | Θεραπνών |
| Δημοτική Κοινότητα | Χρυσάφων |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Λακωνίας |
| Υψόμετρο | 550 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 270 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 231 00 |
| Τηλ. κωδικός | 2731 |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Γενικά στοιχεία
ΕπεξεργασίαΤα Χρύσαφα είναι κτισμένα σε υψόμετρο 550 μέτρων, σε μια δυτική πλαγιά του Πάρνωνα, 15 περίπου χιλιόμετρα ανατολικά της Σπάρτης. Στα βορειοανατολικά του χωριού κυριαρχούν δασώδεις λόφοι, ενώ στα νοτιοδυτικά βρίσκονται καλλιέργειες που περιλαμβάνουν κυρίως ελαιόδεντρα. Το χωριό αποτελείται από τις γειτονιές Γεράνεια, Καπέικο και Μπουζούκου[2].
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΟ οικισμός χτίστηκε στην παρούσα θέση κατά τον 12ο ή 13ο αιώνα[3] και γνώρισε σημαντική ακμή κατά τον 17ο αιώνα χάρη στην ανάπτυξη του εμπορίου μεταξιού. Αργότερα, διετέλεσε μέχρι και τα μέσα του 18ου αιώνα έδρα της επισκοπής Βρεσθένης[4][5]. Οι κάτοικοι των Χρύσαφων συμμετείχαν ενεργά στα Ορλωφικά του 1770, με αποτέλεσμα ο οικισμός να πυρποληθεί από τα οθωμανικά στρατεύματα και η πλειοψηφία του πληθυσμού να καταφύγει στην Ύδρα, τα Κύθηρα και τη Λέσβο[4][6]. Εκεί, οι περισσότεροι ασχολήθηκαν με το εμπόριο και αργότερα έλαβαν μέρος στην Επανάσταση του 1821[4].
Οι περισσότερες από τις οικογένειες που είχαν εγκαταλείψει τα Χρύσαφα επέστρεψαν στην περιοχή το 1830[4].
Τα Χρύσαφα διετέλεσαν μέχρι το 1896 έδρα του δήμου Θεραπνών, ενώ από το 1879 μέχρι το 1896 λειτούργησε στον οικισμό μονοτάξιο σχολείο.[7] Από το 1880 παρατηρήθηκε σημαντικό μεταναστευτικό ρεύμα προς τις ΗΠΑ[8]. Μέχρι τη δεκαετία του 1940 τα Χρύσαφα αποτελούσαν μεγάλο κτηνοτροφικό κέντρο, ενώ αργότερα οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με την παραγωγή λαδιού και μελιού[9]. Μεταπολεμικά ο πληθυσμός του χωριού μειώθηκε σημαντικά, γεγονός που οφείλεται κυρίως στην υπερπόντια μετανάστευση προς τις ΗΠΑ, αλλά και προς Αυστραλία, Καναδά κ.α[8][9]. Μετά τη δεκαετία του 1990 εγκαταστάθηκαν στα Χρύσαφα ως εργάτες, διάφοροι μετανάστες από βαλκανικές χώρες, προερχόμενοι κατά κανόνα από την Αλβανία[10].
Σε κοντινή απόσταση από τα Χρύσαφα βρίσκονται τα ερείπια της αρχαίας Θεράπνης όπου κατά καιρούς έχουν πραγματοποιηθεί διάφορες αρχαιολογικές ανασκαφές, ενώ ανάλογες εργασίες έχουν διεξαχθεί τις τελευταίες δεκαετίες και στον οικισμό.
Πρόσωπα
ΕπεξεργασίαΑπό τα Χρύσαφα κατάγονταν ο, αγωνιστής της Ελληνικής Επανάστασης, Θεοδόσιος Αποστόλης (γεν. 1794) που πολέμησε ως επικεφαλής συγγενών του υπό τους Παναγιώτη Γιατράκο και Πέτρο Βαρβιτσιώτη[11] και ο διαπρεπής κληρικός και Φιλικός, Ιγνάτιος Ουγγαροβλαχίας[12].
Αξιοθέατα
ΕπεξεργασίαΣτα Χρύσαφα σώζονται οι εκκλησίες της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, του Αγίου Δημητρίου (1641), της Παναγίας της Χρυσαφίτισσας (τέλη 13ου αιώνα), των Αγίων Πάντων, του Αγίου Νικολάου, ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου (τέλη 13ου αιώνα)[13], καθώς και η μονή των Αγίων Τεσσαράκοντα Μαρτύρων[14][15].
Απογραφές Πληθυσμού
Επεξεργασία| Απογραφή | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 710[16] | 776[16] | 812[16] | 678[16] | 500[16] | 419[16] | 413[17] | 445[17] | 302[1] |
Φωτοθήκη
Επεξεργασία-
Ο ναός του Αγίου Δημητρίου και παρακείμενα κτίρια. -
Δρόμος και οικίες εντός των Χρυσάφων. -
Σπίτια του χωριού. -
Δρόμος του χωριού.
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 «Χρύσαφα (τα) Δήμου Σπάρτης Τοπική Κοινότητα Χρυσάφων. Λακωνία – Πελοπόννησος». dhmos.gr. Δήμοι, πόλεις και χωριά Ελλάδας. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2016.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ 2,0 2,1 Λαμπρινάκος 2004, σελ. 13.
- ↑ Φραγκινέας 1971, σελ. 139.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Φραγκινέας 1971, σελ. 140-142.
- ↑ Κουκουλές, Φαίδων Ι. (1907). Ιστορία της Βαμβακούς. Εν Αθήναις: Εκ του Τυπογραφείου Π. Α. Πετράκου. σελ. 34.
- ↑ Λαμπρινάκος 2004, σελ. 111.
- ↑ Γαβαλά 1999, σελ. 132.
- ↑ 8,0 8,1 Λαμπρινάκος 2004, σελ. 111-112.
- ↑ 9,0 9,1 Φραγκινέας 1971, σελ. 143.
- ↑ Λαμπρινάκος 2004, σελ. 105.
- ↑ Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό. Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια. 1. Εκδοτική Αθηνών. 1999, σελ. 354.
- ↑ Θρησκευτική και Ηθική Εγκυκλοπαίδεια. 6. Αθήνα, σελ. 727-730.
- ↑ Δρανδάκης 1991, σελ. 179-196.
- ↑ Φραγκινέας 1971, σελ. 141.
- ↑ «Δημοτική Ενότητα Θεραπνών». sparti.gov.gr. Δήμος Σπάρτης. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 25 Απριλίου 2016.
- ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 Σταματελάτος, Μιχαήλ; Βάμβα-Σταματελάτου, Φωτεινή, επιμ. (2001). Επίτομο Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδος. Αθήνα: Εκδόσεις Ερμής, σελ. 800.
- ↑ 17,0 17,1 «Μόνιμος και Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος: Σύνολο Ελλάδος,νομοί,δήμοι/κοινότητες,δημοτικά/κοινοτικά διαμερίσματα και οικισμοί, Απογραφές πληθυσμού 2001 και 1991». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 13 Ιουνίου 2006.
Πηγές
Επεξεργασία- Γαβαλά, Καλλιόπη (1999). Κοινωνία και εκπαίδευση: Λακωνία, 19ος-20ός αιώνας. Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. doi:10.12681/eadd/11173.
- Δρανδάκης, Νικόλαος (1991). «Ο σπηλαιώδης ναός του Προδρόμου κοντά στη Χρύσαφα της Λακεδαίμονος». Δελτίον της Χριστιανικής Αρχαιολογικής Εταιρείας (Αθήνα: Χριστιανική Αρχαιολογική Εταιρεία) 15: 179-196. doi:.
- Λαμπρινάκος, Γιάννης (2004). Η Χρύσαφα Λακωνίας, Ο Χώρος, ο Χρόνος και οι Άνθρωποι. Σπάρτη. ISBN 960-92462-0-6.
- Φραγκινέας, Νικόλαος Γ. (1971). Λακωνική Γη. Αθήνα: Εκδόσεις Δίφρος.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Chrysafa στο Wikimedia Commons