Βικιπαίδεια

Άννα-Τερέσα Τιμιενιέτσκα

Πολωνή-Αμερικανίδα φιλόσοφος

Η Άννα-Τερέσα Τιμιενιέτσκα (πολωνικά: Anna-Teresa Tymieniecka) (28 Φεβρουαρίου 1923 – 7 Ιουνίου 2014) ήταν Πολωνή-Αμερικανίδα φιλόσοφος, φαινομενολόγος, ιδρύτρια και πρόεδρος του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Φαινομενολογίας και εκδότρια (από την ίδρυσή του στα τέλη της δεκαετίας του 1960) της σειράς βιβλίων Huserli Analecta.[4] Είχε μια τριακονταετή φιλία και περιστασιακή ακαδημαϊκή συνεργασία με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄.[5][6]

Άννα-Τερέσα Τιμιενιέτσκα
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Anna-Teresa Tymieniecka (Πολωνικά)
Γέννηση23  Φεβρουαρίου 1923
Μαριανόβο
Θάνατος7  Ιουνίου 2014
Πόμφρετ[1]
Αιτία θανάτουνόσος
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑγγλικά[2]
ΣπουδέςΓιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο
Ακαδημία Καλών Τεχνών «Γιαν Ματέικο»
Πανεπιστήμιο του Φριμπούρ
Πανεπιστήμιο του Παρισιού[3]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφιλόσοφος
φαινομενολόγος
καθηγήτρια πανεπιστημίου
ΕργοδότηςΠολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια
Πολιτειακό Πανεπιστήμιο του Όρεγκον
Πανεπιστήμιο Σεντ Τζονς (Νέα Υόρκη)
Οικογένεια
ΣύζυγοςΧένρικ Σ. Χάθακερ
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία Επεξεργασία

Εκπαίδευση και διδακτική σταδιοδρομία Επεξεργασία

Η Άννα-Τερέσα Τιμιενιέτσκα γεννήθηκε σε μια πολωνοεβραϊκή οικογένεια ευγενών. Ήταν κόρη του Βουαντίσουαφ Τιμιενιέτσκι και της Μάρια Λουντβίκα Λέβενσταϊν. Η γνωριμία της με τη φιλοσοφία ξεκίνησε από νεαρή ηλικία, με την ανάγνωση του θεμελιώδους έργου του Καζίμιες Τφαρντόφσκι, του ιδρυτή της Φιλοσοφικής Σχολής Λβουφ–Βαρσοβιας, Zur Lehre vom Inhalt und Gegenstand der Vorstellungen (Σχετικά με το περιεχόμενο και το αντικείμενο των παρουσιάσεων), καθώς και έργα του Πλάτωνα και του Ανρί Μπεργκσόν. Στη φιλοσοφία του τελευταίου εισήχθη από τη μητέρα της.

Μετά το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ξεκίνησε συστηματικές σπουδές φιλοσοφίας στο Γιαγκιελόνιο Πανεπιστήμιο στην Κρακοβία, υπό την καθοδήγηση του Ρόμαν Ινγκάρντεν, μαθητή των διάσημων δασκάλων Καζίμιες Τφαρντόφσκι και Έντμουντ Χούσερλ. Ταυτόχρονα σπούδασε στην Ακαδημία Καλών Τεχνών της Κρακοβίας.

Αφού ολοκλήρωσε ολόκληρο το πανεπιστημιακό μάθημα μέσα σε δύο χρόνια, μετακόμισε στην Ελβετία για να συνεχίσει τις σπουδές της υπό έναν άλλο σημαντικό Πολωνό φιλόσοφο και λογικό, τον Γιούζεφ Μάρια Μποχένσκι, στο Πανεπιστήμιο του Φριμπούρ. Η διδακτορική της μελέτη, αφιερωμένη στις εξερευνήσεις των θεμελιωδών της φαινομενολογίας στις φιλοσοφίες του Νικολάι Χάρτμαν και του Ρόμαν Ινγκάρντεν, δημοσιεύτηκε αργότερα ως «Ουσία και Ύπαρξη» (1957). Απέκτησε το δεύτερο διδακτορικό της, αυτή τη φορά στη γαλλική φιλοσοφία και λογοτεχνία, στη Σορβόννη το 1951.

Τα έτη 1952-1953 έκανε μεταδιδακτορικές έρευνες στον τομέα των κοινωνικών και πολιτικών επιστημών στο Κολέγιο της Ευρώπης της Μπρυζ του Βελγίου. Από εκείνη τη στιγμή η Τιμιενιέτσκα ξεκίνησε τον δικό της δρόμο στη φιλοσοφία, αναπτύσσοντας μια ιδιαίτερη φαινομενολογική στάση που δεν ήταν ούτε εξ ολοκλήρου Χουσερλική, ούτε εντελώς Ινγκαρντενική.

Ο πρώτος της σύζυγος ήταν ο Κρακοβιανός ζωγράφος Λέσεκ Ντούτκα. Το 1956 παντρεύτηκε τον Χένρικ Σ. Χάθακερ, καθηγητή Οικονομίας στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ (1954-1960) και στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ (από το 1960) και μέλος του Συμβουλίου Οικονομικών Συμβούλων του Προέδρου Ρίτσαρντ Νίξον από το 1969 έως το 1971.

Το 1979 δημοσίευσε, σε συνεργασία με τον Κάρολ Βοϊτίλα, ο οποίος είχε γίνει ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ το 1978, μια αγγλική μετάφραση του βιβλίου του Βοϊτίλα «Osoba i czyn» (Πρόσωπο και Πράξη), ένα από τα κορυφαία λογοτεχνικά έργα του Πάπα Ιωάννη Παύλου Β΄, γράφτηκε αρχικά στα πολωνικά. Έχει μεταφραστεί στα γαλλικά, ιταλικά, γερμανικά, ισπανικά, αγγλικά και άλλες γλώσσες. Η αγγλική μετάφραση της Τιμιενιέτσκα δέχεται ευρεία κριτική. Οι κριτικοί αυτού του έργου ισχυρίζονται ότι η Τιμιενιέτσκα «άλλαξε την πολωνική μετάφραση, μπερδεύοντας την τεχνική της γλώσσα και λυγίζοντας το κείμενο στις δικές της φιλοσοφικές ανησυχίες». Λέγεται επίσης ότι ο Ιωάννης Παύλος Β΄ δε συμφωνούσε με αυτή τη μετάφραση. Εξάλλου, δημοσιεύτηκε πριν από την οριστική έκδοση της πολωνικής έκδοσης, γεγονός που δείχνει ότι δεν ήταν η τελική έκδοση που επιθυμούσε ο συγγραφέας.[7] Οι επικριτές της προτείνουν ότι ο αγγλικός τίτλος που χρησιμοποίησε η Τιμιενιέτσκα, «The Acting Person», είναι ενδεικτικός των προβλημάτων που σχετίζονται με το έργο, καθώς ο τίτλος του συγγραφέα είχε σκοπό να μεταφέρει την ένταση μεταξύ της υποκειμενικής συνείδησης (πρόσωπο) και της αντικειμενικής πραγματικότητας (πράξη), η κεντρική ιδέα για το γραπτό έργο και το μήνυμα που προσπάθησε να μεταφέρει ο συγγραφέας. Παρά τις εκτεταμένες διαφωνίες, η Τιμιενιέτσκα επέμεινε το 2001 ότι το έργο της είναι η «οριστική» αγγλική έκδοση του Osoba i czyn.[8]

Υπηρέτησε ως Επίκουρη Καθηγήτρια στα Μαθηματικά στο Πολιτειακό Κολέγιο του Όρεγκον (1955–1956) και Επίκουρη Καθηγήτρια στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Πενσυλβάνια (από το 1957). Πέρασε τα έτη 1961–1966 στο Ινστιτούτο Ανεξάρτητων Σπουδών στο Κολέγιο Ράντκλιφ. Το 1972-1973 ήταν Καθηγήτρια Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Σεντ Τζονς.

Σχέση με τον Πάπα Ιωάννη Παύλο Β΄ Επεξεργασία

Η Τιμιενιέτσκα και ο Βοϊτίλα, μετέπειτα Πάπας Ιωάννης Παύλος Β', άρχισαν μια φιλία το 1973, ενώ ήταν αρχιεπίσκοπος της Κρακοβίας.[9] Η φιλία κράτησε τριάντα χρόνια, μέχρι το θάνατό του. Υπηρέτησε ως οικοδεσπότης του όταν επισκέφτηκε τη Νέα Αγγλία το 1976, και οι φωτογραφίες τους δείχνουν μαζί σε εκδρομές για χιονοδρομία και κάμπινγκ. Οι επιστολές που της έγραψε ήταν μέρος μιας συλλογής εγγράφων που πούλησε το κτήμα της Τιμιενιέτσκα το 2008 στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Πολωνίας. Σύμφωνα με το BBC, η βιβλιοθήκη αρχικά είχε κρατήσει τις επιστολές από το κοινό, εν μέρει λόγω της πορείας του Ιωάννη Παύλου προς την αγιότητα, αλλά ένας υπάλληλος της βιβλιοθήκης ανακοίνωσε το Φεβρουάριο του 2016 ότι οι επιστολές θα δημοσιοποιηθούν.[10] Το Φεβρουάριο του 2016 το πρόγραμμα ντοκιμαντέρ του BBC Panorama «αποκάλυψε» ότι ο Ιωάννης Παύλος Β΄ είχε στενή σχέση με την γεννημένη στην Πολωνία φιλόσοφο Τιμιενιέτσκα.[11] Το ζευγάρι αντάλλαξε προσωπικές επιστολές για 30 χρόνια και ο Στούρτον πιστεύει ότι σε μερικές από αυτές η Τιμιενιέτσκα είχε πει στον Βοϊτίλα ότι τον αγαπούσε.[11][12] Το Βατικανό περιέγραψε το ντοκιμαντέρ ως «περισσότερο καπνός παρά φωτιά»[13] και η Τιμιενιέτσκα είχε αρνηθεί νωρίτερα ότι είχε σχέση με τον Ιωάννη Παύλο Β΄.[14] Οι συγγραφείς Καρλ Μπέρσταϊν, βετεράνος ερευνητής δημοσιογράφος του Σκανδάλου Γουότεργκεϊτ και ο ειδικός του Βατικανού, Μάρκο Πολίτι, ήταν οι πρώτοι δημοσιογράφοι που μίλησαν στην Άννα-Τερέσα Τιμιενιέτσκα τη δεκαετία του 1990 για τη σημασία της στη ζωή του Ιωάννη Παύλου. Της πήραν συνεντεύξεις και της αφιέρωσαν 20 σελίδες στο βιβλίο τους του 1996 Η Αγιότητά του.[11][15][16] Ο Μπέρσταϊν και ο Πολίτι τη ρώτησαν μάλιστα αν είχε αναπτύξει ποτέ κάποια ρομαντική σχέση με τον Ιωάννη Παύλο Β΄, «όσο μονόπλευρη κι αν ήταν αυτή». Εκείνη απάντησε: «Όχι, δεν ερωτεύτηκα ποτέ τον καρδινάλιο. Πώς μπόρεσα να ερωτευτώ έναν μεσήλικα κληρικό; Εξάλλου, είμαι παντρεμένη γυναίκα». Το πρόγραμμα Τα μυστικά γράμματα του Πάπα Ιωάννη Παύλου μεταδόθηκε στο βρετανικό BBC One τη Δευτέρα 15 Φεβρουαρίου 2016, στις 20:30.[11][15]

Ίδρυμα φαινομενολογικών κοινωνιών και Παγκόσμιο Ινστιτούτο Φαινομενολογίας Επεξεργασία

Το 1969, η Τιμιενιέτσκα ίδρυσε τη «Διεθνής και Φαινομενολογική Κοινωνίας Έρευνας Χούσερλ», το 1974 τη «Διεθνής Κοινωνία Φαινομενολογίας και Λογοτεχνίας», το 1976 τη «Διεθνής Κοινωνία Φαινομενολογίας και Ανθρωπιστικών Επιστημών», το 1993 την «Διεθνής Εταιρεία Φαινομενολογίας, Αισθητικής και Καλών Τεχνών» και το 1995 το «Ιβηροαμερικανική Κοινωνία Φαινομενολογίας». Οι τρεις πρώτες κοινωνίες αποτέλεσαν το θεμέλιο για τη δημιουργία του Παγκόσμιου Ινστιτούτου Προηγμένης Φαινομενολογικής Έρευνας και Μάθησης το 1976, το οποίο αναδιοργανώθηκε αργότερα στο Παγκόσμιο Ινστιτούτο Φαινομενολογίας. Η πρωτοβουλία για την ίδρυση αυτού του ινστιτούτου υποστηρίχθηκε από τους Ρόμαν Ινγκάρντεν, Εμανυέλ Λεβινάς, Πωλ Ρικέρ και Χανς-Γκέοργκ Γκάνταμερ, καθώς και από τον Διευθυντή των Αρχείων Χούσερλ στο Λέβεν (Βέλγιο), Χέρμαν Φαν Μπρέντα. Από την ίδρυσή του και για πολλά χρόνια η Άννα-Τερέσα Τιμιενιέτσκα παρέμεινε μόνιμη Πρόεδρός του.

Ως πρόεδρος του «Παγκόσμιου Ινστιτούτου Φαινομενολογίας» οργάνωσε πολυάριθμα φαινομενολογικά συνέδρια και συμπόσια.

Επιλεγμένη βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Τιμιενιέτσκα, Α.-Τ.. Essence et exists: Étude à propos de la philosophie de Roman Ingarden et Nicolai Hartmann (Παρίσι: Aubier, Editions Montaigne, 1957).
  • Τιμιενιέτσκα, Α.-Τ.. Για το Roman Ingarden? εννέα δοκίμια στη φαινομενολογία (Χάγη: M.Nijhoff, 1959), viii + 179 p.
  • Τιμιενιέτσκα, Α.-Τ.. Φαινομενολογία και επιστήμη στη σύγχρονη ευρωπαϊκή σκέψη. Με πρόλογο του IM Bochenski (Νέα Υόρκη: Farrar, Straus and Cudahy, 1962), xxii + 198 p.
  • Τιμιενιέτσκα, Α.-Τ.. Η κοσμολογική σύνθεση του Leibniz (Άσσεν: Van Gorcum, 1964), 207 p.
  • Τιμιενιέτσκα, Α.-Τ.. Γιατί υπάρχει κάτι αντί για τίποτα; Προλεγόμενα στη φαινομενολογία της κοσμικής δημιουργίας (Άσσεν: Van Gorcum & Comp., 1966), 168 p.
  • Τιμιενιέτσκα, Α.-Τ.. Eros et Logos (Παρίσι: Beatrice-Nauwelaerts, 1972), 127 p.
  • Τιμιενιέτσκα, Α.-Τ.. Logos and Life (Ντόρντρεχτ, Βοστώνη: Kluwer Academic, 1987–2000, 4 τόμοι.).

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Freebase Data Dumps. Google.
  2. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb12034801k. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  3. ↑ Ανακτήθηκε στις 8  Ιουλίου 2019.
  4. ↑ Tucker, Franklin B. (9 Ιουνίου 2014). «Obituary: Anna-Teresa Tymieniecka Houthakker». The Belmontonian. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2014. 
  5. ↑ Stourton, Ed. «The secret letters of Pope John Paul II - BBC News». BBC News (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2016. 
  6. ↑ Kirchgaessner, Stephanie. «Pope John Paul II letters reveal 32-year relationship with woman». The Guardian. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2016. 
  7. ↑ Witness to Hope – The Biography of Pope John Paul II by George Wiegel, 2001, page 174
  8. ↑ Witness to Hope – The Biography of Pope John Paul II by George Wiegel, 2001, page 175
  9. ↑ Staunton, Denis. «Pope John Paul had intense friendship with married woman» (στα αγγλικά). The Irish Times. https://www.irishtimes.com/news/world/europe/pope-john-paul-had-intense-friendship-with-married-woman-1.2535650. Ανακτήθηκε στις 2021-03-17. 
  10. ↑ Berendt, Joanna· Chan, Sewell. «Letters From Pope John Paul II Show Deep Friendship With Woman». The New York Times. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2016. 
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 The secret letters of Pope John Paul II by Ed Stourton, BBC NEWS
  12. ↑ Pope John Paul II letters reveal 32-year relationship with woman by Stephanie Kirchgaessner, Rome, 15 February 2016
  13. ↑ Vatican dismisses JPII 'letter love-affair' probe: 14 February 2016, The Vatican
  14. ↑ Pope John Paul II 'conducted secret romance with married woman' says new documentary by John Kelly, Mirror.co.uk News
  15. ↑ 15,0 15,1 Did Pope John Paul II Have a Secret Lover? by Barbi Latzu Nadeau, 15 February 2016
  16. ↑ His Holiness: John Paul II & the History of Our Time—Carl Bernstein, Marco Politi (1996)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Άννα-Τερέσα_Τιμιενιέτσκα&oldid=9978764"