Βικιπαίδεια

Αλεξέι Αρμπούζοφ

Ρώσος θεατρικός συγγραφέας

Ο Αλεξέι Νικολάγιεβιτς Αρμπούζοφ (ρωσικά: Алексей Николаевич Арбузов, 13 Μαΐου 1908, Μόσχα, Ρωσική Αυτοκρατορία - 20 Απριλίου 1986, Μόσχα, ΕΣΣΔ) ήταν Σοβιετικός θεατρικός συγγραφέας, από τους λίγους συγγραφείς της γενιάς του που το έργο τους ξεπέρασε τα σύνορα της πατρίδας τους.[2] Το 1980 του απονεμήθηκε το Κρατικό Βραβείο Ε.Σ.Σ.Δ. στον τομέα της λογοτεχνίας.

Αλεξέι Αρμπούζοφ
Γέννηση13 Μαΐου 1908
Μόσχα
Θάνατος20 Απριλίου 1986
Μόσχα
Επάγγελμα/
ιδιότητες		θεατρικός συγγραφέας, ηθοποιός, συγγραφέας και δημιουργός γραπτών έργων[1]
ΥπηκοότηταΡωσική Αυτοκρατορία και Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
δεδομένα (π • σ • ε )

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Ο Αρμπούζοφ γεννήθηκε στη Μόσχα από Ρώσο πατέρα και μητέρα με ελληνικές ρίζες. Ο πατέρας του, Νικολάι Κίροβιτς Αρμπούζοφ, τραπεζικός υπάλληλος στο επάγγελμα, ήταν γιος δραγουμάνου στην Ρωσική πρεσβεία της Κωνσταντινούπολης και απόγονος του δεκεμβριστή Αντόν Πέτροβιτς Αρμπούζοφ (1797-1843), που είχε συμμετάσχει στην εξέγερση στην πλατεία της Γερουσίας. Η μητέρα του, Ναντιέζντα Βλαντιμίροβνα Μαντραζί, ήταν κόρη του Βλαντιμίρ Νικολάγιεβιτς Μαντραζί, Έλληνα μηχανικού της Οδησσού, με καταγωγή από τη Φιλιππούπολη.

Το 1914 η οικογένειά του μετακόμισε στην Πετρούπολη. αλλά σύντομα ο πατέρας του εγκατέλειψε το σπίτι τους και η μητέρα του αρρώστησε βαριά. Έμεινε ορφανός από μητέρα σε ηλικία 11 ετών και, εγκαταλειμμένος και από τον πατέρα του, έκανε μικροδουλειές για να επιβιώσει. Στα 14 άρχισε να εργάζεται ως κομπάρσος στο θέατρο Μαριίνσκι, στα 16 του ξεκίνησε μαθήματα στη δραματική σχολή του Πάβελ Γκαϊντεμπούροφ, από την οποία αποφοίτησε 3 χρόνια αργότερα, το 1927. Την άνοιξη του 1928, ο Αρμπούζοφ δημιούργησε το δικό του Εργαστήρι Πειραματικού Δράματος με μια ομάδα νέων ηθοποιών. Στη συνέχεια εργάστηκε σε έναν θίασο που έκανε περιοδείες σε μικρές πόλεις της Ρωσίας. Το θέατρο δεν είχε δικό του θεατρικό συγγραφέα, έτσι ο Αρμπούζοφ ανέλαβε κι αυτόν το ρόλο. Το πρώτο έργο του, γραμμένο το 1930, η Τάξη (με την έννοια της εργατικής τάξης), δεν είχε επιτυχία. Το 1936 γράφει τον Μακρινό δρόμο.[3]

Καθιέρωση ως θεατρικός συγγραφέας

Επεξεργασία

Το πρώτο πραγματικά επιτυχημένο έργο του ήταν η Τάνια, που γράφτηκε το 1939 και σκηνοθετήθηκε από τον Αντρέι Λομπανόφ στο «Θέατρο της Επανάστασης» την ίδια χρονιά. Στη συνέχεια, το έργο ανέβηκε σε όλα σχεδόν τα θέατρα της χώρας και έφερε ευρεία αναγνώριση στον συγγραφέα.

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Αρμπούζοφ, όπως και άλλοι καλλιτέχνες, έγραψε και ανέβασε έργα για τα στρατεύματα που πήγαιναν στο μέτωπο. Σε αυτό το διάστημα έγραψε τα Πόλη την αυγή (1940), Ο αθάνατος (1942) και Ένα σπίτι στο Τσερκίζοβο (ή Ένα σπίτι στα περίχωρα, 1943).

Σε κάθε έργο μου θέλω να πω πάντα το ίδιο πράγμα, ή σχεδόν το ίδιο... την ευθύνη που έχει ο άνθρωπος απέναντι στον εαυτό του και την εποχή του[4]

Αλεξέι Αρμπούζοφ

Το σοβιετικό θέατρο προσπάθησε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο να δημιουργήσει ένα πρωτότυπο ρεπερτόριο εκτός των υποχρεωτικών θεμάτων που προορίζονταν να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σοβιετικού ρεαλισμού. Πάνω στη φτασμένη τεχνική του αστικού θεάτρου προσάρμοσε το καινούριο περιεχόμενο που έφερνε η επανάσταση.[5] Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο Αρμπούζοφ διακρίθηκε ως ένας από τους σημαντικότερους νέους θεατρικούς συγγραφείς που εμφανίστηκαν αυτή την εποχή στην ΕΣΣΔ. Οι ήρωές του, που ξεπήδησαν από την παράδοση των μεγάλων Ρώσων συγγραφέων, δεν ξεπερνούν το ανθρώπινο μέτρο, είναι τυπικοί εκπρόσωποι της απέραντης χώρας τους, και χωρίς θεαματικές χειρονομίες και άχρηστες μεγαλοστομίες επιφορτίζονται με το χρέος μιας αυτοκριτικής που μπορεί κάλλιστα να γίνει παράδειγμα προς μίμηση.[6]

Το 1948 έκανε τη θεατρική διασκευή του μυθιστορήματος του Τουργκένιεφ Την παραμονή. Ακολούθησαν κι άλλα έργα, Ευρωπαϊκά χρονικά (1952), Τα χρόνια της περιπλάνησης (1954), Η δωδέκατη ώρα (1959)[σημ. 1], μέχρι το 1959, χρονιά που έγραψε ένα από τα σπουδαιότερα έργα του, το Μια ιστορία από το Ιρκούτσκ. Μέχρι το 1963 τα έργα του παίζονταν ταυτόχρονα σε περισσότερα από 70 ρωσικά θέατρα, ενώ σιγά σιγά είχε αρχίσει να γίνεται γνωστός και στη Δύση. Το Μια ιστορία από το Ιρκούτσκ ανέβηκε το 1961 στην Ιταλία, το 1962 στην Αθήνα και το 1967 στο Σέφιλντ της Αγγλίας.

Το 1965 ο Αρμπούζοφ έγραψε το έργο Καημένε μου Μάρικ (ή Η υπόσχεση), μια ιστορία τριών ατόμων, μιας κοπέλας και δυο νεαρών από την εφηβεία τους το 1942 κατά την πολιορκία του Λένινγκραντ μέχρι το 1959. Το έργο ήδη το 1967 παιζόταν με μεγάλη επιτυχία στο Λονδίνο[8], τη Νέα Υόρκη, τη Ρώμη, καθώς και στην Αθήνα.

Από το 1970, με το έργο Παραμύθια του παλιού Άρμπατ, εγκαινίασε την αρχή μιας νέας δημιουργικής περιόδου κατά την οποία με ώριμη σοφία και μερικές φορές ειρωνικά, έθετε τα ερωτήματα των γηρατειών, της ισορροπίας της ζωής και του ανθρώπινου δικαιώματος στην ευτυχία ως κεντρικά θέματα των θεατρικών του έργων. Το 1975 κάνει πρεμιέρα στη Σοβιετική Ένωση και στην Πολωνία η Φθινοπωρινή ιστορία (ή Κωμωδία παλιάς μόδας) και την επόμενη χρονιά ανεβαίνει στο Λονδίνο. Το 1977 πρωτοπαίζεται στο Παρίσι και την Αθήνα, το 1979 στην Ιταλία και το 1981 στη Νέα Υόρκη. Πρόκειται για ένα έργο με δυο πρόσωπα, ένα φθινοπωρινό ειδύλλιο ανάμεσα σε έναν γιατρό και μια ασθενή του.[9] Θα ακολουθήσουν άλλα 5 έργα, μεταξύ των οποίων Οι αναμνήσεις και ο Ένοχος, το τελευταίο έργο του, το 1984. Στη διάρκεια της καριέρας του έγραψε συνολικά περίπου 30 θεατρικά έργα και για τρία από αυτά (Τάνια 1974, Κωμωδία παλιάς κοπής 1978, Παραμύθια… παραμύθια… παραμύθια του παλιού Άρμπατ 1982) έγραψε και το σενάριο για τον κινηματογράφο.[10] Από το 1971 έως το 1981 σε συνεργασία με τους Λ. Πετρουσέφσκαγια και Α. Καζάντσεκ διευθύνει το Στούντιο Νέων Δραματουργών, που στήριξε πολλούς νέους θεατρικούς συγγραφείς. Διετέλεσε γραμματέας της Ένωσης Σοβιετικών Συγγραφέων και αντιπρόεδρος του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου.

Προσωπική ζωή

Επεξεργασία

Ο Αρμπούζοφ είχε παντρευτεί 3 φορές και είχε αποκτήσει 3 παιδιά, έναν γιο και δύο κόρες. Πέθανε στη Μόσχα στις 20 Απριλίου 1986 και θάφτηκε στο νεκροταφείο του Κούντσεβο.

Παραστάσεις του Αρμπούζοφ στην Ελλάδα

Επεξεργασία

Το 1936 ανεβαίνει για πρώτη φορά σε ελληνική σκηνή έργο του Αρμπούζοφ. Πρόκειται για τον Μακρινό δρόμο που ανεβάζει ο νεοϊδρυθείς θίασος της Κατερίνας Ανδρεάδη στο θέατρο Ολύμπια. Με την επικράτηση της δικτατορίας του Μεταξά το έργο απαγορεύεται. Θα παιχτεί ξανά το 1945 στο θέατρο Λυρικόν από τνο θίασο των Ενωμένων Καλλιτεχνών. Από τη δεκαετία του '60 και μετά τα έργα του Αρμπούζοφ θα ανέβουν αρκετές φορές.[σημ. 2] Ενδεικτικά αναφέρουμε:

Σημειώσεις

Επεξεργασία
  1. ↑ το πρώτο του έργο που παρουσιάστηκε στα αγγλικά, το 1964[7]
  2. ↑ Αρχείο Θεατρικών Προγραμμάτων του Ε.Λ.Ι.Α.-Μ.Ι.Ε.Τ., Τμήμα Παραστατικών Τεχνών

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ www.bksh.al/details/35745. Ανακτήθηκε στις 2  Δεκεμβρίου 2022.
  2. ↑ Αλεξέι Αρμπούζοφ (1999). «Εισαγωγή: Κοραής Δαμάτης». Φθινοπωρινή ιστορία. Αθήνα: Εκδόσεις Πατάκη. ISBN 960-600-966-1. 
  3. ↑ Αλεξέι Αρμπούζοβ (2005). Ο μακρινός δρόμος. Αθήνα: Εκδόσεις Γκοβόστη. ISBN 978-960-270-955-9. 
  4. ↑ «Φθινοπωρινή ιστορία». Θεατρικό Πρόγραμμα. Αθήνα: Θέατρο Άλμα. 2009. 
  5. ↑ Μηνάς Τίγκιλης (1988). «Η σύγχρονη σοβιετική δραματουργία». Εκκύκλημα 17: 61-62. 
  6. ↑ Νάσος Νικόπουλος, επιμ. (1977). «Το θέατρο του Αλεξέι Αρμπούζοφ». Θεατρικό πρόγραμμα της παράστασης Η υπόσχεση. Πειραιάς: Θίασος του Πειραιά. 
  7. ↑ Phyllis Hartnoll, Peter Found (2000). «Αλεξέι Νικολάγεβιτς Αρμπούζοφ». Λεξικό του θεάτρου. Αθήνα: Εκδόσεις Νεφέλη. σελίδες 38–9. ISBN 960-211-563-7. 
  8. ↑ «THE PROMISE (1967)». Sir Ian McKellen. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2023. 
  9. ↑ Αλεξέι Αρμπούζωφ (2010). Φθινοπωρινή ιστορία (Κωμωδία παλαιάς κοπής). Αθήνα: Ηριδανός. ISBN 978-960-335-170-2. 
  10. ↑ «Aleksei Arbuzov». IMDb. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2023. 
  11. ↑ Από κριτική του Αιμίλιου Χουρμούζιου (28 Σεπτεμβρίου 2013). «49 χρόνια πρίν… 27.IX.1964». Η Καθημερινή. Ανακτήθηκε στις 23 Ιουνίου 2023. 


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αλεξέι_Αρμπούζοφ&oldid=10316674"