Μάνος Κατράκης
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Μάνος Κατράκης (Καστέλι Κισσάμου, 14 Αυγούστου 1908 - Αθήνα, 2 Σεπτεμβρίου 1984) ήταν Έλληνας ηθοποιός του θεάτρου, του κινηματογράφου και της τηλεόρασης, και στα νεότερα του χρόνια υπήρξε και ποδοσφαιριστής.
| Μάνος Κατράκης | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Μάνος Κατράκης (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 14 Αυγούστου 1908 Καστέλι Κισσάμου |
| Θάνατος | 3 Σεπτεμβρίου 1984 (76 ετών) Αθήνα |
| Αιτία θανάτου | καρκίνος |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Τόπος ταφής | Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ηθοποιός θεάτρου ηθοποιός ταινιών ποιητής σκιτσογράφος ποδοσφαιριστής σκηνοθέτης διασκευαστής ηθοποιός[1] |
| Εργοδότης | Θεατρικό Σπουδαστήρι Βασίλη Ρώτα[2] |
| Πολιτική τοποθέτηση | |
| Πολιτικό κόμμα/Κίνημα | ΚΚΕ ΕΑΜ |
| Πολιτική ιδεολογία | κομμουνισμός |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος |
|
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Αξίωμα | πρόεδρος (1943) |
| Βραβεύσεις | Golden Gate Award (1961) Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1961) |
Πρώτα χρόνια
ΕπεξεργασίαΉταν το μικρότερο από τα πέντε παιδιά του εμπόρου Χαράλαμπου Κατράκη και της Ειρήνης. Πριν συμπληρώσει τα 10 του χρόνια η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα καθώς οι δουλειές του πατέρα δεν πήγαιναν και τόσο καλά και θεώρησαν πως η πρωτεύουσα θα προσέφερε περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες από την Κρήτη. Σε νεαρή ηλικία αναγκάστηκε να γίνει ο προστάτης της οικογένειας, καθώς ο πατέρας του έλειπε συνεχώς και ο μεγαλύτερος αδελφός του Γιάννης ζούσε στην Αμερική.
Ο Κατράκης στα νεανικά του χρόνια έπαιζε ποδόσφαιρο στη θέση του σέντερ μπακ[3] αρχικά στην ανεξάρτητη ομάδα του Κεραυνού Πολυγώνου και το 1925 μεταπήδησε στον Αθηναϊκό.[3] Με τον Αθηναϊκό αγωνίστηκε στα πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ.Α το 1924–25, όπου η ομάδα τερμάτισε τρίτη στον όμιλό της, και την περίοδο 1925–26, όπου η ομάδα τερμάτισε έκτη.[3]
Καριέρα
ΕπεξεργασίαΟ Κατράκης εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή στην Αθήνα το 1927. Ο σκηνοθέτης Κώστας Λελούδας ενθουσιάστηκε από τη δυναμικότητά του. Έναν χρόνο μετά έπαιξε στην πρώτη ελληνική βουβή ταινία με τίτλο Το λάβαρο του '21 (1928). Παράλληλα συμμετείχε σε θεατρικές παραστάσεις τοπικών θιάσων, μεταξύ των οποίων ο Θίασος Νέων του Ανδρέα Παντόπουλου και ο θιάσος της Μαρίκας Κοτοπούλη. Το 1931 μπήκε στο Εθνικό Θέατρο.
Τη δεκαετία του 1930 γνωρίστηκε με τον μαέστρο Δημήτρη Μητρόπουλο και έγιναν φίλοι. Από το 1933 έπαιξε κατά σειρά με τους θιάσους Λουδοβίκου Λούη, Μήτσου Μυράτ, Βασίλη Αργυρόπουλου και Μαρίκας Κοτοπούλη μέχρι το 1935, όταν επαναπροσλήφθηκε από το Εθνικό Θέατρο.
Πόλεμος-Κατοχή-Αντίσταση-Εξορία
ΕπεξεργασίαΟ Κατράκης συμμετείχε στο μέτωπο και νυμφεύτηκε δεύτερη φορά αλλά ξαναχώρισε. Επίσης, έχασε τα δίδυμα παιδιά του. Το 1943, όταν ανέλαβε πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών συνέβαλε στην ίδρυση του Κρατικού Θεάτρου Βορείου Ελλάδος.
Ο Κατράκης εντάχθηκε στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της Κατοχής, και πολέμησε στην Εθνική Αντίσταση. Η πεισματική άρνησή του να υπογράψει "δήλωση μετανοίας και αποκήρυξης των κομμουνιστικών ιδεών" οδήγησε σε διώξεις, βασανιστήρια και εξορία στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη για σχεδόν επτά χρόνια. Η φιλία του και η κοινή πορεία με συναγωνιστές του, όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Τζαβαλάς Καρούσος και ο Γιάννης Χοντζέας, τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει τις δραματικές αυτές στιγμές. Ταυτόχρονα εμψύχωνε σύντροφους του στη Μακρόνησο και στον Άη Στράτη.
Όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1950 επιστρέφει στην Αθήνα οριστικά, το μετεμφυλιακό κλίμα είναι βαρύ. Αναγκάζεται να εργαστεί ευκαιριακά (στο ραδιόφωνο στην αρχή) αλλά σιγά-σιγά έπαιρνε μικρούς ή μεγαλύτερους ρόλους στο θέατρο και στον κινηματογράφο.
Επαγγελματική καταξίωση
ΕπεξεργασίαΤο 1951-1952 διοργανώνει «ποιητικές απογευματινές» στο θέατρο Μουσούρη. Το 1952 πρωταγωνίστησε στον Προμηθέα του Αισχύλου με τον θυμελικό θίασο του Λίνου Καρζή σε Δελφούς και Αθήνα, όπου μετά την παράσταση δέχεται την έκφραση συγχαρητηρίων από τους βασιλείς. Ακολούθως πρωταγωνίστησε στον θίασο της Κοτοπούλη και το 1953 οργάνωσε δικό του θίασο. Από το 1954, εργαζόταν στο Θέατρο Αθηνών και από το επόμενο έτος, στο Εθνικό Λαϊκό Θέατρο.
Προσωπική ζωή και θάνατος
ΕπεξεργασίαΝυμφεύτηκε σε ηλικία 25 ετών την, επίσης ηθοποιό, Άννα Λώρη, αλλά σύντομα χώρισαν.
Την περίοδο της Κατοχής παντρεύεται την Νένα Βρακοτσώλη, με την οποία είχε δεσμό πριν τον πόλεμο. Η γυναίκα του έμεινε έγκυος, αλλά οκτώ μηνών αποβάλλει και χάνει τα δίδυμά της.[4][5]
Το 1954, μετά από μία θεατρική πρεμιέρα, γνώρισε την τρίτη σύζυγό του, Λίντα Άλμα.
Η συνεχής καταπόνηση του οργανισμού του του δημιούργησε με τον καιρό προβλήματα και η υγεία του εξασθένησε. Αρνήθηκε να ακολουθήσει αυστηρό πρόγραμμα θεραπείας, όντας καπνιστής. Έτσι, λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της τελευταίας ταινίας όπου πρωταγωνίστησε με τίτλο Ταξίδι στα Κύθηρα, απεβίωσε στις 2 Σεπτεμβρίου 1984, σε ηλικία 76 ετών, λόγω καρκίνου του πνεύμονα. Μέχρι το τέλος της ζωής του ήταν μέλος του ΚΚΕ. Κηδεύτηκε στο Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών.
Φιλμογραφία
Επεξεργασία| Έτος | Τίτλος | Ρόλος |
|---|---|---|
| 1929 | Το λάβαρο του '21 | Δήμος |
| 1931 | Έτσι κανείς σαν αγαπήσει | βιολιστής |
| 1932 | Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας | Λιάκος [6] |
| 1946 | Πρόσωπα λησμονημένα | Νίκος Μακρίδης (φωνή) |
| Καταδρομή στο Αιγαίον | κυβερνήτης Γιάννης Ραΐδης | |
| 1948 | Οι Γερμανοί ξανάρχονται | Γερμανός στρατιώτης |
| Μαρίνος Κοντάρας | Μαρίνος Κοντάρας | |
| 1952 | Η φλόγα της ελευθερίας | αφηγητής (φωνή) |
| 1953 | Εύα | Αλέκος |
| 1954 | Ο δρόμος με τις ακακίες | Χρήστος Βρανάς |
| Μαγική πόλις | αφηγητής (φωνή) | |
| 1961 | Αντιγόνη | Κρέων |
| Συνοικία το όνειρο | Νεκροφόρας | |
| Φλογέρα και αίμα | Στάθης Βλαχοπανάγος | |
| 1962 | Ηλέκτρα | παιδαγωγός |
| Θρίαμβος | Μπουρνόκος | |
| 1963 | Ένας ντελικανής | Ποντικάκης / Παν |
| Αδελφός Άννα | πατήρ Βασίλειος | |
| Τα κόκκινα φανάρια | καπεταν-Νικόλας Μαρούκης | |
| Αθώα ή ένοχη; | Αλέκος | |
| 1964 | Το παραμύθι ενός ζωγράφου | αφηγητής (φωνή) |
| Προδοσία [7] | καθηγητής Βίκτωρ Καστριώτης | |
| Διωγμός | παπάς | |
| Ενωμένοι στη ζωή και στο θάνατο | καπετάν Στράτος | |
| Οι επικίνδυνοι | εισαγγελέας | |
| 1965 | Το μπλόκο | Ηλίας |
| Ο μετανάστης | αφηγητής (φωνή) | |
| Ιστορία μιας ζωής | Μικές Παπαδήμας | |
| Το χώμα βάφτηκε κόκκινο | γερο-Χορμόβας [8] | |
| Σπαραγμός | Δημήτρης Νταλίκης | |
| Ο επαναστάτης | κύριος Σκουζάς | |
| Η έξοδος του Μεσολογγίου | Νότης Μπότσαρης | |
| 1966 | Κατηγορώ τους ανθρώπους | Ελευθέριος Δημητρόπουλος |
| Δάκρυα για την Ηλέκτρα | Τάσος Πετρίδης | |
| Τώρα που φεύγω απ' τη ζωή | εισαγγελέας Βαρέντης | |
| Σκλάβοι της μοίρας | Δεληπέτρου | |
| Μαζί σου για πάντα [9] | Σωτήρης | |
| Έχω δικαίωμα να σ' αγαπώ! | θείος Νικήτα | |
| Έρωτας στην καυτή άμμο | καπεταν-Νικόλας | |
| Ο κατατρεγμένος | Λάμπρος Σαρίογλου | |
| Αιχμάλωτοι του πεπρωμένου | καπετάν Χρήστος, παππούς Ξανθούλας | |
| Αχάριστη | Ζάχος Σταρόγιαννης | |
| 1967 | Κοντσέρτο για πολυβόλα [9] | υποστράτηγος Καραγιαννόπουλος (Δαρείος) |
| Τι κι αν γεννήθηκα φτωχός | Ραζής | |
| Ο Λαμπίρης εναντίον των παρανόμων | στρατηγός | |
| 1968 | Μια μέρα, ο πατέρας μου... | αρχηγός |
| Το κανόνι και τ' αηδόνι | φίλος Τριανταφύλλου | |
| Η λεωφόρος του μίσους[10] | εισαγγελέας Λεγάτος | |
| Τόσα όνειρα στους δρόμους | Αρών | |
| Θα κάνω πέτρα την καρδιά μου | κυρ-Παντελής | |
| Η καρδιά ενός αλήτη | Μάνος Σαρρής | |
| Ξεριζωμένη γενιά | Μάνθος | |
| Κατηγορουμένη, απολογήσου | πρόεδρος δικαστηρίου | |
| Τζέιν Έιρ | Έντουαρντ Ρότσεστερ | |
| Η λυγερή | Κωσταντής Ματρώζος | |
| Ας με κρίνουν οι γυναίκες | Άγγελος Μπαρτής | |
| 1969 | Κυνηγημένη προσφυγοπούλα | Αργύρης Αναγνώστου |
| Ο πρόσφυγας | Θανάσης Νταούτης | |
| Κακός, ψυχρός και ανάποδος | Αλέκος Βαλίρης | |
| Η σφραγίδα του Θεού | καπετάν Γιάννης | |
| Η λεωφόρος της προδοσίας | στρατηγός Γερακάρης | |
| Κουρέλι της ζωής | Γιάννης Ρωμάνης [11] | |
| Η θυσία μιας γυναίκας | Στράτος | |
| Η ώρα της αλήθειας | Στάθης Μαρόγλου | |
| Για την τιμή και τον έρωτα | Παύλος | |
| Φίλησέ με πριν φύγεις για πάντα | Σταύρος Καραπάνος | |
| 1970 | Ορατότης μηδέν [12] | Χορστ Ρίχτερ |
| Αυτοί που μίλησαν με το θάνατο | Λυκούργος Βενέτης | |
| Η ζούγκλα των πόλεων | Λυσίας Σέκερης | |
| Το τελευταίο φιλί | πατέρας | |
| Ώρες αγάπης, ώρες πολέμου | Γιάννης | |
| Κατηγορώ τους δυνατούς | Λάμπρος Κονταρίνης | |
| Εσένα μόνο αγαπώ | Βύρων Δέρκος | |
| 1971 | Κατάχρησις εξουσίας | Κανέλλος Βασιλόπουλος |
| 1972 | Με φόβο και πάθος | Αλέξανδρος Βιάσκος |
| Η Αλίκη δικτάτωρ | Ελευθέριος | |
| Αντάρτες των πόλεων | πατέρας Φώτη | |
| Χωρίς συνείδηση | Κώστας Δελλής | |
| 1973 | Οι προστάτες | Πέτρος Ράλλης |
| Δον Κιχότης | Δον Κιχότης | |
| 1974 | Η φόνισσα | αφηγητής (φωνή) |
| Η δίκη των δικαστών | Θεόδωρος Κολοκοτρώνης | |
| 1978 | Κραυγή γυναικών | Κρέων |
| O ήλιος του θανάτου | παπα-Γιάννης | |
| 1980 | Eλευθέριος Bενιζέλος: 1910-1927 | Πέτρος |
| Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο | αφηγητής (φωνή) | |
| 1984 | Ταξίδι στα Κύθηρα | Σπύρος |
| Τα χρόνια της θύελλας | γέρος |
Θεατρικές Παραστάσεις
ΕπεξεργασίαΌλες οι πληροφορίες προέρχονται από το έντυπο πρόγραμμα της κάθε παράστασης ή/και από σχετικά δελτία τύπου.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. xx0163480. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ BiblioNet. 2565. Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2020.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Δημήτρη Καραγκούνη, Δημήτρη Μανίκα, Η Ιστορία του Αθηναϊκού, 1917-1988, 70 χρόνια, Αθήνα 1987, σελ. 22 και 23
- ↑ «"Ε, μωρέ Μάνο Κατράκη…σαν τον Αη-Γιώργη τον καβαλάρη μοιάζεις”». Cosmopoliti.com - Χριστίνα Πολίτη. 18 Αυγούστου 2016. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ mixanitouxronou.gr (16 Δεκεμβρίου 2015). «Ο Μάνος Κατράκης παντρεύτηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής και η γυναίκα του έχασε τα δίδυμα στο όγδοο μήνα. Πούλαγε τα ρούχα του για να ζήσει. Η ψαραγορά, ο τζόγος, η συντροφιά με τον θάνατο». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ Αργύρης, Τσιάπος. Οι πρώτες ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου. Σέρρες: Α. Τσιάπος. σελ. 329–344. ISBN 978-960-93-7608-2.
- ↑ Σολδάτος, Γιάννης (1991). Ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου, τομ. Β. Αθήνα: Αιγόκερως. σελ. 100.
- ↑ Μαυροειδής, Γεώργιος (2022). Αναπαραστάσεις της Κοινωνικής Ληστείας στον Μεταπολεμικό Ελληνικό Κινηματογράφο (1950-1980). Αθήνα: ΕΑΠ. σελ. 33.
- ↑ 9,0 9,1 Σολδάτος, Γιάννης (1991). Ιστορία του Ελληνικού Κινηματογράφου, τομ. Β. Αθήνα: Αιγόκερως. σελ. 101.
- ↑ «Η λεωφόρος του μίσους». tainiothiki.gr. Ταινιοθήκη της Ελλάδος. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2024.
- ↑ Εξάρχου, Καλλιόπη (2021). Δωσίλογοι και μαυραγορίτες στον ελληνικό κινηματογράφο από τη δεκαετία του 1940 έως και τη δεκαετία του 1970. Αθήνα: ΕΑΠ. σελ. 64.
- ↑ Chrysagis, Evangelos· Karampampas, Panas. Collaborative Intimacies in Music and Dance. online: Berghahn Books. σελ. 193. ISBN 9781785334542.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Μάνος Κατράκης. Στη ζωή, τη σκηνή και την οθόνη. (Βασίλης Γ. Μαρτσάκης, Μαρία Στ. Καραγεώργου, Αικατερίνη Δεμέστιχα) Εκδόσεις: Σύγχρονη Εποχή, 2004
- Έξαρχος, Θόδωρος (1996). ΕΛΛΗΝΕΣ ΗΘΟΠΟΙΟΙ - «ΑΝΑΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΡΙΖΕΣ» (ΔΙΤΟΜΟ Β1-Β2) ΕΤΟΣ ΓΕΝΝΗΣΗΣ ΑΠΟ 1900 ΜΕΧΡΙ 1925. ΔΩΔΩΝΗ. σελ. 582. ISBN 9789602488133.
