Μάνος Κατράκης
| Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. |
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Μάνος Κατράκης (Καστέλι Κισσάμου, 14 Αυγούστου 1908 – 2 Σεπτεμβρίου 1984) ήταν Έλληνας ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου.
| Μάνος Κατράκης | |
|---|---|
 | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Μάνος Κατράκης (Ελληνικά) |
| Γέννηση | 14ιουλ. / 27 Αυγούστου 1908γρηγ. Κίσσαμος |
| Θάνατος | 2 Σεπτεμβρίου 1984 Αθήνα |
| Αιτία θανάτου | καρκίνος |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Τόπος ταφής | Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών |
| Εθνικότητα | Έλληνες |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ηθοποιός θεάτρου (από 1927) ηθοποιός ταινιών (1928–1984) ποιητής σκιτσογράφος ποδοσφαιριστής (1923–1926) σκηνοθέτης διασκευαστής |
| Εργοδότης | Θεατρικό Σπουδαστήρι Βασίλη Ρώτα[1] |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Άννα Λώρη (1933–1935) Λίντα Άλμα (1954–1984) |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Golden Gate Award (1961) Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης (1961) |
Πρώιμα χρόνιαΕπεξεργασία
Ήταν το μικρότερο από τα πέντε παιδιά του εμπόρου Χαράλαμπου Κατράκη και της Ειρήνης. Πριν συμπληρώσει τα 10 του χρόνια η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα καθώς οι δουλειές του πατέρα δεν πήγαιναν και τόσο καλά και θεώρησαν πως η πρωτεύουσα θα προσέφερε περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες από τη Μεγαλόνησο. Κάποια στιγμή σε νεαρή ηλικία αναγκάζεται να γίνει ο προστάτης της οικογένειας, καθώς ο πατέρας του λείπει πια συνεχώς και ο μεγαλύτερος αδελφός του Γιάννης κατοικεί στην Αμερική.
Ο Κατράκης στα νεανικά του χρόνια έπαιξε ποδόσφαιρο και αγωνιζόταν στην θέση του σέντερ Μπακ.[2] Έπαιζε αρχικά στην ανεξάρτητη ομάδα του «Κεραυνού Πολυγώνου» και το 1925 μεταπήδησε στον Αθηναϊκό.[2] Με τον Αθηναϊκό αγωνίστηκε στα πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ.Α το 1924-25 όπου τερμάτισε τρίτος στον όμιλο του και την περίοδο 1925-26 όπου τερμάτισε έκτος.[2]
ΚαριέραΕπεξεργασία
Ο Κατράκης εφανίστηκε για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή στην Αθήνα το 1927. Ο σκηνοθέτης Κώστας Λελούδας ενθουσιάστηκε από τη δυναμικότητά του. Έναν χρόνο μετά έπαιξε στην πρώτη ελληνική βουβή ταινία με τίτλο Το λάβαρο του '21 (1928). Παράλληλα συμμετείχε σε θεατρικές παραστάσεις τοπικών θιάσων, μεταξύ των οποίων ο Θίασος Νέων του Ανδρέα Παντόπουλου και ο θιάσος της Μαρίκας Κοτοπούλη. Το 1931 μπήκε στο Εθνικό Θέατρο.
Τη δεκαετία του 1930 γνωρίστηκε με τον μαέστρο Δημήτρη Μητρόπουλο και έγιναν φίλοι. Από το 1933 έπαιξε κατά σειρά με τους θιάσους Λουδοβίκου Λούη, Μήτσου Μυράτ, Βασίλη Αργυρόπουλου και Μαρίκας Κοτοπούλη μέχρι το 1935, όταν επαναπροσλήφθηκε από το Εθνικό θέατρο.
Πόλεμος-Κατοχή-Αντίσταση-ΕξορίαΕπεξεργασία
Ο Κατράκης συμμετείχε στο μέτωπο και νυμφεύτηκε δεύτερη φορά αλλά ξαναχώρισε. Επίσης, έχασε τα δίδυμα παιδιά του. Το 1943, όταν ανέλαβε Πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών συνέβαλε στην ίδρυση του Κρατικού θεάτρου Θεσσαλονίκης.
Ο Κατράκης εντάχθηκε στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της Κατοχής, και πολέμησε στην Εθνική Αντίσταση. Η πεισματική άρνησή του να υπογράψει "δήλωση μετανοίας και αποκήρυξης των κομμουνιστικών ιδεών" οδήγησε σε διώξεις, βασανιστήρια και εξορία στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη για σχεδόν επτά χρόνια. Η φιλία του και η κοινή πορεία με συναγωνιστές του, όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Τζαβαλάς Καρούσος και ο Γιάννης Χοντζέας, τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει τις δραματικές αυτές στιγμές. Ταυτόχρονα εμψύχωνε σύντροφους του στη Μακρόνησο και στον Άη Στράτη.
Όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1950 επιστρέφει στην Αθήνα οριστικά, το μετεμφυλιακό κλίμα είναι βαρύ. Αναγκάζεται να εργαστεί ευκαιριακά (στο ραδιόφωνο στην αρχή) αλλά σιγά-σιγά έπαιρνε μικρούς ή μεγαλύτερους ρόλους στο θέατρο και στον κινηματογράφο.
Επαγγελματική καταξίωσηΕπεξεργασία
Το 1951-1952 διοργανώνει «ποιητικές απογευματινές» στο θέατρο Μουσούρη. Το 1952 πρωταγωνίστηε στον «Προμηθέα» του Αισχύλου με τον Θυμελικό θίασο του Καρζή σε Δελφούς και Αθήνα, όπου μετά την παράσταση δέχεται την έκφραση συγχαρητηρίων από τους Βασιλείς. Ακολούθως πρωταγωνίστησε στον θίασο της Κοτοπούλη και το 1953 οργάνωσε δικό του θίασο. Από το 1954, εργάζεται στο Θεάτρο Αθηνών κι από το επόμενο έτος, στο Εθνικό Λαϊκό Θέατρο.
Προσωπική ζωήΕπεξεργασία
Νυμφεύτηκε σε ηλικία 25 ετών την, επίσης ηθοποιό, Άννα Λώρη, αλλά σύντομα χώρισαν.
Την περίοδο της κατοχής παντρεύεται την Νένα Βρακοτσώλη, με την οποία είχε δεσμό πριν τον πόλεμο. Η γυναίκα του έμεινε έγκυος, αλλά οκτώ μηνών κάνει αποβολη και χάνει τα διδυμά της. [3] [4]
Το 1954, μετά από μία θεατρική πρεμιέρα, γνώρισε την τρίτη σύζυγό του, Λίντα Άλμα.
ΘάνατοςΕπεξεργασία
Η συνεχής καταπόνηση του οργανισμού του του δημιούργησε με τον καιρό προβλήματα και η υγεία του εξασθένησε. Αρνήθηκε να ακολουθήσει αυστηρό πρόγραμμα θεραπείας, όντας καπνιστής. Έτσι, λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της τελευταίας ταινίας όπου πρωταγωνίστησε με τίτλο Ταξίδι στα Κύθηρα, απεβίωσε στις 2 Σεπτεμβρίου του 1984, σε ηλικία 76 ετών, λόγω καρκίνου του πνεύμονα. Μέχρι το τέλος της ζωής του ήταν μέλος του ΚΚΕ. Κηδεύτηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.
ΦιλμογραφίαΕπεξεργασία
Κινηματογραφικές ταινίεςΕπεξεργασία
Τηλεοπτικό θέατροΕπεξεργασία
| Έτος | Τίτλος | Εκπομπή | Κανάλι |
| 1975 | Ορφέας στον Άδη - Ο φυγάς, του Τένεσι Ουίλιαμς
Χριστουγεννιάτικα κάλαντα, του Τσαρλς Ντίκενς |
στα πλαίσια της εκπομπής «Μεγάλο τηλεοπτικό θέαμα» | ΥΕΝΕΔ |
| 1981 | Οιδίπους τύραννος, του Σοφοκλή | στα πλαίσια της εκπομπής «Το θέατρο της Δευτέρας» | ΕΡΤ |
Τηλεοπτικές σειρέςΕπεξεργασία
| Έτος | Τίτλος | Κανάλι |
| 1973 | Αστυνομικές ιστορίες | ΥΕΝΕΔ |
| 1974 | Οι δίκαιοι | ΥΕΝΕΔ |
| 1977 | Υποψίες : εφιάλτης | ΕΡΤ |
| 1979 | Η μεγάλη παρέλαση | ΕΡΤ |
| 1981 | Λούμπεν | ΥΕΝΕΔ |
| 1983 | Κοχλίας : ασκητική | ΕΡΤ |
Θεατρικές παραστάσειςΕπεξεργασία
| Έτος | Τίτλος |
| 1928 | Η λύρα του γερο-Νικόλα |
| 1929 | Οι άθλιοι |
| 1930 | Στέλλα Βιολάντη |
| 1932 | Βασιλιάς Ληρ |
| 1934 | Αγαμέμνονας |
| 1935 | Βαβυλωνία |
| 1936 | Ο επιθεωρητής |
| 1953 | Η πιστή σύζυγος
Προμηθέας Δεσμώτης |
| 1954 | Ευγενία Γκραντέ |
| 1955 | Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας |
| 1960 | Η Αντιγόνη της Κατοχής |
| 1962 | Ο Χριστός ξανασταυρώνεται |
| 1964 | Ο καπετάν Μιχάλης |
| 1966 | Αυτό το ζώο το παράξενο |
| 1971 | Βασίλισσα Αμαλία |
| 1974 | Οιδίπους τύραννος
Προμηθέας Δεσμώτης |
| 1978 | Οι τελευταίοι
Ο μονοσάνδαλος |
| 1979 | Συντροφιά με τον Μπρεχτ |
| 1984 | Προμηθέας |
Συμπληρωματικός πίνακας θεατρικών παραστάσεων στις οποίες συμμετείχε ο Μ. Κατράκης
Όλες οι πληροφορίες προέρχονται από το έντυπο πρόγραμμα της κάθε παράστασης ή/και από σχετικά δελτία τύπου.
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ BiblioNet. 2565. Ανακτήθηκε στις 28 Νοεμβρίου 2020.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Δημήτρη Καραγκούνη, Δημήτρη Μανίκα, Η Ιστορία του Αθηναϊκού, 1917-1988, 70 χρόνια, Αθήνα 1987, σελ. 22 και 23
- ↑ «"Ε, μωρέ Μάνο Κατράκη…σαν τον Αη-Γιώργη τον καβαλάρη μοιάζεις”». Cosmopoliti.com - Χριστίνα Πολίτη. 18 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2022.
- ↑ mixanitouxronou.gr (16 Δεκεμβρίου 2015). «Ο Μάνος Κατράκης παντρεύτηκε κατά τη διάρκεια της Κατοχής και η γυναίκα του έχασε τα δίδυμα στο όγδοο μήνα. Πούλαγε τα ρούχα του για να ζήσει. Η ψαραγορά, ο τζόγος, η συντροφιά με τον θάνατο». ΜΗΧΑΝΗ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ. Ανακτήθηκε στις 6 Φεβρουαρίου 2022.
ΠηγέςΕπεξεργασία
- Μάνος Κατράκης - retroDB
- Θόδωρος Έξαρχος: "Έλληνες ηθοποιοί - Αναζητώντας τις ρίζες", Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών
- www.90lepta.com
- Who's who
ΒιβλιογραφίαΕπεξεργασία
- Μάνος Κατράκης. Στη ζωή, τη σκηνή και την οθόνη. (Βασίλης Γ. Μαρτσάκης, Μαρία Στ. Καραγεώργου, Αικατερίνη Δεμέστιχα) Εκδόσεις: Σύγχρονη Εποχή, 2004
Εξωτερικοί σύνδεσμοιΕπεξεργασία
- Μάνος Κατράκης στο IMDb
Μάνος Κατράκης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)
