Μάνος Κατράκης

Ο Μάνος Κατράκης (Καστέλι Κισσάμου, 14 Αυγούστου 1908 – 2 Σεπτεμβρίου 1984) ήταν Έλληνας ηθοποιός του θεάτρου και του κινηματογράφου.

Μάνος Κατράκης
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	14  Αυγούστου 1908 Κίσαμος
Θάνατος	2  Σεπτεμβρίου 1984 Αθήνα
Αιτία θανάτου	καρκίνος
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Πρώτο Νεκροταφείο Αθηνών
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Νέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	ηθοποιός θεάτρου (από 1927) ηθοποιός ταινιών (1928–1984) ποιητής σκιτσογράφος ποδοσφαιριστής (1923–1926) σκηνοθέτης διασκευαστής
Οικογένεια
Σύζυγος	Άννα Λώρη (1933–1935) Λίντα Άλμα

Πίνακας περιεχομένων

Πρώιμα χρόνια

Ήταν το μικρότερο από τα πέντε παιδιά του εμπόρου Χαράλαμπου Κατράκη και της Ειρήνης. Πριν συμπληρώσει τα 10 του χρόνια η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα καθώς οι δουλειές του πατέρα δεν πήγαιναν και τόσο καλά και θεώρησαν πως η πρωτεύουσα θα προσέφερε περισσότερες επαγγελματικές ευκαιρίες από τη Μεγαλόνησο. Κάποια στιγμή σε νεαρή ηλικία αναγκάζεται να γίνει ο προστάτης της οικογένειας, καθώς ο πατέρας του λείπει πια συνεχώς και ο μεγαλύτερος αδελφός του Γιάννης κατοικεί στην Αμερική.

Ο Κατράκης στα νεανικά του χρόνια έπαιξε ποδόσφαιρο και αγωνιζόταν στην θέση του σέντερ Μπακ. Έπαιζε αρχικά στην ανεξάρτητη ομάδα του «Κεραυνού Πολυγώνου» και το 1925 μεταπήδησε στον Αθηναϊκό. Με τον Αθηναϊκό αγωνίστηκε στα πρωταθλήματα της Ε.Π.Σ.Α το 1924-25 όπου τερμάτισε τρίτος στον όμιλο του και την περίοδο 1925-26 όπου τερμάτισε έκτος.

Καριέρα

Ο Κατράκης εφανίστηκε για πρώτη φορά σε θεατρική σκηνή στην Αθήνα το 1927. Ο σκηνοθέτης Κώστας Λελούδας ενθουσιάστηκε από τη δυναμικότητά του. Έναν χρόνο μετά έπαιξε στην πρώτη ελληνική βουβή ταινία με τίτλο Το λάβαρο του '21 (1928). Παράλληλα συμμετείχε σε θεατρικές παραστάσεις τοπικών θιάσων, μεταξύ των οποίων ο Θίασος Νέων του Ανδρέα Παντόπουλου και ο θιάσος της Μαρίκας Κοτοπούλη. Το 1931 μπήκε στο Εθνικό Θέατρο.

Τη δεκαετία του 1930 γνωρίστηκε με τον μαέστρο Δημήτρη Μητρόπουλο και έγιναν φίλοι. Από το 1933 έπαιξε κατά σειρά με τους θιάσους Λουδοβίκου Λούη, Μήτσου Μυράτ, Βασίλη Αργυρόπουλου και Μαρίκας Κοτοπούλη μέχρι το 1935, όταν επαναπροσλήφθηκε από το Εθνικό θέατρο.

Πόλεμος-Κατοχή-Αντίσταση-Εξορία

Ο Κατράκης συμμετείχε στο μέτωπο και νυμφεύτηκε δεύτερη φορά αλλά ξαναχώρισε. Επίσης, έχασε τα δίδυμα παιδιά του. Το 1943, όταν ανέλαβε Πρόεδρος του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών συνέβαλε στην ίδρυση του Κρατικού θεάτρου Θεσσαλονίκης.

Ο Κατράκης εντάχθηκε στο ΕΑΜ και στο ΚΚΕ κατά τη διάρκεια της Κατοχής, και πολέμησε στην Εθνική Αντίσταση. Η πεισματική άρνησή του να υπογράψει "δήλωση μετανοίας και αποκήρυξης των κομμουνιστικών ιδεών" οδήγησε σε διώξεις, βασανιστήρια και εξορία στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη για σχεδόν επτά χρόνια. Η φιλία του και η κοινή πορεία με συναγωνιστές του, όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Τζαβαλάς Καρούσος και ο Γιάννης Χοντζέας, τον βοήθησαν να αντιμετωπίσει τις δραματικές αυτές στιγμές. Ταυτόχρονα εμψύχωνε σύντροφους του στη Μακρόνησο και στον Άη Στράτη.

Όταν στις αρχές της δεκαετίας του 1950 επιστρέφει στην Αθήνα οριστικά, το μετεμφυλιακό κλίμα είναι βαρύ. Αναγκάζεται να εργαστεί ευκαιριακά (στο ραδιόφωνο στην αρχή) αλλά σιγά-σιγά έπαιρνε μικρούς ή μεγαλύτερους ρόλους στο θέατρο και στον κινηματογράφο.

Επαγγελματική καταξίωση

Το 1951-1952 διοργανώνει «ποιητικές απογευματινές» στο θέατρο Μουσούρη. Το 1952 πρωταγωνίστησε στον «Προμηθέα» του Αισχύλου με τον Θυμελικό θίασο του Καρζή σε Δελφούς και Αθήνα, όπου μετά την παράσταση δέχεται την έκφραση συγχαρητηρίων από τους Βασιλείς. Ακολούθως πρωταγωνίστησε στον θίασο της Κοτοπούλη και το 1953 οργάνωσε δικό του θίασο. Από το 1954 εργατόταν στο Θεάτρου Αθηνών και από το επόμενο έτος το Εθνικό Λαϊκό Θέατρο.

Προσωπική ζωή

Νυμφεύτηκε σε ηλικία 25 ετών την, επίσης ηθοποιό, Άννα Λώρη, αλλά σύντομα χώρισαν.

Το 1954, μετά από μία θεατρική πρεμιέρα, γνώρισε την τρίτη σύζυγό του, Λίντα Άλμα.

Θάνατος

Η συνεχής καταπόνηση του οργανισμού του του δημιούργησε με τον καιρό προβλήματα και η υγεία του εξασθένησε. Αρνήθηκε να ακολουθήσει αυστηρό πρόγραμμα θεραπείας, όντας καπνιστής. Έτσι, λίγο μετά την ολοκλήρωση των γυρισμάτων της τελευταίας ταινίας όπου πρωταγωνίστησε με τίτλο Ταξίδι στα Κύθηρα, απεβίωσε στις 2 Σεπτεμβρίου του 1984, σε ηλικία 76 ετών, λόγω καρκίνου του πνεύμονα. Μέχρι το τέλος της ζωής του ήταν μέλος του ΚΚΕ. Κηδεύτηκε στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Φιλμογραφία

Κινηματογραφικές ταινίες

1929	Το λάβαρο του '21
1931	Έτσι κανείς, σαν αγαπήσει
1932	Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας
1946	Καταδρομή στο Αιγαίο
1948	Μαρίνος Κονταράς
1953	Εύα
1954	Μαγική πόλις
1956	Ο δρόμος με τις ακακίες
1961	Αντιγόνη Φλογέρα και αίμα Συνοικία το όνειρο
1962	Ηλέκτρα Θρίαμβος
1963	Αθώα ή ένοχη Ένας ντελικανής Τα κόκκινα φανάρια Ο αδελφός της Άννας
1964	Διωγμός Προδοσία Οι επικίνδυνοι Ενωμένοι στη ζωή και στο θάνατο
1965	Το μπλόκο Σπαραγμός Ο επαναστάτης Ιστορία μιας ζωής Το χώμα βάφτηκε κόκκινο Η έξοδος του Μεσολογγίου
1966	Αχάριστη Ο κατατρεγμένος Σκλάβοι της μοίρας Μαζί σου για πάντα Η Ελλάς χωρίς ερείπια Δάκρυα για την Ηλέκτρα Έρωτας στην καυτή άμμο Έχω δικαίωμα να σ' αγαπώ Κατηγορώ τους ανθρώπους Τώρα που φεύγω απ' τη ζωή Αιχμάλωτοι του πεπρωμένου
1967	Ο δραπέτης Κοντσέρτο για πολυβόλα Τι κι αν γεννήθηκα φτωχός Ο Λαμπίρης εναντίον παρανόμων
1968	Η λυγερή Τζέην Έυρ Ξεριζωμένη γενιά Η καρδιά ενός αλήτη Το κανόνι και τ' αηδόνι Μια μέρα ο πατέρας μου Η λεωφόρους του μίσους Ας με κρίνουν οι γυναίκες Τόσα όνειρα στους δρόμους Κατηγορούμενη απολογήσου Θα κάνω πέτρα την καρδιά μου Φίλησέ με πριν φύγης για πάντα
1969	Ο πρόσφυγας Η ώρα της αλήθειας Η σφραγίδα του Θεού Για την τιμή και τον έρωτα Κακός, ψυχρός κι ανάποδος Η λεωφόρος της προδοσίας Κυνηγημένη προσφυγοπούλα Φίλησε με πριν να φύγεις για πάντα Κουρέλι της ζωής
1970	Ορατότης Μηδέν Εσένα μόνο αγαπώ Η ζούγκλα των πόλεων Κατηγορώ τους δυνατούς Ώρες αγάπης ώρες πολέμου Αυτοί που μίλησαν με τον θάνατο
1971	Κατάχρησις εξουσίας Η λεωφόρος του μίσους
1972	Χωρίς συνείδηση Η Αλίκη δικτάτωρ Με φόβον και πάθος Αντάρτες των πόλεων
1973	Οι προστάτες
1974	Η δίκη των δικαστών
1978	Ο εφιάλτης Κραυγή γυναικών Ο ήλιος του θανάτου
1980	Ο άνθρωπος με το γαρίφαλο Ελευθέριος Βενιζέλος: 1910-1927
1984	Ταξίδι στα Κύθηρα Τα χρόνια της θύελλας

Θεατρικές παραστάσεις

1928	Η λύρα του γερο-Νικόλα
1929	Οι άθλιοι
1930	Στέλλα Βιολάντη
1932	Βασιλιάς Ληρ
1934	Αγαμέμνονας
1935	Βαβυλωνία
1936	Ο επιθεωρητής
1953	Η πιστή σύζυγος Προμηθέας Δεσμώτης
1954	Ευγενία Γκραντέ
1955	Ο αγαπητικός της βοσκοπούλας
1956	Το κορίτσι με το κορδελάκι
1960	Η Αντιγόνη της Κατοχής
1961	Ο Πατούχας
1962	Ο Χριστός ξανασταυρώνεται
1964	Ο καπετάν Μιχάλης
1965	Χωριστά τραπέζια
1966	Αυτό το ζώο το παράξενο
1969	Ο χορός του θανάτου
1971	Βασίλισσα Αμαλία
1972	Ο Οθέλος
1974	Οιδίπους τύραννος Μαντώ Μαυρογένους Προμηθέας Δεσμώτης
1977	Φθινοπωρινή ιστορία
1978	Οι τελευταίοι Ο μονοσάνδαλος
1979	Συντροφιά με τον Μπρεχτ
1984	Προμηθέας

Τηλεοπτικό θέατρο

1975	Ορφέας στον Άδη - Ο φυγάς, του Τένεσι Ουίλιαμς Χριστουγεννιάτικα κάλαντα, του Τσαρλς Ντίκενς	στα πλαίσια της εκπομπής «Μεγάλο τηλεοπτικό θέαμα»	ΥΕΝΕΔ
1981	Οιδίπους τύραννος, του Σοφοκλή	στα πλαίσια της εκπομπής «Το θέατρο της Δευτέρας»	ΕΡΤ

Τηλεοπτικές σειρές

1973	Αστυνομικές ιστορίες	ΥΕΝΕΔ
1974	Οι δίκαιοι	ΥΕΝΕΔ
1977	Υποψίες : εφιάλτης	ΕΡΤ
1979	Η μεγάλη παρέλαση	ΕΡΤ
1981	Λούμπεν	ΥΕΝΕΔ
1983	Κοχλίας : ασκητική	ΕΡΤ

Πηγές

• Θόδωρος Έξαρχος: "Έλληνες ηθοποιοί - Αναζητώντας τις ρίζες", Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών
• www.90lepta.com
• Who's who

Βιβλιογραφία

• Μάνος Κατράκης. Στη ζωή, τη σκηνή και την οθόνη. (Βασίλης Γ. Μαρτσάκης, Μαρία Στ. Καραγεώργου, Αικατερίνη Δεμέστιχα) Εκδόσεις: Σύγχρονη Εποχή, 2004

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μάνος Κατράκης στο IMDb
• Μάνος Κατράκης (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)