Τζαβαλάς Καρούσος

Ο Τζαβαλάς Καρούσος (8 Σεπτεμβρίου 1904 - 3 Ιανουαρίου 1969) ήταν Έλληνας ηθοποιός και αγωνιστής της αριστεράς.

Τζαβαλάς Καρούσος
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Τζαβαλάς Καρούσος (Ελληνικά)
Γέννηση	3ιουλ. / 16  Σεπτεμβρίου 1904γρηγ. Λευκάδα
Θάνατος	3  Ιανουαρίου 1969 Παρίσι
Αιτία θανάτου	νόσος
Εθνικότητα	Έλληνες
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Ιδιότητα	ηθοποιός και θεατρικός σκηνοθέτης

Βιογραφία

Γεννήθηκε στη Λευκάδα το 1904, όπου και ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες σπουδές του. Στη συνέχεια φοίτησε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και παράλληλα στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Ωδείου. Από τα μαθητικά του ακόμη χρόνια στη Λευκάδα ήταν μέλος του ΣΕΚΕ και αργότερα στην Αθήνα έγινε μέλος του ΚΚΕ. Στα χρόνια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ και ανέπτυξε αντιστασιακή δράση. Εξορίστηκε το 1948 στη Μακρόνησο και, κατόπιν, στον Αη-Στράτη. Το 1967, κατά τη διάρκεια του πραξικοπήματος των συνταγματαρχών συνελήφθη και στάλθηκε εξορία στη Γυάρο. Αφέθηκε ελεύθερος τρεις μήνες αργότερα, βαριά άρρωστος και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι όπου είχε αντιδικτατορική δράση.

Θέατρο

Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο με τον θίασο Βεάκη - Νέζερ. Με θεατρικές σπουδές στη Γαλλία και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, έπαιξε στο Εθνικό Θέατρο στη χρυσή εποχή του Φώτου Πολίτη, συγκρότησε δικό του θίασο μεταπολεμικά και συμμετείχε σε παραστάσεις του Ελληνικού Λαϊκού Θεάτρου με τον Μάνο Κατράκη.

Στήριξε ιδιαίτερα το νεοελληνικό έργο και πρωταγωνίστησε σε πολλές ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου (Η ζαβολιάρα, Οργή, Αντιγόνη, Η λίμνη των στεναγμών, Άνθρωπος για όλες τις δουλειές, Φαίδρα). Ο ρόλος που τον σημάδεψε ήταν αυτός του Σάιλοκ στον Έμπορο της Βενετίας του Σαίξπηρ, με τον οποίο και τερμάτισε πρόωρα -και βίαια λόγω χούντας- τη θεατρική του καριέρα στο Δημοτικό Θέατρο Πειραιά. Ενσάρκωσε και τον Αλή Πασά στον κινηματογράφο στην ταινία Η Λίμνη των Στεναγμών, στο πλευρό της Ειρήνης Παππά.

Πέθανε στις 3 Δεκέμβρη 1969 στο Παρίσι, όπου και ενταφιάστηκε και μερικά χρόνια αργότερα τα οστά του μεταφέρθηκαν στην Λευκάδα, όπου είναι μέχρι σήμερα. Είχε μια κόρη, την Δέσπω, που είναι συγγραφέας.

Φιλμογραφία

• Δεσποινίς δικηγόρος (1933)
• Η φωνή της καρδιάς (1943)
• Το κορίτσι της γειτονιάς (1954) .... Πέτρος
• Η ζαβολιάρα (1959) .... Κωνσταντής
• Ζάλογγο, το κάστρο της λευτεριάς (1959) .... Φώτος Τζαβέλλας
• Σαρακατσάνισσα (1959)
• Ναυάγια της ζωής (1959)
• Ματωμένο ηλιοβασίλεμα (1959) .... γερο-τσέλιγκας
• Η λίμνη των στεναγμών - Η κυρά Φροσύνη και ο Αλή Πασάς (1959) .... Αλή Πασάς
• Το χαμίνι (1960)
• Ήρθες αργά (1961) .... Πέτρος
• Επικίνδυνη αποστολή (1961) .... Καπετάν Μιχάλης
• Αντιγόνη (1961) .... Τειρεσίας
• Οργή (1962) .... Σάββας
• Φαίδρα (1962)
• Θρίαμβος (1962)
• Όταν η μοίρα κυβερνά (1962)
• Τερέζα (1963) .... Λάμπρος
• Σταυραετοί (1963)
• Κουράστηκα να σ' αποκτήσω (1963)
• Ρημαγμένο σπίτι (1964)
• Τα δάκρυά μου είναι καυτά (1964)
• Άπονη ζωή (1964) .... Ανέστης
• Βάνα (1965)
• Με ιδρώτα και δάκρυα (1965)
• Το λάθος (1965)
• Ρημαγμένο σπίτι (1965)
• Η φωνή μιας αθώας (1965)
• Η έξοδος του Μεσολογγίου (1965)
• Τα δίχτυα της ντροπής (1965) .... Βρασίδας
• Αφήστε με να ζήσω (1965) .... Γεώργιος Βρανάς
• Η παραστρατημένη (1966) .... κύριος Λεμπέσης
• Δεν είμαι ατιμασμένη (1966) .... ο πατέρας της Λιάνας
• Άνθρωπος για όλες τις δουλειές (1966) .... Καπετάν Μανώλης Πασπαράτος, εφοπλιστής
• Η Έξοδος του Μεσολογγίου (1966)
• Οι βοσκοί (1967) .... Βλαχόπουλος
• Κολωνάκι: διαγωγή μηδέν (1967) .... Στέφανος Κωτσομήτρος

Θεατρικές παραστάσεις

χρονική περίοδος	παράσταση	ρόλος	εταιρεία παραγωγής	θέατρο	σκηνοθέτης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1932/1933	Οθέλλος	Λουδοβίκος	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Εθνικό Θέατρο	Φώτος Πολίτης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1932/1933	Ο έμπορος της Βενετίας	Γενάρος	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Εθνικό Θέατρο	Φώτος Πολίτης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1937/1938	Κάντιντα	Αλέξανδρος Μιλλ	Θίασος Κοτοπούλη	Θέατρο Κοτοπούλη	Γιαννούλης Σαραντίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1943/1944	Αρραβωνιάσματα	Λεμπέσης	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Θερινόν Θέατρον	Πέλος Κατσέλης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1944/1945	Ο έμπορος της Βενετίας	Σάιλοκ	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Θερινόν Θέατρον	Πέλος Κατσέλης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1944/1945	Λευτεριά	Μπότσαρης	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Εθνικό Θέατρο
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1944/1945	Η Αρλεζιάνα	Μπαλτάσαρ	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Θερινόν Θέατρον	Πέλος Κατσέλης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1945/1946	Οι μνηστήρες του θρόνου	Γιαρλ Σκούλε	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Εθνικό Θέατρο	Πέλος Κατσέλης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1945/1946	Ο ηλίθιος	Παρθένης Σεμιώνιτς Ραγόζιν	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Εθνικό Θέατρο	Πέλος Κατσέλης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1945/1946	Στο γέρμα του χειμώνα	Γκωντ	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Εθνικό Θέατρο	Σωκράτης Καραντινός
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1945/1946	Καποδίστριας	Μακρυγιάννης	Εθνικό Θέατρο Ελλάδας	Εθνικό Θέατρο	Σωκράτης Καραντινός
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1946/1947	Άγρια χρόνια	Διοικητής φυλακών	Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου Τζαβαλά Καρούσου	Θέατρο Μακέδο	Σωκράτης Καραντινός
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1946/1947	Το παιχνίδι της τρέλλας και της φρονιμάδας	Κυρ Ανδρόνικος	Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου Τζαβαλά Καρούσου	Θέατρο Μακέδο	Σωκράτης Καραντινός
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1947/1948	Τα καραφάκια του κυρ Αριστείδη	Κώστας Καντιάς	Θίασος Βασίλη Αργυρόπουλου	Θέατρο Βασίλη Αργυρόπουλου
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1951/1952	Η απαγωγή της Σμαράγδως	Γιάννης Χατζηφώτης	Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου Τζαβαλά Καρούσου	Θέατρο Ντο Ρε	Τζαβαλάς Καρούσος
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1957/1958	Ο ηλίθιος	Παρθένης Ραγόζιν	Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο Μάνου Κατράκη	Θέατρο Κοτοπούλη	Τάκης Μουζενίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1958/1959	Το κράτος του θεού	Δον Πέντρο ντε Μιουρα	Θίασος Δημήτρη Μυράτ	Θέατρο Διάνα	Δημήτρης Μυράτ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1958/1959	Αρραβωνιάσματα	Λεμπέσης	Θίασος Νίκου Χατζίσκου	Υπαίθριον Θέατρον Νίκου Χατζίσκου	Νίκος Χατζίσκος
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1959/1960	Ο Πατούχας	Σαϊτονικολής	Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο Μάνου Κατράκη	Θέατρο Άλσος
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1959/1960	Μαντώ Μαυρογένους	Θεόδωρος Κολοκοτρώνης	Θίασος Μαίρης Αρώνη Θεατρικές Επιχειρήσεις Βασίλη Μπουρνέλλη	Θέατρο Ακροπόλ	Κωστής Μιχαηλίδης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1960/1961	Νυφοπάζαρο	Τζίμυ Μπρεντ	Θίασος Κατερίνας - Ελεύθερος Καλλιτεχνικός Οργανισμός	Θέατρο Ιντεάλ	Κατερίνα Ανδρεάδη
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1961/1962	Οδύσσεια	Όμηρος	Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο Μάνου Κατράκη	Θέατρο Καλουτά	Μάνος Κατράκης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1963/1964	Το κορίτσι με το κορδελάκι	Γέρο Ζακόνης	Ελληνικό Λαϊκό Θέατρο Μάνου Κατράκη	Θέατρο Άλσος	Μάνος Κατράκης
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1964/1965	Όταν οι Ατρείδες	Αγαμέμνωνας	Θίασος Δημήτρη Μυράτ	Θέατρο Κοτοπούλη	Δημήτρης Μυράτ
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1964/1965	Το σπίτι στο Μόντε Βιντέο	Δρ. Χέρμαν Ναίγκλερ	Εταιρεία Ελληνικού Θεάτρου Τζαβαλά Καρούσου	περιοδεία
Ελληνική Θεατρική Περίοδος 1965/1966	Ο σταυρός και το σπαθί	Νικηφόρος ο Γενικός Λογοθέτης	Θίασος Έλσας Βεργή - Μάνου Κατράκη	περιοδεία	Πέλος Κατσέλης

Περισσότερες πληροφορίες για κάθε παράσταση εμφανίζονται ενεργοποιώντας τον σύνδεσμο που υπάρχει στο όνομα της κάθε παράστασης

Πηγές

• Έλληνες - Ελληνίδες ηθοποιοί
• Θόδωρος Έξαρχος: "Έλληνες Ηθοποιοί - Αναζητώντας τις ρίζες", Βραβείο Ακαδημίας Αθηνών
• www.retrodb,gr
• www.90lepta.com

Βιβλιογραφία

• Δέσπω Καρούσου, Δεν έχει θέατρο απόψε... Χρονικό της ζωής και του έργου του Τζαβαλά Καρούσου,εκδ. Ergo,Αθήνα,2003 *Καρούσος Τζαβαλάς, Γιούρα, η προσωπική εμπειρία ενός εξόριστου Editions Nouvelle Frontiere, Montreal 1972

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Αφιέρωμα από τον "Ριζοσπάστη", 9 Απριλίου 2003.
• Τζ. Καρούσος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)