Πραξικόπημα στο Αφγανιστάν το 1973
Το αφγανικό πραξικόπημα του 1973 έλαβε χώρα στις 17 Ιουλίου 1973 στην Καμπούλ του Αφγανιστάν, όταν οι δυνάμεις του τότε αρχηγού του στρατού, αντιστράτηγου Μοχάμεντ Νταούντ Χαν και του τότε αρχηγού του επιτελείου του στρατού Αμπντούλ Καρίμ Μουσταγκνί, ανέτρεψαν τη μοναρχία με ένα σχετικά αναίμακτο πραξικόπημα. Την εποχή εκείνη ο βασιλιάς Μοχάμεντ Ζαχίρ Σαχ βρισκόταν στο εξωτερικό για χειρουργική επέμβαση στα μάτια του και για θεραπεία από οσφθαλγίες στην Ίσκια της Ιταλίας. Ο Νταούντ Χαν έλαβε βοήθεια από αριστερούς αξιωματικούς του Αφγανικού Στρατού και δημόσιους υπάλληλους από τη συνιστώσα Παρτσάμ του Λαϊκού Δημοκρατικού Κόμματος του Αφγανιστάν, συμπεριλαμβανομένου του συνταγματάρχη της Αφγανικής Πολεμικής Αεροπορίας Αμπντούλ Καντίρ. Οκτώ αξιωματικοί σκοτώθηκαν. Ο βασιλιάς Ζαχίρ Σαχ αποφάσισε να μην προβεί σε αντίποινα και τυπικά παραιτήθηκε στις 24 Αυγούστου, παραμένοντας εξόριστος στην Ιταλία. Η μοναρχία στο Αφγανιστάν η οποία ξεκίνησε από την ίδρυση της Αυτοκρατορίας των Ντουρανί το 1747, έληξε μετά από περισσότερο από δύο αιώνες.[1]
| Αφγανικό πραξικόπημα του 1973 | |
|---|---|
 | |
| Χρονολογία | 17 Ιουλίου 1973 |
| Τόπος | Καμπούλ, Αφγανιστάν |
| Έκβαση | Η απόπειρα πραξικοπήματος ολοκληρώνεται σχετικά αναίμακτα
|
Ιστορικό Επεξεργασία
Ο βασιλιάς κυβερνούσε από το 1933 και ο ξάδελφός του Μοχάμεντ Νταούντ Χαν είχε θητεύσει ως πρωθυπουργός του Αφγανιστάν από το 1953 έως το 1963. Ο Νταούντ Χαν είχε τεταμένες σχέσεις με τον βασιλιά[2] και δεν ήταν μπορούσε να εξασκήσει πολιτική εξουσία μετά το σύνταγμα του 1964, το οποίο εμπόδιζε τα μέλη της βασιλικής οικογένειας.[3] Ορισμένοι θεωρούσαν ότι ο βασιλιάς το έπραξε αυτό σκόπιμα, λόγω των απόψεων του Νταούντ Χαν οι οποίες ήταν υπέρ της δημιουργίας του Παστουνιστάν, τις οποίες έκρινε ως πάρα πολύ ριζοσπαστικές. Ο Νταούντ Χαν εκμεταλλεύτηκε την ευκαιρία κατά τη διάρκεια της αυξανόμενης δυσαρέσκειας της κοινωνίας σχετικά με την αποτυχία των μεταρρυθμίσεων από πέντε διαδοχικές κυβερνήσεις από το σχηματισμό του κοινοβουλευτικού συστήματος της συνταγματικής μοναρχίας το 1964, καθώς και την μη ικανοποιητική ανταπόκριση της κυβέρνησης στον λιμό το 1971-72 που θεωρείται ότι σκότωσε χιλιάδες στο κεντρικό και βορειοδυτικό τμήμα της χώρας, ιδιαίτερα στην επαρχία Γκοούρ.[4]
Συνέπειες Επεξεργασία
Παρά το γεγονός ότι ήταν μέλος της βασιλικής οικογένειας, ο Νταούντ Χαν κατάργησε το βασίλειο και δημιούργησε μια νέα Δημοκρατία, ανακηρύσσοντας τον εαυτό του αρχηγό του κράτους, πρωθυπουργό, υπουργό εξωτερικών και επικεφαλής του στρατού. Το βασιλικό Αργκ (παλάτι) στην Καμπούλ έγινε η επίσημη προεδρική κατοικία.[5] Μέσω ραδιοφωνικής εκπομπής, ονόμασε το πραξικόπημα μια «εθνική και προοδευτική επανάσταση», αποκαλώντας τη διακυβέρνηση του βασιλιά «διεφθαρμένη και βρώμικη» και δεσμεύθηκε να την αντικαταστήσει με «γνήσια δημοκρατία». Υποσχέθηκε να συνεχίσει τη μακροχρόνια πολιτική ουδετερότητας του Αφγανιστάν.[6]
Το πραξικόπημα θεωρούνταν επιτυχημένο στην κοινωνία, η οποία θεωρούσε τον Νταούντ Χαν έναν ισχυρό ηγέτη.[7] Οι σχέσεις του Νταούντ Χαν με τον μαρξισμό και η στήριξη του Παρτσάμ στο στρατιωτικό πραξικόπημα του, οδήγησαν σε υποψίες ότι επρόκειτο για κομμουνιστικό κίνημα. Προκειμένου να αποτρέψει τυχόν αντιπολιτευτικά κινήματα, διαβεβαίωσε τη συνέχιση της θρησκευτικής και πολιτιστικής παράδοσης, όπως καταδεικνύεται από τα δημοκρατικά διατάγματα που εκδόθηκαν τον Ιούλιο του 1973.[8]
Μετά την ανάληψη της εξουσίας, ο Νταούντ Χαν διέλυσε το κοινοβούλιο και το δικαστικό σώμα, εγκαθιδρύοντας άμεση εκτελεστική εξουσία. Μία λογιά τζιργκά (εθνοσυνέλευση), τον Ιανουάριο του 1977, ενέκρινε ένα νέο σύνταγμα το οποίο δημιούργησε ένα προεδρικό μονοκομματικό κράτος με ισχυρές εξουσίες στον αρχηγό του κράτους.[8] Κατά τη διάρκεια της περιόδου που ήταν αρχηγός του κράτους, οι σχέσεις του Νταούντ Χαν με τη Σοβιετική Ένωση, το Πακιστάν και τους κομμουνιστές επιδεινώθηκαν για διάφορους κοινωνικούς και οικονομικούς λόγους. Τελικά ανατράπηκε και σκοτώθηκε κατά τη διάρκεια της εξέγερσης του Σαούρ το 1978.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «Afghanistan - Daoud's Republic, July 1973 - April 1978». countrystudies.us. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2019.
- ↑ Edwards, David (2002). Before Taliban: Genealogies of the Afghan Jihad. Berkeley: University of California Press. σελ. 30. ISBN 978-0520228610.
- ↑ Dil, Shaheen F (June 1977). «The Cabal in Kabul: Great-Power Interaction in Afghanistan». American Political Science Review 71 (2): 468–476. doi:. https://archive.org/details/sim_american-political-science-review_1977-06_71_2/page/468.
- ↑ Jawad, Nassid. «AFGHANISTAN: A Nation of Minorities» (PDF). minorityrights.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2019.
- ↑ Barfield, Thomas (2012). Afghanistan: A Cultural and Political History (Princeton Studies in Muslim Politics). Princeton: Princeton University Press. σελ. 200. ISBN 978-0691154411.
- ↑ «Afghan King Overthrown; A Republic Is Proclaimed». The New York Times. 18 Ιουλίου 1973. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/1973/07/18/archives/afghan-king-overthrown-a-republic-is-proclaimed-afghanistan-king-is.html. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2019.
- ↑ «Afghanistan - DAUD'S REPUBLIC: 1973-78». countrystudies.us. Ανακτήθηκε στις 24 Απριλίου 2019.
- ↑ 8,0 8,1 Kamali, Mohammad Hashim (1985). Law in Afghanistan: A Study of the Constitutions, Matrimonial Law and the Judiciary. Leiden: BRILL. σελ. 51. ISBN 9789004071285.