Βικιπαίδεια

Βέρατρον το λευκόν

Το Βέρατρον το λευκόν, ο Ελλέβορος ο λευκός (Veratrum album), γνωστός και ως ψευδής ελλεβορίνη (false helleborine), Ευρωπαϊκός λευκός ελλέβορος (European white hellebore) ή κατά τους Γεννάδιο και Καββαδά είναι ο λευκός ελλέβορος (white veratrum) του Θεόφραστου και του Διοσκουρίδη· συν. Veratrum lobelianum Bernh.,[1] είναι δηλητηριώδες φαρμακευτικό φυτό[2][3] των Λειριίδων (ή Λιλιίδων) (Liliaceae) (οικογένεια κρίνου) ή Melanthiaceae. Απαντά σε ορεινά μέρη της Ελλάδας, όπου καλείται κοινώς στερόγιαννι. Είναι εγγενές στην Ευρώπη και σε τμήματα της δυτικής Ασίας (δυτική Σιβηρία, την Τουρκία και στον Καύκασο).[4]

Βέρατρον το λευκόν ή
Ελλέβορος ο λευκός
(Veratrum album)
Άνθη Veratrum album.
Άνθη Veratrum album.
Συστηματική ταξινόμηση
Βασίλειο: Φυτά (Plantae)
Συνομοταξία: Αγγειόσπερμα (Angiosperms)
Ομοταξία: Μονοκοτυλήδονα (Monocots)
Τάξη: Λειριώδη (Liliales)
Οικογένεια: .... (Melanthiaceae)
Γένος: Βέρατρον (Veratrum)
Κάρολος Λινναίος (L.)
Είδος: Β. το λευκόν
(V. album)
Διώνυμο
Βέρατρον το λευκόν
(Veratrum album)

Περιγραφή Επεξεργασία

Το φυτό είναι πολυετές (perennial)[Σημ. 1] βότανο, με δυνατό κάθετο ρίζωμα (rhizome),[Σημ. 2] καλυμμένο με θήκες από υπολείμματα παλαιών φύλλων. Οι σωματώδεις, απλοί μίσχοι (stems)[Σημ. 3] έχουν ύψος από 50 έως 175 εκατοστά. Έχει φύλλα χοντρά, πλατιά, προμήκη, ωοειδή ή λογχοειδή, με ισχυρές παράλληλες νευρώσεις, πτυχωτά και χνοώδη στο κάτω μέρος. Τα άνθη φύονται από τις μασχάλες μακρών βρακτίων κατά βότρυς, σχηματίζοντας μια ευρεία επάκρια φόβη μήκους περίπου 50 εκατοστών. Τα άνθη έχουν χρώμα λευκό, πρασινωπό ή κιτρινωπό. Η περίοδος ανθοφορίας είναι από Ιούνιο μέχρι Αύγουστο. Τα άνθη μυρίζουν πολύ έντονα ιδίως αν είναι εκτεθειμένα στον ήλιο. Το περιγόνιο είναι εξωτερικά χνουδωτό, με τμήματα προμήκη, δαντελωτά και είναι μακρότερο από τον ποδίσκο. Έχουν κατά λάθος εκληφθεί για την κίτρινη γεντιανή, Gentiana lutea, η οποία χρησιμοποιείται στα ποτά, με αποτέλεσμα τις δηλητηριάσεις.[5][6][7]

Η ρεσβερατρόλη έχει απομονωθεί από το φυτό.[8][9]

Χρήσεις Επεξεργασία

Η ρίζα του είναι πολύ δηλητηριώδης, με μια παραλυτική επίδραση στο νευρικό σύστημα.[1] Σε δύο περιπτώσεις θανατηφόρας δηλητηρίασης από την κατανάλωση των σπόρων, οι τοξίνες βερατριδίνης (veratridine) και cevadine ήταν παρούσες στο αίμα. Το 1983, οι σκόνες φτερνίσματος, που παράγονταν από το βότανο στη Δυτική Γερμανία, προκάλεσαν σοβαρές δηλητηριάσεις στην Σκανδιναβία.[10]

Ιστορία Επεξεργασία

Το 2014, υπήρξε ο ισχυρισμός ότι ο Μέγας Αλέξανδρος, θα μπορούσε να είχε δηλητηριαστεί με κρασί φτιαγμένο από Veratrum album.[11][12] Προηγουμένως, πιστεύετο ότι η δηλητηρίαση οφειλόταν στο αρσενικό ή (κάποια μυθική πίστη) ότι το νερό του Στύγιου ποταμού, μπορεί να οδήγησε στο θάνατο τον Βασιλιά της Μακεδονίας.

Στην αρχαιότητα, ένα αποτελεσματικό εμετικό με βάση το λευκό ελλέβορο και ένα πικρό οβάλ σπόρο (που ο Hahneman πίστευε ότι ήταν ο σπόρος του Erigeron ή Senecio) αναμείχθηκε από τους ιατρούς της Αντίκυρας,[Σημ. 4] μια πόλη της Φωκίδας στην Ελλάδα.[13]

Εικόνες Επεξεργασία

  •  
    Φύλλα.
  •  
    εκπ. oxysepalum
  •  
    Φύλλα.
  •  
    Φυτό.

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ Πολυετές φυτό (perennial plant) ή απλά πολυετές (perennial) (από το Λατινικό per, που σημαίνει "μέσα" και annus, που σημαίνει "χρόνος"), είναι ένα φυτό που ζει για περισσότερο από δύο χρόνια.[Παρ. Σημ. 1]
  2. ↑ Στη βοτανική και την δενδρολογία, ένα ρίζωμα (από το Αρχαίο Ελληνικό: ῥίζωμα, "μάζα των ριζών", από το ῥιζόω, "αιτία να χτυπήσει η ρίζα") είναι ένα τροποποιημένο υπόγειο στέλεχος του φυτού, που συνήθως βρίσκεται υπογείως, συχνά στέλνοντας ρίζες και βλαστούς από τα μεσογόνατιά του.[Παρ. Σημ. 2][Παρ. Σημ. 3]
  3. ↑ Στη βοτανική ο μίσχος (stem), είναι το στέλεχος που αποδίδει ενιαία ενιαία λουλούδια στην ταξιανθία. Είναι τα κλαδιά ή τα στελέχη που συνδέουν το κάθε λουλούδι σε μια ταξιανθία, που περιέχει περισσότερα από ένα λουλούδι. [Παρ. Σημ. 4]
  4. ↑ Μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα ονομαζόταν «Άσπρα Σπίτια», μια ονομασία που δόθηκε μετά το 1960 σε ένα εντελώς νέο παρακείμενο οικισμό, 3 χλμ. προς τα ανατολικά· στην Φωκίδα, στον κόλπο της Αντίκυρας, στον Κορινθιακό κόλπο· κάποια ερείπια είναι ακόμα ορατά. Στην αρχαιότητα, ήταν πόλη με ιδιαίτερη σημασία. Ταυτίζεται με την Ομηρική Κυπάρισσο, που εμφανίζεται στον κατάλογο των πλοίων, από όπου απέπλευσε ο στόλος Φωκέων για την Αυλίδα και στη συνέχεια στην Τροία. Στους Ρωμαϊκούς χρόνους, υπήρχε ακόμη στην Αντίκυρα ο τάφος των αδελφών Σχεδίου και Επιστρόφου, ναυάρχων του στόλου των Φωκέων. [Παρ. Σημ. 5][Παρ. Σημ. 6]
Παραπομπές σημειώσεων
  1. ↑ The Garden Helper. The Difference Between Annual Plants and Perennial Plants in the Garden. Retrieved on 2008-06-22.
  2. ↑ ῥίζωμα. Liddell, Henry George· Scott, Robert· A Greek–English Lexicon στο Perseus Project
  3. ↑ ῥιζόω
  4. ↑ Hickey, M.; King, C. (2001). The Cambridge Illustrated Glossary of Botanical Terms. Cambridge University Press. 
  5. ↑ Iliad 2, 519
  6. ↑ «Σχεδίος (Μυθολ.)». Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Ιερά οδός 61 - Αθήνα: "ΠΥΡΣΟΣ" Ανώνυμος Εταιρεία Εκδόσεων & Γραφικών Τεχνών. 1933. σελ. 684. 

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 Veratrum album at Plants For A Future
  2. ↑ Felter, Harvey Wickes. (1922) The Eclectic Materia Medica, Pharmacology and Therapeutics.
  3. ↑ Felter, Harvey Wickes; Lloyd, John Uri. (1898) King's American Dispensatory.
  4. ↑ Kew World Checklist of Selected Plant Families
  5. ↑ Zagler, B.; Zelger, A.; Salvatore, C.; Pechlaner, C.; De Giorgi, F.; Wiedermann, C. (2005). «Dietary poisoning with Veratrum album--a report of two cases». Wiener klinische Wochenschrift 117 (3): 106–108. doi:10.1007/s00508-004-0291-x. PMID 15773425. 
  6. ↑ Rauber-Lüthy, C.; Halbsguth, U.; Kupferschmidt, H.; König, N.; Mégevand, C.; Zihlmann, K.; Ceschi, A. (2010). «Low-Dose Exposure to Veratrum album in Children Causes Mild Effects -- A Case Series». Clinical Toxicology 48 (3): 234–237. doi:10.3109/15563650903575243. PMID 20170391. 
  7. ↑ Verovnik F. (1999). «Naključna zastrupitev z belo čmeriko [Accidental Poisoning with White Hellebore]» (στα Slovenian). Zdravniški Vestnik 68 (3): 157–160. 
  8. ↑ Delmas, D. (2006). «Resveratrol as a chemopreventive agent: A promising molecule for fighting cancer». Current Drug Targets 7 (3): 423–442. doi:10.2174/138945006776359331. PMID 16611030. http://hal.archives-ouvertes.fr/docs/00/37/62/82/PDF/Curr_Drug_targ06.pdf. 
  9. ↑ Takaoka, M., 1939. [Resveratrol, a new phenolic compound, from Veratrum grandiflorum] (Title in Japanese). Nippon Kagaku Kaishi 60, 1090-1100.
  10. ↑ Fogh, A.; Kulling, P.; Wickstrom, E. (1983). «Veratrum Alkaloids in Sneezing-Powder a Potential Danger». Clinical Toxicology 20 (2): 175–179. doi:10.3109/15563658308990062. PMID 6887310. https://archive.org/details/sim_clinical-toxicology_1983-04_20_2/page/175. 
  11. ↑ «Was the death of Alexander the Great due to poisoning? Was it Veratrum album?». Clinical Toxicology 52 (1): 72–7. January 2014. doi:10.3109/15563650.2013.870341. PMID 24369045. 
  12. ↑ Bennett-Smith, Meredith (14 January 2014). «Was Alexander The Great Poisoned By Toxic Wine?». The Huffington Post. http://www.huffingtonpost.com/2014/01/13/alexander-the-great-poisoned-toxic-wine_n_4591553.html. Ανακτήθηκε στις 15 January 2014. 
  13. ↑ Hahnemann, S. (1852), «A Medical Historical Dissertation on the Helleborism of the Ancients», The Lesser writings of Samuel Hahnemann, William Radde, σελ. 604, para. 117, http://books.google.co.uk/books?id=YwTZzl_fk74C 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

 
  		Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα Veratrum album (έκδοση 696596466) της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βέρατρον_το_λευκόν&oldid=8991530"