Βικιπαίδεια

Βόρις Α΄ της Βουλγαρίας

Βούλγαρος ηγεμόνας και άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας
(Ανακατεύθυνση από Βόρις Α΄)

Ο Βόρις Α΄, επίσης γνωστός ως Βόρις-Μιχαήλ και Βόγορης (βουλγαρικά: Борис I/Борис-Михаил, ... - 2 Μαΐου 907), ήταν ο ηγεμόνας της Πρώτης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας το 852-889. Την εποχή του βαπτίσματος του το 864, ο Βόρις ονομάστηκε Μιχαήλ από τον νονό του, τον αυτοκράτορα του Βυζαντίου, Μιχαήλ Γ΄. Ο ιστορικός Στήβεν Ράνσιμαν τον χαρακτήρισε ως ένα από τα μεγαλύτερα πρόσωπα στην ιστορία.[3]

Βόρις Α΄
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Свети Борис I Михаил (Βουλγαρικά)
Γέννηση828 (περίπου)
Πλίσκα
Θάνατος2  Μαΐου 907
Μεγάλη Πρεσλάβα
Χώρα πολιτογράφησηςΒουλγαρία
ΘρησκείαΧριστιανισμός
Eορτασμός αγίου2 Μαΐου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμονάρχης
μοναχός[1]
Οικογένεια
ΣύζυγοςΜαρία (σύζυγος του Βόρι Α¨)
ΤέκναΆννα (κόρη του Βόρι Α΄)
Γαβριήλ της Βουλγαρία
Ιακώβ της Βουγαρίας
Ευπραξία της Βουλγαρίας
Βλαδίμηρος της Βουλγαρίας[2]
Συμεών Α΄ της Βουλγαρίας[2]
ΓονείςΠρεσιάνος Α΄ της Βουλγαρίας[2]
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΤσάρος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Παρά τις πολλές στρατιωτικές οπισθοδρομήσεις, η βασιλεία του Βόρις Α΄ επισημάνεται με σημαντικά γεγονότα που διαμόρφωσαν τη βουλγαρική και την ευρωπαϊκή ιστορία. Με τον εκχριστιανισμό της Βουλγαρίας καταργήθηκε η παραδοσιακή κρατική θρησκεία. Ένας ικανός διπλωμάτης, ο Βόρις Α΄, εκμεταλλεύτηκε με επιτυχία τη σύγκρουση μεταξύ του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως και του Πάπα για να εξασφαλίσει μια αυτοκέφαλη βουλγαρική εκκλησία, ασχολούμενος έτσι με τις ανησυχίες της ευγενείας για τη βυζαντινή παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις της Βουλγαρίας.

Όταν το 885 οι μαθητές των Αγίων Κυρίλλου και Μεθόδιου εκδιώχθηκαν από τη Μεγάλη Μοραβία, και ο Βόρις Α΄ τους έδωσε καταφύγιο και τους πάρασχε βοήθεια για την ανάπτυξη του βουλγαρικού αλφαβήτου και της λογοτεχνίας. Αφού παραιτήθηκε το 889, ο μεγαλύτερος γιος του και ο διάδοχός του προσπάθησαν να αποκαταστήσουν την παλιά παγανιστική θρησκεία, αλλά νικήθηκαν από τον Βόρη. Κατά τη διάρκεια του Συμβουλίου του Πρέσλαβ που ακολούθησε το γεγονός, ο βυζαντινός κλήρος αντικαταστάθηκε από Βούλγαρους και η ελληνική γλώσσα αντικαταστάθηκε με αυτό που είναι τώρα γνωστό ως παλαιά εκκλησιαστική σλαβονική, η οποία στη Βουλγαρία καλείται και είναι γνωστή ως παλαιά βουλγαρική γλώσσα, ως επίσημη γλώσσα της Εκκλησίας και του κράτους.

Θεωρείται ως άγιος στην Ορθόδοξη Εκκλησία, ως Πρίγκιπας και Βαπτιστής της Βουλγαρίας, και ως Ίσος προς Αποστόλους, με την ημέρα του εορτασμού του να γίνεται στις 2 Μαΐου.[4]

Ονόματα και τίτλοι Επεξεργασία

 
Σφραγίδα του Βόρης-Μιχαήλ. Κνιάζ, κόπηκε το 852-889.

Μετά την επίσημη πράξη μετατροπής του στον Χριστιανισμό, ο Βόρις υιοθέτησε το χριστιανικό όνομα Μιχαήλ. Ονομάζεται μερικές φορές ως Βόρις-Μιχαήλ στην ιστορική έρευνα.

Η μόνη άμεση απόδειξη του τίτλου του Βόρις είναι οι θυρεοί του και η επιγραφή που βρέθηκε κοντά στην πόλη Μπαλς, στη σύγχρονη Αλβανία, και στη Βάρνα. Εκεί ονομάζεται με τον βυζαντινό τίτλο «Άρχοντας της Βουλγαρίας», ο οποίος συνήθως μεταφράζεται ως «ηγεμόνας» και τον 10-11ο αιώνα και ως «Κνιάζ» (βουλγαρικά: Кнѧзъ).[5] Στις βουλγαρικές πηγές από εκείνη την εποχή ο Βόρις Α΄ ονομάζεται "Κνιάζ" ή "Τσάρος" (βουλγαρικά: Царъ), και κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Βουλγαρικής Αυτοκρατορίας, ως "Τσάρος".[6]

Στη σύγχρονη ιστοριογραφία ο Βόρις ονομάζεται από διαφορετικούς τίτλους. Οι περισσότεροι ιστορικοί δέχονται ότι άλλαξε τον τίτλο του μετά τη μετατροπή του στον Χριστιανισμό. Σύμφωνα με αυτούς, πριν από το βάπτισμα είχε τον τίτλο του Χάνου[7] ή του Κανασουμπίγκι,[8][9] και μετά από το βάπτισμα ως Κνιάζ.[10] Σύμφωνα με μια άλλη θεωρία, ο τίτλος του Κνιάζ χρησιμοποιήθηκε από Βούλγαρους άρχοντες από τη βασιλεία του Ασπαρούχ.[11]

Βασιλεία Επεξεργασία

Κατάσταση στην Κεντρική Ευρώπη στα μέσα του 9ου αιώνα Επεξεργασία

Οι αρχές του 9ου αιώνα σηματοδότησαν την έναρξη μιας έντονης αντιπαλότητας μεταξύ της Ελληνικής Ανατολής και της Λατινικής Δύσης, η οποία τελικά θα οδηγούσε στο σχίσμα μεταξύ της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κωνσταντινούπολη και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στη Ρώμη.

Ήδη από το 781, η αυτοκράτειρα Ειρήνη άρχισε να αναζητά στενότερες σχέσεις με τη δυναστεία των Καρολίνων και τον παπισμό Διαπραγματεύτηκε ένα γάμο μεταξύ του γιου της, του Κωνσταντίνου και της Ροτρούδης, κόρης του Καρλομάγνου από την τρίτη σύζυγό του Χίλντεγκαρντ του Φίντσγκαου. Η Ειρήνη πήγε τόσο μακριά όσο να στείλει έναν υπάλληλο για να διδάξει τα ελληνικά στη φράγκικη πριγκίπισσα. Ωστόσο, η ίδια η Ειρήνη έσπασε τη δέσμευση το 787, ενάντια στις επιθυμίες του γιου της. Όταν τη Δεύτερη Σύνοδος της Νίκαιας του 787 επανέφερε τον σεβασμό των εικόνων υπό την αυτοκράτειρα Ειρήνη, το αποτέλεσμα δεν αναγνωρίστηκε από τον Καρλομάγνο, αφού δεν είχαν προσκληθεί Φράγκοι απεσταλμένοι, παρόλο που ο Καρλομάγνος τότε κυβερνούσε περισσότερες από τρεις επαρχίες της παλιάς ρωμαϊκής αυτοκρατορίας. Ενώ αυτό βελτίωσε τις σχέσεις με τον παπισμό, δεν απέτρεψε την εκδήλωση ενός πολέμου με τους Φράγκους, οι οποίοι κατέλαβαν την Ίστρια και το Μπενεβέντο το 788.

Όταν ο Καρλομάγνος ανακηρύχθηκε αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας από τον Λέοντα Γ΄, ο Πάπας αφαίρεσε αποτελεσματικά τη νομιμότητα της Ειρήνης. Σίγουρα επιθυμούσε να αυξήσει την επιρροή του παπισμού και να τιμήσει τον προστάτη του Καρλομάγνο. Η Ειρήνη, όπως και πολλοί από τους προκατόχους της από τον Ιουστινιανό Α´, ήταν πολύ αδύναμος να προστατεύσει τη Ρώμη και τον κατά πολύ μειωμένο πληθυσμό της και καθώς την πόλη δεν κυβερνούσε κανένας αυτοκράτορας. Έτσι, η υπόθεση του Καρλομάγνου για τον αυτοκρατορικό τίτλο δεν θεωρήθηκε ως σφετερισμός στα μάτια των Φράγκων ή των Ιταλών. Εντούτοις, θεωρήθηκε ως τέτοια στο Βυζάντιο, αλλά οι διαμαρτυρίες της Ειρήνης και του διαδόχου Νικηφόρου Α΄ δεν είχαν μεγάλη επίδραση.

Ο Μοϊμίρ Α΄ κατάφερε να ενώσει μερικούς Σλάβους πρίγκιπες και ίδρυσε τη Μεγάλη Μοραβία το 833. Ο διάδοχός του Ραστισλάβος της Μοραβίας πολέμησε επίσης εναντίον των Γερμανών.[12] Και τα δύο κράτη προσπάθησαν να διατηρήσουν καλές σχέσεις με τη Βουλγαρία λόγω της σημαντικής στρατιωτικής εξουσίας της.

Στρατιωτικές εκστρατείες Επεξεργασία

 
Η Βουλγαρία υπό τη βασιλεία του Βόρη Α΄

Ο Βόρις Α΄ ήταν γιος και διάδοχος του Πρεσιάνος Α΄ της Βουλγαρίας. Το 852 έστειλε απεσταλμένους στην Ανατολική Φραγκία για να επιβεβαιώσει την ειρηνευτική συνθήκη του 845.[13][14] Την εποχή της ενθρόνισής του απειλούσε τους Βυζαντινούς με εισβολή, αλλά οι στρατοί του δεν επιτέθηκαν,[15] και έλαβε μια μικρή περιοχή στη Στράντζα προς τα νοτιοανατολικά.[16] Ωστόσο η ειρηνευτική συνθήκη δεν υπογράφηκε αν και τα δύο κράτη είχαν ανταλλάξει προσωρινές αντιπροσωπείες.[17] Το 854 ο Μοραβίας πρίγκιπας Ραστισλάβος έπεισε τον Βόρη να τον βοηθήσει ενάντια στην Ανατολική Φραγκία. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, ορισμένοι Φράγκοι δωροδόκησαν τον Βούλγαρο μονάρχη για να επιτεθεί στον Λουδοβίκο τον Γερμανό.[18] Η βουλγαροσλαβική εκστρατεία ήταν μια καταστροφή, και ο Λουδοβίκος σημείωσε μεγάλη νίκη και εισέβαλε στη Βουλγαρία.[19] Την ίδια στιγμή οι Κροάτες διεξήγαγαν πόλεμο εναντίον των Βουλγάρων. Και οι δύο λαοί είχαν συνυπάρξει ειρηνικά μέχρι τότε, υποδηλώνοντας ότι οι Κροάτες πληρώθηκαν από τον Λουδοβίκο για να επιτεθούν στη Βουλγαρία και να αποσπάσουν την προσοχή του Βόρη από τη συμμαχία του με τη Μεγάλη Μοραβία.[20] Ο Κανασουμπίγκι Βόρις δεν μπόρεσε να επιτύχει καμία επιτυχία και οι δύο πλευρές αντάλλαξαν δώρα και συμφώνησαν για ειρήνη.[21] Ως αποτέλεσμα των στρατιωτικών ενεργειών το 855, η ειρήνη μεταξύ της Βουλγαρίας και της Ανατολικής Φραγκίας αποκαταστάθηκε και ο Ραστισλάβος αναγκάστηκε να πολεμήσει μόνος του εναντίον του Λουδοβίκου. Εν τω μεταξύ, μια σύγκρουση μεταξύ των Βυζαντινών και των Βουλγάρων ξεκίνησε το 855-856 και ο Βόρις, που αποσπάστηκε από τη σύγκρουσή του με τον Λουδοβίκο, έχασε τη Φιλιππούπολη, την περιοχή της Ζάγκορα (Κότορ) και τα λιμάνια γύρω από τον Κόλπο του Μπουργκάς στη Μαύρη Θάλασσα προς τον βυζαντινό στρατό με επικεφαλής τον Μιχαήλ Γ΄ και τον Καίσαρα Βάρδα.[22][23]

Σερβία Επεξεργασία

Μετά τον θάνατο του Κνεζ Βλαστιμίρ της Σερβίας γύρω στο 850, το κράτος του χωρίστηκε μεταξύ των γιων του. Ο Βλαστιμίρ και ο πατέρας του Βόρη είχαν αγωνιστεί ο ένας στον άλλο στον Βουλγαροσερβικό πόλεμο του 839-842, ο οποίος είχε ως αποτέλεσμα μια σερβική νίκη, και ο Βόρις προσπάθησε να εκδικηθεί αυτή την ήττα. Το 853 ή το 854, ο βουλγαρικός στρατός υπό την ηγεσία του Βλαντίμιρ-Ρασάτε, γιο του Βόρη Α΄, εισέβαλε στη Σερβία με σκοπό να αντικαταστήσει τη βυζαντινή υπεροχή στους Σέρβους. Ο σερβικός στρατός καθοδηγούταν από τον Μουτίμιρ και τους δύο αδελφούς του και νίκησαν τους Βούλγαρους, καταλαμβάνοντας τον Βλαντιμίρ και 12 βογιάρους.[24] Ο Βόρις Α΄ και ο Μουτίμιρ συμφώνησαν για ειρήνη (και ίσως μια συμμαχία[24]), και ο Μουτιμίρ έστειλε τους γιους του Πρίμπισλαβ και Στέφαν στα σύνορα για να συνοδεύσει τους φυλακισμένους, όπου αντάλλαξαν δώρα ως ένδειξη ειρήνης. Ο ίδιος ο Βόρις τους έδωσε "πλούσια δώρα", ενώ του δόθηκαν "δύο σκλάβοι, δύο γεράκια, δύο σκυλιά και 80 γούνες".[25][26][27] Μια εσωτερική σύγκρουση μεταξύ των Σέρβων αδελφών είχε ως αποτέλεσμα ο Μουτιμίρ να εκδιώξει τους δύο νεότερους αδελφούς στη βουλγαρική αυλή.[24][28] Ο Μουτίμιρ, ωστόσο, κράτησε έναν ανιψιό, τον Πέταρ, στην αυλή του για πολιτικούς λόγους.[29] Ο λόγος της διαμάχης δεν είναι γνωστός, αν και θεωρείται ότι ήταν αποτέλεσμα προδοσίας.[29] Ο Πέταρ αργότερα θα νικήσει τον Πρίμπισλαβ, τον γιο του Μουτίμιρ, και θα πάρει τον σερβικό θρόνο.

Κίνητρα για βάπτιση και υιοθέτηση του Χριστιανισμού Επεξεργασία

 
Απεικόνιση της βάπτισης του Βόρη Α΄ στη Σύνοψις Ιστοριών.

Υπάρχουν διάφορες εκδοχές σχετικά με το γιατί ο Βόρις βαπτίστηκε στον χριστιανισμό. Κάποιοι ιστορικοί το αποδίδουν στην παρέμβαση της αδελφής του που είχε ήδη βαπτιστεί ενώ βρισκόταν στην Κωνσταντινούπολη.[30] Μια άλλη ιστορία αναφέρει έναν Έλληνα σκλάβο στην αυλή του κυβερνήτη.[30] Μία πιο μυθολογική εκδοχή είναι αυτή στην οποία ο Βόρις εκπλήσσεται και φοβίζεται από μια εικόνα της Ημέρας της Κρίσεως και έτσι αποφασίζει να υιοθετήσει τον Χριστιανισμό.[30] Ο Ρίτσαρντ Μπ. Σπενς θεωρεί την απόφαση ως σκόπιμη, πρακτική και πολιτική.[31]

Για διάφορους διπλωματικούς λόγους, ο Βόρις άρχισε να ενδιαφέρεται για την υιοθέτηση του Χριστιανισμού. Προκειμένου να επεκτείνει τον έλεγχό του πάνω στον σλαβικό κόσμο και να κερδίσει έναν σύμμαχο εναντίον ενός από τους ισχυρότερους εχθρούς των Βουλγάρων, της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ο Βόρις προσπάθησε να εδραιώσει μια συμμαχία με τον Λουδοβίκο τον Γερμανό εναντίον του Ραστισλάβου της Μοραβίας.[32] Μέσω αυτής της συμμαχίας, ο Λουδοβίκος υποσχέθηκε να προμηθεύσει τον Βόρις με ιεραποστόλους, που θα έφερναν αποτελεσματικά τους Βουλγάρους υπό τη Ρωμαϊκή Εκκλησία.[33] Ωστόσο, στα τέλη του 863, η Βυζαντινή Αυτοκρατορία υπό τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄, κήρυξε πόλεμο στον Βόρη και στους Βούλγαρους κατά τη διάρκεια μιας περιόδου πείνας και φυσικών καταστροφών. Από έκπληξη, ο Βόρις αναγκάστηκε να κάνει ειρήνη με τους Βυζαντινούς, υποσχόμενος να βαπτιστεί στον Χριστιανισμό σύμφωνα με τις ανατολικές τελετές, με αντάλλαγμα την ειρήνη και τις εδαφικές παραχωρήσεις στη Θράκη (επανέκτησε την περιοχή της Ζάγκορα (Κότορ) που ανακτήθηκε πρόσφατα από τους Βυζαντινούς).[34] Στις αρχές του 864, ο Βόρης βαφτίστηκε μυστικά στην Πλίσκα από πρεσβεία βυζαντινών κληρικών, μαζί με την οικογένειά του και επιλεγμένα μέλη της βουλγαρικής ευγενείας.[35] Με τον αυτοκράτορα Μιχαήλ Γ΄ ως νονό του, ο Βόρις υιοθέτησε επίσης το χριστιανικό όνομα Μιχαήλ.[30]

Ξεχωριστά από τις διπλωματικές ανησυχίες, ο Βόρις ενδιαφέρθηκε να βαπτίσει τον εαυτό του και τους Βούλγαρους στον Χριστιανισμό για να επιλύσει την ένταση μέσα στη βουλγαρική κοινωνία. Όταν ανέβηκε στον θρόνο, οι Βούλγαροι και οι Σλάβοι ήταν ξεχωριστά στοιχεία μέσα στο βασίλειο του Βόρη, και οι μειονοτικοί Βουλγάροι αποτελούσαν μία στρατιωτική αριστοκρατία. Ο Ρίτσαρντ Σπενς το συγκρίνει με τη σχέση μεταξύ των Νορμανδών και των Σαξόνων στην Αγγλία.[31] Η θρησκευτική πολυφωνία συνέβαλε περαιτέρω στις διαιρέσεις εντός της κοινωνίας. Οι Σλάβοι είχαν τη δική τους πολυθεϊστική θρησκεία, ενώ η βουλγαρική ελίτ πίστευε στον Τάνγκρα, τον Θεό του Ουρανού ή τον Θεό του Παραδείσου. Η άφιξη του Μεθόδιου και των οπαδών του εισήγαγε το κυριλλικό αλφάβητο, απελευθερώνοντας τους Βουλγάρους από την εξάρτηση από την ελληνική ως γραπτή και λειτουργική γλώσσα. Αναπτύχθηκε ένας σλαβικός χριστιανικός πολιτισμός που βοήθησε στην ενοποίηση του βασιλείου.[31]

Βαπτισμός των Βουλγάρων και ίδρυση της Βουλγαρικής Εκκλησίας Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Εκχριστιανισμός των Βουλγάρων
 
Απεικόνιση της βάπτισης του Βόρη Α΄ στο Χρονικό του Μανασσή.

Μετά το βάπτισμα του, το πρώτο μεγάλο έργο που ανέλαβε ο Βόρις ήταν το βάπτισμα των υπηκόων του και για το έργο αυτό απευθύνθηκε σε βυζαντινούς ιερείς μεταξύ του 864 και του 866.[36] Την ίδια στιγμή ο Βόρις ζήτησε περαιτέρω οδηγίες για το πώς να ηγηθεί ενός χριστιανικού τρόπου ζωής και κοινωνίας και πώς να δημιουργήσει μια αυτοκέφαλη εκκλησία από τον Βυζαντινό Πατριάρχη Φώτιο. Η απάντηση του Φωτίου απέδειξε ότι δεν ήταν ικανοποιητική και ο Βόρις προσπάθησε να επιτύχει μια ευνοϊκότερη λύση από τον παπισμό.[37] Ο Βόρις απέστειλε απεσταλμένους με επικεφαλής τον καβχάνο Πέτρο με μια μακρά λίστα ερωτήσεων προς τον Πάπα Νικόλαο Α΄ στη Ρώμη τον Αύγουστο του 866 και έλαβε 106 αναλυτικές απαντήσεις, που περιγράφουν την ουσία της θρησκείας, του δικαίου, της πολιτικής, των εθίμων και της προσωπικής πίστης. Αντικρούοντας στις ανησυχίες του για το βάπτισμα των Βουλγάρων, ο Βόρις διαμαρτυρήθηκε επίσης στον Νικόλαο για τις καταχρήσεις που διαπράχθηκαν από τους βυζαντινούς ιερείς που ήταν υπεύθυνοι για το βάπτισμα των Βουλγάρων και πώς θα μπορούσε να διορθώσει τις συνέπειες που προέκυψαν από αυτές τις καταχρήσεις. Ο Πάπας επεσήμανε προσωρινά το αμφιλεγόμενο ζήτημα της αυτοκέφαλης κατάστασης που επιθυμούσε ο Βόρις για την εκκλησία του και έστειλε μια μεγάλη ομάδα ιεραποστόλων για να συνεχίσει τη μετατροπή της Βουλγαρίας σύμφωνα με τη δυτική τελετή.[38] Η στροφή της Βουλγαρίας προς τον παπισμό έβλαψε τον Πατριάρχη Φώτιο που έγραψε μια εγκύκλιο στον ανατολικό κλήρο το 867, στην οποία καταγγέλλει τις πρακτικές που συνδέονται με τη δυτική ιεροσύνη και την εκκλησιαστική παρέμβαση της Ρώμης στη Βουλγαρία.[38] Αυτό δημιούργησε το σχίσμα του Φωτίου, το οποίο ήταν ένα μεγάλο βήμα στη διχοτόμηση μεταξύ των ανατολικών και δυτικών εκκλησιών.

Για να δώσει την απάντησή του στις ερωτήσεις του Μπόρις, ο Πάπας Νικόλαος Α΄ έστειλε δύο Βαπτιστές στη Βουλγαρία: τον Παύλο της Ποπουλόνιας και τον Φορμόζο του Πόρτο. Ενώ είχαν την πρόθεση οι ιερείς αυτές να εκτελέσουν τις επισκοπικές ευθύνες τους για να αντιμετωπίσουν τις ανησυχίες του Βόρη, ο Πάπας δεν είχε την πρόθεση να ανυψωθούν στις θέσεις που ανέλαβαν στην ιεραρχία των Βουλγάρων. Στη Βουλγαρία οι δραστηριότητες του παπικού δεσμικού επισκόπου Φορμόζου (αργότερα του Πάπα Φορμόσου) στέφθηκαν με επιτυχία μέχρις ότου ο Πάπας απέρριψε το αίτημα του Βόρης να ορίσει τον αρχιεπίσκοπο Βουλγαρίας τον Φορμόζο. Ο Νικόλαος δικαιολόγησε την απόρριψη της αίτησης ισχυριζόμενος ότι ήταν «άκοπο να μεταφέρουμε έναν ήδη καθιερωμένο επίσκοπο από τη μία επισκοπή στην άλλη». Ο νέος Πάπας Αδριανός Β΄ απέρριψε το αίτημα του Βόρη για παρόμοιο διορισμό του Φορμόζου ή του Διάκονου Μαρίνου (αργότερα Πάπας Μαρίνος Α΄), μετά από τον οποίο η Βουλγαρία άρχισε να μετατοπίζεται πάλι προς την Κωνσταντινούπολη. Στο τέταρτο Συμβούλιο της Κωνσταντινούπολης το 870 η θέση της βουλγαρικής εκκλησίας ξανάρχισε από βουλγαρικούς απεσταλμένους και οι ανατολικοί πατριάρχες ήταν υπέρ της Κωνσταντινούπολης. Αυτό καθόρισε το μέλλον της Βουλγαρικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία απέκτησε καθεστώς αυτοκεφαλίας από το Πατριαρχείο της Κωνσταντινουπόλεως και δικό της αρχιεπίσκοπο. Αργότερα στη δεκαετία του 870, ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης παρέδωσε τη Βουλγαρία στον παπισμό, αλλά αυτή η παραχώρηση ήταν καθαρά ονομαστική, καθώς δεν επηρέασε την πραγματική θέση της αυτοκέφαλης εκκλησίας της Βουλγαρίας.[39]

Ο εκχριστιανισμός των Βουλγάρων ως αποτέλεσμα των ενεργειών του Βόρη είχε βαθιές αλλαγές όχι μόνο στο σύστημα θρησκευτικών πεποιθήσεων των Βουλγάρων αλλά και στη δομή της βουλγαρικής κυβέρνησης. Αγκαλιάζοντας τον Χριστιανισμό, ο Βόρης πήρε τον τίτλο του Τσάρου και ενώθηκε με την κοινότητα των εθνών που αγκάλιασε τον Χριστό ε μεγάλη ευχαρίστηση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, η οποία αργότερα έλαβε το όνομα Βυζάντιο από ιστορικούς.

Μέχρι το 880, φαινόταν ότι ο Βόρης θα μπορούσε να διαμορφώσει τη βουλγαρική κληρική ιεραρχία που είχε αναπτυχθεί όπως το ήθελε, έτσι ώστε να μην ανησυχεί για περαιτέρω διαμάχες σχετικά με το ποια δικαιοδοσία θα είχε το βουλγαρικό έθνος. Για τον σκοπό αυτό, προς το τέλος της βασιλείας του, ο Μπόρις άρχισε να αυξάνει τον αριθμό των ιθαγενών βουλγαρικών κλήρων. Κατά συνέπεια, ο Μπόρις άρχισε να στέλνει Βουλγάρους στην Κωνσταντινούπολη για να αποκτήσουν μοναστική εκπαίδευση και κάποιοι από αυτούς τους Βούλγαρους επέστρεψαν στην πατρίδα τους για να υπηρετήσουν ως κληρικοί. Το 885 παρουσιάστηκε στον Βόρη μια νέα ευκαιρία να εγκατασταθεί ένας ιθαγενής κλήρος όταν οι Σλαβόφωνοι μαθητές του Αγίου Κυρίλλου και του Αγίου Μεθόδιου αναγκάστηκαν να φύγουν από τη Μοραβία μετά από μια αντίδραση εμπνευσμένη από τους Γερμανούς για τον θάνατο του αποστόλου.

Αλλαγές στη βουλγαρική κουλτούρα που προκάλεσε ο Κλήμης και ο Ναούμ Επεξεργασία

 
Ο Τσάρος Βόρις Α΄ συναντά τους μαθητές των Αγίων Κυρίλλου και Μεθόδιου

Το 886 ο διοικητής του Βελιγραδίου του Βόρη υποδέχτηκε τους μαθητές του Αγίου Κυρίλλου και του Αγίου Μεθόδιου, οι οποίοι εξορίστηκαν από τη Μεγάλη Μοραβία στη Βουλγαρία και τους έστειλαν στον Βόρη στην Πλίσκα. Ο Μπόρις χαιρέτισε με χαρά δύο από αυτούς τους μαθητές, τον Κλήμη της Αχρίδας και τον Ναούμ του Πρεσλάβ, οι οποίοι ήταν ευγενικής βουλγαρικής καταγωγής. Για να αξιοποιήσει τα ταλέντα των μαθητών, ο Μπόρις ανέθεσε στον Κλεμέντιο να γίνει "δάσκαλος" της επικράτειας μιας επαρχίας στη Μακεδονική περιοχή του Βουλγαρικού βασιλείου.

Τόσο ο Κλήμεντ όσο και ο Ναμούμ συνέβαλαν στην προώθηση των πολιτιστικών, γλωσσικών και πνευματικών έργων του Κυρίλλου και του Μεθόδιου.[40] Δημιούργησαν εκπαιδευτικά κέντρα στην Πλίσκα και στην Οχρίδα για να προωθήσουν την ανάπτυξη των σλαβικών επιστολών και λειτουργιών. Ο Κλήμης εκπαίδευσε αργότερα χιλιάδες ιερείς της σλαβικής γλώσσας που αντικατέστησαν τον ελληνόφωνο κλήρο από την Κωνσταντινούπολη, που εξακολουθούσε να είναι παρόν στο βουλγαρικό βασίλειο. Το αλφάβητο που είχε αρχικά αναπτυχθεί από τον Κύριλλο και τον Μεθόδιο είναι γνωστό ως Γλαγολιτικό αλφάβητο.

Στη Βουλγαρία, ο Κλήμης της Οχρίδας και ο Ναούμ του Πρεσλάβ δημιούργησαν (ή μάλλον συνέταξαν) ένα νέο αλφάβητο που ονομάστηκε κυριλλικό και ανακηρύχθηκε ως το επίσημο αλφάβητο. Η σλαβική γλώσσα επίσης κηρύχθηκε επίσημη το 893. Στους επόμενους αιώνες αυτό το αλφάβητο υιοθετήθηκε από άλλους σλαβικούς λαούς. Η εισαγωγή της σλαβικής λειτουργίας συνέπεσε με τη συνεχή ανάπτυξη των εκκλησιών και των μοναστηριών του Βόρη σε όλη το βασίλειό του.

Αντιδράσεις στη θρησκευτική αλλαγή Επεξεργασία

Η υιοθέτηση του Χριστιανισμού γνώρισε μεγάλη αντίθεση ανάμεσα στην ελίτ των Βουλγάρων. Κάποιοι αρνήθηκαν να γίνουν Χριστιανοί, ενώ άλλοι αποστασίασαν μετά το βάπτισμα και άρχισαν μια εξέγερση εναντίον του Βόρη για να τους αναγκάσουν να βαφτιστούν. Μερικοί άνθρωποι δεν διαμαρτυρήθηκαν αναγκαστικά με τη χριστιανική θρησκεία, αλλά με το γεγονός ότι προήλθαν από ξένους ιερείς, οι οποίοι ως εκ τούτου καθιέρωσαν την εξωτερική διεθνή πολιτική. Διακόπτοντας τη δύναμη των παλαιών λατρειών, ο Βόρις μείωσε την επιρροή των βογιάρων, που αντιστάθηκαν στην εξουσία του Χάνου.[31] Το καλοκαίρι του 865 μια ομάδα βουλγαρικών αριστοκρατών (βογιάρων) άρχισε μια ανοιχτή εξέγερση.[30] Ο Βόρις τους καταπίεσε αδίστακτα και εκτέλεσε 52 βογιάρους μαζί με όλες τις οικογένειές τους. Επομένως η Χριστιανοποίηση συνέχισε.

Τέλος βασιλείας Επεξεργασία

Το 889 ο Μπόρις παραιτήθηκε από τον θρόνο και έγινε μοναχός. Ο γιος και ο διάδοχός του Βλαντίμιρ επιχείρησε την επαναφορά του παγανισμού, με αποτέλεσμα ο Βόρης να φύγει από το μοναστήρι του το 893. Ο Βλαντίμιρ νικήθηκε και ο Βόρις τον τύφλωσε, η γυναίκα του ξυρίστηκε και εστάλη σε ένα μοναστήρι. Ο Βόρις συγκέντρωσε το Συμβούλιο του Πρέσλαβ, τοποθετώντας στον θρόνο τον τρίτο του γιο Τσάρο Συμεών Α΄ της Βουλγαρίας, τον οποίο απείλησε με την ίδια μοίρα αν αποστασιοποιηθεί. Ο Βόρις επέστρεψε στο μοναστήρι του, φεύγοντας ξανά το 895 για να βοηθήσει τον Συμεών να πολεμήσει τους Μαγυάρους, που είχαν εισβάλει στη Βουλγαρία σε συμμαχία με τους Βυζαντινούς. Μετά το πέρασμα αυτής της κρίσης, ο Μπόρις επέστρεψε στη μοναστική ζωή και πέθανε το 907. Η θέση της υποχώρησής του, όπου πιθανότατα είχε γεννηθεί, δεν είναι σίγουρη. μπορεί να βρίσκεται κοντά στον Πρέσλαβ, αλλά και στην Πλίσκα ή σε ένα μοναστήρι κοντά στη Βάρνα ή τη Ράβντα.

Κληρονομιά Επεξεργασία

Η κορυφή του Αγίου Βόρη στη Νήσο Λίβινγκστον στις Νότιες Νήσους Σέτλαντ της Ανταρκτικής, ονομάζεται προς τιμήν του Βόρη Α΄ της Βουλγαρίας.

Η ζωή του Βόρη Α΄ χαρακτηρίζεται στην ταινία Βόρις Α΄ του 1985 (Борис Първи), και τον ρόλο του υποδύθηκε ο Στεφάν Νταναΐλοφ.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

  • Χριστιανοποίηση της Βουλγαρίας
  • Κύριλλος και Μεθόδιος
  • Γλαγολιτικό αλφάβητο

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js2013795799. Ανακτήθηκε στις 16  Δεκεμβρίου 2022.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
  3. ↑ Runciman, p. 152
  4. ↑ (Ελληνικά) Ὁ Ἅγιος Βόρις – Μιχαὴλ ὁ Ἱσαπόστολος ὁ πρίγκιπας καὶ Φωτιστῆς τοῦ Βουλγαρικοῦ λαοῦ. 2 Μαΐου. ΜΕΓΑΣ ΣΥΝΑΞΑΡΙΣΤΗΣ.
  5. ↑ Бакалов, Георги. Средновековният български владетел. (Титулатура и инсигнии), София 1995, с. 144, 146, Бобчев, С. С. Княз или цар Борис? (към историята на старобългарското право). Титлите на българските владетели, Българска сбирка, XIV, 5, 1907, с. 311
  6. ↑ Бакалов, Георги. Средновековният български владетел..., с. 144-146
  7. ↑ Златарски, Васил [1927] (1994). „История на Българската държава през Средните векове, т.1, ч.2“, Второ фототипно издание, София: Академично издателство „Марин Дринов“, стр. 29. (ISBN 954-430-299-9).
  8. ↑ 12 мита в българската история
  9. ↑ Страница за прабългарите
  10. ↑ Златарски, Васил [1927] (1994). „История на Българската държава през Средните векове, т.1, ч.2“, Второ фототипно издание, София: Академично издателство „Марин Дринов“. (ISBN 954-430-299-9).
  11. ↑ Гербов, К. Канасубиги е "княз", а не "хан" или "кан" - Омуртаг и Маламир са били князе преди Борис Αρχειοθετήθηκε 2011-07-06 στο Wayback Machine.
  12. ↑ К. Грот, Моравия и Мадяры, Петроград, 1881, стр. 108 и сл.
  13. ↑ Rudolfi Fulden. annales, an. 852
  14. ↑ Pertz, Mon. Germ. SS, I, p. 367: legationes Bulgarorum Sclavorumque et absolvit
  15. ↑ Genesios, ed. Bon., p. 85—86
  16. ↑ В. Н. Златарски, Известия за българите, стр. 65—68
  17. ↑ В. Розен, Император Василий Болгаробойца, Петроград, 1883, стр. 14
  18. ↑ Dümmler, каз. съч., I, стр. 38
  19. ↑ Migne, Patrol. gr., t. 126, cap. 34, col. 197
  20. ↑ К. Грот, Известия о сербах и хорватах, стр. 125—127
  21. ↑ Const. Porphyr., De admin, imp., ed. Bon, cap. 31, p. 150—151
  22. ↑ Gjuzelev, p. 130
  23. ↑ Bulgarian historical review, v.33:no.1-4, p.9.
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Fine, The Early Medieval Balkans, p. 141
  25. ↑ F. Raçki, Documenta historiae Chroatie etc., Zagreb, 1877, p. 359.
  26. ↑ П. Шафарик, Славян. древн., II, 1, стр. 289.
  27. ↑ Const. Porphyr., ibid., cap. 32, p. 154-155
  28. ↑ The Serbs, p. 15
  29. ↑ 29,0 29,1 Đekić, Đ. 2009, "Why did prince Mutimir keep Petar Gojnikovic?", Teme, vol. 33, no. 2, pp. 683-688. PDF
  30. ↑ 30,0 30,1 30,2 30,3 30,4 Anderson, 1999, p.80
  31. ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 Spence, Richard B., "Boris I of Bulgaria", Dictionary of World Biography, Vol.2, (Frank Northen Magill, Alison Aves, eds.), Routledge, 1998 (ISBN 9781579580414)
  32. ↑ Sullivan, Richard E. (1994). «Khan Boris and the Conversion of Bulgaria: A case Study of the Impact of Christianity on a Barbarian Society». Christian Missionary Activity in the Early Middle Ages (Variorum): 55–139. ISBN 0-86078-402-9. 
  33. ↑ Barford, Paul M. (2001). The Early Slavs: Culture and Society in Early Medieval Eastern Europe. Cornell University Press. σελίδες 91–223. ISBN 0-8014-3977-9. 
  34. ↑ Fine, pp. 118-119
  35. ↑ Anderson, Gerald H. (1999). Biographical Dictionary of Christian Missions. Wm. B. Eerdmans Publishing. σελ. 80. ISBN 0-8028-4680-7. 
  36. ↑ Antonova, Stamenka E. (2011). «Bulgaria, Patriarchal Orthodox Church of». The Encyclopedia of Eastern Orthodox Christianity (Wiley-Blackwell): 78–93. 
  37. ↑ Duffy, Eamon (2006). Saints and Sinners: A History of the Popes . Yale University Press. σελ. 103. ISBN 0-300-11597-0. 
  38. ↑ 38,0 38,1 Duffy, 2006, p. 103
  39. ↑ Simeonova, Liliana (1998). Diplomacy of the Letter and the Cross. Photios, Bulgaria and the Papacy, 860s-880s. A.M. Hakkert, Amsterdam. σελ. 434. ISBN 90-256-0638-5. 
  40. ↑ Civita, Michael J. L. (Ιουλίου 2011). «The Orthodox Church of Bulgaria». Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2012. 

Αναφορές Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Βόρις_Α΄_της_Βουλγαρίας&oldid=10495406"