Γλαύκος ποταμός

ποταμός της Πελοποννήσου

Ο Γλαύκος[2][3] είναι ποταμός της Αχαΐας ο οποίος πηγάζει από το Παναχαϊκό όρος και εκβάλλει στον Πατραϊκό κόλπο στο νότιο τμήμα της Πάτρας. Το μήκος του ανέρχεται σε 26,3 χιλιόμετρα[4].

Γλαύκος
ΠηγέςΠαναχαϊκό
ΕκβολέςΠατραϊκός κόλπος
Ροήβορειοδυτική
ΧώραΕλλάδα[1]
ΠαραπόταμοιΞεροπόταμος Αχαΐας και Βερβενίκος
Χάρτης
Οι εκβολές του ποταμού Γλαύκου στην Πάτρα.
Οι εκβολές του ποταμού Γλαύκου στην Πάτρα.

Ονομασία Επεξεργασία

Παλιά ο ποταμός ονομαζόταν Λεύκας, ενώ η ονομασία «Γλαύκος», σύμφωνα τόσο με τον ιστορικό Στέφανο Θωμόπουλο όσο και άλλες πηγές, είναι παραφθορά της (δηλ. Λεύκας = Λαύκος = Γλαύκος)[5]. Ως Λεύκας αναφέρεται σε χειρόγραφο σιγίλιο της μονής Γηροκομειού[5]. Κατά τον ιστορικό Κώστα Τριανταφύλλου ονομάζεται Λεύκα από τη περιοχή Λεύκα της Πάτρας, που βρίσκεται πολύ κοντά στον ποταμό[3]. Ο Θωμόπουλος αναφέρει ότι αποκαλείται Λεύκα, ταυτόχρονα με την ύπαρξη και άλλων ονομασιών του, από τον 18ο αιώνα και εξής[5].

Η ονομασία «Γλαύκος» αποτελεί την επίσημη ονομασία της συνοικίας Ζαρουχλαίικα της Πάτρας[6][7], ονομασία ωστόσο που δεν έχει επικρατήσει. Ως «Γλαύκος» επίσης αναφέρεται και η τοποθεσία όπου βρίσκεται το Υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Γλαύκου και η εκεί οικιστική περιοχή, που αποτελεί μέρος της Περιβόλας, ευρισκόμενη πολύ κοντά στην Καρυά Πατρών και ανάντη του ποταμού.

Ρους του ποταμού Επεξεργασία

Έχει ροή όλο τον χρόνο, ωστόσο την θερινή περίοδο έχει πολύ λίγο νερό ενώ την χειμερινή περίοδο κατεβάζει αρκετό νερό[5].

Πηγάζει από το Παναχαϊκό όρος και στη διαδρομή του τροφοδοτείται από διάφορες πηγές και τελικά χύνεται στον Πατραϊκό κόλπο, δίπλα από το νέο (νότιο) λιμάνι της Πάτρας. Διέρχεται δίπλα και κοντά από αρκετούς οικισμούς του ορεινού όγκου του Παναχαϊκού και εν συνεχεία μέσα από το νότιο-νοτιοανατολικό τμήμα του πολεοδομικού συγκροτήματος της Πάτρας. Πριν τις εκβολές του στην περιοχή Ιτιές σχηματίζει (επίπεδη) κοιλάδα γνωστή με το όνομά του[5]. Η κοιλάδα αυτή αναφέρεται ότι κατά την Ενετοκρατία έβγαζε μεγάλες ποσότητες καλαμποκιού και καλής ποιότητας βαμβάκι[5].

Ο Γλαύκος έχει αρκετούς μικρούς παραπόταμους εκ των οποίων αυτοί στο πεδινό τμήμα του ρου του αποτελούν στην ουσία μικρούς αύλακες-χείμαρρους, οι οποίοι φέρουν ως ονομασία τους συνήθως το όνομα του χωριού ή της περιοχής από όπου διέρχονται: π.χ. του Μπεγουλακίου, του Σαραβαλίου, του Ρωμανού, της Εγλυκάδας και το Λαλέικο[5]. Σημαντικοί παραπόταμοί του είναι ο Βερβενίκος[8] και ο Ξεροπόταμος.

Ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία

Αναφέρεται το 1815[5] κάποια αρχαία τρίτοξη πέτρινη γέφυρα που χρησιμοποιούνταν για το πέρασμά του αλλά λόγω της μετακίνησης της κοίτης του πάνω από 200 μέτρα οι ντόπιοι έφτιαξαν ξύλινα γεφύρια όπου το χειμώνα καταστράφηκαν από τα ορμητικά νερά του ποταμού[5].

Κατά το παρελθόν έχει προκαλέσει πολλές πλημμύρες δημιουργώντας πολλές καταστροφές αλλά και θανάτους. Χαρακτηριστικά στην πλημμύρα του 1886 πλημμύρισε το σχολείο του Μπεγουλακίου την ώρα του μαθήματος κινδυνεύοντας να παρασυρθούν τα παιδιά στα ορμητικά νερά του[9]· Αναφέρεται ότι η καταστροφή ήταν τόση μεγάλη που το Μπεγουλάκι έμεινε ακατοίκητο αναγκάζοντας τους κατοίκους να ζητήσουν από το δήμο να τους δώσει εκτάσεις σε άλλη περιοχή της πόλης να εγκατασταθούν εκεί[3]. Ανάλογες καταστροφές έγιναν και στις πλημμύρες του 1912 και 1915, μάλιστα αναφέρεται ότι, πριν αλλά και μετά τον 17ο αιώνα εκεί υπήρχαν βάλτοι που σχηματίζονταν από τα νερά του Γλαύκου[3].

Όλα αυτά γίνονταν συχνά μέχρι τη δεκαετία του '70, όταν διευθετήθηκε η κοίτη του με τσιμεντένια τοιχώματα, τουλάχιστον στο πεδινό τμήμα του ρου του. Παρόμοια έργα έγιναν και την περίοδο 2009-2011, έργα ρύθμισης της κοίτης του, με κατασκευή τοιχωμάτων από μπετόν αρμέ και ανακατασκευή του παραποτάμιου δρόμου που τον διασχίζει. Ο δρόμος αυτός συνδέει την περιμετρική οδό με το νέο λιμάνι της πόλης και στις εκβολές του κατασκευάστηκε την περίοδο 2012-2014 αερογέφυρα[10].

Υ.Η.Σ. Γλαύκου Επεξεργασία

Κύριο λήμμα: Υ.Η.Σ. Γλαύκου

Το 1927 κατασκευάστηκε το Υδροηλεκτρικό εργοστάσιο του Γλαύκου στη θέση «Κουρνάμπελα», στο χωριό Παλιό Σούλι, για τον φωτισμό της Πάτρας[5]. Κατασκευάστηκε επίσης φράγμα και τεχνητή λίμνη και ανήκε στο Δήμο Πατρέων. Λειτούργησε μέχρι το 1953, όταν πέρασε στα χέρια της ΔΕΗ. Την περίοδο 2008-2009 πωλήθηκε σε ιδιώτες[11]. Στην παρόχθια αυτή περιοχή του ποταμού, δίπλα στο εργοστάσιο, υπάρχουν καταστήματα εστίασης αποτελώντας γαστρονομικό προορισμό.

Παρόχθιες δράσεις και εγκαταστάσεις Επεξεργασία

Σήμερα στο σημείο όπου ο ποταμός συναντά την Περιμετρική Οδό της Πάτρας υπάρχει η επονομαζόμενη «Έξοδος Γλαύκου» (ανισόπεδος κόμβος). Εκτός από την παραγλαύκεια λεωφόρο ανάντη και κατάντη του ποταμού[12][13], η οποία ολοκληρώθηκε το 2017 και δόθηκε στην κυκλοφορία το τελευταίο εναπομείναν τμήμα της[14], κατά τον ρου του ποταμού προς τις εκβολές του βρίσκονται λ.χ. παραπλεύρως του οι αθλητικές εγκαταστάσεις της Θύελλας Πατρών, το ενωσιακό γήπεδο της Ε.Π.Σ. Αχαΐας, οι εγκαταστάσεις του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου Πατρών, το δημοτικό γήπεδο Πετρωτού, οι εγκαταστάσεις του Καρναβαλικού εργαστηρίου του Δήμου Πατρέων, το Βιομηχανικό Πάρκο (ΒΙΟ.ΠΑ.) «Γλαύκου» Πάτρας, οι εγκαταστάσεις της κεντρικής λαχαναγοράς της Πάτρας, καθώς και πλήθος ποικίλων ιδιωτικών επιχειρήσεων.

Παραπομπές και υποσημειώσεις Επεξεργασία

  1. GEOnet Names Server. 11  Ιουνίου 2018. -817776.
  2. "τοῦ δὲ Πείρου ποταμοῦ περὶ τοὺς ὀγδοήκοντα ἀφέστηκε σταδίους Πατρέων ἡ πόλις: οὐ πόρρω δὲ αὐτῆς ποταμὸς Γλαῦκος ἐκδίδωσιν ἐς θάλασσαν..." Παυσανία Αχαϊκά
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Γλαύκος.
  4. ΥΠΕΚΑ 2012, σελ. 42.
  5. 5,00 5,01 5,02 5,03 5,04 5,05 5,06 5,07 5,08 5,09 Λάζαρης (επιμ.), Τόμος Α΄, 1998.
  6. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Γλαύκου/Ζαρουχλαίικων Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 05/12/2017.
  7. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Κοινότητας Γλαύκου/Ζαρουχλαίικων Αχαΐας. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 05/12/2017.
  8. Τριανταφύλλου 1995, λήμμα Δερβενίκος.
  9. Δημακόπουλος 2010, σελ. 103.
  10. Ανακούφιση για την Πάτρα - Παραδόθηκε στην κυκλοφορία ο κόμβος Γλαύκου!. patrasevents.gr. 16 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε: 14/08/2018.
  11. Enel: Νέο αιολικό πάρκο στην Ελλάδα. naftemporiki.gr. 13 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε: 14/08/2018.
  12. Αποσυμφόρηση του κέντρου της Πάτρας. kathimerini.gr. 14/04/2017. Ανακτήθηκε: 07/09/2018.
  13. Οι λεγόμενες παραγλαύκειες λεωφόροι δημιουργήθηκαν σε τμήμα της παλιάς κοίτης του ποταμού.
  14. Πάτρα: Παραδίδεται αύριο το τμήμα του Γλαύκου μεταξύ των οδών Πατρών Κλάους και Ακρωτηρίου. thebest.gr. 30/03/2017. Ανακτήθηκε: 14/08/2018.

Πηγές Επεξεργασία

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία