Δανιήλ Φιλιππίδης

Ο Δημήτριος Δανιήλ Φιλιππίδης (Μηλιές Πηλίου, περί το 1750 – Βεσσαραβία Μολδαβίας, 1832) ήταν Έλληνας λόγιος κληρικός, ο οποίος συγκαταλέγεται ανάμεσα στις κύριες προσωπικότητες του νεοελληνικού διαφωτισμού.

Δανιήλ Φιλιππίδης
Γέννηση	1750 Μηλιές Μαγνησίας
Θάνατος	Νοέμβριος 1832 Βεσσαραβία
Χώρα πολιτογράφησης	Ελλάδα
Ιδιότητα	ιερέας, ιστορικός και γεωγράφος

Βιογραφία

Εξώφυλλο του έργου Γεωγραφία Νεωτερική, το οποίο ο Φιλιππίδης συνέγραψε με τον Γρηγόριο Κωνσταντά, 1791.

Αναμνηστική επιγραφή του 2004 στη ρουμανική και ελληνική γλώσσα, στο σπίτι όπου ζούσε ο Φιλιππίδης, και στην οποία αναφέρεται ως Δημήτριος Δανιήλ Φιλιππίδης.

Ο Φιλιππίδης προέρχονταν από ευκατάστατη οικογένεια των Μηλεών Πηλίου με καταγωγή από την Εύβοια. Από την πλευρά του πατέρα του Φιλίππου Αργυρίου, ήταν εξάδελφος του Άνθιμου Γαζή, ενώ από την πλευρά της μητέρας του Αλεξάνδρας Παπαθεοδώρου, ήταν εξάδελφος του Γρηγορίου Κωνσταντά. Τα πρώτα του γράμματα τα έμαθε στο χωριό του κοντά στον ιερέα Άνθιμο Παπαπανταζή. Σε πολύ νεαρή ηλικία χειροτονήθηκε ιερομόναχος, και κατόπιν συνέχισε τις σπουδές του στο Άγιο Όρος (Αθωνιάδα Σχολή), στη Χίο και το Βουκουρέστι. Το 1774 εγκαταστάθηκε στο Ιάσιο, για να διδάξει ελληνικά και άλλα μαθήματα στην εκεί Αυθεντική Σχολή.

Το 1790 ήρθε σε επαφή με τον κύκλο των διαφωτιστών του Δημητρίου Καταρτζή. Μαζί με τον εξάδελφό του Γρηγόριο Κωνσταντά ξεκίνησε τη συγγραφή της Γεωγραφίας Νεωτερικής, ο πρώτος τόμος της οποίας κυκλοφόρησε στη Βιέννη το 1791. Από το 1790 μέχρι το 1794 έζησε στο Παρίσι, όπου παρακολούθησε μαθήματα μαθηματικών και φυσικών επιστημών. Το 1794 επέστρεψε στις Μηλιές και κατόπιν πήγε στην Κωνσταντινούπολη. Εκεί σε μία πυρκαγιά, έχασε όλα του τα υπάρχοντα, μεταξύ των οποίων και το χειρόγραφο για τον δεύτερο τόμο της Γεωγραφίας Νεωτερικής, με αποτέλεσμα το έργο αυτό να μείνει ανολοκλήρωτο.

Το 1796 πήγε ξανά στο Ιάσιο για να εργαστεί πρώτα ως οικοδιδάσκαλος πλουσίων ελληνοπαίδων και από το 1803 ως διδάσκαλος μαθηματικών, φυσικής και χημείας στην τοπική Ηγεμονική Σχολή. Το 1805 κλονίστηκε η υγεία του, και έτσι αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ηγεμονική Σχολή και να επιστρέψει στην παράδοση μαθημάτων κατ' οίκον σε παιδιά πλουσίων ελληνικών οικογενειών.

Από το 1810 έως το 1818, επισκέφθηκε διάφορες μεγάλες ευρωπαϊκές πόλεις: Παρίσι, Στρασβούργο, Μόναχο, Βιέννη και Λειψία, όπου έζησε για δύο χρόνια. Κατά την περίοδο αυτή, ο Φιλιππίδης έγραψε την Ιστορία της Ρουμουνίας (sic) (Λειψία, 1816), το Γεωγραφικόν της Ρουμουνίας (Λειψία, 1816) και την Απόπειρα Αναλύσεως του Νοουμένου (Λειψία, 1817). Μετέφρασε επίσης έξι επιστημονικά συγγράμματα στα ελληνικά, εκ των οποίων τα δύο δεν εκδόθηκαν ποτέ.

Από τη Λειψία επέστρεψε στο Ιάσιο για να βοηθήσει στο στήσιμο της Σχολής των Μηλεών, και να μυηθεί και στη Φιλική Εταιρεία (1819). Ο Φιλιππίδης κληροδότησε όλη του την περιουσία στη Σχολή των Μηλεών, αλλά ο ίδιος δεν μπόρεσε να τη δει από κοντά, γιατί, με την έκρηξη της Επανάστασης του 1821, η Σχολή διέκοψε τη λειτουργία της. Εξαιτίας των γεγονότων, ο Φιλιππίδης δεν μπόρεσε ποτέ να επιστρέψει στον ελλαδικό χώρο, και άφησε την τελευταία του πνοή στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες (1832).

Το έργο του Φιλιππίδη διακρίνεται για τον πρωτοποριακό για την εποχή του χαρακτήρα, που εκφράζεται με τη χρήση της δημοτικής και τον παραμερισμό των στείρων μεθόδων απομνημόνευσης. Τα ενδιαφέροντά του δεν περιορίζονταν στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες, αλλά έφταναν μέχρι τη φιλοσοφία. Μάλιστα από το 1820 και μετά ασχολήθηκε με τον γερμανικό ιδεαλισμό και τον Καντ, έργα του οποίου σχολίασε εκτενώς.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι και κύρια πηγή

• Ε. Αμυγδαλάκη και Α. Παρασκευοπούλου, «Φιλιππίδης Δανιήλ» — Βιογραφικό σημείωμα από την ψηφιακή βιβλιοθήκη Ελληνομνήμων.