Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών

Η Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών (ΕΖΕΣ)^[1] (αγγλικά: European Free Trade Association‎‎, EFTA, γαλλικά: Association européenne de libre-échange‎‎, AELE) είναι οργανισμός που ιδρύθηκε το 1960 από ευρωπαϊκά κράτη που δίσταζαν να ενταχθούν πλήρως στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα.^[2] Σκοπός του οργανισμού είναι η προώθηση του ελεύθερου εμπορίου και της οικονομικής ολοκλήρωσης προς όφελος των μελών του. Σήμερα μέλη της ΕΖΕΣ είναι τέσσερις χώρες: η Ελβετία, η Ισλανδία, το Λίχτενσταϊν και η Νορβηγία. Οι τρεις από αυτές (εκτός της Ελβετίας) είναι και μέλη του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (ΕΟΧ).

Ιστορική εξέλιξη

Μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (με μπλε) και της ΕΖΕΣ (με πράσινο)

Τα σημερινά Κράτη μέλη της ΕΖΕΣ

Πρώην Κράτη μέλη της ΕΖΕΣ, πλέον μέλη της ΕΕ

Υπόλοιπη ΕΕ

Τα ιδρυτικά μέλη της ΕΖΕΣ, το 1960 και της τότε ΕΟΚ, το 1958

Η ΕΖΕΣ ιδρύθηκε το 1960 από επτά χώρες: Αυστρία, Δανία, Ελβετία, Ηνωμένο Βασίλειο, Νορβηγία, Πορτογαλία και Σουηδία^[3]. Αργότερα έγιναν μέλη η Φινλανδία (συνδεδεμένο μέλος το 1961 και πλήρες το 1986), η Ισλανδία (1970) και το Λίχτενσταϊν (1991). Οι χώρες που έγιναν μέλη της ΕΟΚ και αργότερα της ΕΕ σταδιακά αποχώρησαν (η Δανία και το Ηνωμένο Βασίλειο το 1973, η Πορτογαλία το 1986, η Αυστρία, η Σουηδία και η Φινλανδία το 1995). Το 1994 τέθηκε σε ισχύ η συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (ΕΟΧ), που συνέδεσε τις αγορές των κρατών της ΕΖΕΣ με την ενιαία αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελβετία επέλεξε με δημοψήφισμα να μη γίνει μέλος του ΕΟΧ και έχει συνάψει ξεχωριστές διμερείς συμφωνίες με την ΕΕ.

Επίσης, ένα από τα ιδρυτικά μέλη της ΕΖΕΣ, το Ηνωμένο Βασίλειο, εγκατέλειψε την Ευρωπαϊκή Ένωση την 1 Φεβρουαρίου 2020 και παραμένει άγνωστο αν επανενταχθεί στην ΕΖΕΣ για να γίνει εκ νέου μέλος του ΕΟΧ. Σε κάθε περίπτωση έχει συνάψει κάποιες ξεχωριστές εμπορικές συμφωνίες με την ΕΕ, όπως αντίστοιχα το ίδιο έχουν πράξει τόσο η Ελβετία, όσο και η Νορβηγία, οι οποίες δεν εντάχθηκαν ποτέ στην ΕΕ.

Χώρες μέλη της ΕΖΕΣ

Χώρα	Ένταξη στην ΕΖΕΣ	Πληθυσμός (2023)^[4]	Έκταση (χλμ.²)	Πρωτεύουσα	GDP σε εκατ. (PPP)^{[note 1]}	GDP per capita (PPP)^{[note 1]}
Ελβετία	01960-05-03 3 Μαΐου 1960	8.870.561	&0000000000041290.00000041.290	Βέρνη	&0000000000363421.000000363.421^[5]	&0000000000045417.00000045.417^[5]
Ισλανδία	01970-01-01 1 Ιανουαρίου 1970	387.558	&0000000000103000.000000103.000	Ρέικιαβικ	&0000000000012831.00000012.831^[6]	&0000000000039223.00000039.223^[6]
Λίχτενσταϊν	01991-09-01 1 Σεπτεμβρίου 1991	39.598	&0000000000000160.400000160,4	Βαντούζ	&0000000000003545.0000003.545^{[note 2]}	&0000000000098432.00000098.432^{[note 2]}
Νορβηγία	01960-05-03 3 Μαΐου 1960	5.519.167	&0000000000385207.000000385.207	Όσλο	&0000000000265911.000000265.911^[7]	&0000000000053470.00000053.470^[7]

Πρώην Χώρες μέλη της ΕΖΕΣ

Χώρα	Πρωτεύουσα	Ένταξη στην ΕΖΕΣ	Αποχώρηση από την ΕΖΕΣ Προσχώρηση στην ΕΟΚ/ΕΕ
Αυστρία	Βιέννη	1960	1 Ιανουαρίου 1995
Δανία	Κοπεγχάγη	1960	1 Ιανουαρίου 1973
Ηνωμένο Βασίλειο	Λονδίνο	1960	1 Ιανουαρίου 1973 (εγκατέλειψε την ΕΕ στις 1 Φεβρουαρίου 2020)
Πορτογαλία	Λισαβόνα	1960	1 Ιανουαρίου 1986
Σουηδία	Στοκχόλμη	1960	1 Ιανουαρίου 1995
Φινλανδία	Ελσίνκι	1986	1 Ιανουαρίου 1995

Διεθνείς συμφωνίες

Εκτός της ΕΕ, η ΕΖΕΣ έχει συνάψει εμπορικές συμφωνίες και με άλλες χώρες και διεθνείς οργανισμούς:

Χώρες της Ευρώπης, που είναι υποψήφιες και σε διαπραγματεύσεις για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και έχουν συνάψει ειδική οικονομική συμφωνία, με την ΕΖΕΣ:

Αλβανία (υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, από το 2019)
Βόρεια Μακεδονία (υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, από το 2019)
Βοσνία και Ερζεγοβίνη (δυνητικά υποψήφια χώρα στην ΕΕ, από το 2022)
Γεωργία (δυνητικά υποψήφια χώρα στην ΕΕ, από το 2023)
Μαυροβούνιο (υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, από το 2014)
Ουκρανία (δυνητικά υποψήφια χώρα στην ΕΕ, από το 2022)
Σερβία (υποψήφια για ένταξη στην ΕΕ, από το 2014)
Τουρκία (σε παγωμένες διαπραγματεύσεις, για ένταξη στην ΕΕ)

Χώρες και υπερπόντια εδάφη της Ασίας, που έχουν συνάψει ειδική οικονομική συμφωνία, με την ΕΖΕΣ:

Ιαπωνία
Ινδονησία
Ιορδανία
Ισραήλ
Λίβανος
Μακάο (ειδική εδαφική περιοχή της Κίνας)
Νότια Κορέα
Σιγκαπούρη
Φιλιππίνες
Χονγκ Κονγκ (ειδική εδαφική περιοχή της Κίνας)

Χώρες της Αμερικής (και κυρίως της Λατινικής Αμερικής) που έχουν συνάψει ειδική οικονομική συμφωνία, με την ΕΖΕΣ:

Χώρες της Αφρικής που έχουν συνάψει ειδική οικονομική συμφωνία, με την ΕΖΕΣ:

Μη αναγνωρισμένες χώρες διεθνώς και Κράτη μη μέλη του ΟΗΕ, που δεν είναι και μέλη της ΔΝΤ που έχουν συνάψει ειδική οικονομική συμφωνία, με την ΕΖΕΣ:

Δημοκρατία της Κίνας (Ταϊβάν) (αναγνωρισμένη μόνο από 21 χώρες διεθνώς)
Κράτος της Παλαιστίνης (αναγνωρισμένη μόνο από 136 χώρες διεθνώς)

Οικονομικές Ενώσεις Χωρών

Συμβούλιο Συνεργασίας Περσικού Κόλπου (Gulf Cooperation Council), στο οποίο συμμετέχουν Ενωμένα Αραβικά Εμιράτα, Κατάρ, Κουβέιτ, Μπαχρέιν, Ομάν και Σαουδική Αραβία.
Ένωση χωρών Κεντρικής Αμερικής (Γουατεμάλα, Κόστα Ρίκα και Παναμάς)
Τελωνειακή Ένωση Νότιας Αφρικής (Southern African Customs Union), στην οποία συμμετέχουν Λεσότο, Μποτσουάνα, Ναμίμπια, Νότια Αφρική και Εσουατίνι.

Γενικοί γραμματείς

Χώρα καταγωγής	Όνομα (γέννηση-θάνατος)	Διάρκεια θητείας
Ηνωμένο Βασίλειο	Σερ Φρανκ Φιγκάρες (1910-1990)	1960–1965
Ηνωμένο Βασίλειο	Τζον Κάουλσον (1909-1997)	1965–1972
Σουηδία	Μπενγκτ Ραμπαέους (1917-2010)	1972 –30 Νοεμβρίου 1975
Ελβετία	Κορνέλιο Σομαρούγκα (γ. 1932)	1η Δεκεμβρίου 1975 - 30 Δεκεμβρίου 1975 (προσωρινός)
Ελβετία	Τσαρλς Μίλερ (1922-2015)	1976–1981
Νορβηγία	Περ Κλέπε (γ. 1923)	1981–1988
Αυστρία	Γκέοργκ Ράισχ (Georg Reisch, γ. 1930)	1988–1994
Ισλανδία	Κιάρταν Γιόχανσον (Kjartan Jóhannsson, γ. 1939)	1994–2000
Ελβετία	Ουίλιαμ Ροσιέ (γ. 1942)	2000–2006
Νορβηγία	Κάρε Μπριν (Kåre Bryn, γ. 1944)	2006-2012
Ισλανδία	Κρίστιν Φ. 'Αουρτνασον (Kristinn F. Árnason, γ. 1954)	2012–2018

Παραπομπές

↑ «Συντμήσεις και αρκτικόλεξα». Διοργανικό εγχειρίδιο σύνταξης κειμένων. Υπηρεσία Εκδόσεων Ε.Ε. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2009.
↑ «Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών». Λεξικό Όρων Γ' ΚΠΣ. Κοινωνία της Πληροφορίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Φεβρουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2009.
↑ «EFTA History at a glance». Επίσημη ιστοσελίδα ΕΖΕΣ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2009.
↑ «World Population Prospects 2024». United Nations. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024.
↑ ^5,0 ^5,1 «Report for Selected Countries and Subjects». Imf.org. 14 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2017.
↑ ^6,0 ^6,1 «Iceland». International Monetary Fund. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2013.
↑ ^7,0 ^7,1 «Norway». International Monetary Fund. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2012.

↑ ^1,0 ^1,1 in international dollars (rounded)
↑ ^2,0 ^2,1 Liechtenstein, Infobox

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελευθέρων Συναλλαγών

Επίσημη ιστοσελίδα (Αγγλικά)

[1] «Συντμήσεις και αρκτικόλεξα». Διοργανικό εγχειρίδιο σύνταξης κειμένων. Υπηρεσία Εκδόσεων Ε.Ε. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2009.

[2] «Ευρωπαϊκή Ζώνη Ελεύθερων Συναλλαγών». Λεξικό Όρων Γ' ΚΠΣ. Κοινωνία της Πληροφορίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Φεβρουαρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2009.

[3] «EFTA History at a glance». Επίσημη ιστοσελίδα ΕΖΕΣ. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 22 Οκτωβρίου 2009.

[WPP2024-4] «World Population Prospects 2024». United Nations. Ανακτήθηκε στις 2 Αυγούστου 2024.

[IMF_Switzerland-6] 5,0 ^5,1 «Report for Selected Countries and Subjects». Imf.org. 14 Σεπτεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 8 Μαΐου 2017.

[IMF_Iceland-7] 6,0 ^6,1 «Iceland». International Monetary Fund. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2013.

[IMF_Norway-9] 7,0 ^7,1 «Norway». International Monetary Fund. Ανακτήθηκε στις 20 Απριλίου 2012.

[Geary-Khamis-5] 1,0 ^1,1 in international dollars (rounded)

[Liechtenstein-8] 2,0 ^2,1 Liechtenstein, Infobox

[1]

[2]

[3]

[4]

[note 1]

[5]

[6]

[note 2]

[7]