Εθνικό Πάρκο Σχινιά Μαραθώνα

Το Εθνικό Πάρκο Σχινιά Μαραθώνα βρίσκεται στην Αττική και στην πεδιάδα του Μαραθώνα, στην ομώνυμη περιοχή. Απέχει από την Αθήνα 40 περίπου χιλιόμετρα ΒΑ και αποτελεί το σημαντικότερο παράκτιο οικοσύστημα της Αττικής, ενώ παρουσιάζει και εξαιρετικό ενδιαφέρον ως τοπίο και βασίζεται σε μια ευαίσθητη υδατική ισορροπία.

Περιγραφή

Ο υγρότοπος του Σχινιά

Η έκταση του είναι 13,84 τετρ.χλμ (συμπεριλαμβάνεται ο θαλάσσιος χώρος). Αποτελείται από το δάσος της Κουκουναριάς, το Μέγα Έλος, τη Χερσόνησο Κυνοσούρα, την ακτή και τη θαλάσσια ζώνη. Στο παρελθόν ο υγροβιότοπος αποτελούσε τμήμα του παράκτιου σταθμού επικοινωνιών Κάτω Σουλίου των ΗΠΑ (στην περιοχή και μέχρι τις αρχές του ΄90 λειτουργούσαν η Αμερικάνικη Βάση Ν. Μάκρης & Κάτω Σουλίου). Αποτελεί σημαντικό φυσικό και οικονομικό πόρο υπερτοπικής σημασίας καθώς κάθε χρόνο προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες με σκοπό την αναψυχή (απόλαυση ακτών, κολύμπι, θαλάσσια σπορ στη συντριπτική τους πλειονότητα), την παρατήρηση πτηνών και την απόλαυση τοπίου.

Ιστορικά ο χώρος ταυτίζεται με το πεδίο της Μάχης του Μαραθώνα, και συγκεκριμένα με το στρατόπεδο των Περσών, ενώ το Τρόπαιο της Μάχης βρίσκεται σε πολύ κοντινή απόσταση.

Διοικητικά ανήκει στον δήμο Μαραθώνα, οικονομικά στην Εφορία Παλλήνης, αρμόδια δασική υπηρεσία είναι το Δασαρχείο Καπανδριτίου, δικαστικά στο Ειρηνοδικείο Μαραθώνα (έδρα Καπανδρίτι), διαχειριστικά στον Φορέα Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σχινιά.

Θεσμοθέτηση

Χρήσεις γης Εθνικού Πάρκου

Το 2000 με το 22-6/3-7-2007 Προεδρικό Διάταγμα (ΦΕΚ 395 Δ 2000) χαρακτηρίστηκαν οι θαλάσσιες και χερσαίες περιοχές του Σχινιά, ως Εθνικού Πάρκου και καθορίστηκαν οι ζώνες και οι επιτρεπόμενες δραστηριότητες ανά ζώνη:

• ΖΩΝΗ Α1. Υγροτοπική Περιοχή Προστασίας της Φύσης
• ΖΩΝΗ Α2. Λοφώδης Περιοχή στη Χερσόνησο Κυνοσούρας – Λόφος Δρακονέρας. Περιοχή Προστασίας της Φύσης.
• ΖΩΝΗ Α3. Περιοχή Δάσους Χαλεπίου Πεύκης και Κουκουναριάς. Περιοχή Προστασίας της Φύσης.
• ΖΩΝΗ Α4. Περιοχή Μακαρίας Πηγής. Περιοχή Προστασίας της Φύσης.
• ΖΩΝΗ Α5. Θαλάσσια Περιοχή Όρμου Μαραθώνα.
• ΖΩΝΗ Β1. Περιοχή Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης.
• ΖΩΝΗ Β2. Περιοχή Αναψυχής, Τουρισμού & Κατοικίας.
• ΖΩΝΗ Β3. Περιοχή παραλίας όρμου Μαραθώνα.
• ΖΩΝΗ Γ. Περιοχή ελεγχόμενης γεωργικής χρήσης.

Με τον νόμο 3044/2002 (ΦΕΚ 197Α 2002) θεσμοθετήθηκε μεταξύ άλλων ο Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα.

Πευκοδάσος του Σχινιά

Φυσικό περιβάλλον

Αγριόκυκνοι (Cygnus cygnus) στον Σχινιά το 2009

Η περιοχή ανήκει στο δίκτυο Natura 2000 με κωδικό αριθμό GR 3000003 με συνολικά 19 τύπους ενδιαιτημάτων, 115 είδη πτηνών με δυνητική ποικιλότητα 215 ειδών ενώ υπάρχουν απειλούμενα είδη ψαριών γλυκού νερού, αμφιβίων και ερπετών. Στην περιοχή υπάρχουν τα παρακάτω ενδιαιτήματα (συνοπτικά):

• Παραθαλάσσιο δάσος με χαλέπιο πεύκη (P.halepensis) και κουκουναριά (P.pinea). Είναι ένα από τα ελάχιστα που έχουν απομείνει στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο.
• Χερσόνησος Κυνοσούρα. Τυπικό μεσογειακό οικοσύστημα, με θάμνους, φρύγανα και πόες, η χερσόνησος έχει διατηρήσει τη φυσικότητά της με ελάχιστη επίδραση από τον άνθρωπο.
• Μακαρία Πηγή. Δύο λιμνοπηγές όπου το νερό αναβλύζει όλο τον χρόνο από τον πυθμένα, σε σημαντικές ποσότητες. Ζουν χέλια, νεροχελώνες και το απειλούμενο ενδημικό ψάρι Pseudophoxinus stymphalicus marathonicus (ντάσκα).
• Υγρότοπος με γλυκό, υφάλμυρο και αλμυρό νερό, καλαμιώνες, αλμυρίκια, αλοφυτική βλάστηση και υγρά λιβάδια, ο οποίος κατακλύζεται περιοδικά. Απαντάται μεγάλη ποικιλία απειλούμενης ορνιθοπανίδας, όπως τα είδη Ardea purpurea, Ardeola ralloides, Circus aeruginosus, Circus pygargus, Cisticola juncidis, Egretta garzetta, Ixobrychus minutus, Plegadis falcinellus.
• Λίμνη Στόμι. Το χαμηλότερο τμήμα του υγροτόπου, στην ανατολική του άκρη, πλημμυρίζει εποχικά με αλμυρό νερό. Στην περιοχή συναντώνται το σπάνιο ορχεοειδές Orchis palustris και απειλούμενα υδρόβια πουλιά, όπως τα είδη Phoenicopterus ruber, Falco naumanni και Himantopus himantopus.
• Θαλάσσιος κόλπος με υποθαλάσσια λιβάδια ποσειδωνίας (Posidonia oceanica).

Κίνδυνοι – Απειλές

Το δάσος κινδυνεύει από πυρκαγιές λόγω της σύνθεσης της βλάστησης. Αν και έχει εγκατασταθεί αυτόματο σύστημα πυρόσβεσης από το 2004, δεν έχει λειτουργήσει έως και σήμερα.

Η πίεση που ασκείται από τους επισκέπτες του καλοκαιριού στις ζώνες Α3 (δάσος) και Β3 (ακτή) ξεπερνά την υφιστάμενη χωρητικότητα, όπως αυτή διαμορφώνεται από τη φύση του χώρου και τις εγκατεστημένες υποδομές. Στην περιοχή παρατηρείται μέτρια οικιστική ανάπτυξη, η οποία ανακόπηκε μετά τη θεσμοθέτηση χρήσεων γης, κάτι που προκαλεί τη δυσαρέσκεια των ιδιοκτητών γης της περιοχής.

Κατά το πρόσφατο παρελθόν έχουν σημειωθεί διακοπές στην παροχέτευση ύδατος από το γειτονικό κωπηλατοδρόμιο προς το έλος, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα την αποξήρανση του έλους για μεγάλα χρονικά διαστήματα.

Δείτε επίσης

• Εθνικοί δρυμοί της Ελλάδας
• Λίμνη Μαραθώνα
• Σχοινιάς Αττικής

Πηγές

• Deep in Birds
• νεκρός σύνδεσμος] Δίκτυο Ερευνητών Διαχείρισης Περιβάλλοντος
• WWF Ελλάς
• νεκρός σύνδεσμος] Δίκτυο env.gr
• Υ.Π.Χ.Δ.Ε.
• Πρόγραμμα ΦΙΛΟΤΗΣ
• Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία
• Φορέας Διαχείρισης Εθνικού Πάρκου Σχινιά Μαραθώνα
• Βάση Δεδομένων για την Ελληνική Φύση Φιλότης

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Υγρότοποι Αττικής, τα δάκρυα των πουλιών (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)