Μονή Παναγίας Κλεισούρας Καστοριάς

Η Μονή Παναγίας, αναλυτικά Ιερά Μονή Γενεθλίου Θεοτόκου Κλεισούρας, είναι μοναστήρι στα όρια της Περιφερειακής Ενότητας Καστοριάς με την Περιφερειακή Ενότητα Φλώρινας. Βρίσκεται ανατολικά της Καστοριάς σε απόσταση 34,5 χλμ. από το κέντρο της πόλης, 3 χλμ. ανατολικά της Κλεισούρας και 60 χλμ. νότια (οδηγικά μέσω Πεδινό - Βαλτόνερα) από τη Φλώρινα. Είναι χτισμένη σε μια εύφορη κοιλάδα και τις βορειοανατολικούς πρόποδες του όρους Μορίκι σε υψόμετρο 970 μέτρα.

Μονή Παναγίας Κλεισούρας
Γεωγραφικά στοιχεία
Διαμέρισμα	Μακεδονία
Νομός	Καστοριάς
Δήμος	Καστοριάς
Υψόμετρο	900 μ.
Πληροφορίες για την μονή
Εκκλησία	Ελλάδος
Μητρόπολη	Καστοριάς
Έτος Ίδρυσης	1813
Αφιερωμ. στην	Γενέθλιο της Θεοτόκου

Ιστορία

Η Μονή της Παναγίας είναι αφιερωμένη στην Γέννηση της Θεοτόκου. Ιδρύθηκε το 1813 ως ανδρώα μονή, σε προϋπάρχουσα θέση, από τον κλεισουριώτη μοναχό Ησαΐα Πήστα. Η εκκλησιαστική παράδοση παραθέτει, ότι ο μοναχός Ησαΐας, είδε ένα όραμα όταν όταν εγκαταβιούσε στην Μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους και τον οδήγησε στην ανασύσταση της μονής. Βρίσκεται χτισμένη σε μια εύφορη κοιλάδα, κάτω από την Κλεισούρα. Αποτελεί σημαντικό θρησκευτικό προσκύνημα για την περιοχή.

Το συγκρότημα, με τον φρουριακό του χαρακτήρα, σώζεται στο σύνολο του. Τα υπάρχοντα κτίσματα είναι του 18ου και 19ου αιώνα. Αποτέλεσε χώρο κρησφύγετου την εποχή της Επανάστασης του 1821 και του Μακεδονικού Αγώνα, όπου φιλοξενήθηκε ο Παύλος Μελάς και οι συναγωνιστές του. Στο μέσον της εσωτερικής αυλής βρίσκεται το καθολικό, στο οποίο υπάρχει επιγραφή όπου ιστορείται η Μονή. Η εκκλησία είναι τρίκλιτη τρουλαία βασιλική με νάρθηκα και ανακαινίστηκε το 1813 με δαπάνες του μοναχού Ησαΐα και της τοπικής μητρόπολης, επί Μητροπολίτη Καστοριάς Νεοφύτου. Οι αγιογραφίες που ολοκληρώθηκαν το 1813, αποτελούν ένα ποιοτικό έργο του Γεωργίου από τους Χιονάδες της Ηπείρου, με μια πρωτότυπη θεματολογία από την δημιουργία του κόσμου.

Αξιόλογο είναι ξυλόγλυπτο τέμπλο του καθολικού, που είναι επιχρυσωμένο από τον Λινοτοπίτη χρυσοχόο Κωνσταντίνου το 1772 επί ηγουμενίας του μοναχού Παϊσίου. Η επίχρωσή του πρέπει να έγινε δεκαπέντε χρόνια μετά την τοποθέτηση του τέμπλου, από την χρονολογία 1757 που αναγράφεται στον Τίμιο Σταυρό στην κορυφή του. Έχει ανάγλυφες παραστάσεις από την Παλαιά Διαθήκη και την Καινή Διαθήκη. Το τέμπλο έχει καταπληκτική ομοιότητα με την εκκλησία της Παναγίας στο Λάμποβο της Δρόπολης στην Αλβανία. Στα νεότερα χρόνια, το μοναστήρι εγκαταλήφθηκε, για να λειτουργήσει ως γυναικεία κοινοβιακή μονή το 1993. Το 1996, το καθολικό και το μοναστηριακό συγκρότημα εντάχθηκε στον κατάλογο του Υπουργείου Πολιτισμού ιστορικών και διατηρητέων μνημείων των μεταβυζαντινών εκκλησιών της Δυτικής Μακεδονίας. Σήμερα στην μονή εγκαταβιούν πέντε μοναχές.

Την 1η Ιουλίου 2012 ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος παρέστει στις εορταστικές εκδηλώσεις αγιοκατατάξεως της Οσίας Σοφίας, της «εν τη Ιερά Μονή Παναγίας Θεοτόκου Κλεισούρας ασκησάσης», η μνήμη της οποίας τιμάται από την Ορθόδοξη εκκλησία στις 6 Μαΐου.

Διοικητικά

Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα το 1940 να απογράφεται στην τότε κοινότητα Κλεισούρας που ανήκε στο νομό Φλωρίνης. Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης, μαζί με την Καστοριά, την Κλεισούρα αποτελούν την τοπική κοινότητα Κλεισούρας που υπάγεται στη δημοτική ενότητα Κλεισούρας του δήμου Καστοριάς και ο πληθυσμός της, σύμφωνα με την απογραφή του 2011, ανέρχεται σε 8 μοναχές κατοίκους.