Βικιπαίδεια

Πίτερ Κούκε φαν Ελστ

Φλαμανδός ζωγράφος

Ο Πίτερ Κούκε φαν Ελστ (φλαμανδικά Pieter Coecke van Aelst, Άαλστ, Βέλγιο, 14 Αυγούστου 1502 – Βρυξέλλες 6 Δεκεμβρίου 1550) ήταν Φλαμανδός ζωγράφος, γλύπτης αρχιτέκτονας, σχεδιαστής ξυλογραφιών, υαλογράφος και σχεδιαστής ταπισερί.[13] Πρωταρχικό του θέμα ήταν χριστιανικές θρησκευτικές απεικονίσεις. Εργάστηκε στην Αμβέρσα και στις Βρυξέλλες και ονομάστηκε «Αυλικός ζωγράφος» στην Αυλή του αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄.

Πίτερ Κούκε φαν Ελστ
Γέννηση14  Αυγούστου 1502[1][2]
Άαλστ
Θάνατος6  Δεκεμβρίου 1550[3][4][5]
Βρυξέλλες[6]
Χώρα πολιτογράφησηςΝότιες Κάτω Χώρες
Ιδιότηταζωγράφος[6][7][8], αρχιτέκτονας[8], μεταφραστής[6], γλύπτης[8] και καλλιτέχνης γραφικών τεχνών[8]
ΣύζυγοςΜάικεν Φερχούλστ (1538–1550)[6]
ΤέκναΠάουβελς Κούκε φαν Ελστ[6][9][10], Mayken Coecke και Pieter Coecke van Aelst (II)[11]
ΓονείςPieter van Aelst
ΣυγγενείςΠίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος (γαμπρός)[12] και Γιαν φαν Ντόρνικε (πεθερός)
Είδος τέχνηςΑναγέννηση
Σημαντικά έργαTriptych with Adoration of the Magi, The Holy Family και Triptych of Nava and Grimon
Χορηγός/οίΚάρολος Κουίντος
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Κούκε φαν Ελστ ήταν πολύγλωσσος. Δημοσίευσε μεταφράσεις πραγματειών σχετικών με την αρχαία ρωμαϊκή και τη σύγχρονη αρχιτεκτονική στα φλαμανδικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά. Οι εκδόσεις αυτές διαδραμάτισαν ζωτικό ρόλο στη διάδοση των ιδεωδών της Αναγέννησης στις Κάτω Χώρες και συνέβαλαν στην μετάβαση, στη βόρεια Ευρώπη, από το ύστερο γοτθικό ύφος, που τότε ήταν το κυρίαρχο στην αρχιτεκτονική, σε πιο σύγχρονο «προσανατολισμένο στην αρχαιότητα» ύφος.

Βιογραφία Επεξεργασία

Ο Πίτερ Κούκε φαν Ελστ ήταν ο γιος του Αντιδημάρχου του Άαλστ. Ο πρώιμος βιογράφος Κάρελ φαν Μάντερ έγραψε στο βιβλίο του Het Schilder-boeck (= βιβλίο των ζωγράφων), που εκδόθηκε το 1604, ότι ο Κούκε φαν Ελστ μαθήτευσε στον Μπέρναρντ φαν Ορλέι, ηγετική φυσιογνωμία στη Φλαμανδική Αναγεννησιακή ζωγραφική, ο οποίος τότε βρισκόταν στις Βρυξέλλες. Δεν υπάρχουν έγγραφα που να αποδεικνύουν αυτή τη μαθητεία, αλλά υπάρχουν ισχυρές στυλιστικές ομοιότητες στο ύφος των δύο καλλιτεχνών.[14]

Πάντα σύμφωνα με τον Κάρελ φαν Μάντερ, ο φαν Ελστ αργότερα σπούδασε στην Ιταλία, δημιουργώντας στη Ρώμη σχεδιάσματα γλυπτών και αρχιτεκτονημάτων. Αν και δεν υπάρχει ισχυρή απόδειξη ότι ο φαν Ελστ ταξίδεψε στην Ιταλία, οι στυλιστικές μαρτυρίες υποστηρίζουν την άποψη ότι όντως ταξίδεψε εκεί. Η ιταλική επίδραση θα μπορούσε, εν τούτοις, να αποδοθεί στο γεγονός ότι τα χαρτόνια σχεδίασης ταπισερί του Ραφαήλ ήταν διαθέσιμα στις Βρυξέλλες, όπου χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή ταπισερί γύρω στο 1516. Ωστόσο, ο φαν Ελστ είναι σαφές ότι ήδη γνώριζε τη νωπογραφία του Ραφαήλ Ο Θρίαμβος της Γαλάτειας, το οποίο θα μπορούσε να έχει δει μόνο στην Ιταλία.[15]

Ο Πίτερ Κούκε φαν Ελστ νυμφεύτηκε δύο φορές: Η πρώτη του σύζυγος ήταν η Άννα φαν Ντόρνικε, την οποία νυμφεύτηκε το 1525, λίγο μετά τη μετακόμισή του στην Αμβέρσα. Ήταν θυγατέρα του ζωγράφου Γιαν Μέρτενς φαν Ντόρνικε, ενός από τους πλέον επιτυχημένους ζωγράφους που εργάζονταν στην πόλη.[16] Ο πεθερός του ίσως να υπήρξε και δάσκαλός του και όταν απεβίωσε, το 1527, ο φαν Ελστ ανέλαβε το εργαστήριό του.[17] Από τον γάμο αυτόν απέκτησε δύο παιδιά, τον Μίχιελ και τον Πίτερ ΙΙ, ο οποίος έγινε ζωγράφος.[14] Μετά τον θάνατο της συζύγου του, ο οποίος συνέβη πριν το 1529, ο Κούκε φαν Ελστ είχε σχέση με την Αντονέτ φαν ντερ Σαντ (Anthonette van der Sandt), την οποία ποτέ δεν νυμφεύτηκε, αλλά απέκτησε μαζί της μια θυγατέρα, την Αντονέτ, και τουλάχιστον ένα γιο, τον Πάουβελ (Pauwel), ο οποίος έγινε επίσης ζωγράφος.[16][18]

Ο Πίτερ Κούκε φαν Ελστ καταγράφεται να γίνεται μέλος στη Συντεχνία του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας το 1527. Το 1533 ταξίδευσε στην Κωνσταντινούπολη, όπου παρέμεινε επί ένα έτος και προσπάθησε να πείσει τον Τούρκο Σουλτάνο να του δώσει παραγγελίες για ταπισερί.[19] Στο ταξίδι αυτό απέτυχε να πάρει παραγγελίες από τον Σουλτάνο. Όσο όμως παρέμεινε στην Τουρκία, δημιούργησε πολλά σχέδια, περιλαμβανομένων κτιρίων, ανθρώπων και γηγενούς χλωρίδας. Φαίνεται ότι στο ταξίδι αυτό απέκτησε το μόνιμο ενδιαφέρον του για την ακριβή απεικόνιση της Φύσης, την οποία επέδειξε στις ταπισερί του και η οποία τους έδινε μια επιπλέον διάσταση.[20] Τα σχέδια που έφτιαξε στην Τουρκία εκδόθηκαν από τη χήρα του μετά τον θάνατό του υπό τον τίτλο Ces moeurs et fachons de faire de Turcz avecq les regions y appertenantes ont este au vif contrefaictez (Αμβέρσα, 1553).[21]

Με την επιστροφή του στην Αμβέρσα το 1534, ο φαν Ελστ δημιούργησε σχέδια για μια μεγάλης κλίμακας μορφή, τον Αντιγκόν (γίγαντα της Αμβέρσας), του οποίου η κεφαλή από πεπιεσμένο χαρτί πιθανόν διασώζεται σήμερα στο Μουσείο aan de Stroom της Αμβέρσας.[14] Ο γίγας παρουσιάστηκε πολλά χρόνια αργότερα, το 1594, με την ευκαιρία της θριαμβευτικής εισόδου του Φιλίππου Β΄ της Ισπανίας στην πόλη. Η μορφή έγινε αναπόσπαστο τμήμα των δημόσιων εκδηλώσεων στην Αμβέρσα ως τον 20ό αιώνα.[22]

Το 1537 ο φαν Ελστ εξελέγη επικεφαλής της Συντεχνίας του Αγίου Λουκά της Αμβέρσας και έλαβε μισθό από την τοπική κυβέρνηση.[18] Εκείνη περίπου την εποχή έλαβε και μεγάλες παραγγελίες για τη σχεδίαση βιτρώ σε παράθυρα κτισμάτων, μεταξύ των οποίων και ο Καθεδρικός της Αμβέρσας. Την ίδια δεκαετία απεβίωσε και ο σημαντικός καλλιτέχνης και φίλος του φαν Ελστ, Γιόος φαν Κλέφε.[16]

Μεταξύ 1538 - 1539 ο φαν Ελστ νυμφεύτηκε για δεύτερη φορά. Η δεύτερη σύζυγός του, Μάικεν Φερχούλστ ήταν μικρογράφος, καταγόμενη από το Μέχελεν. Το ζευγάρι απέκτησε τρία παιδιά, δύο θυγατέρες, που ονομάστηκαν Κατελάινε και Μαρία και ένα γιο, τον Πάουβελς (αν και ο φαν Ελστ είχε ήδη ένα γιο με αυτό το όνομα).[13][14] Ο εξέχων ζωγράφος Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος νυμφεύτηκε τη θυγατέρα του φαν Ελστ Μαρία (ή Μάικεν, Mayken). Ο Κάρελ φαν Μάντερ βεβαιώνει ότι η δεύτερη σύζυγος του φαν Ελστ ήταν και η πρώτη διδασκάλισσα των εγγονών της Πίτερ Μπρίγκελ του νεότερου και Γιαν Μπρίγκελ του πρεσβύτερου. Μέσω του γάμου του με τη Μάικεν Φερχούλστ ο φαν Ελστ έγινε κουνιάδος του εξέχοντος χαράκτη και εκδότη Χέντρικ Χόλτσιους, ο οποίος είχε νυμφευτεί την αδελφή της Μάικεν, Ελίζαμπετ.[23]

Υπάρχει η εικασία ότι ο φαν Ελστ είχε δημιουργήσει δεύτερο εργαστήριο στις Βρυξέλλες, αλλά δεν υπάρχουν αποδείξεις για κάτι τέτοιο. [16] Ο φαν Ελστ ονομάστηκε ζωγράφος της Αυλής του Καρόλου Ε΄ λίγους μήνες πριν τον θάνατό του.[14] Βρισκόταν στις Βρυξέλλες όταν απεβίωσε, τον Δεκέμβριο του 1550. Καθώς τα δύο μικρότερα παιδιά του πέθαναν περίπου την ίδια χρονική περίοδο, πιθανότατα και τα τρία μέλη της οικογένειας ήταν θύματα κάποιας επιδημίας.[16]

Ανάμεσα στους μαθητές του συγκαταλέγονται σημαντικοί καλλιτέχνες, όπως ο Χίλλις φαν Κόνινξλοο, ο Βίλλεμ Κέι, ο Χανς Φρέντεμαν ντε Φρις, ο Μίχιελ Κόξι, ο Νικολά Νεσατέλ και ίσως ο Πίτερ Μπρίγκελ ο πρεσβύτερος.[24]

Έργο Επεξεργασία

Γενικά Επεξεργασία

Ο Πίτερ Κούκε φαν Ελστ ήταν πολύπλευρος καλλιτέχνης και κορυφαίος σχεδιαστής, ο οποίος παρήγαγε σχέδια για πολλά έργα, από ταπισερί ως πίνακες, γλυπτά, χαρακτικά, υαλογραφίες και έργα χρυσοχοΐας.[25]Δεν έχει επιβιώσει κανένας υπογεγραμμένος πίνακάς του, ενώ οι αξιόπιστα τεκμηριωμένοι πίνακές του είναι λίγοι.[14]

Ο φαν Ελστ διατηρούσε σε λειτουργία μεγάλο εργαστήριο, οργανωμένο κατά αποτελεσματικό τρόπο. Ο ίδιος ενεργούσε σε αυτό ως επιχειρηματίας, που έδινε στους βοηθούς του πρωτότυπες ιδέες και επέβλεπε τη διαδικασία παραγωγής.[26] Το ύφος που δημιούργησε είχε πολλούς μιμητές.[14]

Ο «Μυστικός Δείπνος» Επεξεργασία

 
Ο Μυστικός Δείπνος

Ο «Μυστικός Δείπνος» του ήταν ένας από τους πλέον δημοφιλείς πίνακες του 16ου αιώνα. Η παραλλαγή του 1527, που σήμερα βρίσκεται στη συλλογή του Δούκα και της Δούκισσας του Ρούτλαντ, στο κάστρο Μπελβουάρ (Belvoir Castle) στο Γκράνταμ της Αγγλίας πιστεύεται ότι είναι η αρχική δημιουργία, από την οποία προήλθαν όλα τα επόμενα αντίγραφα.[27] Η σύνθεση αυτή έγινε πολύ δημοφιλής μέσω του χαρακτικού που δημιούργησε ο Χέντρικ Χόλτσιους.

Η σύνθεση του θέματος είναι ελεύθερα εμπνευσμένη από τον «Μυστικό Δείπνο» του Λεονάρντο ντα Βίντσι και το χαρακτικό του Μαρκαντόνιο Ραϊμόντι, που έγινε με βάση το σχέδιο του Ραφαήλ με το ίδιο θέμα. Οι χειρονομίες των Αποστόλων βασίζονται σε χαρακτικό του Άλμπρεχτ Ντύρερ του 1523. Υπάρχουν περίπου 45 παραλλαγές του πίνακα σε ποικίλες διαστάσεις, οι οποίες έγιναν με τη συνδρομή των βοηθών του στο εργαστήριο. Πολλές από τις παραλλαγές αυτές είναι χρονολογημένες, με την 6η και την 7η να χρονολογούνται το 1528. Ο «Μυστικός Δείπνος» έχει πιθανόν την προέλευσή του από αρχικό σχεδίασμα-μοντέλο, το οποίο μεταφέρθηκε σε πάνελ μέσω χαρτονιών σχεδίασης (cartoons). Η σύνθεση μπορούσε να παραγγελθεί σε δύο σχήματα: Ένα διαστάσεων 50 x 60 εκ. και ένα σε 60 x 80 εκ.[26] Αυτό με τις μεγαλύτερες διαστάσεις εμφανίζεται ως πιο δημοφιλές. Η αρχική έκδοση του 1527 φέρει εικονογραφία στενά συνδεδεμένη με το μεταρρυθμιστικό κίνημα, αλλά στα αντίγραφα αυτή προβάλλεται πολύ λιγότερο.[27]

Στο υπόβαθρο της σύνθεσης απεικονίζονται μικρές σκηνές από τη Βίβλο, αυξάνοντας έτσι την εντύπωση του κεντρικού θέματος. Μέσω του ανοίγματος μιας αψίδας της Αμβέρσας εμφανίζεται η είσοδος του Ιησού στα Ιεροσόλυμα, το μείζον γεγονός πριν τον Μυστικό Δείπνο, σύμφωνα με τη Χριστιανική παράδοση. Απεικονίσεις της «πτώσης του Ανθρώπου» είναι ορατές στο διακοσμημένο παράθυρο. Τα μετάλλια στον τοίχο αντιπροσωπεύουν τις ιστορίες του Δαβίδ με τον Γολιάθ και του Κάιν με τον Άβελ. Η σκηνή με τους Κάιν και Άβελ είναι απευθείας παρμένη από χαρακτικό ενός άλλου δημοφιλούς καλλιτέχνη της βορειοευρωπαϊκής Αναγέννησης, του Γιαν Γκόσσαερτ. Η όλη εικονογραφία τονίζει τη χριστιανική ενασχόληση με το προπατορικό αμάρτημα και τη Σωτηρία του Ανθρώπου μέσω της θυσίας του Χριστού.[26]

Ο Άγιος Ιερώνυμος στο σπουδαστήριό του Επεξεργασία

Ένας ακόμη πίνακας ιδιαίτερα δημοφιλής και ευρέως διαδεδομένος ήταν η σύνθεσή του «Ο Άγιος Ιερώνυμος στο σπουδαστήριό του», από την οποία ο φαν Ελστ και το εργαστήριό του δημιούργησαν πολλές παραλλαγές.

 
Ο Άγιος Ιερώνυμος στο σπουδαστήριό του

Ο Άγιος Ιερώνυμος τιμάται από τους Χριστιανούς λόγω της μετάφρασης της Βίβλου στα λατινικά, την οποία ολοκλήρωσε σε μοναστήρι στην Παλαιστίνη. Στην παραλλαγή του θέματος που βρίσκεται στο Μουσείο Γουόλτερς της Βαλτιμόρης, ο Κούκε φαν Ελστ υπαινίσσεται την τοποθεσία απεικονίζοντας μέσω του παραθύρου ένα τοπίο με καμήλες. Στον τοίχο βρίσκεται η νουθεσία Cogita Mori (= αναλογίσου τον θάνατο), ένα μοτίβο "vanitas"[28], το οποίο τονίζεται από τη νεκροκεφαλή. Η Βίβλος του Αγίου είναι ανοιγμένη σε μια εικόνα της «Ύπέρτατης Κρίσης», ενώ η κλεψύδρα και το κερί είναι στοιχεία που υπενθυμίζουν το πέρασμα του χρόνου και την εγγύτητα του θανάτου.[29]

Μια παραλλαγή του θέματος πωλήθηκε από τον οίκο Christie στις 28 Ιανουαρίου 2015 και περιλαμβάνει παρόμοια εικονογραφικά στοιχεία που υποδηλώνουν τις χριστιανικές πεποιθήσεις της παροδικότητας της ανθρώπινης ζωής και τη θυσία του Χριστού ώστε ο Άνθρωπος να βρει τη Σωτηρία του κατά την αποκαλούμενη «Ύστατη Κρίση».[30]

Σχέδια για ταπισερί Επεξεργασία

Ο φαν Ελστ ήταν ονομαστός για τα σχέδια που δημιούργησε για ταπισερί, που υλοποιήθηκαν στα εργαστήρια ταπισερί των Βρυξελλών.[31] Τα σχέδια αυτά ήταν συνήθως μικρής κλίμακας και ασπρόμαυρα. Το χαρτόνι σχεδίασης (cartoon) για το «Μαρτύριο του Αγίου Πέτρου» (σήμερα στο Δημαρχείο των Βρυξελλών) ήταν σχέδιο σε «γκριζάιγ» με μερικές πινελιές πράσινου και κόκκινου, ενώ είναι γραμμένα τα ονόματα των άλλων χρωμάτων, όπως μπλε ή χρυσό.[32]

Στους πάτρονες για τις ταπισερί αυτές περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, ο αυτοκράτορας Κάρολος Ε΄, ο Φραγκίσκος Α΄ της Γαλλίας, ο Ερρίκος Η΄ της Αγγλίας και ο Κόζιμο Α΄ των Μεδίκων (1519 - 1574).[25] Ο καλλιτέχνης απέκτησε φήμη ως σχεδιαστής ταπισερί με τη δημοφιλή του σειρά σχεδίων για την «Ιστορία του Αγίου Παύλου», τα «Επτά θανάσιμα αμαρτήματα», την «Ιστορία του Αβραάμ», την «Ιστορία του Ιησού του Ναυή», την «Ιστορία του Βερτούμνους και της Πομόνα»[33], τη «Δημιουργία», την «Κατάκτηση της Τύνιδας», την «Ποίηση» (Poesia) και τον «Ιούλιο Καίσαρα».[16]

Μεταξύ 1545 και 1550 ο φαν Ελστ σχεδίασε ταπισερί που εναλλάσσουν το ενδιαφέρον τους μεταξύ αρχιτεκτονικών και τοπιογραφικών στοιχείων. Η Κυβερνήτης της Ολλανδίας Μαρία της Ουγγαρίας κάλεσε τον φαν Ελστ να βοηθήσει τον Γιαν Φερμάγιεν (Jan Cornelisz. Vermeyen) στη σχεδίαση της σειράς ταπισερί «Κατάκτηση της Τύνιδας». Σχεδιασμένη γύρω στα 1546, η σειρά αυτή αναπολεί την επιτυχημένη ανάκτηση της Τύνιδας από τους Τούρκους που πέτυχε ο αυτοκράτορας Κάρολος Ε΄. Το ταξίδι του Καρόλου στην Τύνιδα έγινε το 1535, περίπου 10 χρόνια πριν τη σχεδίαση της σειράς και κάποιοι παλαιότεροι συγγραφείς πιστεύουν ότι ο Κούκε φαν Ελστ ήταν αυτόπτης μάρτυρας στην κατάκτηση.

Στη σειρά «Ποίηση» ο φαν Ελστ απεικονίζει ποικίλες ιστορίες από την κλασική μυθολογία, εμπνευσμένες από τις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου. Μόνο μια σειρά από αυτές τελικά υφάνθηκε αφότου σχεδιάστηκαν την περίοδο 1547-48. Ο βασιλέας Φίλιππος Β΄ της Ισπανίας αγόρασε τη σειρά αυτή το 1556. Οι «Ιστορίες της Δημιουργίας» σχεδιάστηκαν γύρω στο 1548 και αγοράστηκαν από τον Κόζιμο Α΄ των Μεδίκων και την Ελεωνόρα του Τολέδο.[34]

Χαρακτικά Επεξεργασία

Το εργαστήριο του φαν Ελστ ήταν περίφημο για τα χαρακτικά και τις εκδόσεις του. Ο φαν Ελστ είχε φτιάξει μια σειρά σχεδίων κατά την επίσκεψή του στην Τουρκία, απεικονίζοντας τοπικά αξιοθέατα και σκηνές. Τα σχέδια εκδόθηκαν μεταθανάτια από τη χήρα του Μάικεν, όπως προαναφέρθηκε.

Ο φαν Ελστ ήταν επίσης ο εκδότης και σχεδιαστής ενός τόμου με χαρακτικά, με τον τίτλο De seer wonderlijke…Triumphelijke Incompst van … Prince Philips, ως αναμνηστικά της θριαμβετικής εισόδου που πραγματοποίησε ο Φίλιππος Β΄ στην Αμβέρσα το 1549. Ο ίδιος ο φαν Ελστ είχε σχεδιάσει μερικές από τις θριαμβευτικές αψίδες και εξέδρες που αναπαράγονται στον τόμο.[35] Πιστεύεται ότι η ανταπόκριση που βρήκαν αυτά τα χαρακτικά από την ισπανική Αυλή οδήγησε στην αναγόρευσή του ως ζωγράφου της Αυλής του Καρόλου Ε΄.[14]

Αρχιτεκτονικές εκδόσεις Επεξεργασία

Ο φαν Ελστ ήταν προικισμένος γλωσσομαθής και αξιοσημείωτη είναι η μετάφραση του De architectura (περί αρχιτεκτονικής]] του Βιτρούβιου στα φλαμανδικά, υπό τον τίτλο 'Die inventie der colommen met haren coronementen ende maten. Wt Vitruuio ende andere diuersche auctoren optcorste vergadert, voor scilders, beeltsniders, steenhouders, &c. En allen die ghenuechte hebben in edificien der antiquen, που πρωτοεκδόθηκε το 1539.[36] Ο ίδιος και, μετά τον θάνατό του, η χήρα του Μάικεν Φερχούλστ, εξέδωσαν τα πέντε βιβλία της πραγματείας του Σεμπαστιάνο Σέρλιο Architettura στα φλαμανδικά, στα γαλλικά και στα γερμανικά (η γερμανική μετάφραση έγινε από άλλον μεταφραστή). Η πρώτη μετάφραση που εκδόθηκε ήταν το τέταρτο βιβλίο της Architettura, υπό τον τίτλο Generale Reglen der architecturen op de vyve manieren van edificie in 1939.[14][35]

Η μετάφραση του Βιτρούβιου από τον φαν Ελστ εξυμνήθηκε από τον ουμανιστή Ντομίνικους Λαμψόνιους ως το μόνο βιβλίο στα ολλανδικά που πραγματευόταν το ύφος των κτισμάτων σε άλλες χώρες. Μαζί με τις ιταλικές μεταφράσεις του Βιτρούβιου που εκδόθηκαν λίγο νωρίτερα κατά τον 16ο αιώνα, η μετάφραση του φαν Ελστ προκάλεσε την εικονογράφηση με ξυλογραφίες του κειμένου και χρησιμοποίησε στήλες για να καταδείξει τις διαφορές μεταξύ των τριών τύπων αρχιτεκτονικών αναπαραστάσεων: Σχέδιο, ύψος και θέαση. Επρόκειτο για καθαρή διάσπαση με τις λίγες πραγματείες περί αρχιτεκτονικής που είχαν εκδοθεί νωρίτερα στις Κάτω Χώρες και, εν γένει, δεν έδιναν οπτικές εξηγήσεις.

 
Σελίδα τίτλου του 3ου μέρους της μετάφρασης του Πρώτου Βιβλίου του Σέρλιο

Η μετάφραση του φαν Ελστ του 1539 του Σέρλιο στα φλαμανδικά προσέφερε στις Κάτω Χώρες μια σχετικά προσιτή οικονομικά απόδοση μιας από τις πρώτες εικονογραφημένες πραγματείες περί αρχιτεκτονικής στην Ευρώπη. Η πρωτότυπη ιταλική έκδοση είχε εμφανιστεί στη Βενετία δύο μόλις χρόνια πριν. Η μετάφραση του φαν Ελστ στα φλαμανδικά, με τη σειρά της, χρησίμευσε ως βάση για την πρώτη αγγλική μετάφραση του Σέρλιο.[35] Οι μεταφράσεις των έργων του Σέρλιο ήταν στην πραγματικότητα, «πειρατικές» εκδόσεις, καθώς ο Σέρλιο ουδέποτε εξουσιοδότησε τον φαν Ελστ να μεταφράσει και να εκδόσει τα έργα του. Στη φλαμανδική έκδοση του 4ου τόμου, ο Σέρλιο μνημονεύεται απλώς σε μια υποσημείωση προς τον αναγνώστη και στο σήμα του εκδότη. Στην πρώτη γερμανική μετάφραση του 1543, ο φαν Ελστ μνημονεύει τον Γιάκομπ Ρέχλινγκερ (Jacob Rechlinger) από το Άουγκσμπουργκ ως μεταφραστή, αλλά αποσιωπά τον ίδιο τον Σέρλιο ως συγγραφέα. Ο Σέρλιο εμφανώς δυσαρεστήθηκε με αυτές τις μη εξουσιοδοτημένες μεταφράσεις και απείλησε επανειλημμένα να διώξει δικαστικά τον φαν Ελστ, ο οποίος, ωστόσο, ήταν στο απυρόβλητο καθώς ζούσε σε περιοχή υπό ισπανικό έλεγχο, ενώ ο Σέρλιο ζούσε στη Γαλλία, τότε εχθρό της Ισπανίας.[37]

Οι μεταφράσεις αυτών των σημαντικών λετινικών και ιταλικών αρχιτεκτονικών έργων διαδραμάτισαν σοβαρότατο ρόλο στη διάδοση των ιδεωδών της Αναγέννησης στις Κάτω Χώρες και επέσπευσε τη μετάβαση από το ύστερο γοτθικό ύφος που τότε ήταν το κυρίαρχο στην περιοχή προς ένα «προσανατολισμένο προς την αρχαιότητα»αρχιτεκτονικό στυλ στη βόρεια Ευρώπη.[14] Οι μεταφράσεις αποτέλεσαν επίσης το έργανο για την εγκαθίδρυση μιας θεωρητικής διάκρισης μεταξύ της σχεδίασης και της πραγματικής ανέγερσης ενός κτίσματος. Αυτό συνετέλεσε στην εξέλιξη της αρχιτεκτονικής ως νέου, ανεξάρτητου τομέα γνώσης, σαφώς διακριτού από την τέχνη του κτίστη. Στις Κάτω Χώρες η σχέση μεταξύ αρχιτεκτονικής και προοπτικής κέρδισε θεωρητική υποστήριξη χάρη στις μεταφράσεις του φαν Ελστ. Οι μεταφράσεις αυτές είχαν σημαντικό αντίκτυπο στον αρχιτέκτονα και καλλιτέχνη Χανς Φρέντεμαν ντε Φρις (Hans Vredeman de Vries), ο οποίος επιμελώς αντέγραψε τα σχέδιά τους.[35]

Από άποψη προσαρμογής στην τοπική αισθητική, οι μεταφράσεις του φαν Ελστ περιείχαν σημαντικές αλλαγές στα αρχικά σχέδια του Σέρλιο. Για παράδειγμα, σε μια εικόνα παρενέβαλε 24 ίχνη κεφαλαίων λατινικών γραμμάτων, εκεί που ο Σέρλιο είχε τοποθετήσει ξυλογραφίες ασπίδων.[35]

Φωτοθήκη Επεξεργασία

Δείτε επίσης Επεξεργασία


Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. rkd.nl/explore/artists/17468. Ανακτήθηκε στις 23  Αυγούστου 2017.
  2. ↑ (Αγγλικά) ECARTICO. 1890. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 118676547. Ανακτήθηκε στις 17  Οκτωβρίου 2015.
  4. ↑ «Pieter (I) Coecke van Aelst». (Ολλανδικά) RKDartists. 17468.
  5. ↑ «Pieter Coecke van Aelst». Biografisch Portaal. 58620902.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 www.metmuseum.org/exhibitions/listings/2014/grand-design/blog/posts/getting-to-know-pieter-coecke-van-aelst.
  7. ↑ (Σλοβακικά, Τσεχικά, Αγγλικά) Web umenia. www.webumenia.sk/autor/1601. Ανακτήθηκε στις 7  Απριλίου 2018.
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/117991. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  9. ↑ 500000607.
  10. ↑ 249213.
  11. ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 1  Δεκεμβρίου 2017. 500115332. Ανακτήθηκε στις 22  Μαΐου 2021.
  12. ↑ (Αγγλικά) www.metmuseum.org/exhibitions/listings/2014/grand-design/blog/posts/getting-to-know-pieter-coecke-van-aelst.
  13. ↑ 13,0 13,1 Pieter Coecke van Aelst (I) στο Ολλανδικό Ίδρυμα Ιστορίας της Τέχνης (Ολλανδικά)
  14. ↑ 14,00 14,01 14,02 14,03 14,04 14,05 14,06 14,07 14,08 14,09 Jane Campbell Hutchison. "Coecke van Aelst Pieter, I." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 8 Dec. 2014
  15. ↑ Pieter Coecke van Aelst[νεκρός σύνδεσμος] at Sphinx Fine Arts
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 16,5 Getting to Know Pieter Coecke van Aelst at the Metropolitan Museum
  17. ↑ Pieter Coeck van Aelst, The Madonna with the Cushion Αρχειοθετήθηκε 2016-02-06 στο Wayback Machine. at Gallery De Jonckheere
  18. ↑ 18,0 18,1 Frans Jozef Peter Van den Branden, Geschiedenis der Antwerpsche schilderschool, Antwerpen, 1883, p. 150-159 (Ολλανδικά)
  19. ↑ A. Wunder. "Western Travelers, Eastern Antiquities, and the Image of the Turk in Early Modern Europe" Journal of Early Modern History, 7 (2003).
  20. ↑ Roberta Smith, In Weft and Warp, Earth, Heaven and Hell ‘Grand Design’ Showcases Pieter Coecke Tapestries at the Met, 23 October 2014
  21. ↑ Online version of the Ces moeurs et fachons de faire de Turcz at the University of Ghent
  22. ↑ Göttler, Christine (2014), Druon Antigoon, der unzerstörbare Koloss: Städtischer Raum, antiquarische Kultur und Künstlerwissen im Antwerpen des 16. Jahrhunderts In: Nova, Alessandro; Hanke, Stephanie (eds.) Skulptur und Platz. Raumbesetzung, Raumüberwindung, Interaktion. I Mandorli: Vol. 20 (pp. 141-172). Berlin, München: Deutscher Kunstverlag (Γερμανικά)
  23. ↑ W. Le Loup. "Goltzius, Hubertus." Grove Art Online. Oxford Art Online. Oxford University Press. Web. 8 February 2016
  24. ↑ Ο Κάρελ φαν Μάντερ αναγράφει ότι ο Μπρίγκελ ήταν μαθητής του Κούκε φαν Ελστ, υπόθεση που εν γένει σήμερα δεν γίνεται αποδεκτή, δεδομένης της σημαντικής υφολογικής διαφοράς μεταξύ των δύο καλλιτεχνών. Βλ.: Max J. Friedländer, 'Pieter Bruegel', comments and notes by Henri Pauwels, translated by Heinz Norden, A.W. Sijthoff, Leyden, 1978, p. 13
  25. ↑ 25,0 25,1 Grand Design, Pieter Coecke van Aelst and Renaissance Tapestry at the Metropolitan Museum of Art
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 Pieter Coecke van Aelst, The Last Supper, at Christie's
  27. ↑ 27,0 27,1 Sarah Mallory, Curatorial Conversations: Maryan Ainsworth on Coecke's Panel Paintings Posted 23 December 2014 on the Metropolitan Museum of Art
  28. ↑ Μοτίβο που απαντάται στις νεκρές φύσεις της ολλανδικής ζωγραφικής του 17ου αιώνα που περιέχει σύμβολα του θανάτου ή της τροπής των πραγμάτων, ως υπενθύμιση του αναπόφευκτου.
  29. ↑ St. Jerome in his study at the Walters Museum
  30. ↑ Pieter Coecke van Aelst I, Saint Jerome in his study at Christie's
  31. ↑ R. Bauer, ed. Tapisserien der Renaissance: Nach Entwürfen von Pieter Coecke van Aelst, exhibition catalogue, Schloss Halbturn, 1981; I. Buchanan. "Designers, Weavers and Entrepreneurs: Sixteenth-Century Flemish Tapestries in the Patrimonio Nacional" The Burlington Magazine, (1992)
  32. ↑ Edith A. Standen, "Some Sixteenth-Century Flemish Tapestries Related to Raphael's Workshop", in: Metropolitan Museum Journal (1971), p. 144
  33. ↑ Ο Βερτούμνους (Vertumnus) ήταν, σύμφωνα με τη ρωμαϊκή μυθολογία, ο θεός των Εποχών και της ανάπτυξης των φυτών. Πομόνα ήταν νύμφη των δασών.
  34. ↑ Grand Design: Pieter Coecke van Aelst and Renaissance Tapestry, October 8, 2014–January 11, 2015, The Creation, Tunis, and Poesia Series at the Metropolitan Museum
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 Christopher Heuer, 'The City Rehearsed: Object, Architecture, and Print in the Worlds of Hans Vredeman de Vries (The Classical Tradition in Architecture)', Routledge, 2009, p. 39-47
  36. ↑ Online copy of the Die inventie der colommen at the University of Ghent
  37. ↑ Giovanni Mazzaferro, Review of Sebastiano Serlio in Lyon. Architecture and printing. Edited by Sylvie Deswarte Rosa. Part Three

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πίτερ_Κούκε_φαν_Ελστ&oldid=10235117"