Φίλιππος Β΄ της Ισπανίας

Φίλιππος Β΄
Βασιλιάς της Ισπανίας
Περίοδος	16 Ιανουαρίου 1556 — 13 Σεπτεμβρίου 1598
Προκάτοχος	Κάρολος Α΄
Διάδοχος	Φίλιππος Γ' της Ισπανίας
Βασιλιάς της Πορτογαλίας
Περίοδος	17 Μαΐου 1581 - 13 Σεπτεμβρίου 1598
Προκάτοχος	Ερρίκος της Πορτογαλίας
Διάδοχος	Φίλιππος Γ' της Ισπανίας
Βασιλιάς της Αγγλίας
Περίοδος	25 Ιουλίου 1554 - 17 Νοεμβρίου 1558
Προκάτοχος	Μαρία Α΄ της Αγγλίας
Διάδοχος	Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας
Γέννηση	21 Μαΐου 1527; Βαγιαδολίδ, Ισπανία
Θάνατος	13 Σεπτεμβρίου 1598 (71 ετών); Εσκοριάλ, Ισπανία
Τόπος ταφής	Εσκοριάλ, Ισπανία
Σύζυγος	Μαρία Μανουέλα της Πορτογαλίας; Μαρία Α΄ της Αγγλίας; Ελισάβετ των Βαλουά; Άννα της Αυστρίας
Απόγονοι	Κάρολος των Αστουριών; Ισαβέλλα Κλάρα Ευγενία; Αικατερίνη Μικαέλα; Φίλιππος Γ' της Ισπανίας
Οίκος	Οίκος των Αψβούργων
Πατέρας	Κάρολος Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας
Μητέρα	Ισαβέλλα της Πορτογαλίας
Θρησκεία	Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Υπογραφή
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Φίλιππος Β΄ (ισπανικά: Felipe II de España, 21 Μαΐου 1527 - 13 Σεπτεμβρίου 1598) ήταν Βασιλιάς της Ισπανίας από τις 16 Ιανουαρίου του 1556, της Νεαπόλεως και της Σικελίας από το 1554 και της Πορτογαλίας (ως Φίλιππος Α΄) από το 1580 έως τον θάνατό του στις 13 Σεπτεμβρίου 1598. Υπήρξε ακόμη Βασιλιάς της Αγγλίας και της Ιρλανδίας, μέσω του γάμου του με την Μαίρη Α΄, από το 1554 έως το 1558. Επιπλέον, διατέλεσε Δούκας του Μιλάνου (1540-1598), ηγεμόνας των Δεκαεπτά Επαρχιών (1555-1598) και Δούκας της Βουργουνδίας (1556–1598). Του αποδίδεται το προσωνύμιο σώφρων, λόγω του χαρακτήρα και του τρόπου διακυβέρνησής του.^[1]

Ήταν γιος και διάδοχος του Βασιλιά Καρόλου Α΄ και της Βασίλισσας Ισαβέλλας της Ισπανίας, αδελφός της Μαρία της Αυστρίας και της Ιωάννας της Αυστρίας.^[2] Παράλληλα, ήταν εγγονός, από την πλευρά του, του Φιλίππου Α΄ και της Ιωάννας Α΄ της Καστίλης και, από την πλευρά της μητέρας του, του Εμμανουήλ Α΄ της Πορτογαλίας και της Μαρίας της Αραγωνίας.^[3]

Η βασιλεία του χαρακτηρίστηκε από την παγκόσμια εξερεύνηση και την επέκταση των ισπανικών εδαφών μέσω του Ατλαντικού και Ειρηνικού Ωκεανού.^[4] Με τον Φίλιππο Β΄ η ισπανική μοναρχία έγινε η πιο ισχυρή στην Ευρώπη και η Ισπανική Αυτοκρατορία έφτασε στη μεγαλύτερη ισχύ της. Για πρώτη φορά στην ιστορία, μια αυτοκρατορία περιλάμβανε εδάφη σε όλες τις κατοικημένες ηπείρους.^[5]

Ο Φίλιππος Β΄ πέθανε στις 13 Σεπτεμβρίου 1598, σε ηλικία εβδομήντα ενός ετών, και ενταφιάστηκε στο Μοναστήρι του Αγίου Λαυρεντίου του Ελ Εσκοριάλ.^[6] Μετά τον θάνατό του, οι υποστηρικτές του τον παρουσίασαν ως υπόδειγμα αρετής, ενώ οι επικριτές του τον απεικόνισαν ως φανατικό και αυταρχικό ηγέτη. Αυτή η αντίθεση ανάμεσα στη θετική και την αρνητική εικόνα του ενισχύθηκε από τον ίδιο, καθώς δεν επέτρεψε να γραφούν βιογραφίες του όσο ζούσε, ενώ είχε διατάξει την καταστροφή της προσωπικής του αλληλογραφίας.^[7]^[8]

Πρώιμα χρόνια

Ο Φίλιππος, μέλος του Οίκου των Αψβούργων, ήταν γιος του Αυτοκράτορα Κάρολου Ε΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και της Αυτοκράτειρας Ισαβέλλας, Πριγκίπισσας της Πορτογαλίας.^[9]^[10] Γεννήθηκε στο Βαγιαδολίδ, πρωτεύουσα του Βασιλείου της Καστίλης, στις 21 Μαΐου 1527. Η γέννησή του πραγματοποιήθηκε στο Παλάτι Πιμεντέλ, που εκείνη την εποχή ανήκε στον Μπερναρντίνο Πιμεντέλ, τον πρώτο Μαρκήσιο του Τάβαρα.^[11]

Τον Απρίλιο του 1528, όταν ο Φίλιππος ήταν έντεκα μηνών, αναγνωρίστηκε επίσημα ως διάδοχος του θρόνου από τη Βασιλική Συνέλευση της Καστίλης.^[12]

Εκπαίδευση

Η Αυτοκράτειρα Ισαβέλλα με τον Πρίγκιπα Φίλιππο (μελλοντικό Φίλιππο Β΄ της Ισπανίας) σε πορτρέτο που είναι αντίγραφο του πρωτότυπου που ζωγραφίστηκε το 1529 από τον Αντόνιο ντε Ολάντα.

Η κουλτούρα και η αυλική ζωή της Καστίλης άσκησαν σημαντική επιρροή στην πρώιμη ζωή του Φιλίππου. Κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του βρέθηκε δίπλα του Ο Φίλιππος Β΄ της Ισπανίας, από νεαρή ηλικία, είχε διάφορους παιδαγωγούς και δασκάλους. Η βασιλική γκουβερνάντα, Λεονόρ ντε Μασκαρένιας, βρέθηκε δίπλα του τα πρώτα χρόνια μετά τη γέννησή του. Το 1534 ο Χουάν Μαρτίνεθ Γκιχάρο ανέλαβε ως δάσκαλος του Φιλίππου και τον δίδαξε λατινικά και ελληνικά για αρκετά χρόνια. Το 1535 ο Χουάν ντε Θούνιγα Αβεγιανέδα-Βελάσκο αναλαμβάνει τον ρόλο του προσωπικού παιδαγωγού του Φιλίππου και γίνεται υπεύθυνος για την καθημερινή του φροντίδα και καθοδήγηση. Το 1541 ο Χούαν Καλβέτε ντε Εστρέγια αντικαθιστά τον Χουάν Μαρτίνεθ Γκιχάρο και συνεχίζει την εκπαίδευση του Φιλίππου στα λατινικά και τα ελληνικά.^[13]^[14] Παρά το γεγονός ότι ο Φίλιππος έδειξε ικανότητες τόσο στις τέχνες όσο και στα γράμματα, δεν διδάχτηκε ούτε γαλλικά ούτε ιταλικά, γλώσσες που ήταν συγγενικές με την ισπανική και αποτελούσαν γλώσσες των μελλοντικών του υπηκόων.^[15]

Το 1543 ο Κάρολος διόρισε τον Φίλιππο κυβερνήτη της Ισπανίας, ενώ τρεις έμπειροι σύμβουλοι βρέθηκαν δίπλα του προκειμένου να τον συμβουλεύουν σε σημαντικά ζητήματα της διακυβέρνησης. Ο Φίλιππος παρέμεινε στα παραπάνω καθήκοντα μέχρι το 1548, αποκτώντας σημαντική εμπειρία όσον αφορά την διακυβέρνηση των μελλοντικών του βασιλείων. Δύο χρόνια πριν, στις 30 Ιουνίου 1546, ο Φίλιππος αναγνωρίστηκε νομικά ενήλικος με διάταγμα του πατέρα του, που τον αποδέσμευε από την πατρική προστασία.^[16]

Τα ταξίδια των ετών 1548-1551

Ο Φίλιππος, ως Πρίγκιπας της Ισπανίας, περί του 1548. Έργο του Τζούλιο Μποναζόνε.

Στα τέλη του 1548, ο Φίλιππος αναχώρησε από την Ισπανία με προορισμό την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες, ενώ ο εξάδελφός του, Αρχιδούκας Μαξιμιλιανός, μαζί με την αδελφή του, την Αρχιδούκισσα Μαρία, ανέλαβαν καθήκοντα κυβερνητών της Ισπανίας.^[17]^[18] Το 1549 ο πρίγκιπας έφθασε στις Δεκαεπτά Επαρχίες, όπου οι τοπικές αρχές τον αναγνώρισαν επισήμως ως νόμιμο διάδοχο του πατέρα του. Η επίσκεψη συνοδεύτηκε από εορταστικές εκδηλώσεις, αυλικές τελετές και ιπποτικούς αγώνες.^[19]

Το 1550 ο Φίλιππος συνόδευσε τον πατέρα του στη Γερμανία, όπου συναντήθηκαν με τον θείο του, Φερδινάνδο της Αυστρίας.^[20] Ο Κάρολος, ο οποίος ήταν Αυτοκράτορας της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ήθελε να εξασφαλίσει ότι ο γιος του, Πρίγκιπας Φίλιππος, θα γινόταν διάδοχος του θρόνου της Αυτοκρατορίας, κάτι που δεν ήταν δεδομένο, καθώς ο αδελφός του Φερδινάνδος ήταν επίσης διεκδικητής για την αυτοκρατορική θέση. Στην εν λόγω συνάντηση, ο Κάρολος προσπάθησε να πείσει τον αδελφό του να αναγνωρίσει τον Φίλιππο ως διάδοχο, κάτι που, όμως, ο Φερδινάνδος απέρριψε. Η διαφωνία αυτή αποκάλυψε τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ο Κάρολος στην προσπάθειά του να εξασφαλίσει την ενότητα της δυναστείας των Αψβούργων.

Το καλοκαίρι του 1551 ο Φίλιππος επέστρεψε εκ νέου στην Ισπανία, όπου παρέμεινε μέχρι το 1554, αναλαμβάνοντας ξανά καθήκοντα κυβερνήτη, ενώ ο εξάδελφός του και η αδελφή του μετέβησαν στη Γερμανία.

Βασιλεία

Στους καιρούς του Φίλιππου η Ισπανία έφτασε στο αποκορύφωμα της ισχύος της, αλλά γνώρισε και τα όρια της. Ο Φίλιππος υπήρξε αδιάλλακτος προστάτης του Καθολικισμού. Στηριζόμενος από τους Άγγλους, στράφηκε στην αρχή κατά των Γάλλων, όπου κατά τον Ιταλικό πόλεμο του 1551–1559 κέρδισε τη μάχη του Αγίου Κουεντίνου (1558), πλην όμως ο θάνατος της συζύγου του Μαρίας Α΄ της Αγγλίας τον οδήγησε στη συνθήκη του Κατώ-Καμπρεζύ.

Το 1581, οι Ισπανικές Κάτω Χώρες έπαψαν να είναι υπό την κυριαρχία του και η Αγγλία τον εγκατέλειψε. Αφού κατόρθωσε σχεδόν την ανακατάληψη των επαναστατημένων Κάτω Χωρών, η λάθος τακτική του Φιλίππου οδήγησε στη μόνιμη απώλειά τους, ενώ συγχρόνως η Ισπανία εμπλεκόταν σε διαρκώς περιπλοκότερες συγκρούσεις. Έτσι, παρά τη διαρκώς αυξανόμενη ροή χρυσού και ασημιού από τα αμερικανικά ορυχεία, παρά τα μεγάλα κέρδη από το πορτογαλικό εμπόριο μπαχαρικών και την ενθουσιώδη υποστήριξη που συνάντησε η Αντιμεταρρύθμιση στα εδάφη των Αψβούργων, ο Φίλιππος δεν κατόρθωσε ούτε να καταπνίξει τον Προστεταντισμό ούτε να κερδίσει τους Ολλανδούς επαναστάτες. Στην αρχή της βασιλείας του, οι Ολλανδοί επαναστάτες ενδεχομένως να δέχονταν να συνθηκολογήσουν, εάν ο Φίλιππος σταματούσε να καταπιέζει τη θρησκεία τους, όμως η θρησκευτική του ευλάβεια και η αφοσίωση του στην αρχή «cuius regio, eius religio» (Όποιος βασιλεύει στη χώρα επιβάλλει και τη δική του θρησκεία) δεν του επέτρεψαν να κάνει κάτι τέτοιο. Ήταν ένας ένθερμος Ρωμαιοκαθολικός και εκδήλωνε τη χαρακτηριστική για τα δεδομένα του 16ου αιώνα αντιπάθεια για τη θρησκευτική ετεροδοξία.

Οι πόλεμοι του Φίλιππου εναντίον των αιρέσεων οδήγησαν στην καταπίεση όχι μόνο των προτεσταντών αλλά και των Μορίσκος (ισπ. Moriscos), γεγονός που οδήγησε σε μια σοβαρή τοπική εξέγερση το 1568. Οι ατελείωτοι αυτοί πόλεμοι προκάλεσαν σημαντικά προβλήματα στην αυτοκρατορία του, που έγιναν ιδιαίτερα εμφανή μετά τον θάνατό του. Η εξαντλητική του εμμονή με τις λεπτομέρειες, η αδυναμία ιεράρχησης στόχων και η επιμονή του να παίρνει όλες τις αποφάσεις προσωπικά οδήγησαν στη δημιουργία μιας δαιδαλώδους γραφειοκρατίας. Παρ' όλ' αυτά, τόσο ισχυρό ήταν το σύστημα, που αυτός και ο πατέρας του είχαν εγκαθιδρύσει ώστε χρειάστηκε να διατηρηθεί μια ολόκληρη γενιά από τον θάνατό του.

Παρά τα προβλήματα αυτά, η βασιλεία του δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως αποτυχία. Σταθεροποίησε τις ισπανικές αποικίες στην αμερικανική ήπειρο, αύξησε σημαντικά τις ποσότητες ασημιού που προέρχονταν από αυτές τις αποικίες και νίκησε το οθωμανικό ναυτικό στην περίφημη Ναυμαχία της Ναυπάκτου, μια ήττα από την οποία οι Οθωμανοί δε θα ανέκαμπταν ποτέ. Κατόρθωσε να ενώσει την Ισπανία και την Πορτογαλία υπό το στέμμα του και αντιμετώπισε επιτυχώς την κρίση που προέκυψε στην Αραγωνία. Επίσης, οι προσπάθειες του ήταν καθοριστικές στον περιορισμό της επέκτασης του Προτεσταντισμού στη Βόρεια Ευρώπη.

Ο Φίλιππος Β΄ ήταν ένας περίπλοκος άνθρωπος, ενώ οι εχθροί του τον παρουσίαζαν ως μονοδιάστατο στυγνό τύραννο. Άλλωστε, συχνά επενέβαινε προσωπικά προς όφελος των ταπεινότερων υπηκόων του. Ήταν ένας άνθρωπος του καθήκοντος με τα θετικά και αρνητικά που αυτό συνεπάγεται.

Πέθανε το 1598 και τον διαδέχτηκε ο γιος του Φίλιππος Γ΄ της Ισπανίας. Οι εχθροί του Φίλιππου Β΄, ειδικά οι διαμαρτυρόμενοι, παρουσίασαν τον λεγόμενο Μαύρο Θρύλο (ισπ. Leyenda Negra), σύμφωνα με τον οποίο ο Φίλιππος ήταν ένας αδίστακτος αιμοσταγής τύραννος και η αυτοκρατορία του ήταν θεμελιωμένη στην απληστία, την απογοήτευση και την καταστροφή.

Οικογένεια

Ο Φίλιππος Β΄ παντρεύτηκε 4 φορές:

1) Το 1543 νυμφεύτηκε τη Μαρία Μανουέλα των Καπετιδών-Αβίς, κόρη του Ιωάννη Γ΄ της Πορτογαλίας, και είχε τέκνα:

Κάρολος (1545 - 1568), Πρίγκιπας των Αστουριών (διάδοχος)· πνευματικά ασταθής.

Η Μαρία Μανουέλα απεβίωσε τέσσερις ημέρες μετά τη γέννα.

2) Το 1554 νυμφεύτηκε τη Μαρία Α΄ της Αγγλίας. Δεν απέκτησαν παιδιά. Η Μαρία απεβίωσε το 1558.

3) Το 1559 παντρεύτηκε την Ελισάβετ των Βαλουά, κόρη του Ερρίκου Β΄ της Γαλλίας, και είχε τέκνα:

γιος (1560), θνησιγενής.
δύο κόρες (1564), αποβολή.
Ισαβέλλα Κλάρα Ευγενία (1566 - 1633), παντρεύτηκε τον Αλβέρτο Ζ΄ της Αυστρίας.
Αικατερίνη Μιχαέλα (1567 - 1597), παντρεύτηκε τον Κάρολο Εμμανουήλ Α΄ της Σαβοΐας.
κόρη (1568), αποβολή.

Η Ελισάβετ απεβίωσε μετά την αποβολή της κόρης της.

4) Το 1570 ο Φίλιππος Β΄ παντρεύτηκε την Άννα των Αψβούργων, κόρη του Μαξιμιλιανού Β΄ της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Είχαν τέκνα:

Φερδινάνδος (1571 - 1578).
Κάρολος Λαυρέντιος (1573 - 1575).
Διέγος Φήλιξ 1575 - 1582
Φίλιππος Γ΄ (1578 - 1621), Βασιλιάς της Ισπανίας.
Μαρία (1580 - 1583).

Πρόγονοι

Παραπομπές

Πηγές

Νεότερο εγκυκλοπαιδικό λεξικό Ηλίου τ. 18ος σ. 230

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Βασιλικοί τίτλοι
Φίλιππος Β΄ της Ισπανίας Οίκος των Αψβούργων-Ισπανίας Γέννηση: 21 Μαΐου 1527 Θάνατος: 13 Σεπτεμβρίου 1598
Προκάτοχος Κάρολος Ε΄/Α΄	Δούκας της Βραβάντης, του Λίμπουργκ, του Λοτιέ, του Λουξεμβούργου· μαρκήσιος του Ναμύρ· παλατινός κόμης της Βουργουνδίας· κόμης του Αρτουά, της Φλάνδρας, του Αινώ 1555–1598	Διάδοχος Ισαβέλλα-Κλάρα-Ευγενία
	κόμης του Σαρολαί 1558-1598	Διάδοχος Ισαβέλλα-Κλάρα-Ευγενία
	δούκας του Γκέλντερς· κόμης του Ζύτφεν, Ολλανδίας, Σηλανδίας 1556-1581	Διάδοχος Ολλανδική Δημοκρατία
	βασιλιάς της Νάπολης, της Σικελίας 1554-1598	Διάδοχος Φίλιππος Γ΄
	Αυτοκράτορας της Ισπανίας, βασιλιάς της Σαρδηνίας 1556–1598
Προκάτοχος Ερρίκος	Βασιλιάς της Πορτογαλίας 25 Αυγούστου 1580 - 1598 αμφισβητήθηκε από τον Αντώνιο της Πορτογαλίας
Κενό Τελευταίος που έφερε τον τίτλο ήταν Φραγκίσκος Β΄	Δούκας του Μιλάνο 1540 - 1598
Προκάτοχος Μαρία Α΄	Βασιλιάς της Αγγλίας και της Ιρλανδίας 1554 - 1558 με τη σύζυγό του Μαρία Α΄	Διάδοχος Ελισάβετ Α΄
Προκάτοχος Κάρολος Α΄	πρίγκιπας των Αστουριών 1528-1556	Διάδοχος δον Κάρολος
Προκάτοχος Κάρολος Α΄	πρίγκιπας της Χερόνα 1527-1556	Διάδοχος δον Κάρολος

[1] ttps://historia.nationalgeographic.com.es/a/asi-murio-felipe-ii-rey-prudente_7603

[2] ttps://www.trendefelipeii.com/es/tren/quien-era-felipe-ii/

[3] ttps://www.nuevatribuna.es/articulo/historia/felipe-ii-verdades-y-mentiras/20151107203413122113.html

[4] ttps://www.vanidades.com/realeza/como-fue-la-vida-de-felipe-ii-de-espana-y-porque-le-llamaban-el-rey-prudente

[5] ttps://cadenaser.com/nacional/2025/03/17/la-leyenda-negra-de-felipe-ii-y-que-hay-de-cierto-sobre-la-misma-cadena-ser/

[6] ttps://www.huffingtonpost.es/sociedad/asi-muerte-agonica-felipe-ii-rey-espanol-mayor-imperio-conocido-hpe1.html

[7] ttps://casarealdeespana.es/2015/09/13/felipe-ii/

[8] ttps://okdiario.com/historia/asi-fue-felipe-ii-rey-prudente-7086994

[9] ttps://www.galeriadelascoleccionesreales.es/en/guest-artwork/philip-ii/ba328b5a-bc77-8dc2-5be0-7dfa4dca0f4e

[10] ttps://www.habsburger.net/en/chapter/charles-v-marriage-and-offspring

[11] ttps://www.info.valladolid.es/en/detalle-monumento/-/asset_publisher/YazOkPDbnVzD/content/lugares-monumentos-palacio-de-pimentel?_com_liferay_asset_publisher_web_portlet_AssetPublisherPortlet_INSTANCE_8aODTfn1k2yW

[12] ttps://www.farodevigo.es/opinion/2019/08/18/patobiografia-felipe-ii-primera-segunda-15599501.html?utm_source=chatgpt.com

[13] ttps://bibliotecageneralhistorica.usal.es/?q=persona/calvete-de-estrella-juan-cristobal

[14] ttps://cvc.cervantes.es/literatura/espana_flandes/3_carcel.htm

[15] ttps://gaceta.es/uncategorized/rey-bibliofilo-20092016-1750-20160920-0000/

[16] ttps://www.armadainvencible.org/felipe-ii-toda-la-informacion-datos-y-biografia-completa/

[17] ttps://historia-hispanica.rah.es/hechos/1377342-1548-2-x

[18] ttps://cvc.cervantes.es/literatura/1568/enero.htm

[19] ttps://repositorio.uam.es/bitstream/handle/10486/1220/17099_B3.pdf?sequence=1&isAllowed=y

[20] ttps://www.xn--elcaminoespaol-1nb.com/camino-espanol-felipe-ii-ruta-del-rey/

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]