Thymalus limbatus
Το Thymalus limbatus είναι ένα κολεόπτερο που ανήκει στην οικογένεια Trogositidae.[1] Το γένος Thymalus εκπροσωπείται στην Ευρώπη με τρία είδη,[2] ενώ παγκόσμια σε αυτό κατατάσσονται οκτώ είδη.[3] Από αυτά, μόνο το Thymalus limbatus απαντάται στην Ελλάδα.
| Thymalus limbatus | ||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Thymalus limbatus
| ||||||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||||||
| Thymalus limbatus (Fabricius 1787) |
Ετυμολογικές και ιστορικές παρατηρήσεις Επεξεργασία
Το είδος καταγράφηκε για πρώτη φορά από τον Fabricius το 1787, με το όνομα Cassida limbata.[1] Το όνομα του είδους, η λέξη limbātus, είναι λατινική λέξη που σημαίνει "επενδυμένο, με περιθώριο".[4] Το όνομα εξηγείται από τη σύντομη καταγραφή ...margine pubescente... (με το ένδυμα με λεπτά μαλλιά). [5] Συνώνυμα της ονομασίας Cassida limbata είναι τα ονόματα Peltis brunnea ή και Peltis brunneus.[5] Το όνομα του γένους Peltis προέρχεται από τη λέξη πέλτη της αρχαίας ελληνικής γλώσσας για μια μικρή ασπίδα και αναφέρεται στη φόρμα του εντόμου,[6] ενώ brunnea είναι η λατινική λέξη για το χρώμα καφέ.[4]
Το είδος είναι ο τύπος του γένους Thymalus, το οποίο καθορίστηκε από τον Γάλλο Latreille το 1802.[2][7] Ο ίδιος ο Latreille δεν εξηγεί το όνομα Thymalus. Ο Γερμανός Schenkling υποψιάζεται, πως το όνομα εξηγείται με το χρώμα του κολεοπτέρου που θυμίζει το χρώμα του καπνιστού και έχει τη λέξη θύμα ως ρίζα.[6]
Η 39η πλάκα του Άγγλου John Curtis, ο οποίος είναι γνωστός για τις περίφημες χαλκογραφίες του, εισαγάγει τον Thymalus limbatus (Εικ. 1). Οι χαλκογραφίες αυτές κατά κανόνα παριστάνουν ένα έντομο και ένα φυτό σε καλλιτεχνική απεικόνιση, μαζί με σημαντικές επιστημονικές λεπτομέρειες, με σκοπό να κεντρίσουν το ενδιαφέρουν του ευρύτερου κοινού για τη φύση.[8]
Μορφολογικά χαρακτηριστικά του ακμαίου Επεξεργασία
Το κολεόπτερο μοιάζει πολύ με τα είδη του γένους Cassida, γιατί το πρόνωτο και τα έλυτρα καλύπτουν το έντομο σαν μια μεγάλη ασπίδα. Στο γένος Thymalus όμως, οι ταρσοί όλων των ποδιών είναι σαφώς πενταμερείς. Αντίθετα, στο γένος Cassida, που κατατάσσεται στην οικογένεια Chrysomelidae, το τέταρτο μέρος των ταρσών είναι τόσο μικρό, πως οι ταρσοί φαίνονται να είναι μόνο τετραμερείς. Επίσης, στο Thymalus οι κεραίες τελειώνουν με τριμερή ρόπαλο (Εικ. 3, σχ. 6c), ενώ στην Cassida οι κεραίες παχύνονται μόνο λίγο, προς το άκρο. Η πάνω πλευρά του κολεοπτέρου πολλές φορές καλύπτεται από ένα βρώμικο λευκό στρώμα που θυμίζει μούχλα. Το στρώμα αυτό ανανεώνεται, όταν καθαρίζει κανείς το έντομο.[9]
Το κεφάλι κρύβεται κάτω από το πρόνωτο (Εικ. 2). Από πάνω συνήθως είναι μερικά ορατές μόνο οι άνω γνάθοι. Τα στοματικά μόρια (έντομα) απεικονίζονται στην εικόνα 3. Η κάτω γνάθος (Εικ. 3, σχ. 6f) δείχνει μια εξαιρετική μορφή. Στα κολεόπτερα συνήθως πάνω από το βασικό μέρος της κάτω γνάθου υπάρχουν δυο λοβοί, στον εξωτερικό λοβό (Εικ. 3, σχ. 6f κίτρινο) φύονται οι γναθικές προσακτρίδες (Εικ. 3, σχ. 6f πράσινο). Στο γένος Thymalus ο εσωτερικός λοβός (Εικ. 3, σχ. 6f κόκκινο) φέρει στην εξωτερική άκρη ένα είδος νυχιού.[10] Για την κατάταξη του γένους είναι επίσης σπουδαίο, πως το τελευταίο μέρος των γναθικών προσακτρίδων (Εικ. 3, σχ. 6f πράσινο) είναι μεγαλύτερο από τα άλλα μέρη.[7]
Το έντομο αποκτά μήκος από πέντε έως επτά χιλιοστόμετρα. Έχει χρώμα καπνιστού ψαριού. Όλη η επάνω πλευρά είναι τριχωτή. Η στιγμάτωση του προνώτου είναι πυκνή και λεπτή. Στα έλυτρα μεγάλα σημεία σχηματίζουν παράλληλες γραμμές. Στα διαστήματα αυτών των γραμμών παρατηρείται επίσης μια λεπτή στιγμάτωση.
Τα τέσσερα πρώτα μέρη των ταρσών έχουν περίπου το ίδιο μέγεθος, το τελευταίο μέρος έχει μήκος όσο περίπου τα τέσσερα πρώτα μέρη μαζί.
|
|
| Εικ.2: κάτω πλευρά | |
| |
| Εικ.1: χαλκογραφία του Άγγλου John Curtis 1821 Thymlus limbatus με μανιτάρι κάτω στοματικά μόρια του Thymlus limbatus |
Εικ.3: 6c: κεραία; 6d: άνω χείλος; 6e: άνω γνάθος; 6f: κάτω γνάθος με γναθικές ακτρίδες; 6g: κάτω χείλος με χειλικές ακτρίδες[11] |
Μορφολογικά χαρακτηριστικά της προνύμφης Επεξεργασία
Η προνύμφη στο τελευταίο στάδιο αποκτά μήκος οκτώ έως εννιά χιλιοστόμετρων. Το κεφάλι είναι βρώμικο κίτρινο, το υπόλοιπο του εντόμου γαλακτώδες μπλε. Τα διάφορα χαρατηριστικά περιγράφονται από τον Γάλλο Géhin. [9]
Βιολογία Επεξεργασία
Το είδος απαντάται σε βορινές περιοχές, σε δάση ή σε μοναχικά δέντρα, ιδιαίτερα σε οξιές, αλλά και σε πολλά άλλα φυλλοβόλα και κωνοφόρα δέντρα. Είναι νυκτόβια και κυκλοφορούν σε μανιτάρια που φυτρώνουν σε παλιούς κορμούς δέντρων ή κάτω από φλοιό που έχει μολυνθεί με μυκήλιο μυκήτων.
Το έντομο διαχείμαζει ως προνύμφη, η νύμφωση της οποίας παρατηρείται την άνοιξη. Η προνύμφη τρέφεται με μύκητες.[9]
Γεωγραφική εξάπλωση Επεξεργασία
Το είδος απαντάται στην Ελλάδα, όχι όμως στα νησιά. Προς τη Δύση το ενδιαίτημά του προεκτείνεται δια τη Βοσνία και Ερζεγοβίνη, τη Σλοβακία, την Αυστρία, την Ελβετία, την Ιταλία και τη Γαλλία μέχρι την Ισπανία, δεν το συναντούμε όμως στην Αλβανία, τη Γιουγκοσλαβία, τη Σλοβενία. Προς τα βόρεια το έντομο έχει βρεθεί μέχρι τη Σουηδία, την Εσθονία, τη Λιθουανία και μερικές περιοχές της ευρωπαϊκής Ρωσίας) όχι όμως στη Λετονία, Νορβηγία και Φινλανδία. Επίσης δεν έχει εντοπιστεί πουθενά στην Τουρκία, όμως απαντάται και πέρα από τα Ουράλια Όρη.[1]
Πηγές Επεξεργασία
- Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde (Hrsg.), Gustav Adolf Lohse (Hrsg.): Die Käfer Mitteleuropas. Band 7. Clavicornia, Spektrum Akademischer Verlag, München 1967, ISBN 3-8274-0681-1. σελ. 18
- Edmund Reitter: Fauna Germanica, die Käfer des Deutschen Reiches III. Band, K.G.Lutz' Verlag, Stuttgart 1911 σελ. 9
- G. Calwer: C. G. Calwer’s Käferbuch. K. Thienemanns, Stuttgart 1876, 3. Auflage σελ. 211
- Klaus Koch: Die Käfer Mitteleuropas Ökologie 2 Goecke&Evers, Krefeld 1989, ISBN 3-87263-040-7 σελ. 140
Αναφορές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 «Fauna Europaea, ταξινόμηση και γεωγραφική εξάπλωση του είδους Thymalus limbatus». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Μαρτίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 Fauna Europaea, ευρωπαϊκά είδη του γένους Thymalus[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Wikispecies
- ↑ 4,0 4,1 Sigmund Schenkling: Εξήγηση των επιστημονικών ονομάτων κολεοπτέρων (είδος), Γερμανικά Αρχειοθετήθηκε 2018-06-15 στο Wayback Machine.
- ↑ 5,0 5,1 J.C. Fabricius: Mantissa sistens eorum species nuper detectas adiectis characteribus genericis, differentiis specificis, emendationibus, observationibus Tom. I. - pp. I-XX [= 1-20], 1-348. Hafniae 1787 σελ 63. καταγραφή του είδους, Λατινικά
- ↑ 6,0 6,1 Sigmund Schenkling: Εξήγηση των επιστημονικών ονομάτων κολεοπτέρων (γένος), Γερμανικά
- ↑ 7,0 7,1 P.A. Latreille: Histoire naturelle générale et particulière des Crustacés et des Insectes tom 3e Paris 1802 γένος Thymalus σελ. 133, Γαλλικά
- ↑ John Curtis:British Entomology Volume 1 παραδείγματα
- ↑ 9,0 9,1 9,2 J.B. Géhin: Notes des Insectes nuisibles dans la Département de la Moselle στο Bulletin de la Société d'histoire naturelle du Departement de la Moselle 8e cahier, Metz 1857 σελ. 37 προνύμφη σελ. 70
- ↑ W. F. Erichson: Naturgeschichte der Insekten Deutschlands - Coleoptera 3. Bd. Berlin 1845 σελ. 249 σελ. 249
- ↑ Edmund Reitter: Fauna Germanica, die Käfer des Deutschen Reiches III. Band, K.G.Lutz' Verlag, Stuttgart 1911 πλάκα 81 σχ. 6B - 6g