Βικιπαίδεια

Θεόδωρος Μακρίδης

Για τον αρχαιολόγο, δείτε: Θεόδωρος Μακρίδης (αρχαιολόγος).

Ο Θεόδωρος Μακρίδης (17 Απριλίου 1899 - 16 Αυγούστου 1981) γνωστός και με τα κομματικά και στρατιωτικά ψευδώνυμα Έκτορας, Έχτορας, ταγματάρχης Έκτορας Πολίτης, Ξ.Ι.Φ., ήταν Έλληνας στρατιωτικός και αντιστασιακός. Θεωρήθηκε ο επιτελικός νους του ΕΛΑΣ, και έλαβε μέρος στις διαπραγματεύσεις για ανακωχή που οδήγησαν στην υπογραφή της συμφωνίας της Βάρκιζας. Εξορίστηκε για την πολιτική και στρατιωτική του δράση. Μέσα στο ΕΑΜ ήταν οπαδός της σύγκρουσης με τις βρετανικές και κυβερνητικές δυνάμεις.

Θεόδωρος Μακρίδης
(Έκτορας)
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1899
Κωνσταντινούπολη, Τουρκία
Θάνατος16/10/1981
Αθήνα, Ελλάδα
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςνέα ελληνική γλώσσα
Πληροφορίες ασχολίας
ΙδιότηταΣτρατιωτικός, Κομμουνιστής
δεδομένα

Νεανικά χρόνια

Επεξεργασία

Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη στις 17 Απριλίου του 1899, σε οικογένεια πλούσιων Πόντιων εμπόρων, και αρχικά φοίτησε στην Εμπορική Σχολή Χάλκης.[1] Το 1916 εισήλθε σε σχολή αξιωματικών του Οθωμανικού Στρατού και μετά την αποφοίτησή του ως ανθυπολοχαγός, υπηρέτησε σε διάφορες μονάδες. Το 1918 αυτομόλησε σε βρετανική στρατιωτική μονάδα στην Ιεριχώ, με σκοπό να πάει στην Ελλάδα. Έφτασε στην Ελλάδα το 1919 και έκανε αίτηση να καταταγεί στον Ελληνικό Στρατό Ξηράς, όμως γρήγορα την απέσυρε καθώς θα έπρεπε να ενταχθεί σε μονάδα που θα έπαιρνε μέρος στην αντικομμουνιστική συμμαχική εκστρατεία εναντίον των Μπολσεβίκων στην Κριμαία.

Τελικώς το 1921 εισήλθε στην Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων, από την οποία αποφοίτησε το 1924 με το βαθμό του ανθυπολοχαγού του Πεζικού.[2][3] Κατά μία μαρτυρία, ήταν αρχηγός της τάξης του.[4] Στην Ευελπίδων είχε ταξινομηθεί ως αλλοδαπός σπουδαστής.[5]

Από το 1924 έως το 1935 σταδιοδρόμησε ως αξιωματικός του Πεζικού, και, μεταξύ άλλων, υπηρέτησε και στο τότε Υπουργείο Στρατιωτικών. Το 1935, έλαβε μέρος στο αποτυχημένο Κίνημα της 1ης Μαρτίου που πραγματοποιήθηκε από βενιζελικούς αξιωματικούς,[6] και γι' αυτόν τον λόγο αποτάχθηκε από το Στρατό Ξηράς με το βαθμό του λοχαγού (και όχι του ταγματάρχη όπως γράφεται πολλές φορές).[7] Συνδέθηκε με την «Εργατική Βοήθεια» (οργάνωση η οποία συγκροτήθηκε από κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις προσκείμενες στο ΚΚΕ κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, με στόχο την παροχή υλικής βοήθειας και νομικής υποστήριξης σε πολίτες οι οποίοι διώκονταν για τα πολιτικά φρονήματά τους) και αργότερα εξορίστηκε από τη δικτατορία του Μεταξά στην Τήνο.[8]

Κατοχή

Επεξεργασία

Στις παραμονές του πολέμου ο Μακρίδης είχε επαφή με παράνομους πυρήνες αξιωματικών, φιλικά προσκείμενων στο ΚΚΕ. Τον Αύγουστο του 1941 η καθοδήγηση του ΚΚΕ τού ανέθεσε να ηγηθεί της στρατιωτικής δουλειάς και της ανάπτυξης του αντάρτικου στρατού.[9] Από τις αρχικές συζητήσεις που είχε με τα πολιτικά στελέχη του ΚΚΕ, μαζί με τον απόστρατο αξιωματικό Νίκο Παπασταματιάδη έθεσαν το ζήτημα του τελικού σκοπού του νέου στρατού, κάτι που η καθοδήγηση του ΚΚΕ δεν αποσαφήνισε.[10] Παράλληλα, άσκησε σφοδρή κριτική στην απόφαση της 8ης Ολομέλειας του Ιανουαρίου 1942 της ΚΕ (Κεντρικής Επιτροπής) του ΚΚΕ που υποστήριζε ότι «θα΄ρθουν οι σύμμαχοί μας Άγγλοι να μας ελευθερώσουν».[11][12] Επιπλέον, διαφώνησε πλήρως με τη θέση ότι είναι πιθανή μια απόβαση των βρετανικών στρατευμάτων στην Ελλάδα, και γι΄ αυτούς τους λόγους συναντήθηκε με τον ασκούντα τα καθήκοντα του γενικού γραμματέα του ΚΚΕ Γιώργη Σιάντο και του ανέλυσε τις απόψεις του, ενώ έγραψε ανάλογη έκθεση όπου συνιστούσε η πολιτική του ΚΚΕ να προσανατολιστεί σε «μακρόχρονο πόλεμο».[13]

Από το 1941 δίδασκε μαθήματα συγκρότησης και τακτικής του αντάρτικου στρατού σε αξιωματικούς του ΕΛΑΣ και σε στελέχη του ΚΚΕ, με κύριο βοήθημα τη γαλλική έκδοση του κλασικού βιβλίου του Καρλ φον Κλάουζεβιτς, «Περί του Πολέμου», το οποίο περιείχε και το κεφάλαιο για τον ανταρτοπόλεμο, καθώς στην ελληνική μετάφραση αυτό απουσίαζε.[14] Το Μάιο του 1942 εκπόνησε επιτελική μελέτη για την εξέλιξη του πολέμου στο Ανατολικό Μέτωπο, όπου προέβλεψε ότι οι Σοβιετικοί θα επικρατούσαν. Έλαβε μέρος στη Β΄ Κομματική Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ το 1942 ως ειδικός στρατιωτικός σύμβουλος.[15]

Έναντι των Βρετανών

Επεξεργασία

Ο Μακρίδης εχθρευόταν τους Βρετανούς και προσπαθούσε να μεταδώσει αυτή την αντιπάθειά του και στην ηγεσία του ΚΚΕ. Στην 10η Ολομέλεια της ΚΕ του ΚΚΕ (αρχές 1944) πρότεινε να τεθεί ζήτημα απομάκρυνσης της Βρετανικής Στρατιωτικής Αποστολής (ΒΣΑ) από τα τμήματα του ΕΛΑΣ, αίτημα το οποίο απορρίφθηκε,[16] ενώ ο Γιάννης Ιωαννίδης θα τον εγκαλέσει λέγοντάς του «δεν έχεις δίκιο, παρασύρεσαι από το μίσος σου, η Αγγλία είναι δημοκρατική χώρα».[17] Παρόμοιες προτάσεις για σύγκρουση με τους Βρετανούς θα γίνονται εκ μέρους του Μακρίδη συνεχώς μέχρι και την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας.

Στον ΕΛΑΣ

Επεξεργασία

Αποτέλεσε έναν από τους ιδρυτές της Κεντρικής Στρατιωτικής Επιτροπής του ΕΛΑΣ (μαζί με τους Πολύδωρο Δανιηλίδη, Νίκο Παπασταματιάδη κ.α.), μετέπειτα γνωστή απλά ως Κεντρική Επιτροπή. Στη συνέχεια έγινε διευθυντής του 3ου Επιτελικού Γραφείου (Επιχειρήσεων) της ΚΕ του ΕΛΑΣ, και από το Μάρτιο του 1944 του Γενικού Στρατηγείου (Επιτελείου) του ΕΛΑΣ. Επίσης, ήταν στρατιωτικός σύμβουλος του Πολιτικού Γραφείου του ΚΚΕ.[18]

Το Φεβρουάριο του 1943 συναντήθηκε με τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη σε συνδιάσκεψη στελεχών του ΕΛΑΣ και του ΚΚΕ, παρουσία του Σιάντου. Τα επιτεύγματα και η ανάλυση του Βελουχιώτη εντυπωσίασαν τον Μακρίδη,[19] ενώ από τη μεριά του ο Βελουχιώτης ζήτησε την τοποθέτηση του Μακρίδη ως στρατιωτικού διοικητή του ΕΛΑΣ, λέγοντας στον Γιώργη Σιάντο «δώστε μου αυτόν το μυταρά και θα δείτε τι θα κάνουμε». Αρχές του 1943 ο Μακρίδης βοήθησε τον Καραγιώργη να μεταφέρει τους αντάρτες του ΕΛΑΣ Θεσσαλίας από τον Όλυμπο στη θεσσαλική Πίνδο.[20] Στις 24 Νοεμβρίου του 1943, έφτασε στην έδρα του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ στο Κεράσοβο Ιωαννίνων ακολουθώντας τον Σιάντο.[21]

Στρατιωτικό σχέδιο για την κατάληψη της Αττικής

Επεξεργασία

Το 1943 ο Γιάννης Ιωαννίδης ζήτησε από τον Μακρίδη να εκπονήσει στρατιωτικό σχέδιο για την κατάληψη της Αττικής, που βρισκόταν υπό γερμανική κατοχή. Ο Μακρίδης θεώρησε ότι δεν έχει νόημα να αναπτύξει στρατιωτικό σχέδιο με άγνωστες δυνάμεις ενάντια σε επίσης άγνωστες δυνάμεις, καθώς θεωρούσε ανεδαφική την εκτίμηση του Πολιτικού Γραφείου ότι ο πόλεμος θα τελειώσει γρήγορα, αλλά μετά από πίεση το εκπόνησε.[22] Όπως αναφέρει ο Ιωαννίδης: «Από τα μέσα του 1943 εγώ είπα στον Θόδωρο τον Μακρίδη να κάνει ένα σχέδιο κατάληψης των Αθηνών... σχέδιο πολύ καλό που αν εμείς το χρησιμοποιούσαμε το Δεκέμβρη θα...»

Αυτό σύμφωνα με μια πλευρά των ιστορικών αποτελεί τεκμήριο ότι ο ΕΛΑΣ ήθελε να καταλάβει την εξουσία πραξικοπηματικά,[23] ενώ αντίθετα άλλοι ιστορικοί απορρίπτουν αυτή τη θεώρηση.[24] Η έκθεση αυτή «χάθηκε» (η επίσημη αιτιολογία) και, σε κάθε περίπτωση, δεν χρησιμοποιήθηκε στην Απελευθέρωση ή στα Δεκεμβριανά.

Δεκεμβριανά

Επεξεργασία

Στις 9 Νοεμβρίου του 1944 ο Μακρίδης έστειλε τηλεγράφημα στο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ όπου προέβλεψε με ακρίβεια ότι: 

«Το ελληνικό εσωτερικό πρόβλημα θα λυθεί αναγκαστικά πριν από το πέρας του πολέμου. Η λύση θα είναι βίαιη και όχι κοινοβουλευτική. Η ελληνική αντίδραση θα επιχειρήσει πραξικόπημα κατά το Δεκέμβριο του 1944 ή τον Ιανουάριο του 1945. Είναι λίαν ενδεχόμενη βρετανική ένοπλος επέμβασις».

Αντίθετα με τον καπετάνιο του ΕΛΑΣ Άρη Βελουχιώτη, ήταν πεπεισμένος ότι σε περίπτωση σύγκρουσης το επίκεντρο θα ήταν μόνο η Αθήνα και όχι και η Ήπειρος όπως πίστευε ο Βελουχιώτης, ο οποίος και μεταπείστηκε από την ηγεσία του ΚΚΕ[25] (ή από τον ίδιο τον Μακρίδη).[26]

Ενώ ο Μακρίδης ήταν υπέρμαχος της ολικής ρήξης με το βρετανικό παράγοντα και τις ελληνικές δυνάμεις του Γεωργίου Παπανδρέου, η ηγεσία του ΚΚΕ την 1η Δεκεμβρίου του 1944 τον απέκοψε από τις εξελίξεις, αφού το Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ (του οποίου αποτελούσε μέλος μαζί με τους Στέφανο Σαράφη και Άρη Βελουχιώτη) εκτοπίστηκε από το πεδίο σύγκρουσης της Αττικής. Ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ ανασυγκρότησε την ΚΕ του ΕΛΑΣ με διορισμένα μη κομματικά στελέχη που είτε «δεν έχουν γνώμη» είτε «ακούν» (Μάντακας, Χατζημιχάλης, Λαγγουράνης).[27] Κατά το ξεκίνημα των Δεκεμβριανών ο Μακρίδης προσπάθησε να πείσει την ηγεσία του ΚΚΕ μέσω τηλεγραφημάτων «να εξουδετερώσει τις βρετανικές δυνάμεις που βρίσκονταν στην Ελλάδα».[28] Ως προς τα πεπραγμένα της νέας ηγεσίας του ΕΛΑΣ κατά τα Δεκεμβριανά ανέφερε μεταγενέστερα ότι «ούτε δεκανέας του Ιππικού δεν θα έκανε τέτοιο σχέδιο».[29]

Στο τέλος των συγκρούσεων, διαπραγματεύσεις

Επεξεργασία

Προς το τέλος των συγκρούσεων των Δεκεμβριανών, στις 5 Ιανουαρίου 1945, ο Μακρίδης μαζί με τον Βελουχιώτη πήγαν στην έδρα της ΚΕ του ΕΛΑΣ, η οποία έφευγε από την Αττική. Εκεί μαζί με τον Βελουχιώτη με ψυχραιμία προσπάθησε να ανασυγκροτήσει επιτελικά τον ΕΛΑΣ και να πείσει την ηγεσία να συνεχίσει τον αγώνα.[30] Τρεις μέρες αργότερα, πρότεινε την ανασυγκρότηση του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ και το διορισμό του Άρη Βελουχιώτη ως αρχιστράτηγου της οργάνωσης. Αντίθετα η ηγεσία του ΚΚΕ τον έστειλε να διαπραγματευθεί με τους Βρετανούς τους όρους για ανακωχή, η οποία οδήγησε στη Συμφωνία της Βάρκιζας.

Στις διαπραγματεύσεις για την ανακωχή η συμπεριφορά των Βρετανών τον προσέβαλε, γιατί τον έβαλαν να κοιμηθεί σε μια παράγκα.[31] Μαζί με τους Αθηνέλλη, Ζέβγο, Παρτσαλίδη υπέγραψαν ως εκπρόσωποι της ΚΕ του ΕΛΑΣ τη στρατιωτική εκεχειρία με τον Σκόμπυ, που τέθηκε σε ισχύ στις 14 Ιανουαρίου του 1945.[32] Σε ιδιωτική συνάντηση με τον Γιάννη Ιωαννίδη επέμεινε ότι ο ΕΛΑΣ «δύναται να διεξαγάγη αγώνα κατά των βρετανικών στρατευμάτων» μέσα σε δύο χρόνια και με μεγάλη επιτυχία.[33]

Όντας εκνευρισμένος, είπε στον Βελουχιώτη, όταν εκείνος αναίρεσε απόφαση του Γενικού Στρατηγείου του ΕΛΑΣ κατόπιν πίεσης του Πολιτικού Γραφείου: «Βλέπω ότι και συ που σε νόμιζα διαφορετικό δεν έχεις όρεξη για πόλεμο. Εγώ παραιτούμαι από τον ΕΛΑΣ και σεις οι μεγάλοι καπεταναίοι θάψτε τον. Είναι ντροπή σου να υπογράφεις διαταγές και ύστερα να ζητάς την ακύρωσή τους. Ή ήταν στραβές και δεν έπρεπε να τις υπογράψεις ή ήταν σωστές και έπρεπε να εκτελεστούν».[34][35]

Μετά τη Βάρκιζα

Επεξεργασία

Όταν ο Μακρίδης έμαθε τους όρους της Συμφωνίας της Βάρκιζας είπε στον Βελουχιώτη: «Άρη μάς πρόδωσαν, να τους δέσουμε και να συνεχίσουμε». Όμως ο Βελουχιώτης αρνήθηκε καθώς θεωρούσε πως δεν διέθετε το απαραίτητο κομματικό και πολιτικό κύρος για να αρνηθεί την παράδοση των όπλων του ΕΛΑΣ και να συνεχίσει τις συγκρούσεις με τους Βρετανούς.[36] Μετά από αυτό μαζί με τον Βελουχιώτη πρότειναν στο Πολιτικό Γραφείο του ΚΚΕ να αποσυρθούν τα καλύτερα και πιο αξιόμαχα τμήματα του ΕΛΑΣ στη Γιουγκοσλαβία, κάτι που αρνήθηκε το ΠΓ[33] . Όταν αργότερα ο Βελουχιώτης ίδρυσε το Μέτωπο Εθνικής Ανεξαρτησίας (ΜΕΑ), «θα στείλει δύο φορές αμάξι να πάρει» τον Μακρίδη, ανεπιτυχώς: «Ίσως από πειθαρχία στο κόμμα, ίσως από δειλία ενός χαρτογιακά».[37]

Στον εμφύλιο

Επεξεργασία

Στη 2η Ολομέλεια του ΚΚΕ, στην οποία κατά μερικούς ιστορικούς αποφασίστηκε η έναρξη του εμφυλίου πολέμου από την πλευρά του ΚΚΕ,[38] ενώ κατά άλλους όχι,[39] ο Μακρίδης υποστήριξε την εξέγερση στις πόλεις, ενώ ο Μάρκος Βαφειάδης τη συγκρότηση αντάρτικου στρατού.[40] Ο ίδιος ο Μακρίδης πάντως είχε δηλώσει ότι στη συγκεκριμένη ολομέλεια «δεν άνοιξα το στόμα μου».[41] Συμπεριλήφθηκε από τις κρατικές αρχές στο Β΄ πίνακα αξιωματικών, όπως οι περισσότεροι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ, και οδηγήθηκε στην εξορία με φύλλο πορείας,[42] χωρίς να βγει στην παρανομία.

Όταν πραγματοποιήθηκε η επιτυχημένη επιχείρηση απόδρασης μερικών αξιωματικών του ΕΛΑΣ από τη Νάξο (Βασίλης Βενετσανόπουλος, Στέφανος Παπαγιάννης κ.α.), η ηγεσία του ΚΚΕ ενδιαφέρθηκε ειδικά μόνο για αυτόν και ειδοποίησε με σήμα της το κομματικό κλιμάκιο Αθήνας ότι «αν ο Έχτορας είναι μεταξύ φυγάδων να τον στείλετε σε μας, όσο μπορείτε γρηγορότερα»[43], αλλά μόλις πριν είχε διαταχθεί αιφνιδίως λόγω κάποιου επεισοδίου με χωροφύλακες η μεταγωγή του στη Φολέγανδρο. Το 1948 του αφαιρέθηκε ο στρατιωτικός βαθμός από την κυβέρνηση. Από τα βασανιστήρια απέκτησε ψυχολογικά προβλήματα, και η κατάσταση της υγείας του επιδεινώθηκε. Σε όλη την διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου παρέμεινε στην εξορία και γύρω στο 1953 κατάφερε να φύγει από την Ελλάδα και να φτάσει στις σοσιαλιστικές χώρες της Ανατολικής Ευρώπης μέσω της βοήθειας του παράνομου μηχανισμού του ΚΚΕ.

Η κομματική δράση

Επεξεργασία

Έγινε μέλος του ΚΚΕ το 1941, ενώ τον Οκτώβριο του 1945 εκλέχθηκε αναπληρωματικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής στο 7ο Συνέδριο του ΚΚΕ. Στην 5η Ολομέλεια, που έγινε στις 26-28 Δεκεμβρίου 1955, ενώ είχαν προηγηθεί οι συγκρούσεις μεταξύ των Ελλήνων πολιτικών προσφύγων του ΔΣΕ στην Τασκένδη για την ηγεσία και πολιτική του κόμματος, ο Μακρίδης τάχθηκε με την πλευρά του Νίκου Ζαχαριάδη, ενώ υπερασπιζόταν το έργο του και αντέκρουσε τις κατηγορίες που διατυπώνονταν κατά του ΕΛΑΣ, βρίσκοντας παράλληλα την ευκαιρία να δώσει εξηγήσεις για την Έκθεσή του.[44]

Στην 6η Ολομέλεια (11-12 Μαρτίου 1956) που οδήγησε στην καθαίρεση του Ζαχαριάδη από τη θέση του γενικού γραμματέα, ο Μακρίδης δεν εξέφρασε διαφωνίες με τη γραμμή της νέας ηγεσίας, αλλά εναντιώθηκε σε επικριτικές απόψεις σε σχέση με την Έκθεσή του.[44] Το 1957 στην 7η Ολομέλεια υπέβαλε ερωτήσεις στον Νίκο Ζαχαριάδη σχετικά με την τακτική του ΔΣΕ περί διεξαγωγής αποφασιστικής μάχης μέσα στο 1949, καθώς κατά την γνώμη του Μακρίδη οι πιθανότητες νίκης ήταν χαμηλότερες του 10%.[45] Ακολούθως από κοινού με τους Πολύδωρο Δανιηλίδη και Μιλτιάδη Πορφυρογένη ψήφισε ενάντια στην καθαίρεση του Νίκου Ζαχαριάδη από μέλος του ΚΚΕ.[46]

Τελευταία φορά που έλαβε μέρος ως τακτικό μέλος της Κεντρικής Επιτροπής ήταν στο 8ο Συνέδριο, που έγινε τον Αύγουστο του 1961. Έδωσε το παρών σε όλες της επόμενες ολομέλειες έως την 14η, τον Απρίλιο του 1970. Ήδη όμως από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 είχε αρχίσει να αποσύρεται σταδιακά από την κομματική ζωή και δράση.[44]

Μεταγενέστερα χρόνια

Επεξεργασία

Διέμεινε για ένα διάστημα στην κομμουνιστική Ουγγαρία και στη συνέχεια μετοίκησε στην επίσης κομμουνιστική Βουλγαρία, όπου φοίτησε για μικρό διάστημα σε ειδική στρατιωτική ακαδημία για ανώτατους αξιωματικούς, ενώ αργότερα πήρε σύνταξη λόγω προβλημάτων υγείας. Γύρισε στην Ελλάδα μεταπολιτευτικά και θεωρούσε τον εαυτό του πλέον «εξωκομματικό». Πέθανε την Κυριακή 16 Αυγούστου 1981, σε ηλικία 82 ετών, και κηδεύτηκε σε στενό οικογενειακό κύκλο.[47]

Στοιχεία προσωπικότητας

Επεξεργασία

Ο Θεόδωρος Μακρίδης αναφερόταν ως «ένας από τους καλύτερους επιτελικούς αξιωματικούς του αστικού στρατού στην Ελλάδα», ενώ για τις γνώσεις του όπως έλεγε ο ίδιος: «Για να αυξήσω τις στρατιωτικές μου γνώσεις... φρόντιζα πάντοτε μεταξύ του 1922 και του 1940 να προμηθεύομαι... καθετί μεταφρασμένο ή μεταφραζόμενο στη γαλλική στρατιωτικό σύγγραμμα». Παράλληλα έχαιρε αναγνώρισης της επιτελικής αξίας του από αξιωματικούς μέλη του ΕΑΜ, αλλά και από τους Βρετανούς.

Παρόλα αυτά είχε τη φήμη του δύσκολου, φοβερά δύσπιστου και «κλειστού» χαρακτήρα -παρά την ευγένεια που επιδείκνυε στους τρόπους και τη συμπεριφορά του- ενώ πιθανότατα ένιωθε μειονεκτικά εξαιτίας του γεγονότος ότι δεν είχε καταφέρει να δράσει στο μέτωπο ως διοικητής στρατιωτικής μονάδας, αφού κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας του είτε υπηρετούσε σε επιτελική θέση (αρκετά χρόνια και στο Υπουργείο Στρατιωτικών) είτε ήταν εξορία.[48] Μιλούσε και έγραφε πολύ καλά τούρκικα, γαλλικά, αγγλικά και γερμανικά. Είχε άριστη μνήμη και λέγεται ότι οι αντίπαλοι του έλεγαν πως «ο κομμουνισμός μάς πήρε τον καλύτερο αξιωματικό».[49] Θαύμαζε στρατιωτικούς ηγέτες όπως ο Ταμερλάνος και ο Τζένγκις Χαν, και είχε μελετήσει τον Πολύβιο.[50]

Οικογενειακή κατάσταση

Επεξεργασία

Ήταν νυμφευμένος με τη Σοφούλα Μακρίδη[51] και είχε μια κόρη,[52] ενώ ο αδελφός του Σάββας Μακρίδης ήταν επισμηναγός στην Ελληνική Πολεμική Αεροπορία.[53] Επίσης είχε συγγένεια με τον ανώτερο αξιωματικό του ελληνικού Στρατού Ξηράς, Αθηναγόρα Αθηνέλλη (ο οποίος επίσης διατηρούσε σχέσεις με το ΚΚΕ) καθώς και με τη Δόμνα Παπάζογλου (πρώτη εξαδέλφη του και γυναίκα του Γιάννη Ιωαννίδη), οι οποίοι τον επηρέασαν στα πολιτικά του πιστεύω.

Έκθεση Μακρίδη και κριτική της

Επεξεργασία

Το 1946 η καθοδήγηση του ΚΚΕ ζήτησε από τον Μακρίδη να γράψει μια έκθεση πεπραγμένων για την περίοδο της Κατοχής και των Δεκεμβριανών. Ο Μακρίδης τη συνέταξε στην καθαρεύουσα. Στο κείμενο της έκθεσης άφησε υπονοούμενα για την προηγούμενη καθοδήγηση του ΚΚΕ. Η έκθεση αυτή έγινε τεκμήριο υπέρ της «χαφιεδοποίησης» του πρώην γενικού γραμματέα του ΚΚΕ, Γιώργη Σιάντου.[54][55] Η έκθεση Μακρίδη είχε συνταχθεί ως εσωτερικό κομματικό έγγραφο πληροφόρησης-αξιολόγησης, με ανάλογες υποκειμενικές κριτικές για πρόσωπα και καταστάσεις, και σε πολλές περιπτώσεις οι κρίσεις χαρακτηρίστηκαν υπερβολικές και άδικες. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 2000 από τον Γρηγόρη Φαράκο[48], ενώ πρωτύτερα κυκλοφορούσαν φήμες για την τύχη της καθώς και αποσπάσματά της.

Κατά την άποψη του Ανδρέα Μουντρίχα (πιθανόν έχοντας διαβάσει αποσπάσματα της Έκθεσης), ο Μακρίδης, επιδιώκοντας να αποδείξει την ορθότητα των απόψεών του σε σχέση με τις αντίθετες εκτιμήσεις των εσωκομματικών του αντιπάλων (οι οποίοι είχαν ταχθεί εναντίον της στρατιωτικής σύγκρουσης στο κρίσιμο διάστημα πριν και κατά τα Δεκεμβριανά) παρουσίασε τις δυνατότητες του ΕΛΑΣ ως πολύ μεγαλύτερες από τις πραγματικές.[56]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ «Θεόδωρος Μακρίδης Έκτορας, Πολύδωρος Δανιηλίδης, για μια Αριστερή Πολιτική». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2012. 
  2. ↑ Φύλλο: 7/8/1924, Σελίδα: 2 εφημερίδα Εμπρός
  3. ↑ Φαράκος Γρηγόρης, Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, τόμος 2, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σελ. 19-20
  4. ↑ Μόνιμοι αξιωματικοί στον Ε.Λ.Α.Σ. οικειοθελώς ή εξ ανάγκης Νότια και κεντρική Ελλάδα: Μνήμες και αρχειακά τεκμήρια, Γιάννης Πριόβολος επιμέλεια: Βασίλειος Βουγιούκας Αλφειός, 2009 σελ 255
  5. ↑ «εφημ. ΤΑ ΝΕΑ, Τρίτη, 26 Αυγούστου 1997 Γεωργίου Ιορδανίδη «Όσα θυμήθηκα… 1920-1973»». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 19 Απριλίου 2012. 
  6. ↑ «Θεόδωρος Μακρίδης ό.π.». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2012. 
  7. ↑ Ιστορία της Αντίστασης, Εκδόσεις Αυλός 1979, επιμέλεια Βάσος Γεωργίου, τόμος Α΄, σελ. 409
  8. ↑ Εφ. Ελευθερία Φύλλο: 17/1/1981, Σελίδα: 6
  9. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 20
  10. ↑ Ο Πολύδωρος θυμάται, ιστορικές εκδόσεις, Αθήνα 1990 σελ 137-138
  11. ↑ Ο Πολύδωρος θυμάται, ό.π. σελ 145
  12. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 48-49
  13. ↑ Η Νικηφόρα Επανάσταση που χάθηκε Χατζής, Θανάσης, Εκδόσεις Δωρικός, Έτος Έκδοσης: 1983 σελ 219-220
  14. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 80
  15. ↑ Ο Πολύδωρος θυμάται, ό.π, σελ 151
  16. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, τόμος 1, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σελ. 338
  17. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 180
  18. ↑ Ιωαννίδης Γιάννης, Αναμνήσεις: Προβλήματα της πολιτικής του ΚΚΕ στην εθνική αντίσταση 1940-1945 (Το πρακτικό μιας συζήτησης), Επιμέλεια: Αλέκος Παπαπαναγιώτου, Θεμέλιο, 1979 σελ. 548
  19. ↑ Ο Πολύδωρος θυμάται, ό.π. σελ 152
  20. ↑ Άρης ο αρχηγός των ατάκτων Ιστορική βιογραφία, Διονύσης Χαριτόπουλος , εκδόσεις ΤΟΠΟΣ, Αθήνα 2009, σελ 205
  21. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 20
  22. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, τόμος 1, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, σελ. 144-146
  23. ↑ Καλύβας, Στάθης Ν. H επιλογή της βίαιης ρήξης, εφημερίδα Το Βήμα 5/12/2004
  24. ↑ Ηλίας Νικολακόπουλος Η επιστροφή των Βουρβόνων, εφημερίδα Τα Νέα, 19-12-2009
  25. ↑ Ιωαννίδης Γιάννης, ό.π. σελ 325-326
  26. ↑ Οι δύο όχθες (1939-1945) Αλέξανδρος Λ. Ζαούσης, εκδόσεις Ωκεανίδα. 1η επίτομη έκδοση σελ 764 Αθήνα 2015
  27. ↑ Ιωαννίδης Γιάννης, ό.π. σελ 339
  28. ↑ Ιωαννίδης Γιάννης, ό.π. σελ 382
  29. ↑ Ποιοι ήθελαν τα Δεκεμβριανά, Εκδότης: ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ, Γεώργιος Λεοντραρίτης Αθήνα 1986 σελ 56
  30. ↑ Η νικηφόρα επανάσταση που χάθηκε του Θανάση Χατζή
  31. ↑ Ιωαννίδης Γιάννης, ό.π. σελ 366
  32. ↑ Στα πρόθυρα του Εμφυλίου Πολέμου, από τα Δεκεμβριανά στις εκλογές του 1946, εκδόσεις Βιβλιόραμα, Μιχάλης Λυμπεράτος σελ 95
  33. ↑ 33,0 33,1 Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 247
  34. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 246
  35. ↑ Ποιοι ήθελαν τα Δεκεμβριανά, Εκδότης: ΦΙΛΙΠΠΟΤΗ, Αθήνα 1986 σελ 160-161
  36. ↑ Ο Πολύδωρος θυμάται, ό.π. σελ 199
  37. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 399
  38. ↑ «Από τη Βάρκιζα στην έναρξη του Εμφυλίου, η εσωτερική διαμάχη στην Ελλάδα συνδέθηκε με την αντιπαλότητα ΕΣΣΔ και Δυτικών στα Βαλκάνια, Βασίλης Κόντης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Ιανουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2012. 
  39. ↑ Στα πρόθυρα του Εμφυλίου Πολέμου, ό.π. σελ 526-527
  40. ↑ Στα πρόθυρα του Εμφυλίου Πολέμου, ό.π. σελ 526
  41. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 401
  42. ↑ Ελληνες εξόριστοι αξιωματικοί στη Νάξο και η απόδραση των δώδεκα, Ριζοσπάστης, 17 Οκτώβρη 2010
  43. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 22
  44. ↑ 44,0 44,1 44,2 Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, σελ. 24
  45. ↑ Υπόθεση Ζαχαριάδη Απόρρητα ντοκουμέντα: Καταδίκη και αποκατάσταση του κομμουνιστή ηγέτη: Πρακτικά της ΚΕ του ΚΚΕ 1957-1967 επιμέλεια: Μπάμπης Γραμμένος Φιλίστωρ, 2002 σελ 107
  46. ↑ «Η έκθεση για τον ΕΛΑΣ του Θεόδωρου Μακρίδη-Εκτορα, Προλεταριακή Σημαία, φ. 425, 10/3/01». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2012. 
  47. ↑ «Θεόδωρος Μακρίδης, ό.π.». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2012. 
  48. ↑ 48,0 48,1 Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. πρόλογος
  49. ↑ Άρης ο αρχηγός των ατάκτων, ό.π. σελ 201
  50. ↑ Απογευματινή, 3 Ιουλίου 1959. Αναμνήσεις Ορέστη (Ανδρέα Μουντρίχα)
  51. ↑ Ιστορία της Αντίστασης, ό.π. σελ 410
  52. ↑ Ο ΕΛΑΣ και η εξουσία, ό.π. σελ 23
  53. ↑ Σβαρνούτ, το προδομένο αντάρτικο, Ν.Ι Μέρτζος σελ 117
  54. ↑ Η παράνομη μπροσούρα του Νίκου Ζαχαριάδη, εκδόσεις Γλάρος, σελ 26
  55. ↑ 3η Συνδιάσκεψη του ΚΚΕ 10-14/10/1950 Εκδόσεις ΓΛΑΡΟΣ Τα άγνωστα πρακτικά μιας σκηνοθετημένης δίκης εναντίον των πρώτων κομμουνιστών της αμφισβήτησης σελ 300 (τελικός λόγος Ν. Ζαχαριάδη) σελ 348 (πόρισμα επιτρόπης για την υπόθεση Σιάντου)
  56. ↑ Απογευματινή, 3 Ιουλίου 1959.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Θεόδωρος_Μακρίδης&oldid=9980096"