Ιερά Μητρόπολις Αμασείας

Η Ιερά Μητρόπολις Αμασείας ήταν μια επαρχία (Μητρόπολη) του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Η επισκοπή υπήρχε από το 325 έως το 1922 με έδρα της την Αμάσεια και αργότερα την Αμισό ή Σαμψούντα (τουρκ. Samsun). Από το 2014, το Οικουμενικό Πατριαρχείο χρησιμοποιεί τον τίτλο του «Μητροπολίτη Αμασείας, Υπερτίμου και Εξάρχου παντός Ευξείνου Πόντου[1]».

Η γειτονιά Kale στην Αμισό (Σαμψούντα) με τον καθεδρικό ναό της Αγίας Τριάδας

Ιστορικά στοιχεία

Επεξεργασία

Η Αμάσεια ιδρύθηκε γύρω στο 300 π.Χ. από τον βασιλιά Μιθριδάτη Α΄ του Πόντου. Η Επισκοπή Αμασείας ιδρύθηκε το 325, αρχικά υπό το τιμητικό πρωτείο της Καισαρείας, και από το 451 άμεσα υπό το Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως. Τον 7ο αιώνα είχε 6 επισκοπές και τον 10ο αιώνα 7. Μετά την κυριαρχία των Σελτζούκων στην περιοχή, οι επισκοπές μειώθηκαν σταδιακά και τον 14ο αιώνα δεν έμεινε ούτε μία, και η έδρα της μετακινήθηκε βορειότερα, στην Αμισό. Η Αμισός ιδρύθηκε τον 7ο αιώνα π.Χ. από Έλληνες της Μιλήτου[1].

Μετά την ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1923 δεν έμεινε καθόλου Ορθόδοξος πληθυσμός στα εδάφη της Μητρόπολης[2].

Η επισκοπή συνορεύει με την Μαύρη Θάλασσα στα βόρεια, την Νεοκαισάρεια στα ανατολικά, την Νεοκαισάρεια και την Καισάρεια στα νότια, και την Καισάρεια και την Νεοκαισάρεια (Γάγγρες) στα δυτικά. Άλλες σημαντικές πόλεις στην επισκοπή είναι η Σινώπη, τα Θεμίσκυρα (Çarşamba), οι Θέρμες (Terme), η Πάφρα (Bafra), η Νεοκλαυδιούπολη (Vezirköprü), Νουβάσιο (Boyabat), η Λαοδίκεια (Ladik), η Μερζιφούντα (Merzifon) και τα Ορβάνασα (Erbaa)[1]

Επισκοπικός κατάλογος

Επεξεργασία
 
Σωφρόνιος Β΄ Αμασείας (1864 – 1887)
Όνομα Έτη Σχόλια
Νικήτιος
Φαίδημος ~ 235
Αθηνόδωρος ~ 275
Βασιλεύς 314 – 320 άγιος
Ευτυχιανός ή Ευτύχιος ~ 325
Βασίλειος 347 – 354
Ευλάλιος 360
Μάρκελλος ~ 378
Αστέριος 399 – 401
Παλλάδιος 431
Σέλευκος πριν το 448 – μετά το 458 συμμετείχε στη Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο[3]
Μελέτιος
Στέφανος ~ 553 συμμετείχε στην Ε΄ Οικουμενική Σύνοδο
Ιωάννης 680 – 692[4]
Θεόδωρος Α΄ 692[5]
Αστέριος ~ 783
Δανιήλ ~ 787 συμμετείχε στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο[6]
Θεοφύλακτος ~ 792[7]
Νικηφόρος ~ 869[8]
Λέων Α΄ 9ος αιώνας[9]
Στέφανος ; – 925[10] μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Μαλακηνός αρχές 10ου αιώνα[11]
Μελέτιος Α΄ 10ος αιώνας[12]
Νικήτας Α΄ ~ 1000[13]
Βασίλειος Β΄ 11ος αιώνας[14]
Ιωάννης Β΄ 11ος αιώνας[15]
Μιχαήλ Α΄ πριν το 1029 – μετά το 1032[16]
Θεόδωρος Β΄ ~ 1079[17]
Νικήτας Β΄ ; – μετά τις 2 Μαρτίου 1166[18][19]
Λέων Β΄ ή Λεόντιος μετά τις 2 Μαρτίου 1166 – μετά το 1172[18][20]
Μιχαήλ Β΄ ~ 1174[21] Φαίνεται ότι εξελέγη χωρίς να ενθρονιστεί και μετατέθηκε στην Μητρόπολη Αγκύρας
Στέφανος Β΄ 1193 – 1197
Κάλλιστος πριν το 1315[α] – μετά τον Ιούλιο 1317[23]
Μιχαήλ Γ΄ πριν το 1370 – μετά το 1387
Ιωάσαφ Α΄ 1434 – 1439 συμμετείχε στη Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας[24]
Δανιήλ ~ 1450;
Παχώμιος 1441/2[25] – πριν το 1470[26]
Σαββάτιος πριν το 1546 – μετά το 1547
Γεννάδιος 1561 ~ 1563
Ιωάσαφ Β΄ πριν το 1572 – μετά το 1578
Αντώνιος ~ 1583[27]
Άνθιμος ~ 1590
Ιωάσαφ Γ΄ ~ 1591
Γρηγόριος πριν το 1617 – 1623 μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Μελέτιος 15 Ιουνίου 1623[28] – Ιούλιος 1626 καθαιρέθηκε[29]
Ζαχαρίας Ιούλιος 1626 – 1633 από Πρεσπών[29]
Ιεζεκιήλ 13 Μαρτίου 1635 – 1641 κατόπιν Ευρίπου
Μητροφάνης 1641 – 1644 †
Αρσένιος 2 Φεβρουαρίου 1644[30] – 1652 †
Κοσμάς Μάρτιος 1652[31] – 1656 α΄ θητεία, καθαιρέθηκε[32]
Γεράσιμος Νοέμβριος 1656 – 1665 α΄ θητεία
Κοσμάς 1665 – 1668 β΄ θητεία
Γεράσιμος 1668 β΄ θητεία
Ιωάσαφ Δ΄ 1668 – 1671
Γεράσιμος 1671 ~ 1676[33] γ΄ θητεία
Ιωαννίκιος Ιούνιος 1696[34] – ;
Διονύσιος Α΄ πριν το 1717 – μετά το 1724
Αγαπητός πριν το 1721 – μετά το 1725
Καλλίνικος Α΄ ~ 1732
Βενιαμίν ~ 1756
Γαβριήλ ; – 1766 παραιτήθηκε, κατόπιν Ρασκοπρεσρένης
Διονύσιος Β΄ πριν το 1771 – πριν τον Οκτώβριο 1780
Παΐσιος πριν τον Οκτώβριο 1780[35] – 1809[36]
Νεόφυτος Δεκέμβριος 1809[36] – Ιούλιος 1826 α΄ θητεία, παραιτήθηκε
Διονύσιος Γ΄ (Κωτάκης) Ιούλιος 1826 – Ιανουάριος 1827 από Σηλυβρίας, α΄ θητεία, επαύθη
Νεόφυτος Ιανουάριος 1827 – Αύγουστος 1828 β΄ θητεία, παραιτήθηκε
Μελέτιος (Πάγκαλος) Αύγουστος 1828 – Νοέμβριος 1830 κατόπιν Θεσσαλονίκης, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Διονύσιος Γ΄ (Κωτάκης) Νοέμβριος 1830 – Σεπτέμβριος 1835 β΄ θητεία, κατόπιν Νικομηδείας
Καλλίνικος Β΄ Σεπτέμβριος 1835 – 5 Μαρτίου 1847 † από Διδυμοτείχου
Κύριλλος Μάρτιος 1847 – 21 Σεπτεμβρίου 1855 από Αίνου, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Σωφρόνιος (Μεϊδαντζόγλου) 27 Σεπτεμβρίου 1855 – 20 Σεπτεμβρίου 1863 από Χίου, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Σωφρόνιος (Σωτηράκης) 17 Ιανουαρίου 1864 – 28 Ιουνίου 1887 † από Άρτης
Άνθιμος (Αλεξούδης) 22 Ιουλίου 1887 – 5 Φεβρουαρίου 1908 από Βελιγραδίου, επαύθη
Γερμανός (Καραβαγγέλης) 5 Φεβρουαρίου 1908 – 27 Οκτωβρίου 1922 από Καστορίας, κατόπιν Ιωαννίνων
Σπυρίδων (Βλάχος) 27 Οκτωβρίου 1922 – 15 Απριλίου 1924 από Ιωαννίνων, μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος Αθηνών
Γερμανός (Καραβαγγέλης) 12 Αυγούστου 1924 – 10 Φεβρουαρίου 1935 † από Ιωαννίνων
Απόστολος (Τρύφωνος) 25 Οκτωβρίου 1951 – 29 Νοεμβρίου 1957 † από Ρόδου[2]
Παύλος (Μενεβίσογλου) 5 Μαΐου 2014 – 4 Ιουνίου 2014 από Σουηδίας, δεν αποδέχτηκε την εκλογή, παρέμεινε «τέως Αμασείας»[37]

Υποσημειώσεις και παραπομπές

Επεξεργασία

Υποσημειώσεις

Επεξεργασία
  1. Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ιωάννου ΙΓ'[22]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. 1,0 1,1 1,2 Kiminas 2009, σελ. 96.
  2. 2,0 2,1 Kiminas 2009, σελ. 97.
  3. Λέων, Πάπας Ρώμης (1846). Sancti Leonis Magni, romani pontificis, Opera omnia. J.-P. Migne. σελ. 1252. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2024. 
  4. Ioannes, PmbZ nº 2729.
  5. Theodoros, PmbZ nº 7323.
  6. Jean Darrouzès, Listes épiscopales du concile de Nicée (787), στο Revue des études byzantines, 33 (1975), σελ. 13.
  7. Theophylaktos, PmbZ nº 8314.
  8. Nikephoros, PmbZ nº 25538.
  9. Catalogue of Byzantine Seals at Dumbarton Oaks and in the Fogg Museum of Art, τόμ. IV, 2001, σελ. 73.
  10. Stephanos II, PmbZ nº 27245.
  11. Malacenus, PmbZ nº 24838.
  12. Meletios, PmbZ nº 25038.
  13. Niketas, PmbZ nº 25790.
  14. Basileios, metropolitan of Amaseia, PBW 20161.
  15. Ioannes, metropolitan of Amaseia, PBW 20474.
  16. Michael, metropolitan of Amaseia, PBW 205.
  17. Theodoros, metropolitan of Amaseia, PBW 175.
  18. 18,0 18,1 Venance Grumel, Léon métropolite d'Amasée (XIIe siècle), στο «Études byzantines», 3 (1945), σελ. 168-178.
  19. Niketas, metropolitan of Amaseia, PBW 170.
  20. Leon, metropolitan of Amaseia, PBW 217.
  21. Michael, metropolitan-elect of Amaseia, PBW 302.
  22. Καλέκα, Μανουήλ (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. Παρίσι: Jacques-Paul Migne. σελ. 1138. 
  23. von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (1860). Acta patriarchatus Constantinopolitani 1315-1402 e codibus manu scriptis bibliothecae Palatinae Vindobonensis. Βιέννη: Gerold. σελ. 69. 
  24. Η Αγία και Οικουμενική εν Φλωρεντία Σύνοδος. σελ. 19. 
  25. Preiser-Kapeller 2008, σελ. XXXIV.
  26. Ζαχαριάδου 1996, σελ. 133.
  27. Πάρδος, Αντώνης (1998). Ἀθωνικὰ Σύμμεικτα 5. Ἀρχεῖο τῆς Ἱ. Μ. Παντοκράτορος. Ἐπιτομὲς ἐγγράφων. Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. σελ. 122. ISBN 960-90911-0-5. 
  28. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 257.
  29. 29,0 29,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 399.
  30. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 174.
  31. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 315.
  32. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 170.
  33. Δελιάλης, Ν. (2017). «Δύο Πατριαρχικά Σιγίλλια Διονυσίου του Δ' και Γρηγορίου του Ε'». Μακεδονικά (1): 112. doi:https://doi.org/10.12681/makedonika.9121. 
  34. Βαλαής, Διονύσιος (16 Ιουλίου 2013). «Πτυχές από την Ιστορία της Μητρόπολης Δρύστρας: Βιογραφικός Αρχιερατικός Κατάλογος του ΙΖ' αιώνα επί τη βάσει Πατριαρχικών εγγράφων». Synthesis-Ηλεκτρονικό περιοδικό Τμήματος Θεολογίας ΑΠΘ 2 (1): 79. doi:https://doi.org/10.26262/syn.v2i1.3652. https://ejournals.lib.auth.gr/synthesis/article/view/3652/3690. Ανακτήθηκε στις 31 Μαΐου 2024. 
  35. «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΣΤ): 251. 1882. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA251#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2022. 
  36. 36,0 36,1 Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 277. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 5 Αυγούστου 2022. 
  37. Μάρκου, Μάρκος. «Ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης πρώην Αμασείας κύριος Παύλος. (γεν. 1935)». Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2022.