Ο Ιωάννης Α' Δούκας Κομνηνός Άγγελος ή Ιωάννης Α΄ Δούκας (1240 - 1289), ήταν Κυβερνήτης της Θεσσαλίας (1268 - 1289) με έδρα την Υπάτη.

Ιωάννης Α΄ Δούκας
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Ιωάννης Α' Δούκας (Ελληνικά)
Γέννηση1240
Χώρα πολιτογράφησηςΔεσποτάτο της Ηπείρου
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταμονάρχης
στρατιωτικός[1]
Οικογένεια
ΤέκναΚωνσταντίνος Δούκας
Θεόδωρος Άγγελος
Ελένη Αγγελίνα Κομνηνή[2]
Ελένη Δούκαινα Αγγελίνα
ΓονείςΜιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας[2]
ΑδέλφιαΔημήτριος (Μιχαήλ) Κομνηνός Δούκας ο Κουτρούλης
Ελένη Αγγελίνα της Ηπείρου
Ιωάννης Δούκας (ετεροθαλής αδελφός από πατέρα)
ΟικογένειαΟίκος των Αγγέλων
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία Επεξεργασία

Ο Ιωάννης Α' Δούκας ήταν νόθος (μάλλον ο πρεσβύτερος) υιός του Μιχαήλ Β΄ Αγγέλου δεσπότη της Ηπείρου. Αποκτήθηκε με παλλακίδα, πιθανόν μια ανώνυμη γόνο της οικογένειας των Γαγγρηνών.[3][4] Το πλήρες του επώνυμο ήταν «Δούκας Κομνηνός Άγγελος», αλλά σχεδόν από όλες τις πηγές αναφέρεται απλά ως «Δούκας». Εξαιτίας αυτού, οι Λατίνοι σύγχρονοί του συνέχεαν το όνομά του με τον τίτλο του, και τον αποκαλούσαν «Δούκα των Νέων Πατρών».[5] Ο πραγματικός του τίτλος, τον οποίο έλαβε από τον Αυτοκράτορα Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγο περί το 1272, ήταν αυτός του σεβαστοκράτορα.[4][6]

Ήδη προ του 1259, ο Ιωάννης είχε νυμφευτεί την όμορφη κόρη του άρχοντα Ταρωνά και ήταν ήδη στρατιωτικός αρχηγός των Βλάχων της περιοχής της Θεσσαλίας («Μεγάλη Βλαχία»). Συμμετείχε στην Μάχη της Πελαγονίας, όπου η αυτομόλησή του στο στρατόπεδο της Αυτοκρατορίας της Νίκαιας αποτέλεσε καταλυτικό παράγοντα για τον θρίαμβο του στρατηγού Ιωάννη Παλαιολόγου επί των Λατίνων συμμάχων του πατέρα του Μιχαήλ Β'. Παρά την παρασπονδία του αυτή, σύντομα επέστρεψε στο πλευρό του πατέρα του, βοηθώντας τον να εκδιώξει τους Νικαιάτες από την Ήπειρο.

Άρχων της Θεσσαλίας Επεξεργασία

Όταν πέθανε ο Μιχαήλ Β' περί το 1268, οι κτήσεις του διαιρέθηκαν: ο Νικηφόρος Α΄ Κομνηνός Δούκας κράτησε την μητροπολιτική κτήση της καθαυτό Ηπείρου, ενώ ο Ιωάννης Α' κληρονόμησε την Θεσσαλία, με τα εδάφη του να εκτείνονται και στο μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Φθιώτιδας. Περί το 1272 απέκτησε τον τίτλο του σεβαστοκράτορα, ως υποτελής του Μιχαήλ Η΄ Παλαιολόγου στα πλαίσια μιας πρόσκαιρης συμμαχίας. Εντούτοις, ο Ιωάννης Α' διαφύλαξε την ανεξαρτησία της Θεσσαλίας και αντιτάχθηκε σφοδρά στις ηγεμονικές διαθέσεις της ανασυσταθείσας Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους Παλαιολόγους.

Το 1273 ή 1274/5 ο Μιχαήλ Η΄ εισέβαλε στην Θεσσαλία και πολιόρκησε το κάστρο των Νέων Πατρών. Ο Ιωάννης Α' κατάφερε να δραπετεύσει την πρώτη νύχτα, ντυμένος με παλιά και σχισμένα ρούχα, κάνοντας τον χωρικό. Έπειτα, κατέφυγε στην Θήβα όπου ζήτησε την βοήθεια του Ιωάννη ντε Λα Ρος, δούκα των Αθηνών, ο οποίος ανταποκρίθηκε, και με την βοήθειά του έδιωξαν τα Βυζαντινά στρατεύματα από την Υπάτη, τα οποία όμως κατά την υποχώρησή τους βοήθησαν στην νίκη των Βυζαντινών κατά των ενωμένων Λατινικών στόλων στην Ναυμαχία της Δημητριάδος που ήταν σε εξέλιξη στην περιοχή του σημερινού Βόλου.

Ο Ιωάννης Α' έδωσε την κόρη του Ελένη Αγγελίνα για σύζυγο στον αδελφό του Ιωάννη, Γουλιέλμο ντε Λα Ρος και ως προίκα τέσσερα κάστρα.

Ο Μιχαήλ Η' εισέβαλε άλλες δύο φορές στην Θεσσαλία, χωρίς να καταφέρει να νικήσει τον αντίπαλό του. Ο Ιωάννης Α' απεβίωσε το 1289 και ετάφη στη Μονή της Θεοτόκου των Μεγάλων Πυλών, που είχε χτίσει ο ίδιος λίγα χρόνια πριν[7].

Οικογένεια Επεξεργασία

Ο Ιωάννης Α' Δούκας ήταν νυμφευμένος με την κόρη του Ταρωνά, ενός τοπικού άρχοντα των Βλάχων. Θεωρείται πιθανό ότι ο γάμος αυτός έγινε με σκοπιμότητα να ενισχύσει τις σχέσεις του Ιωάννη με την τοπική κοινωνία των Βλάχων. Με τη σύζυγό του είχε τα εξής παιδιά:

Πηγές Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Ανακτήθηκε στις 20  Ιουνίου 2019.
  2. 2,0 2,1 2,2 Darryl Roger Lundy: (Αγγλικά) The Peerage.
  3. Polemis 1968, σελίδες 94, 97.
  4. 4,0 4,1 PLP, 208. ῎Αγγελος, ̓Ιωάννης Ι. ∆ούκας Κομνηνός.
  5. Polemis 1968, σελ. 97, ιδίως σημ. 2.
  6. Polemis 1968, σελ. 97.
  7. Υπουργείο Πολιτισμού, Ιωάννης Άγγελος Κομνηνός Δούκας Αρχειοθετήθηκε 2010-08-21 στο Wayback Machine., ανακτήθηκε 7 Ιουνίου 2013

Πηγές Επεξεργασία

Ιωάννης Α΄ Δούκας
Γέννηση: 1240 Θάνατος: 1289
Βασιλικοί τίτλοι
Προκάτοχος
Μιχαήλ Β΄ Κομνηνός Δούκας
Κυβερνήτης της Θεσσαλίας
1268 - 1289
Διάδοχος
Κωνσταντίνος Δούκας και Θεόδωρος Άγγελος
 
 
Στο λήμμα αυτό έχει ενσωματωθεί κείμενο από το λήμμα John I Doukas of Thessaly της Αγγλικής Βικιπαίδειας, η οποία διανέμεται υπό την GNU FDL και την CC-BY-SA 4.0. (ιστορικό/συντάκτες).