Υπάτη
Συντεταγμένες: 38°52′20″N 22°14′22″E / 38.87222°N 22.23944°E
Η Υπάτη είναι κωμόπολη του διευρυμένου Δήμου Λαμιέων στον Νομό Φθιώτιδας, ενώ απετέλεσε έδρα του τέως ομώνυμου δήμου από το 1999 έως τα τέλη του 2010. Κατά την απογραφή του 2011 είχε πληθυσμό 496 κατοίκους. Βρίσκεται 22 χιλιόμετρα δυτικά της Λαμίας, στις βόρειες πλαγιές του όρους Οίτη.
| Υπάτη | |
|---|---|
 | |
  Υπάτη | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Στερεάς Ελλάδας |
| Δήμος | Δήμος Λαμιέων |
| Γεωγραφία και στατιστική | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Στερεά Ελλάδα |
| Νομός | Φθιώτιδας |
| Υψόμετρο | 400 μέτρα |
| Πληθυσμός | 496 (2011) |
| Ταχ. κωδ. | 350 16 |
| Τηλ. κωδ. | 2231 |
Στον Μεσαίωνα αναφερόταν ως Νέαι Πάτραι. Από το 1268 ήταν πρωτεύουσα της αυτόνομης ηγεμονίας της Θεσσαλίας και, μεταξύ των ετών 1318 και 1390, ήταν έδρα του σταυροφορικού Δουκάτου Νέων Πατρών.
Αργότερα αναφερόταν ως Πατρατζίκι, όνομα που καταγράφεται και σε πρακτικά των ετών της Επανάστασης του 1821, όπως για παράδειγμα στα Πρακτικά της Συνέλευσης των Σαλώνων, ως τόπος προέλευσης του Γεωργίου Αινιάν.[1]
Η Υπάτη φιλοξενεί, μεταξύ άλλων, το Βυζαντινό Μουσείο Φθιώτιδας και το Κακογιάννειο Αστεροσχολείο Υπάτης. Ενδιαφέρον παρουσιάζει ο ναός της Αγίας Σοφίας, ο οποίος έχει κτιστεί στη θέση παλαιότερου ναού αναγόμενου στην παλαιοχριστιανική περίοδο. Στο σημερινό ναό, ο οποίος γειτνίαζε με Βαπτιστήριο του 5ου αιώνα στη νότια πλευρά του, διακρίνονται σπαράγματα του πρώτου συγκροτήματος. Ενδιαφέρων είναι και ο ναός του Αγίου Νικολάου, επίσης κτισμένος στη θέση παλαιοχριστιανικής βασιλικής του 4ου έως 6ου αιώνα. Σημαντικό είναι το Κάστρο της Υπάτης, κτισμένο σε λόφο επάνω από τον οικισμό, στο οποίο πραγματοποιούνται εργασίες αναστήλωσης και στερέωση. Το Κάστρο ανοικοδομήθηκε ή ενισχύθηκε σε διάφορες φάσεις από Έλληνες, καθώς και Φράγκους και Καταλανούς κατακτητές.
ΙστορίαΕπεξεργασία
Τον Μάιο του 1821, οι οπλαρχηγοί Δήμος Σκαλτσάς (ή Σκαλτσοδήμος), Γιάννης Γκούρας και Αντρίτσος Σαφάκας κατέλαβαν τη θέση Αετός με σκοπό χτυπήσουν τους Τούρκους στην Υπάτη, κυκλώθηκαν όμως με τους άντρες τους από 1500 Τουρκαλβανούς και αναγκάστηκαν να υποχωρήσουν. Στις 2 Απριλίου του 1822, ο Σκαλτσοδήμος μαζί με τους Σαφάκα, Δυοβουνιώτη και Μήτσο Κοντογιάννη νίκησε τον Δράμαλη σε μάχη που έγινε στην ευρύτερη περιοχή της Υπάτης[2].
Η πόλη υπέστη δεινά κατά τη διάρκεια της κατοχής του Άξονα: 16 κάτοικοι δολοφονήθηκαν ως αντίποινα για το σαμποτάζ του Γοργοποτάμου το 1942, ενώ στις 17 Ιουνίου 1944, οι Γερμανοί την περικύκλωσαν και στη συνέχεια εκτελέστηκαν 28 άνθρωποι και κάηκαν 375 από 400 κτίρια.[εκκρεμεί παραπομπή] Στην είσοδο του χωριού από την πλευρά της Λαμίας έχει ανεγερθεί σχετικό μνημείο, ενώ έχει ανακηρυχθεί Μαρτυρική Πόλη.
ΠροσωπικότητεςΕπεξεργασία
- Όσιος Αθανασίος ο Μετεωρίτης (1302-1380), ο ιδρυτής των Μετεώρων
- Αλέξανδρος Αινιάν (1908-1983), διακεκριμένος μουσικός.
- Ζαχαρίας Αινιάν (1750-1835), ιερέας και διδάσκαλος, μέλος της Φιλικής Εταιρείας
- Δημήτριος Γράψας (1948), στρατιωτικός (επίτιμος αρχηγός ΓΕΕΘΑ)
- Δημήτριος Κωστής (1910 - 1969), αρχιτέκτονας και πολιτικός
- Σπύρος Ματσούκας (1873-1928), ποιητής και ευεργέτης
- Ηλίας Μπομπορίδης (1894 - 1979), στρατιωτικός (υποστράτηγος ε.α.)
ΠηγέςΕπεξεργασία
ΠαραπομπέςΕπεξεργασία
- ↑ «Τα κατά την αναγέννησιν της Ελλάδος», Ανδρέου Ζ. Μαμούκα Αρχειοθετήθηκε 2011-09-19 στο Wayback Machine., Τόμος Β', Πειραιάς, Τυπογραφία Ηλίου Χριστοφίδου, Η αγαθή τύχη, 1839, σελ. 85-86 (από τα Πρακτικά της Συνέλευσης των Σαλώνων, 17 Νοεμβρίου 1821 του Οργανισμού της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδας)
- ↑ Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα, τ.46