Βικιπαίδεια

Λίμπερ

Στην Θρησκεία στην αρχαία Ρώμη ο Λίμπερ (ορθότερη ελληνική απόδοση Λίβηρ) ή Ελεύθερος Πατέρας ήταν θεός της Αμπελουργίας, του κρασιού, της αρσενικής γονιμότητας και της ελευθερίας. Ο Λίμπερ ανήκε στην Τριάδα του Αβεντίνου και τον είχαν ως προστάτη οι Πληβείοι. Η εορτή του στις 17 Μαρτίου τα "Λιμπεράλια" είχε σχέση με την ελεύθερη ομιλία και την ηλικία που εισέρχονταν τα αγόρια στην εφηβεία. Η λατρεία και οι γιορτές του σχετίζονται με την Λατινική μορφή του Διονύσου όπως περιγράφεται στην Αρχαία ελληνική μυθολογία.[1] Το όνομα του είναι πρωτο-Ιταλικής προέλευσης και μεταφράζεται ως "ανήκει στον λαό" ή "ελεύθερος".[2] Την εποχή που δεν είχε καθιερωθεί ως Ρωμαϊκή θεότητα εμφανίζεται με δύο διαφορετικές θεότητες, την αγροτική θεότητα Κέρες που λάτρευαν οι εξελληνισμένη γείτονες και την Προσερπίνα. Στο αρχαίο Λαβίνιο ο Λίμπερ λατρευόταν ως φαλλική θεότητα, το όνομα του μεταφράζεται ως "ελεύθερος πατέρας". Στην Ρωμαϊκή αυτοκρατορία οι συγγραφείς στηρίχτηκαν σε αυτή την φράση για να εξηγήσουν την λατρεία του.[3][4]

Λίμπερ
Γενικές πληροφορίες
ΚατοικίαΑβεντινός λόφος
Πληροφορίες ασχολίας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΛίμπερα
Προσερπίνα
Αριάδνη
ΓονείςΚέρες και Σεμέλη
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Καταγωγή

Επεξεργασία

Ο Λίμπερ εισήλθε στο Ρωμαϊκό Πάνθεον αμέσως μετά την ανατροπή της Ρωμαϊκής μοναρχίας, στην Ρωμαϊκή δημοκρατία ήταν ο πρώτος που προσπάθησε να ανατρέψει την Secessio plebis που κατείχαν οι Πατρίκιοι. Ο Τίτος Λίβιος έγραψε ότι ο δικτάτωρ Ποστούμιος ήταν ο πρώτος που ίδρυσε παιχνίδια προς τιμήν του και αποφάσισε να κτίσει έναν ναό στον Λόφο του Αβεντίνου αφιερωμένο στην θεϊκή τριάδα Κέρες, Λίμπερ και Λίμπερα (496 π.Χ.). Οι επιθυμίες εκπληρώθηκαν (493 π.Χ.), οι τελετές προς τιμή του Λίμπερ έγιναν προς τιμήν του Ρωμαικού λαού. Οι πρώτες τελετές προς τιμή του Λίμπερ ήταν εισαγωγικές, οδήγησαν αργότερα στην ίδρυση των Λιμπεραλίων.[5] Η Τριάδα του Αβεντίνου ήταν αντίστοιχη με άλλη Ελληνική Τριάδα, η θεά Δήμητρα με την Κέρες, ο Λίμπερ με τον Διόνυσο και η Λίμπερα με την Περσεφόνη.[3][5] Ο Λίμπερ θεωρείται η κορυφαία θεότητα της κατώτερης τάξης της Ρωμαϊκής κοινωνίας των Πληβείων, συμβόλιζε την απειθαρχία τους απέναντι στην ανώτερη τάξη των Πατρικίων που κυβερνούσαν την πόλη με τους νόμους τους. Η Τριάδα του Αβεντίνου περιγράφεται σε παραλληλισμό με την κορυφαία Τριάδα Γιούπιτερ, Μαρς και Κουιρίνο που λατρευόταν στον Λόφο του Καπιτωλίνου, επίσης μέσα στα όρια της Ρώμης.[6] Η Τριάδα του Αβεντίνου καθιερώθηκε με βάση τα "Σιβυλλιανά βιβλία" αλλά η θέση του Λίμπερ ήταν στην αρχή ασαφής. Η λατρεία του Λίμπερ ως θεού του κρασιού και τον αμπελιών είχε έναν σατυρικό χαρακτήρα μέσα στην νόμιμη Ρωμαϊκή θρησκεία. Οι κατώτερες τάξης των Πληβείων θα μπορούσαν να ελευθερωθούν από την εξουσία των Πατρικίων μέσω της έκστασης της μέθης, ήταν για αυτούς μια θεία προσωποποίηση της ελευθερίας τους.[6]

Λατρεία

Επεξεργασία
 
Προτομή του Λίμπερ

Οι σχέσεις του Λίμπερ με το κρασί, την μέθη και την ανεξέλεγκτη ελευθερία τον έφεραν σε ταυτοποίηση με τον Έλληνα θεό Διόνυσο που έμεινε γνωστός στα Λατινικά ως "Βάκχος". Στον Ελληνορωμαϊκό πολιτισμό ο Διόνυσος εμφανίζεται ως μια σημαντική μορφή, έναν ήρωα που ταξίδευσε σε όλο τον κόσμο, ίδρυσε παντού πόλεις και κατέκτησε την Ινδία. Με την επιστροφή του εκτέλεσε τον πρώτο Ρωμαϊκό θρίαμβο, οδηγούσε ένα χρυσό άρμα που το έσερναν τίγρεις, το συνόδευαν οι Σάτυροι και οι Μαινάδες. Σε πολλές λατρείες και στην λαϊκή του μορφή παρουσιάζεται στην εικονογραφία και τους μύθους με μια Λατινική μορφή του Διονύσου. Ο Πλίνιος ο Πρεσβύτερος τον αποκαλεί ότι ήταν "ο πρώτος που ίδρυσε την πολιτική της αγοροπωλησίας, ανακάλυψε το διάδημα σαν βασιλικό έμβλημα και την παρέλαση του θριάμβου".[7] Τα Ρωμαϊκά ψηφιδωτά και οι σαρκοφάγοι παρουσιάζουν αυτή την θριαμβευτική Ρωμαϊκή πομπή με Βακχικά στοιχεία γνωστά ως "θρίαμβος του Λίμπερ".[8] Δεν είναι γνωστά πολλά στοιχεία σχετικά με την λατρεία του Λίμπερ τα πρώτα χρόνια της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, τα Βακχικά στοιχεία ήταν ανεκτά από τις Ρωμαϊκές αρχές μέχρι την εποχή που έληξε ο Β΄ Καρχηδονιακός Πόλεμος (146 π.Χ.). Ο Τίτος Λίβιος έγραψε 200 χρόνια αργότερα μια νέα θεατρική έκδοση των Βακχείων, τα παρουσίασε ως ξένα Ελληνικής καταγωγής "εισαγόμενα έθιμα χαμηλής ποιότητας".

Η λατρεία του εξαπλώνεται στα κρυφά σαν πανούκλα σε όλους τους Πληβείους και τα άτομα χαμηλής κοινωνικής κατάστασης. Οι ιέρειες των Βακχυλίων προτείνουν στις κατώτερες τάξεις να σπάσουν τα δεσμά της κοινωνικής ηθικής. Ένας πιστός υπηρέτης ωστόσο πρόδωσε τις ενέργειες αυτές σε μια συγκλονισμένη Σύγκλητο που πρόλαβε να τα σταματήσει και να προλάβει την θεϊκή οργή.[9] Τα γραπτά του Τίτου Λίβιου στηρίχτηκαν περισσότερο στα Ρωμαϊκά σατυρικά έργα παρά στις εορτές προς τιμή του Βάκχου.[10] Οι παραδοσιακές τελετές των "Βακχαναλίων" εθεωρούντο προσβολή στην παραδοσιακή Ρωμαϊκή ηθική, παρόλα αυτά η τελετή τους γινόταν ελεύθερα χωρίς μυστικότητα. Η παρουσία τους στον λόφο του Αβεντίνου προκάλεσε υποψίες, η Σύγκλητος διέταξε έρευνα για τις τελετές (186 π.Χ.). Η σύγχρονη επιστήμη ερμηνεύει την αντίδραση αυτή ως απειλή για την ίδια την εξουσία της στην Ιταλική χερσόνησο, ειδικά όταν έληξε ο τελευταίος από τους Καρχηδονιακούς πολέμους.[11] Οι Βακχικές λατρείες καταδικάστηκαν ως ένα παράνομο κράτος μέσα στην Ρωμαϊκή δημοκρατία, το πρόβλημα δεν ήταν ο ίδιος ο Βάκχος αλλά οι ιερείς και ο τρόπος λατρείας του. Η καταστολή ωστόσο δεν ήταν ολοκληρωτική, ακολούθησαν μόνο σκληρές κυρώσεις και θανατώθηκαν 6.000 υπεύθυνοι. Οι τελετές έγιναν πλέον περιορισμένες με πέντε ιερείς και με την άδεια του αρμόδιου Υπάτου, μεταφέρθηκαν από τις 17 Μαρτίου στις 12-19 Απριλίου όπου γινόντουσαν τα "Κερεάλια" προς τιμή της Κέρες. Μετά την σκληρή πρώτη καταστολή τα "Λιμπεράλια" επανήλθαν σε τροποποιημένη μορφή.[12] Η λατρεία του Λίμπερ εξακολουθούσε να υπάρχει μυστικά για πολλά χρόνια ειδικά στην νότια Ιταλία όπου ήταν ο τόπος καταγωγής του θεού.[13][14]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ Grimal, Pierre, The Dictionary of Classical Mythology, Wiley-Blackwell, 1996
  2. ↑ de Vaan 2008, σ. 338
  3. ↑ 3,0 3,1 Barbette Stanley Spaeth, The Roman goddess Ceres, University of Texas Press, 1996, σσ. 8, 44
  4. ↑ C.M.C. Green, "Varro's Three Theologies and their influence on the Fasti", in Geraldine Herbert-Brown, (ed)., Ovid's Fasti: historical readings at its bimillennium, Oxford University Press, 2002. σσ. 78-80
  5. ↑ 5,0 5,1 P. Wiseman, Remus: a Roman myth, Cambridge University Press, 1995, σ. 133
  6. ↑ 6,0 6,1 Barbette Stanley Spaeth, The Roman goddess Ceres, University of Texas Press, 1996, σσ. 6-8, 92
  7. ↑ http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus%3Atext%3A1999.02.0137&redirect=true
  8. ↑ Beard, Mary: The Roman Triumph, The Belknap Press of Harvard University Press, Cambridge, Mass., and London, England, 2007, σσ. 315 - 7
  9. ↑ Sarolta Takacs, Vestal Virgins, Sibyls, and Matrons: Women in Roman Religion, University of Texas Press, 2008, σ. 95
  10. ↑ Robert Rouselle, Liber-Dionysus in Early Roman Drama, The Classical Journal, 82, 3 (1987), σ. 191
  11. ↑ Erich S. Gruen, Studies in Greek culture and Roman policy, BRILL, 1990, σσ.34-78: on precedents, σ. 41
  12. ↑ T.P. Wiseman, Remus: a Roman myth, Cambridge University Press, 1995, σ. 133
  13. ↑ Sarolta A. Takács, Politics and Religion in the Bacchanalian Affair of 186 B.C.E., Harvard Studies in Classical Philology, Vol. 100, (2000), σ. 301
  14. ↑ Beard, M., Price, S., North, J., Religions of Rome: Volume 1, a History, illustrated, Cambridge University Press, 1998, σσ. 93 - 96

Αναφορές

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  •   Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Liber pater στο Wikimedia Commons
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Λίμπερ&oldid=10584345"