Μαύρο Τρίγωνο (περιοχή)
Το Μαύρο Τρίγωνο (γερμανικά: Schwarzes Dreieck) είναι συνοριακή περιοχή που μοιράζονται η Γερμανία, η Πολωνία και η Τσεχία, η οποία χαρακτηρίζεται εδώ και πολύ καιρό από εξαιρετικά υψηλά επίπεδα ρύπανσης. Ο όρος επινοήθηκε τη δεκαετία του 1980.[1] Για δεκαετίες, οι βιομηχανικοί ατμοσφαιρικοί ρύποι (κυρίως διοξείδιο του θείου), η ρύπανση των υδάτων, η όξινη βροχή και άλλες επιπτώσεις είχαν τεράστιο αντίκτυπο στην υγεία των κατοίκων της περιοχής και στο περιβάλλον.[2]
Μετά τις Επαναστάσεις του 1989 στην Ανατολική Ευρώπη, τα τρία έθνη έδρασαν για να μειώσουν τις εκπομπές ρύπων. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα σημαντική περιβαλλοντική βελτίωση.
Γεωγραφία Επεξεργασία
Σε σχήμα το «τρίγωνο» μοιάζει περισσότερο με ημισέληνο, ένας βιομηχανικός διάδρομος πλάτους περίπου 60 χιλιομέτρων, που βρίσκεται εκατέρωθεν των βόρειων τσεχικών συνόρων και εκτείνεται από τη γερμανική πόλη Μπαντ Μπράμπαχ στα δυτικά μέχρι την πολωνική πόλη Μπιστσίτσα Κουόντζκα στο ανατολικό άκρο.[3] Το κατά προσέγγιση κέντρο είναι το εθνικό τριεθνές σημείο στο Τσίταου. Πολιτικά το «τρίγωνο» αποτελείται από:
- Δύο τοπικές διοικητικές περιφέρειες της Γερμανίας που περιβάλλουν τη Δρέσδη και το Κέμνιτς, έκτασης περίπου 14.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, με πληθυσμό 3,36 εκατομμύρια κατοίκους (το 2002)
- Το νοτιοδυτικό τμήμα της Κάτω Σιλεσίας της Πολωνίας, που ανέρχεται σε 8.500 τετραγωνικά χιλιόμετρα, με πληθυσμό 1,3 εκατομμύρια κατοίκους
- Τέσσερις περιοχές της Τσεχίας, με έκταση 12.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων και πληθυσμό 1,59 εκατομμύρια κατοίκους
Το πολωνικό τμήμα περιλαμβάνει το νοτιότερη «προεξοχή» της Γκμίνα Μπογκατίνια, όπου από το 1904 εξορύσσεται λιγνίτης από το τεράστιο ανθρακωρυχείο του Τούρουφ.
Ολόκληρη η περιοχή πλαισιώνεται από οροσειρές που σχηματίζουν τοπικό κλίμα, παγιδεύοντας τον αέρα και εντείνοντας τις επιπτώσεις της ατμοσφαιρικής ρύπανσης.[4]
Εκμετάλλευση Επεξεργασία
Η γενική περιοχή είναι ιστορικά γνωστή για τους φυσικούς πόρους και τα κοιτάσματα ορυκτών της και είχε παραδοσιακές βιομηχανίες γυαλιού, κεραμικής και κλωστοϋφαντουργίας. Τα Όρη Όρε (Erzgebirge/Krušné hory) μεταξύ Σαξονίας και Βοημίας ήταν το σκηνικό πολλών Berggeschrei («ασημένια ορμές») επί αιώνες, το πρώτο το 1168. Από εκείνη την ανακάλυψη στο Κρίστιανσντορφ (μέρος του μεταλλευτικού πεδίου του Φράιμπεργκ), η εξόρυξη πραγματοποιούνταν αδιάκοπα στα Όρη Όρε μέχρι το 1990. Μεταξύ των πρώτων υλών που εξορύσσονταν κατά τη διάρκεια των αιώνων ήταν τα μεταλλεύματα των μετάλλων ασήμι, κασσίτερος, ψευδάργυρος, κοβάλτιο, νικέλιο, χαλκός και μόλυβδος. Ανθρακίτης και ουράνιο εξήχθησαν επίσης στον 20ο αιώνα και αποτέλεσαν κινητήρες για την οικονομική ανάπτυξη της Σαξονίας.
Ο ρυθμός της εκμετάλλευσης ορυκτών αυξήθηκε δραματικά τον 20ο αιώνα. Στα τέλη του 1942, στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, η τσέχικη πόλη Μοστ άρχισε εξόρυξη έρζατς καυσίμων συντιθεμένων από λιγνίτη στο εργοστάσιο «Sudetenländische Treibstoffwerke AG (STW) Maltheuren», που λειτουργούσε με καταναγκαστική εργασία. Η πόλη βομβαρδίστηκε επανειλημμένα κατά τη διάρκεια της εκστρατείας για το πετρέλαιο στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μετά τον πόλεμο, με τη σοβιετική κυριαρχία στην περιοχή, η Μόσχα διέταξε τη βιομηχανική ανάπτυξη του λεκανοπεδίου της Βόρειας Βοημίας σε μεγάλη κλίμακα. Η εγκατάσταση χημικών εργοστασίων, χαλυβουργείων και διυλιστηρίων απαιτούσε τεράστιες ποσότητες ενέργειας, η οποία προερχόταν από την καύση βρώμικου και φθηνού λιγνίτη (καφέ κάρβουνου) από τοπικά ορυχεία. Ως ένα παράδειγμα του αντίκτυπου, το 1964 η Εταιρεία Άνθρακα του Μοστ (Mostecká uhelná/ MUS) ξεκίνησε την κατεδάφιση ολόκληρης της μεσαιωνικής Παλιάς Πόλης του Μοστ για να δημιουργήσει χώρο για τα επεκτεινόμενα λιγνιτωρυχεία. Οι κάτοικοι είχαν δύο επιλογές: να μετακομίσουν στα νέα στεγαστικά οικήματα ή να φύγουν από την πόλη.
Ανάλογες εξελίξεις σημειώθηκαν σε όλο το Μαύρο Τρίγωνο. Μεγάλο μέρος της παραγόμενης ενέργειας εξήχθη στη Δυτική Ευρώπη με αντάλλαγμα σκληρό νόμισμα. Η τσεχική πόλη Γιάχιμοφ ήταν η τοποθεσία ενός «διαβόητου» ορυχείου ουρανίου,[5] ενώ η μεγαλύτερη συγκέντρωση ορυχείων ουρανίου σε όλη την Ευρώπη βρισκόταν κοντά στην Ανατολική Γερμανία.[6] Λειτουργούσαν ως στρατιωτικό μυστικό και «στο κυρίαρχο πνεύμα του σοβιετικού γιγαντισμού»[7] από την SDAG Wismut για να τροφοδοτήσουν το σοβιετικό σχέδιο ατομικής βόμβας.
Το καθαρό αποτέλεσμα της βιομηχανικής δραστηριότητας στο Τρίγωνο ήταν τεράστιες ποσότητες εκπομπών σωματιδίων, βαρέων μετάλλων, διοξειδίων του θείου και οξειδίων του αζώτου, τα οποία κατέστρεψαν σε μεγάλο βαθμό γειτονικά δάση των Όρεων Γιζέρα με όξινη βροχή[8][4] και μετρήσιμο αντίκτυπο στην υγεία και το προσδόκιμο ζωής.
Ανάκαμψη Επεξεργασία
Μετά τις Επαναστάσεις του 1989 στην Ανατολική Ευρώπη, τον Ιούνιο του 1991 τα τρία έθνη υπέγραψαν κοινή δήλωση συνεργασίας για την αντιμετώπιση των περιβαλλοντικών ζητημάτων του Μαύρου Τριγώνου. Αργότερα συντονίστηκαν με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία χρηματοδότησε μικρά έργα και πρωτοβουλία μετρήσεων μέσω του προγράμματος Phare. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα σημαντική βελτίωση της ανθρώπινης υγείας, της υγείας των δασών και των επιπέδων ρύπων.
Το 1991, μετά την επανένωση της Γερμανίας, η SDAG Wismut μετατράπηκε στην εταιρεία Wismut GmbH, ιδιοκτησίας της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, η οποία είναι πλέον υπεύθυνη για την αποκατάσταση και τον περιβαλλοντικό καθαρισμό των πρώην περιοχών εξόρυξης.
Η περιοχή παραμένει ένα σημαντικό βιομηχανικό κέντρο με σοβαρές περιβαλλοντικές προκλήσεις.[2] Το ανθρακωρυχείο του Τούρουφ, το οποίο εξακολουθεί να λειτουργεί από την PGE Polska Grupa Energetyczna, παράγει περίπου 30 εκατομμύρια τόνους λιγνίτη ετησίως. Το ανοιχτό ορυχείο σε σχήμα μπολ έχει διάμετρο πολλών χιλιομέτρων, περίπου 200 μέτρα βάθος και έχει μεταμορφώσει εντελώς τον αρχικό γεωγραφικό χαρακτήρα του λεκανοπεδίου Τουροσόφσκα. Το ορυχείο και οι εκτεταμένες χωματερές του καλύπτουν πλέον περισσότερο από το ήμισυ του λεκανοπεδίου.
Μια ταινία ντοκιμαντέρ για το Μαύρο Τρίγωνο κέρδισε το Βραβείο Golden Gate στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Σαν Φρανσίσκο το 1991.[9] Ο Τσέχος φωτογράφος Γιόζεφ Κουντέλκα δημιούργησε επίσης ένα βιβλίο για την περιοχή, Černý Trojúhelník - Podkrušnohoří (Μαύρο Τρίγωνο: Οι πρόποδες των Όρεων Όρε), το 1994.
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ «page 2 (German language)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 3 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2014.
- ↑ 2,0 2,1 «Radio Prague - A Black Triangle gradually turns green». Radio.cz. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2014.
- ↑ based on the placement of Joint Air Monitoring Stations; «Archived copy» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 13 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Απριλίου 2014. page 11
- ↑ 4,0 4,1 «Black Triangle». Grid.unep.ch. 3 Μαΐου 2000. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2014.
- ↑ «OnEarth Magazine, Spring 2005 - Europe's Black Triangle Turns Green». NRDC. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2014.
- ↑ «Everyday Life in Eastern Europe | Making the History of 1989». Chnm.gmu.edu. 16 Αυγούστου 1989. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2014.
- ↑ John Tagliabue (19 Μαρτίου 1991). «A Legacy of Ashes: The Uranium Mines Of Eastern Germany - New York Times». Γερμανία, Ενωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών: Nytimes.com. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2014.
- ↑ J. Keek and Z. Hoick. «REHABILITATION OF DEGRADED SITES - Unasylva 207». Fao.org. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2014.
- ↑ Alice Day (2014). «Black-Triangle-Eastern-Europe - Trailer - Cast - Showtimes». The New York Times. Baseline & All Movie Guide. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2014.