Βικιπαίδεια

Μη χειρονομικό στοιχείο

Μη χειρονομικό στοιχείο είναι κάθε στοιχείο των νοηματικών γλωσσών που δεν χρησιμοποιεί τα χέρια. Τα μη χειρονομικά στοιχεία γραμματοποιούνται και αποτελούν απαραίτητο συστατικό σε πολλά νοήματα, με τον ίδιο τρόπο που γίνεται και με τα χειρονομικά στοιχεία. Οι μη χειρονομικά στοιχεία εξυπηρετούν παρόμοια λειτουργία με αυτήν του επιτονισμού στις προφορικές γλώσσες.[1]

A signer furrowing their eyebrows and pursing their lips, as well as making a manual claw shape in front of their face
Νόημα της Αμερικανικής Νοηματικής Γλώσσας για την έννοια "θυμωμένος" που αρθρώνεται με συνοφρύωση

Σκοπός Επεξεργασία

Τα μη χειρονομικά στοιχεία στις νοηματικές γλώσσες δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο που λειτουργούν η γενική γλώσσα του σώματος και οι εκφράσεις του προσώπου στις προφορικές γλώσσες. Στις προφορικές γλώσσες, αυτά μπορεί να δώσουν επιπλέον πληροφορίες, αλλά δεν είναι απαραίτητα για να κατανοήσει ο δέκτης το νόημα της εκφοράς (για παράδειγμα, ένα αυτιστικό άτομο μπορεί να μην χρησιμοποιεί εκφράσεις του προσώπου, αλλά εξακολουθεί να κατανοεί το νόημά τους καθαρά και ένα άτομο με προβλήματα όρασης μπορεί να κατανοήσει τον προφορικό λόγο χωρίς την ανάγκη οπτικών βοηθημάτων). Αντίθετα, μη χειρονομικά στοιχεία απαιτούνται για την κατανόηση της πλήρους σημασίας πολλών νοημάτων και μπορούν να αλλάξουν δραστικά τη σημασία μεμονωμένων νοημάτων. Για παράδειγμα, στη νοηματική γλώσσα των ΗΠΑ τα νόηματα ΕΔΩ και ΟΧΙ ΕΔΩ έχουν το ίδιο νόημα και διακρίνονται μόνο από μη χειρονομικά στοιχεία.[2]

Επίσης, τα μη χειρονομικά στοιχεία δεν λειτουργούν με τον ίδιο τρόπο όπως οι χειρονομίες (που υπάρχουν τόσο στην προφορική όσο και στη νοηματική γλώσσα), καθώς τα μη χειρονομικά στοιχεία είναι γραμματικά.[3] Για τον λόγο αυτόν, τα μη χειρονομικά στοιχεία πρέπει να περιλαμβάνονται στα συστήματα νοηματικής γραφής.

Μορφή Επεξεργασία

Στις νοηματικές γλώσσες, τα χέρια κάνουν το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς, σχηματίζοντας φωνήματα και έχοντας δηλωτική σημασιολογία. Ωστόσο, δημιουργείται επιπλέον σημασία μέσω της χρήσης μη χειρονομικών στοιχείων. Παρά την κυριολεκτική σημασία του νοήματος, δεν έχουν όλα τα νοήματα που χρησιμοποιούν άλλα μέρη του σώματος μη χειρονομικά στοιχεία της γλώσσας. Ο όρος γενικά αναφέρεται σε πληροφορίες που εκφράζονται στο πάνω μέρος του σώματος όπως το κεφάλι, τα φρύδια, τα μάτια, τα μάγουλα και το στόμα στο διάφορες θέσεις ή κινήσεις.[4]

Τα μη χειρονομικά στοιχεία έχουν δύο κύριες πτυχές - θέση και κατάσταση. Αυτά είναι τα μη χειρονομικά ισοδύναμα των στοιχείων κάθε νοήματος (χειρομορφή, προσανατολισμός, θέση και κίνηση).[5] Η θέση αναφέρεται στο μέρος του σώματος που χρησιμοποιείται, ενώ η κατάσταση αναφέρεται στην κατάσταση στην οποία βρίσκεται.[6] Για παράδειγμα, το νόημα ΓΙΑΤΙ στην αυστραλέζικη νοηματική γλώσσα έχει μη χειρονομικά στοιχεία που είναι απαραίτητα για τη διάκρισή του από το νόημα ΕΠΕΙΔΗ. Ένα από αυτά τα μη χειρονομικά στοιχεία έχει τη θέση "φρύδια" και το περιβάλλον "ανασηκωμένα".[7] Ομοίως, οι καταφατικές προτάσεις στη σουηδική νοηματική γλώσσα συνοδεύονται με ουδέτερη έκφραση, ενώ οι ερωτηματικές με ανασηκωμένα φρύδια.[8]

Αν και γίνεται χρησιμοποιώντας το πρόσωπο, ο σχηματισμός του νοήματος με το στόμα δεν θεωρείται πάντα μη χειρονομικό στοιχείο, καθώς δεν είναι φυσικό στοιχείο των νοηματικών γλωσσών, αφού λαμβάνεται από την/τις τοπική/ες προφορικ'η/ές γλώσσα/ες.[6] Εξαιτίας αυτού, υπάρχει συζήτηση σχετικά με το κατά πόσο ο σχηματισμός του νοήματος με το στόμα είναι στοιχείο της νοηματικής γλώσσας ή μια μορφή αλλαγής κώδικα.[9]

Είδη Επεξεργασία

Λεξιλογικά Επεξεργασία

Πολλά λεξικά νοήματα χρησιμοποιούν μη χειρονομικά στοιχεία εκτός από την άρθρωση μέσω των χεριών. Για παράδειγμα, οι εκφράσεις του προσώπου μπορεί να συνοδεύουν ρήματα συναισθήματος, όπως στο νόημα για την έννοια θυμωμένος στην τσέχικη νοηματική γλώσσα.

Τα μη χειρονομικά στοιχεία μπορεί να δημιουργούνται μέσω της αντίθεσης. Ένα παράδειγμα είναι το σύμβολο της νοηματικής γλώσσας των ΗΠΑ ΟΧΙ ΑΚΟΜΑ, το οποίο απαιτεί η γλώσσα να αγγίζει το κάτω χείλος και το κεφάλι να πηγαινοέρχεται από τη μία πλευρά στην άλλη, επιπλέον του χειρονομικού τμήματος του νοήματος. Χωρίς αυτά τα στοιχεία το βόημα θα ερμηνευόταν ως ΑΡΓΑ.[10]

Σε ορισμένες γλώσσες, υπάρχει ένας μικρός αριθμός νοημάτων που σχηματίζονται εξ ολοκλήρου από μη χειρονομικά στοιχεία. Για παράδειγμα, στην Πολωνική Νοηματική Γλώσσα, χρησιμοποιείται ένα νόημα για να εκφράσει ότι ο χρήστης επιθυμεί να διορθώσει μόνος του ή να αναδιατυπώσει μια φράση, το οποίο ίσως μεταφράζεται καλύτερα ως ΕΝΝΟΩ. Το σημάδι γίνεται κλείνοντας τα μάτια και κουνώντας το κεφάλι.[6] Επειδή δεν χρησιμοποιεί τα χέρια, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ταυτόχρονα καθώς ο χρήστης αναδιατυπώνει τη δήλωσή του.

Κάποια μη χειρονομικά στοιχεία χρησιμοποιούνται για ενίσχυση του νοήματος, καθώς έχουν το πλεονέκτημα να εκφράζονται ταυτόχρονα με αυτό. Στην αυστραλέζικη αλλά και στην ελληνική νοηματική γλώσσα, τα φουσκωμένα μάγουλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ταυτόχρονα με το νόημα ΜΕΓΑΛΟΣ για να αποδοθεί καλύτερα ως ΓΙΓΑΝΤΙΟΣ.

Τα μη χειρονομικά στοιχεία αποτελούν επίσης μέρος πολλών νοημάτων για ονόματα.[2]

Φραστικά Επεξεργασία

Πολλές γραμματικές λειτουργίες παράγονται με μη χειρονομικά στοιχεία,[11] όπως ερώτηση, άρνηση, αναφορικές προτάσεις και υποθετικός λόγος.[12] Η αμερικανική και η βρετανική νοηματική γλώσσα χρησιμοποιούν παρόμοια μη χειρονομική σήμανση για ερωτήσεις τύπου ναι/όχι - με ανασηκωμένα φρύδια και κλίση του κεφαλιού προς τα εμπρός.[13][1]

Μη χειρονομικά στοιχεία χρησιμοποιούνται συχνά για να δηλώσουν γραμματικά τη μετατόπιση ρόλων, η οποία συμβαίνει όταν ο νοηματιστής αλλάζει μεταξύ δύο ή περισσότερων ατόμων των οποίων την επικοινωνία εκφράζει.[14] Για παράδειγμα, στη Γερμανική Νοηματική Γλώσσα αυτό μπορεί να γίνει από τον νοηματιστή χρησιμοποιώντας τον νοηματικό χώρο για να συνδέσει τον λόγο του δεύτερου προσώπου με τις αντωνυμίες.[15] Μπορεί επίσης να εκφραστεί με μετατόπιση του βλέμματος ή του κεφαλιού.[16]

Κάποιοι επιθετικοί προσδιορισμοί μπορούν να σχηματιστούν χρησιμοποιώντας μη χειρονομικά στοιχεία. Για παράδειγμα, στη Αμερικανική Νοηματική Γλώσσα το μισάνοιχτο στόμα με τη γλώσσα χαλαρή και ορατή στη γωνία του στόματος σημαίνει «απρόσεκτα», αλλά ένα παρόμοιο μη χειρονομικό στοιχείο στη Βρετανική Νοηματική Γλώσσα σημαίνει «βαρετός» ή «δυσάρεστος».[17]

Συνομιλία Επεξεργασία

Λειτουργίες όπως η αλλαγή ομιλητή ρυθμίζονται σε μεγάλο βαθμό μέσω της κίνησης του κεφαλιού και του βλέμματος. Δεδομένου ότι ο δέκτης σε μια νοηματική συνομιλία πρέπει να παρακολουθεί τον νοηματιστή, ο νοηματιστής μπορεί να μην αφήσει το άλλο άτομο να εκφραστεί αποφεύγοντας να τον κοιτάξει ή μπορεί να υποδείξει ότι το άλλο άτομο μπορεί να συνεχίσει, κάνοντας οπτική επαφή με αυτό.[18]

Αναγνώριση στον ακαδημαϊκό χώρο Επεξεργασία

Στις πρώτες μελέτες για τις νοηματικές γλωσσες που έγιναν από ακούοντες ερευνητές, τα μη χειρονομικά στοιχεία αγνοήθηκαν σε μεγάλο βαθμό.[19] Τη δεκαετία του 1960, ο Γουίλιαμ Στόκο καθιέρωσε ένα σύστημα φωνολογίας της νοηματικής γλώσσας για την αμερικανική νοηματική γλώσσα και ήταν ένας από τους πρώτους ερευνητές που μίλησαν για τα μη χειρονομικά στοιχεία.[20]

Από τα γραπτά του Στόκο μέχρι τη δεκαετία του 1990, οι εκφράσεις του προσώπου συζητήθηκαν σε ορισμένες μελέτες για τις νοηματικές γλώσσες και άρχισε να αυξάνεται η πεποίθηση ότι αποτελούν γραμματική πτυχή των νοηματικών γλωσσών.[3] Τον 21ο αιώνα, η συζήτηση για μη χειρονομικά στοιχεία τόσο στην έρευνα για μεμονωμένες γλώσσες όσο και στην εκπαίδευση νοηματικών γλώσσών έχει γίνει πιο κοινή.[21]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 Rudge, Luke A. (2018-08-03) (στα αγγλικά). Analysing British sign language through the lens of systemic functional linguistics. https://uwe-repository.worktribe.com/output/863200/analysing-british-sign-language-through-the-lens-of-systemic-functional-linguistics. 
  2. ↑ 2,0 2,1 Aran, Oya; Burger, Thomas; Caplier, Alice; Akarun, Lale (2009). «A Belief-Based Sequential Fusion Approach for Fusing Manual and Non-Manual Signs». Pattern Recognition 42 (5): 812–822. doi:10.1016/j.patcog.2008.09.010. https://hal.science/hal-00327779. 
  3. ↑ 3,0 3,1 Reilly, Judy Snitzer; Mcintire, Marina; Bellugi, Ursula (1990). «The acquisition of conditionals in American Sign Language: Grammaticized facial expressions» (στα αγγλικά). Applied Psycholinguistics 11 (4): 369–392. doi:10.1017/S0142716400009632. ISSN 1469-1817. https://www.cambridge.org/core/journals/applied-psycholinguistics/article/abs/acquisition-of-conditionals-in-american-sign-language-grammaticized-facial-expressions/9F21CC624EA4FF3732606F0FCD6A8D9A. 
  4. ↑ Herrmann, Annika (2013), «Nonmanuals in sign languages», Modal and Focus Particles in Sign Languages, A Cross-Linguistic Study (De Gruyter): 33–52, https://www.jstor.org/stable/j.ctvbkk221.10, ανακτήθηκε στις 2022-04-02 
  5. ↑ Vacalopoulou, Anna (2020). Sign Language Corpora and Dictionaries: a Multidimensional Challenge. ISBN 978-618-85138-1-5. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Tomaszewski, Piotr (2010-01-01), Not by the hands alone: Functions of non-manual features in Polish Sign Language, Matrix, σελ. 289–320, ISBN 978-83-932212-0-2, https://www.researchgate.net/publication/266741808, ανακτήθηκε στις 2022-04-04 
  7. ↑ «Signbank». auslan.org.au. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2022. 
  8. ↑ Ανδρικοπούλου, Ειρήνη (2007). «‪Πρώτη προσέγγιση στους ιδιωματισμούς της ελληνικής νοηματικής γλώσσας‬». scholar.google.gr. Ανακτήθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 2024. 
  9. ↑ Bogliotti, Caroline; Isel, Frederic (2021). «Manual and Spoken Cues in French Sign Language's Lexical Access: Evidence From Mouthing in a Sign-Picture Priming Paradigm». Frontiers in Psychology 12: 655168. doi:10.3389/fpsyg.2021.655168. ISSN 1664-1078. PMID 34113290. 
  10. ↑ Liddell, Scott K. (2003). Grammar, Gesture, and Meaning in American Sign Language. Cambridge: Cambridge University Press.
  11. ↑ Bross, Fabian; Hole, Daniel. «Scope-taking strategies in German Sign Language». Glossa 2 (1): 1–30. doi:10.5334/gjgl.106. 
  12. ↑ Boudreault, Patrick; Mayberry, Rachel I. (2006). «Grammatical processing in American Sign Language: Age of first-language acquisition effects in relation to syntactic structure». Language and Cognitive Processes 21 (5): 608–635. doi:10.1080/01690960500139363. 
  13. ↑ Baker, Charlotte, and Dennis Cokely (1980). American Sign Language: A teacher's resource text on grammar and culture. Silver Spring, MD: T.J. Publishers.
  14. ↑ Quer, Josep (2018-10-01). «On categorizing types of role shift in Sign languages» (στα αγγλικά). Theoretical Linguistics 44 (3–4): 277–282. doi:10.1515/tl-2018-0020. ISSN 1613-4060. https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/tl-2018-0020/html?lang=en. 
  15. ↑ Buchstaller, Isabelle· Alphen, Ingrid van (1 Μαΐου 2012). Quotatives: Cross-linguistic and cross-disciplinary perspectives (στα Αγγλικά). John Benjamins Publishing. ISBN 978-90-272-7479-3. 
  16. ↑ «How to use role shifting in American Sign Language». www.handspeak.com. Ανακτήθηκε στις 14 Απριλίου 2022. 
  17. ↑ Sutton-Spence, Rachel, and Bencie Woll (1998). The linguistics of British Sign Language. Cambridge: Cambridge University Press.
  18. ↑ Baker, Charlotte (1977). Regulators and turn-taking in American Sign Language discourse, in Lynn Friedman, On the other hand: New perspectives on American Sign Language. New York: Academic Press. (ISBN 9780122678509)
  19. ↑ Filhol, Michael; Choisier, Annick; Hadjadj, Mohamed (1982-05-31). Non-manual features: the right to indifference. https://www.researchgate.net/publication/263374191. 
  20. ↑ Stokoe, William C. Jr. (2005-01-01). «Sign Language Structure: An Outline of the Visual Communication Systems of the American Deaf». The Journal of Deaf Studies and Deaf Education 10 (1): 3–37. doi:10.1093/deafed/eni001. ISSN 1081-4159. PMID 15585746. https://doi.org/10.1093/deafed/eni001. 
  21. ↑ Mukushev, Medet; Sabyrov, Arman; Imashev, Alfarabi; Koishybay, Kenessary; Kimmelman, Vadim; Sandygulova, Anara (2020). «Evaluation of Manual and Non-manual Components for Sign Language Recognition» (στα English). Proceedings of the 12th Language Resources and Evaluation Conference (Marseille, France: European Language Resources Association): 6073–6078. ISBN 979-10-95546-34-4. https://aclanthology.org/2020.lrec-1.745. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μη_χειρονομικό_στοιχείο&oldid=10415578"