Μπάνια Λούκα

Μπάνια Λούκα
; Σημαία	; Έμβλημα
	Μπάνια Λούκα 44°46′21″N 17°11′33″E
Χώρα	Βοσνία και Ερζεγοβίνη
Διοικητική υπαγωγή	Σερβική Δημοκρατία της Βοσνίας
Ίδρυση	6 Φεβρουαρίου 1494
Διοίκηση
• mayor of Banja Luka	Draško Stanivuković (από 2020)
• Μέλος του/της	Κλιματική Συμμαχία
Έκταση	1.238,89 km²
Υψόμετρο	163 μέτρα
Πληθυσμός	185.042 (2013)
Ταχ. κωδ.	78000
Τηλ. κωδ.	051
Ζώνη ώρας	θερινή ώρα Κεντρικής Ευρώπης; UTC+01:00; UTC+02:00
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
	Σχετικά πολυμέσα
	δεδομένα (π • σ • ε )

Η Μπάνια Λούκα (σερβικά: Бања Лука, κροατικά και βοσνιακά: Banja Luka), είναι η δεύτερη μεγαλύτερη πόλη της Βοσνίας-Ερζεγοβίνης και έδρα κυβέρνησης και μεγαλύτερη πόλη της Σερβικής Δημοκρατίας. Έχει πληθυσμό 185.042 κατοίκους και είναι το μεγαλύτερο κέντρο της Βοσνιακής Κράινας, περιοχής που καλύπτει τη δυτική Βοσνία-Ερζεγοβίνη. Ο δήμος έχει στάτους πόλης.

Η Μπάνια Λούκα ως έδρα κυβέρνησης της Σερβικής Δημοκρατίας συγκεντρώνει πολλά κυβερνητικά κτίρια, ενώ είναι και η έδρα του ομώνυμου πανεπιστημίου.

Ιστορία

Γύρω από την Μπάνια Λούκα οι άνθρωποι ζούσαν από την προϊστορία. Κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας χτίστηκε το φρούριο Κάστρα (σήμερα: Καστέλ). Το όνομα Μπάνια Λούκα αναφέρθηκε πρώτη φορά το 1494. Η Μπάνια Λούκα ήταν υπό Τούρκικη κυριαρχία από το 1528 έως το 1878 και το 1878 καταλήφθηκε από την Αυστροουγγαρία. Οι Αυστριακοί είχαν αναπτύξει υποδομές ώστε να εκμεταλλεύονται τους φυσικούς πόρους. Μετά τον 1ο Παγκόσμιο Πόλεμο, η Μπάνια Λούκα εντάχτηκε στο βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας και άρχισε να αναπτύσσετε γρήγορα σαν κεντρικό σημείο στις 9 μπανόβινες.

Κατά της διάρκεια του 2ου Παγκοσμίου Πολέμου βομβαρδίστηκε 2 φορές. Ο Ορθόδοξος Καθεδρικός Ναός του Χριστού του Σωτήρος καθώς και η Ορθόδοξη εκκλησία της Αγίας Τριάδας κατεδαφίστηκαν ολοσχερώς από τους Ουστάσε, όπως και η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στο Πετρίτσεβατς. Ο επίσκοπος της Μπάνια Λούκα, Πλάτων Γιοβάνοβιτς, συνελήφθη από τους Ουστάσε στις 5 Μαΐου 1941, βασανίστηκε και δολοφονήθηκε και το σώμα του ρίχτηκε στον ποταμό Βρμπας.^[2]

Η πόλη απελευθερώθηκε από τους Γιουγκοσλάβους Παρτιζάνους στις 22 Απριλίου 1945. Ενδιάμεσα, αρκετοί Σέρβοι και Εβραίοι απελάθηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Γιασένοβατς από τους Γερμανούς και τις δυνάμεις ΑΚΚ. Στις 7 Φεβρουαρίου 1942, παραστρατιωτικοί των Ούστασε, με επικεφαλής έναν Φραγκισκανό μοναχό, τον Μίροσλαβ Φιλίποβιτς (γνωστός και ως Tomislav Filipović-Majstorović), σκότωσαν περισσότερους από 2.300 Σέρβους (μεταξύ αυτών 500 παιδιά) στα χωριά Drakulić, Motike και Šargovac (τμήμα του δήμου Λούγκοβατς).^[3]

Μετά τον πόλεμο η πόλη βρέθηκε στη ΣΟΔΓ (Νέα Γιουγκοσλαβία). Πολλά νέα εργοστάσια χτίστηκαν στην περιοχή.

Στις 26 και 27 Οκτωβρίου 1969, δύο καταστροφικοί σεισμοί (6,0 και 6,4 βαθμών της κλίμακας Ρίχτερ) προκάλεσαν εκτεταμένες ζημιές σε πολλά κτίρια της Μπάνια Λούκα. ^[4] Περίπου 20 με 23 άνθρωποι σκοτώθηκαν και πάνω από χίλιοι τραυματίστηκαν.^[5]

Ένα μεγάλο κτίριο που ονομάζεται Titanik στο κέντρο της πόλης ισοπεδώθηκε ολοκληρωτικά και η περιοχή μετατράπηκε αργότερα σε κεντρική δημόσια πλατεία.^[6]. Με συνεισφορές από όλη τη Γιουγκοσλαβία, η κατεστραμμένη Μπάνια Λούκα ξαναχτίστηκε. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, μεγάλος σερβικός πληθυσμός μετακόμισε στην πόλη από τα γύρω χωριά και από πιο μακρινές περιοχές της Ερζεγοβίνης.

Κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Βοσνία (1992-1995) αρκετοί Μουσουλμάνοι και Κροάτες εξορίστηκαν και δραπέτευσαν από την Μπάνια Λούκα, αλλά αρκετοί από τους εκτοπισμένους Σέρβους που είχαν διαφύγει από την Κράινα και την Κροατία ήρθαν στην Μπάνια Λούκα.

Αυτή η περίοδος της ιστορίας της πόλης σημαδεύτηκε από ένα τραγικό γεγονός. Από τις 22 Μαΐου έως τις 19 Ιουνίου 1992, 12 νεογέννητα πέθαναν στην Κλινική για Παιδικές Ασθένειες στη Μπάνια Λούκα καθώς χρειάζονταν οξυγόνο για τις θερμοκοιτίδες που τα φιλοξενούσαν. Λόγω της φραγής του οδικού διαδρόμου μέσω της Ποσάβινα προς τη Σερβία, ως αποτέλεσμα των καθημερινών μαχών, ήταν αδύνατη η παροχή οξυγόνου από την ξηρά. Η μόνη δυνατότητα παροχής οξυγόνου ήταν αεροπορικώς, αλλά η απαγόρευση των πτήσεων πάνω από τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη ήταν σε ισχύ. Το αεροπλάνο με τις φιάλες οξυγόνου ανέμενε για αρκετές ημέρες στο αεροδρόμιο Batajnica του Βελιγραδίου την ειδική άδεια από το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, για να απογειωθεί. Παρά τις πολυάριθμες εκκλήσεις για βοήθεια, αυτή η έγκριση δεν ήρθε ποτέ.^[7]^[8]

Ναός του Χριστού Σωτήρος

Οικονομία

Οι καταστροφές του πολέμου που έπληξαν την πόλη κατά την περίοδο 1992-1995 και η μεταπολεμική κοινωνική μετάβαση είχαν ως αποτέλεσμα την κατάρρευση της πλειοψηφίας των βιομηχανικών δυνατοτήτων και αγορών. Η μεταπολεμική Μπάνια Λούκα άρχισε να ανοίγεται εκτενέστερα σε χώρες προσανατολισμένες στην οικονομία της αγοράς, κατευθύνοντας τις προοπτικές ανάπτυξής της προς την πρόοδο του εμπορίου, του τουρισμού, της γεωργίας και της βιομηχανίας τροφίμων.

Τοπικές γιορτές

Η γιορτή της πόλης, Ημέρα της Μπάνια Λούκα, γιορτάζεται στις 22 Απριλίου Είναι η ημερομηνία κατά την οποία η Μπάνια Λούκα απελευθερώθηκε από τον φασισμό στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο (1945).

Η θρησκευτική γιορτή της πόλης είναι η Ημέρα της Ανάληψης.

Αρχιτεκτονική

Τα παλιότερα κτήρια στην Μπάνια Λούκα χτίστηκαν την περίοδο της Τούρκικης κατοχής, μεταξύ αυτών και πολλά τζαμιά με πιο γνωστό το Φερχαντίγια.

Η ολοκλήρωση της αρχικής κατασκευής του τεμένους χρονολογείται μεταξύ των ετών 1579-1580. Κτήτορας του ήταν ο πασάς Φερχάντ Σοκόλοβιτς, από τον οποίο έλαβε το τέμενος την ονομασία του, ενώ σχετικά με τον αρχιτέκτονα, αν και είναι άγνωστος, υποστηρίζεται πως υπήρξε μαθητής του φημισμένου Οθωμανού αρχιτέκτονα Μιμάρ Σινάν. Το αρχικό κτιριακό συγκρότημα επεκτάθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα, ενώ τη δεκαετία του 1950 έγιναν ορισμένες εργασίες συντήρησης. Ενδιάμεσα, το τέμενος είχε υποστεί ζημιές από πυρκαγιά που ξέσπασε το 1737, αλλά και από βομβαρδισμό κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Τον Μάιο του 1993, το τέμενος κατεδαφίστηκε έπειτα από απόφαση των αρχών της Σερβικής Δημοκρατίας, κατά τη διάρκεια του Πολέμου της Βοσνίας^[9].

Τα εγκαίνια του ανακατασκευασμένου τζαμιού Φερχάτ Πασά πραγματοποιήθηκαν την 7η Μαΐου του 2016, ημέρα κατά την οποία συμπληρώνονταν 23 χρόνια από την καταστροφή του.

Η Αυστροουγγαρία έχτισε πολλά κτήρια , κυρίως στον πεζόδρομο "Γκοσπόντσκα" ενώ κατά τη διάρκεια του Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας χτίστηκε το Μπάνσκι Ντβορ, το παλάτι της πόλης (Gradska palata), η Τράπεζα (σήμερα: Παλάτι της Σέρβικης Δημοκρατίας), το Εθνικό Θέατρο και ο Ορθόδοξος Καθεδρικός Ναός του Χριστού Σωτήρος (Saborni Hram Hrista Spasitelja), ο οποίος αποτελεί το μοναδικό εκκλησιαστικό κτίριο στη νοτιοανατολική Ευρώπη με χρυσούς τρούλους. Ο συγκεκριμένος ναός υπέστη ζημιές από γερμανικό βομβαρδισμό κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου και τελικά καταστράφηκε ολοσχερώς από τους Ουστάσε, αλλά ξαναχτίστηκε πιστό αντίγραφό του μεταξύ των ετών 1995 και 2005.

Το παλαιότερο και μεγαλύτερο δημόσιο πανεπιστήμιο στη Σερβική Δημοκρατία είναι το Πανεπιστήμιο της Μπάνια Λούκα, το οποίο ιδρύθηκε το 1975. ^[10] Επίσης η Εθνική και Πανεπιστημιακή Βιβλιοθήκη της Σερβικής Δημοκρατίας στεγάζεται στη Μπάνια Λούκα, όπως και το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (MSURS).^[11]

Η Μπάνια Λούκα είναι ευρύτερα γνωστή ως "Πράσινη πόλη" εξαιτίας των μεγάλων πάρκων και των λεωφόρων της.

Παραπομπές

↑ www.klimabuendnis.org/nc/kommunen/das-netzwerk.html. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2018.
↑ «Свештеномученик Платон (Јовановић),епископ бањалучки». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Οκτωβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2024.
↑ Radio-Televizija Republike Srpske СПОМЕН-ХРАМ НА ШАРГОВЦУ: СЈЕЋАЊЕ НА ЖРТВЕ УСТАШКОГ ПОКОЉА
↑ Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Χτίζοντας πάνω στα “συντρίμμια” του σεισμού
↑ NOAA National Geographical Data Center, Significant Earthquake Database
↑ Kako je potonuo banjalučki Titanik (Foto) (Video)
↑ Anniversary of the Death of 12 Babies due to lack of Oxygen in Banja Luka
↑ Banja Luka commemorates death of twelve babies: It must happen never again
↑ «Ferhad Pasha mosque (Ferhadija) in Banja Luka». kons.gov.ba (στα Αγγλικά). Commision to presere national monuments. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2019.
↑ «About the University». www.unibl.org (στα Αγγλικά). University of Belgrade (UNIBL). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.
↑ «Museum of Contemporary Art of Republika Srpska». museu.ms (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Banja Luka στο Wikimedia Commons
Λεξιλογικός ορισμός του Μπάνια Λούκα στο Βικιλεξικό
Επίσημη ιστοσελίδα

Αυτό το γεωγραφικό λήμμα χρειάζεται επέκταση. Μπορείτε να βοηθήσετε την Βικιπαίδεια επεκτείνοντάς το.

[8144bdff921ef7b5dd41862bb964ad7242f9f927-1] www.klimabuendnis.org/nc/kommunen/das-netzwerk.html. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Αυγούστου 2018.

[2] «Свештеномученик Платон (Јовановић),епископ бањалучки». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Οκτωβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουλίου 2024.

[3] Radio-Televizija Republike Srpske СПОМЕН-ХРАМ НА ШАРГОВЦУ: СЈЕЋАЊЕ НА ЖРТВЕ УСТАШКОГ ПОКОЉА

[4] Βοσνία-Ερζεγοβίνη: Χτίζοντας πάνω στα “συντρίμμια” του σεισμού

[5] NOAA National Geographical Data Center, Significant Earthquake Database

[6] Kako je potonuo banjalučki Titanik (Foto) (Video)

[7] Anniversary of the Death of 12 Babies due to lack of Oxygen in Banja Luka

[8] Banja Luka commemorates death of twelve babies: It must happen never again

[9] «Ferhad Pasha mosque (Ferhadija) in Banja Luka». kons.gov.ba (στα Αγγλικά). Commision to presere national monuments. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2019.

[10] «About the University». www.unibl.org (στα Αγγλικά). University of Belgrade (UNIBL). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.

[11] «Museum of Contemporary Art of Republika Srpska». museu.ms (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 29 Ιουνίου 2018.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]