Ξύπνα Βασίλη (ταινία)

Το Ξύπνα Βασίλη είναι μια ελληνική κωμική, σατιρική ταινία του 1969, σε παραγωγή Φίνος Φιλμ και σε σκηνοθεσία - σενάριο Γιάννη Δαλιανίδη. Το σενάριο διασκευάστηκε από το ομότιτλο θεατρικό έργο του Δημήτρη Ψαθά.

Ξύπνα Βασίλη
Κινηματογραφική αφίσα.
Σκηνοθεσία	Γιάννης Δαλιανίδης
Παραγωγή	Φίνος Φιλμ
Σενάριο	Γιάννης Δαλιανίδης
Ιστορία	Δημήτρη Ψαθά
Βασισμένο σε	Ξύπνα Βασίλη (θεατρικό)
Πρωταγωνιστές	Γιώργος Κωνσταντίνου Έλενα Ναθαναήλ Αλέκος Αλεξανδράκης Ελένη Ζαφειρίου Γιώργος Τσιτσόπουλος Τασσώ Καββαδία Χρήστος Δοξαράς Γιώργος Μιχαλακόπουλος
Μουσική	Μίμης Πλέσσας
Φωτογραφία	Νίκος Γαρδέλης
Μοντάζ	Πέτρος Λύκας
Σκηνογραφία	Μάρκος Ζέρβας
Διανομή	Finos Film
Πρώτη προβολή	13 Απριλίου 1969 (Ελλάδα)
Κυκλοφορία	10 Οκτωβρίου 2006 (DVD)
Διάρκεια	81΄
Προέλευση	Ελλάδα
Γλώσσα	Ελληνική
δεδομένα ()

Πλοκή

Ο Βασίλης Βασιλάκης (Γιώργος Κωνσταντίνου) είναι ένας χαμηλόμισθος υπάλληλος ενός εκδοτικού οίκου. Εντούτοις, οι πεποιθήσεις του είναι ιδιαίτερα συντηρητικές και δείχνει υπερβολικό σεβασμό στην προϊσταμένη του, κα Φαρλάκου (Τασσώ Καββαδία). Για τον λόγο αυτό, έρχεται συχνά σε αντιπαράθεση με το συνάδελφό του Μάνο Αποστόλου (Αλέκος Αλεξανδράκης), ο οποίος έχει εκ διαμέτρου αντίθετες αντιλήψεις. Εξάλλου, ο Βασίλης προσπαθεί να λύσει το οικονομικό του πρόβλημα αγοράζοντας λαχεία, όμως δεν έχει τύχη. Ο ποιητής Τιμολέων Φανφάρας (Γιώργος Μιχαλακόπουλος) συνεργάζεται με τον εκδοτικό οίκο και χαίρει της εκτίμησης της κας Φαρλάκου και του Βασίλη, όχι όμως και του Μάνου. Έτσι ο Μάνος, ο οποίος αρθρογραφεί σε μια φιλοαριστερή εφημερίδα, καταφέρεται εναντίον του ποιητή με περιφρονητικούς χαρακτηρισμούς. Αυτό έχει ως συνέπεια την απόλυσή του. Η Ντίνα (Έλενα Ναθαναήλ), αδερφή του Βασίλη, μαζί με τη μητέρα τους (Ελένη Ζαφειρίου), καταφθάνουν από το χωριό στην Αθήνα μετά από ένα επεισόδιο που είχε η Ντίνα με τον κοινοτάρχη. Με αφορμή αυτό το περιστατικό, ο Βασίλης ανακαλύπτει προς φρίκη του ότι η αδελφή του έχει αριστερή δραστηριότητα. Εξοργίζεται, δε, ακόμα περισσότερο όταν μαθαίνει ότι η Ντίνα έχει συνάψει δεσμό με το Μάνο και σκοπεύει να τον παντρευτεί.

Τελικά, ο Μάνος όχι μόνο γίνεται γαμπρός του Βασίλη, αλλά καταφέρνει να κάμψει τις συντηρητικές του πεποιθήσεις και να τερματίσει τη μανία του με την αγορά λαχείων. Έτσι, ο Βασίλης αποφασίζει να ζητήσει επιτακτικά αύξηση από την προϊσταμένη του, η οποία όμως αρνείται και στη συνέχεια τον απολύει.

Στο μεταξύ, ο Μάνος αγοράζει ένα λαχείο από έναν επίμονο λαχειοπώλη τον οποίο έχει διώξει ο Βασίλης, και το λαχείο αυτό κερδίζει ένα μεγάλο ποσό. Αυτή η ειρωνεία της τύχης επιδρά πολύ άσχημα στην ψυχολογία του Βασίλη, που καταλήγει στο φρενοκομείο, νομίζοντας ότι είναι κόκορας (έτσι λέγανε το πρακτορείο που αγόραζε τα λαχεία). Από την άλλη, ο απότομος πλουτισμός μεταβάλλει τις αντιλήψεις του Μάνου και της Ντίνας, που αποκτούν νοοτροπία και συμπεριφορά νεόπλουτων.

Ο Βασίλης μένει στο φρενοκομείο για κάποια χρόνια, με μοναδικό επισκέπτη τον Περικλή (Γιώργος Τσιτσόπουλος), έναν φίλο του, καθώς η αδερφή του και ο γαμπρός του πλέον ασχολούνται με επενδύσεις και απλά του στέλνουν χρήματα για τα έξοδά του. Στον κόσμο έχουν πει ότι μετανάστευσε στην Αργεντινή γιατί κληρονόμησε κάποιον πλούσιο θείο του, καθώς θέλουν να αποκρύψουν πού βρίσκεται στην πραγματικότητα.

Μετά την αποθεραπεία του, ο Βασίλης επισκέπτεται την αδερφή του και τον γαμπρό του, που έχουν αλλάξει εντελώς τρόπο ζωής. Τους πετυχαίνει να διοργανώνουν μια δεξίωση, και μετά τις ανεπιτυχείς προσπάθειές τους να τον απομακρύνουν με προσχήματα από το χώρο της εκδήλωσης που θα συγκεντρωθούν οι καλεσμένοι, μαθαίνει πως η γιορτή γίνεται προς τιμήν του ποιητή Φανφάρα, επειδή μεσολάβησε για τη σύναψη της συνεργασίας, καθώς και ότι ο Μάνος έχει γίνει συνέταιρος πλέον με την κυρία Φαρλάκου. Το σοκ που παθαίνει είναι τόσο ισχυρό, που επαναφέρει μέσα του την ταυτοπροσωπία με τον κόκορα.

Διανομή

• Γιώργος Κωνσταντίνου - Βασίλης Βασιλάκης
• Έλενα Ναθαναήλ - Ντίνα Βασιλάκη
• Αλέκος Αλεξανδράκης - Μάνος Αποστόλου
• Γιώργος Μιχαλακόπουλος - Τιμολέων Φανφάρας
• Τασσώ Καββαδία - Φαρλάκου
• Ελένη Ζαφειρίου - Αντιγόνη Βασιλάκη
• Γιώργος Τσιτσόπουλος - Περικλής
• Γιούλη Σταμουλάκη - γραμματέας
• Χρήστος Δοξαράς - Θόδωρος
• Περικλής Χριστοφορίδης - Νίκος
• Άγγελος Μαυρόπουλος - γιατρός
• Νάσος Κεδράκας - λαχειοπώλης

Ιστορική και κοινωνική ερμηνεία της ταινίας

Το συγκεκριμένο έργο αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα Θεάτρου του Κέντρου και έκφραση προσωπικής ιδεολογικής πίστης του συγγραφέα του. Έχει σαν στόχο του τα δύο άκρα, την Δεξιά και την Αριστερά, χωρίς όμως να είναι και δίκαιος στην μοιρασιά της κριτικής του. Έτσι από τη μια είναι ο εθνικόφρων, συντηρητικός και υποταγμένος Βασίλης, κι από την άλλη ο σοσιαλιστής, κομμουνιστής, επαναστάτης Μάνος. Ο κεντρικός προβληματισμός της ταινίας είναι «αν η αλλαγή της οικονομικής και κοινωνικής θέσης ενός ατόμου συνεπάγεται αναγκαστικά και την ιδεολογική του μετατόπιση». Η οικονομική ανάπτυξη της δεκαετίας του 1960 προκαλεί κοινωνικούς μετασχηματισμούς, κοινωνική κινητικότητα, που δεν αφήνει ανεπηρέαστους και αρκετούς οπαδούς της αριστεράς, «οι οποίοι προσπαθούν να συμβιβάσουν, με διάφορα ιδεολογήματα, τα προνόμια της νέας ταξικής τους θέσης με τη διακηρυγμένη πολιτική τους ταυτότητα». Έτσι, αν και ο Δημήτρης Ψαθάς θέλει να κρατήσει ίσες αποστάσεις και ενώ ειρωνεύεται τον αντικομμουνισμό του ατάλαντου και υπερτιμημένου ποιητή Φανφάρα-μέσα από τους στίχους του ποιήματός του Το κόκκινο τυρί- αποκτά αντικομμουνιστική χροιά το έργο του με την πλοκή και την αφηγηματική έκβαση που δίνει.

Παραγωγή

Είχε προηγηθεί η θεατρική παράσταση του ομότιτλου έργου του Ψαθά τη σεζόν 1965-66 με πρωταγωνιστή τον Ντίνο Ηλιόπουλο στο ρόλο του Βασίλη.

Η ταινία κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις κινηματογραφικές αίθουσες στις 13 Απριλίου 1969. Κόβοντας 201.084 εισιτήρια, κατατάχθηκε στην 35η θέση ανάμεσα σε 108 ταινίες της ίδιας σεζόν. Κυκλοφόρησε και με τη μορφή ντιβιντί στις 10 Οκτωβρίου 2006.

Πηγές

• Παρασκευάς Μουρατίδης, «Το θέατρο του Κέντρου: τα Ιουλιανά στις εμπορικές θεατρικές/κινηματοραφικές κωμωδιες», Τα Ιστορικά, τομ.27,τ/χ.52 (Ιούνιος 2010), σελ.101-132