Βικιπαίδεια

Οικονομία της Αρμενίας


Η οικονομία της Αρμενίας αναπτύχθηκε κατά 12,6% το 2022, σύμφωνα με τη Στατιστική Επιτροπή της χώρας και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο. [1] Η συνολική παραγωγή ανήλθε σε 8,497 τρισεκατομμύρια αρμενικά δράμια, [2] ή 19,5 δισεκατομμύρια δολάρια. [1] [3] Ταυτόχρονα, ο κύκλος εργασιών εξωτερικού εμπορίου της Αρμενίας επιταχύνθηκε σημαντικά παρουσιάζοντας αύξηση από 17,7% το 2021 σε 68,6% το 2022. Το ΑΕΠ συρρικνώθηκε απότομα το 2020 κατά 7,2%, κυρίως λόγω της ύφεσης του COVID-19 και του πολέμου κατά του Αζερμπαϊτζάν. [1] Αντίθετα, αυξήθηκε κατά 7,6 τοις εκατό το 2019, [4] τη μεγαλύτερη καταγεγραμμένη ανάπτυξη από το 2007, [5] ενώ μεταξύ 2012 και 2018 το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 40,7% και οι βασικοί τραπεζικοί δείκτες όπως τα περιουσιακά στοιχεία και τα πιστωτικά ανοίγματα σχεδόν διπλασιάστηκαν. [6]

Ενώ ήταν μέρος της Σοβιετικής Ένωσης, η οικονομία της Αρμενίας βασιζόταν σε μεγάλο βαθμό στη βιομηχανία — χημικά, τα ηλεκτρονικά προϊόντα, τα μηχανήματα, τα επεξεργασμένα τρόφιμα, το συνθετικό καουτσούκ και τα υφάσματα και εξαρτιόταν σε μεγάλο βαθμό από εξωτερικούς πόρους. Τα αρμενικά ορυχεία παράγουν χαλκό, ψευδάργυρο, χρυσό και μόλυβδο. Η συντριπτική πλειονότητα της ενέργειας παράγεται με εισαγόμενα καύσιμα από τη Ρωσία, συμπεριλαμβανομένου του φυσικού αερίου και των πυρηνικών καυσίμων για τον πυρηνικό σταθμό Μετσαμόρ της Αρμενίας. [7] Η κύρια εγχώρια πηγή ενέργειας είναι η υδροηλεκτρική. Μικρές ποσότητες άνθρακα, φυσικού αερίου και πετρελαίου δεν έχουν ακόμη αναπτυχθεί.

Η σοβαρή εμπορική ανισορροπία έχει αντισταθμιστεί κάπως από τη διεθνή βοήθεια, τα εμβάσματα από Αρμένιους στο εξωτερικό και τις άμεσες ξένες επενδύσεις. Η Αρμενία είναι μέλος της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και οι δεσμοί με τη Ρωσία παραμένουν στενοί, ειδικά στον ενεργειακό τομέα.

Επισκόπηση Επεξεργασία

Κάτω από το παλιό σοβιετικό σύστημα κεντρικού σχεδιασμού, η Αρμενία είχε αναπτύξει έναν σύγχρονο βιομηχανικό τομέα, προμηθεύοντας εργαλειομηχανές, υφάσματα και άλλα βιομηχανικά αγαθά στις αδελφές δημοκρατίες σε αντάλλαγμα για πρώτες ύλες και ενέργεια. Με την κατάρρευση της ΕΣΣΔ τον Δεκέμβριο του 1991, η Αρμενία έχει στραφεί στη γεωργία μικρής κλίμακας μακριά από τα μεγάλα αγροτοβιομηχανικά συγκροτήματα της σοβιετικής εποχής. Ο αγροτικός τομέας έχει μακροπρόθεσμες ανάγκες για περισσότερες επενδύσεις και σύγχρονη τεχνολογία. Η Αρμενία άρχισε να δανείζεται αμέσως μετά τη διακήρυξη της ανεξαρτησίας. Το 2000, το δημόσιο χρέος της Αρμενίας έφτασε στο υψηλότερο επίπεδο σε σχέση με το ΑΕΠ να είναι 49,3 τοις εκατό. [8]

Η Αρμενία είναι εισαγωγέας τροφίμων και τα ορυκτά της κοιτάσματα (χρυσός και βωξίτης) είναι μικρά. Η συνεχιζόμενη σύγκρουση με το Αζερμπαϊτζάν για την περιοχή του Ναγκόρνο-Καραμπάχ που κυριαρχείται από την Αρμενία και η διάλυση του κεντρικά κατευθυνόμενου οικονομικού συστήματος της πρώην Σοβιετικής Ένωσης συνέβαλαν σε σοβαρή οικονομική παρακμή στις αρχές της δεκαετίας του 1990. Η πολιτική αστάθεια και η απειλή πολέμου ασκούν σημαντική πίεση στην οικονομική ανάπτυξη. Παρά την έντονη ανάπτυξη τα τελευταία χρόνια, το πρόβλημα της γεωπολιτικής αβεβαιότητας επανεμφανίστηκε κατά τη διάρκεια του πολέμου του 2020, συμβάλλοντας στην μείωση του ΑΕΠ κατά 7,2%. [1] Το δημόσιο χρέος της Αρμενίας αυξήθηκε στο 63,5% το 2020, αλλά μειώθηκε ξανά κάτω από το 50% το 2022 [9]

Παγκόσμια ανταγωνιστικότητα Επεξεργασία

Στην έκθεση του Δείκτη Οικονομικής Ελευθερίας του Ιδρύματος Χέριτατζ για το 2020, η Αρμενία κατατάσσεται ως «κατά κύριο λόγο ελεύθερη» στην 34η θέση, βελτιώνοντας κατά 13 θέσεις και μπροστά από όλες τις άλλες χώρες της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης και αρκετές χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Κύπρος, η Βουλγαρία, η Ρουμανία, η Πολωνία, το Βέλγιο, η Ισπανία, η Γαλλία, η Πορτογαλία και η Ιταλία. [10] [11]

Στην έκθεση του 2019 (στοιχεία για το 2017) για την Οικονομική Ελευθερία του Κόσμου που δημοσιεύτηκε από το Ινστιτούτο Φρέιζερ, η Αρμενία κατατάσσεται στην 27η θέση από 162 οικονομίες. [12] [13]

Στην έκθεση του 2019 του Παγκόσμιου Δείκτη Ανταγωνιστικότητας, η Αρμενία κατατάσσεται στην 69η θέση σε σύνολο 141 οικονομιών. [14]

Στην έκθεση του 2020 (στοιχεία για το 2019) του Doing Business Index, η Αρμενία κατατάσσεται στην 47η θέση με τη 10η θέση στον υποδείκτη της «έναρξης επιχειρήσεων».

Στην έκθεση του 2019 (στοιχεία για το 2018) του Δείκτη Ανθρώπινης Ανάπτυξης από το UNDP, η Αρμενία κατατάσσεται στην 81η θέση και στην ομάδα «υψηλής ανθρώπινης ανάπτυξης».

Στην έκθεση του 2021 (στοιχεία για το 2020) του Δείκτη Αντίληψης Διαφθοράς από τη Διεθνής Διαφάνεια, η Αρμενία κατέταξε τις 60 από τις 179 χώρες.

Ιστορία της σύγχρονης αρμενικής οικονομίας Επεξεργασία

Στις αρχές του 20ου αιώνα, το έδαφος της σημερινής Αρμενίας ήταν μια γεωργική περιοχή με κάποια εξόρυξη χαλκού και παραγωγή κονιάκ. Από το 1914 έως το 1921, η Αρμενία του Καυκάσου υπέφερε από την γενοκτονία περίπου 1,5 εκατομμυρίου Αρμενίων κατοίκων στην πατρίδα τους, η οποία προκάλεσε προφανώς οικονομική κατάρρευση όταν όλα τα περιουσιακά στοιχεία και τα υπάρχοντά τους αφαιρέθηκαν βίαια από τους Τούρκους, οι συνέπειες της οποίας μετά από 105 χρόνια ημέρα παραμένει ανυπολόγιστη, όπως εισροή προσφύγων από την τουρκική Αρμενία, αρρώστιες, πείνα και οικονομική εξαθλίωση. Περίπου 200.000 άνθρωποι πέθαναν μόνο το 1919. Σε εκείνο το σημείο, μόνο οι αμερικανικές προσπάθειες ανακούφισης έσωσαν την Αρμενία από την πλήρη κατάρρευση. [15] Έτσι, οι Αρμένιοι μετατράπηκαν από μια από τις πλουσιότερες εθνοτικές ομάδες στην περιοχή να υποφέρουν από φτώχεια και πείνα. Οι Αρμένιοι ήταν η δεύτερη πλουσιότερη εθνοτική ομάδα στην Ανατολία μετά τους Έλληνες και συμμετείχαν σε μεγάλο βαθμό σε τομείς υψηλής παραγωγικότητας, όπως οι τράπεζες, η αρχιτεκτονική και το εμπόριο. [16] Ωστόσο, μετά τις μαζικές δολοφονίες Αρμενίων διανοουμένων τον Απρίλιο του 1915 και τη γενοκτονία που στόχευε ολόκληρο τον αρμενικό πληθυσμό άφησε τον λαό και τη χώρα σε ερείπια. Η γενοκτονία και στη συνέχεια ο κομμουνισμός ήταν υπεύθυνοι για την απώλεια πολλών δεξιοτήτων υψηλής ποιότητας που διέθεταν οι Αρμένιοι.

 
Τραπεζογραμμάτιο 100 εκατομμυρίων ρούβλιων.

Η πρώτη κυβέρνηση της Σοβιετικής Αρμενίας ρύθμισε αυστηρά την οικονομική δραστηριότητα, εθνικοποιώντας όλες τις οικονομικές επιχειρήσεις, κατάσχοντας σιτηρά από τους αγρότες και καταστέλλοντας τις περισσότερες δραστηριότητες της ιδιωτικής αγοράς. Αυτό το πρώτο πείραμα κρατικού ελέγχου τελείωσε με την εμφάνιση της Νέας Οικονομικής Πολιτικής του σοβιετικού ηγέτη Βλαντίμιρ Λένιν του 1921-1927. Αυτή η πολιτική συνέχισε τον κρατικό έλεγχο των μεγάλων επιχειρήσεων και των τραπεζών, αλλά οι αγρότες μπορούσαν να εμπορεύονται μεγάλο μέρος των σιτηρών τους και οι μικρές επιχειρήσεις μπορούσαν να λειτουργήσουν. Στην Αρμενία, τα χρόνια της ΝΕΠ έφεραν μερική ανάκαμψη από την οικονομική καταστροφή της περιόδου μετά τον Α' Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέχρι το 1926 η αγροτική παραγωγή στην Αρμενία είχε φτάσει σχεδόν τα τρία τέταρτα του προπολεμικού της επιπέδου. [15]

Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1920, το καθεστώς του Στάλιν είχε ανακαλέσει τη ΝΕΠ και είχε αποκαταστήσει το συγκεντρωτικό κρατικό μονοπώλιο σε κάθε οικονομική δραστηριότητα. Μόλις συνέβη αυτό, ο κύριος στόχος της σοβιετικής οικονομικής πολιτικής στην Αρμενία ήταν να μετατρέψει μια κυρίως αγροτική οικονομία και αγροτική δημοκρατία σε βιομηχανική και αστική. Μεταξύ άλλων περιορισμών, οι αγρότες αναγκάστηκαν να πουλήσουν σχεδόν όλη την παραγωγή τους σε κρατικούς οργανισμούς προμηθειών και όχι στην ανοιχτή αγορά. Από τη δεκαετία του 1930 έως τη δεκαετία του 1960, είχε να κατασκευαστεί μια βιομηχανική υποδομή. Εκτός από τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια και τα κανάλια, κατασκευάστηκαν δρόμοι και τοποθετήθηκαν αγωγοί φυσικού αερίου για να φέρουν καύσιμα και τρόφιμα από το Αζερμπαϊτζάν και τη Ρωσία. [15]

Η σταλινική οικονομία διοίκησης, στην οποία οι δυνάμεις της αγοράς καταπιέζονταν και όλες οι παραγγελίες για παραγωγή και διανομή προέρχονταν από τις κρατικές αρχές, επέζησε με όλα τα βασικά της χαρακτηριστικά μέχρι την πτώση του σοβιετικού καθεστώτος το 1991. Στα πρώτα στάδια της κομμουνιστικής οικονομικής επανάστασης, η Αρμενία υπέστη μια θεμελιώδη μεταμόρφωση σε μια «προλεταριακή» κοινωνία. Μεταξύ 1929 και 1939, το ποσοστό του εργατικού δυναμικού της Αρμενίας που κατηγοριοποιήθηκε ως βιομηχανικοί εργάτες αυξήθηκε από 13% σε 31%. Μέχρι το 1935 η βιομηχανία παρείχε το 62% της οικονομικής παραγωγής της Αρμενίας. Ιδιαίτερα ενσωματωμένη και προστατευμένη στην τεχνητή οικονομία ανταλλαγής του σοβιετικού συστήματος από τη δεκαετία του 1930 έως το τέλος της κομμουνιστικής εποχής, η αρμενική οικονομία έδειξε λίγα σημάδια αυτάρκειας ανά πάσα στιγμή κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Το 1988, η Αρμενία παρήγαγε μόνο το 0,9% του καθαρού υλικού προϊόντος της Σοβιετικής Ένωσης (1,2% της βιομηχανίας, 0,7% της γεωργίας). Η δημοκρατία διατήρησε το 1,4% των συνολικών εσόδων του κρατικού προϋπολογισμού, παρέδωσε το 63,7% του NMP της σε άλλες δημοκρατίες και εξήγαγε μόνο το 1,4% αυτού που παρήγαγε σε αγορές εκτός της Σοβιετικής Ένωσης. [17]

Η γεωργία αντιπροσώπευε μόνο το 20% του καθαρού υλικού προϊόντος και το 10% της απασχόλησης πριν από τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991.

Η βιομηχανία της Αρμενίας εξαρτιόταν ιδιαίτερα από το σοβιετικό στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα. Περίπου το 40% όλων των επιχειρήσεων στη δημοκρατία ήταν αφιερωμένες στην άμυνα και ορισμένα εργοστάσια έχασαν το 60% έως 80% των δραστηριοτήτων τους τα τελευταία χρόνια της Σοβιετικής Ένωσης, όταν έγιναν τεράστιες περικοπές στις εθνικές αμυντικές δαπάνες. Καθώς η οικονομία της δημοκρατίας αντιμετώπιζε τις προοπτικές ανταγωνισμού στις παγκόσμιες αγορές στα μέσα της δεκαετίας του 1990, οι μεγάλες υποχρεώσεις της βιομηχανίας της Αρμενίας ήταν ο ξεπερασμένος εξοπλισμός και η υποδομή της και η ρύπανση που εκπέμπεται από πολλές από τις βαριές βιομηχανικές μονάδες της χώρας. [18]

Η οικονομική ύφεση που ξεκίνησε το 1989 επιδεινώθηκε δραματικά το 1992. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία, το ΑΕΠ μειώθηκε κατά 37,5 τοις εκατό το 1991 σε σύγκριση με το 1990, και όλοι οι τομείς που συνεισφέρουν στο ΑΕΠ μειώθηκαν στην παραγωγή. Η κατάρρευση της βιομηχανίας προς όφελος της γεωργίας, τα προϊόντα της οποίας εισάγονταν κυρίως σε όλη τη σοβιετική περίοδο, άλλαξε τη δομή των τομεακών συνεισφορών στο ΑΕΠ. [19]

Το 1991, το τελευταίο έτος της Αρμενίας ως σοβιετικής δημοκρατίας, το εθνικό εισόδημα μειώθηκε κατά 12% από το προηγούμενο έτος, ενώ το κατά κεφαλήν ακαθάριστο εθνικό προϊόν ήταν 4.920 ρούβλια, το 68% του σοβιετικού μέσου όρου. Σε μεγάλο βαθμό λόγω του σεισμού του 1988, του αποκλεισμού του Αζερμπαϊτζάν που ξεκίνησε το 1989 και της κατάρρευσης του διεθνούς εμπορικού συστήματος της Σοβιετικής Ένωσης, η οικονομία της Αρμενίας στις αρχές της δεκαετίας του 1990 παρέμεινε πολύ κάτω από τα επίπεδα παραγωγής της του 1980. Τα πρώτα χρόνια της ανεξαρτησίας (1992–93), ο πληθωρισμός ήταν εξαιρετικά υψηλός, η παραγωγικότητα και το εθνικό εισόδημα μειώθηκαν δραματικά και ο εθνικός προϋπολογισμός παρουσίαζε μεγάλα ελλείμματα. [20]

Μια περίοδος χρόνιων ελλείψεων, ήταν το πρώτο στάδιο της απορρύθμισης των τιμών, που επέτρεψε στα αγαθά να παραμείνουν στην Αρμενία σε αντίθεση με το να εξάγονται σε καλύτερες τιμές. Οι ρυθμοί πληθωρισμού ήταν 10% το 1990, 100 % το 1991 και 642,5 % κατά τους πρώτους τέσσερις μήνες του 1992, σε σύγκριση με τους πρώτους τέσσερις μήνες του 1991. Έτσι, υπήρχαν δύο αντίθετες δυναμικές: οι αυξήσεις των τιμών ως απάντηση στις ελλείψεις και η πτώση των εισοδημάτων λόγω της ύφεσης και της ανεργίας. [19]

Μετακομμουνιστικές οικονομικές μεταρρυθμίσεις Επεξεργασία

Η Αρμενία εισήγαγε στοιχεία της ελεύθερης αγοράς και της ιδιωτικοποίησης στο οικονομικό της σύστημα στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ άρχισε να υποστηρίζει την οικονομική μεταρρύθμιση. Για την κάλυψη των βασικών αναγκών της χώρας, ξεκίνησε η αγροτική μεταρρύθμιση και η ιδιωτικοποίηση της γης. Αυτό επέτρεψε την εμφάνιση της γεωργίας μικρών αγρών που προμηθεύαν αγορές και υποστηρίζαν την αυτοσυντήρηση κατά την περίοδο των ελλείψεων. [19] Επίσης δημιουργήθηκαν συνεταιρισμοί στον τομέα των υπηρεσιών, ιδιαίτερα στα εστιατόρια, αν και ουσιαστική αντίσταση προήλθε από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Αρμενίας και άλλες ομάδες που είχαν προνομιακή θέση στην παλιά οικονομία. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, μεγάλο μέρος της οικονομίας της Αρμενίας ήδη άνοιγε είτε ημιεπίσημα είτε παράνομα, με εκτεταμένη διαφθορά και δωροδοκία . Η λεγόμενη μαφία, που αποτελείται από διασυνδεδεμένες ομάδες ισχυρών αξιωματούχων και συγγενών και φίλων τους, σαμποτάριζε τις προσπάθειες των μεταρρυθμιστών που ήθελαν να δημιουργήσουν ένα νόμιμο σύστημα αγοράς. Όταν ο σεισμός του Δεκεμβρίου 1988 έφερε εκατομμύρια δολάρια ξένης βοήθειας στις κατεστραμμένες περιοχές της Αρμενίας, μεγάλο μέρος των χρημάτων πήγε σε διεφθαρμένα και εγκληματικά άτομα. [21]

Ξεκινώντας το 1991, η δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση πίεσε σθεναρά για ιδιωτικοποιήσεις, αν και οι προσπάθειές της ματαιώθηκαν από τους παλιούς τρόπους επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Αρμενία, τον αποκλεισμό του Αζερμπαϊτζάν και το κόστος του Πρώτου Πολέμου του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Το 1992, ο Νόμος για το Πρόγραμμα Ιδιωτικοποιήσεων και Αποκέντρωσης Ημιτελών Εγκαταστάσεων δημιούργησε μια κρατική επιτροπή ιδιωτικοποιήσεων, με μέλη από όλα τα πολιτικά κόμματα. Στα μέσα του 1993, η επιτροπή ανακοίνωσε ένα διετές πρόγραμμα ιδιωτικοποιήσεων, το πρώτο στάδιο του οποίου θα ήταν η ιδιωτικοποίηση του 30% των κρατικών επιχειρήσεων, κυρίως υπηρεσιών και ελαφρών βιομηχανιών. Το υπόλοιπο 70%, συμπεριλαμβανομένων πολλών πτωχευμένων, μη λειτουργικών επιχειρήσεων, επρόκειτο να ιδιωτικοποιηθεί σε μεταγενέστερο στάδιο με ελάχιστους κρατικούς περιορισμούς, για να ενθαρρυνθεί η ιδιωτική πρωτοβουλία. Για όλες τις επιχειρήσεις, οι εργαζόμενοι θα λαμβάνουν δωρεάν το 20% της περιουσίας της επιχείρησής τους. Το 30% θα διανεμηθεί σε όλους τους πολίτες μέσω κουπονιών. και το υπόλοιπο 50% επρόκειτο να διανεμηθεί από την κυβέρνηση, με προτίμηση στα μέλη των εργατικών οργανώσεων. Ένα σημαντικό πρόβλημα αυτού του συστήματος, ωστόσο, ήταν η έλλειψη υποστηρικτικής νομοθεσίας που να καλύπτει την προστασία των ξένων επενδύσεων, τη χρεοκοπία, την μονοπωλιακή πολιτική και την προστασία των καταναλωτών. [22]

Στα πρώτα μετακομμουνιστικά χρόνια, οι προσπάθειες για το ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών σε κοινές επιχειρήσεις ήταν μέτρια μόνο επιτυχείς λόγω του αποκλεισμού και της έλλειψης ενέργειας. Μόλις στα τέλη του 1993 ιδρύθηκε τμήμα ξένων επενδύσεων στο Υπουργείο Οικονομίας, για τη διάδοση πληροφοριών σχετικά με τις επενδυτικές ευκαιρίες της Αρμενίας και τη βελτίωση της νομικής υποδομής για επενδυτική δραστηριότητα. Ένας συγκεκριμένος στόχος αυτού του οργανισμού ήταν η δημιουργία μιας αγοράς για την επιστημονική και τεχνική πνευματική ιδιοκτησία. [22]

Λίγοι Αρμένιοι που ζούσαν στο εξωτερικό έκαναν μεγάλες επενδύσεις. Εκτός από ένα εργοστάσιο παιχνιδιών και τα κατασκευαστικά έργα, οι Αρμένιοι της διασποράς έχτισαν μια μονάδα ψυκτικής αποθήκευσης και ίδρυσαν το Αμερικανικό Πανεπιστήμιο της Αρμενίας στο Ερεβάν για να διδάξει τις απαραίτητες τεχνικές για τη λειτουργία μιας οικονομίας της αγοράς. [22]

Η Αρμενία έγινε δεκτή στο Διεθνές Νομισματικό Ταμείο τον Μάιο του 1992 και στην Παγκόσμια Τράπεζα τον Σεπτέμβριο. Ένα χρόνο αργότερα, η κυβέρνηση παραπονέθηκε ότι αυτοί οι οργανισμοί εμπόδιζαν την οικονομική βοήθεια και ανακοίνωσε την πρόθεσή της να προχωρήσει προς την πλήρη απελευθέρωση των τιμών και την άρση όλων των δασμών, των ποσοστώσεων και των περιορισμών στο εξωτερικό εμπόριο. Αν και η ιδιωτικοποίηση είχε επιβραδυνθεί λόγω της καταστροφικής κατάρρευσης της οικονομίας, ο Πρωθυπουργός Χραντ Μπαγκρατιάν ενημέρωσε τους αξιωματούχους των Ηνωμένων Πολιτειών το φθινόπωρο του 1993 ότι είχαν γίνει σχέδια για την έναρξη ενός ανανεωμένου προγράμματος ιδιωτικοποιήσεων μέχρι το τέλος του έτους. [23]

Όπως και άλλα πρώην κράτη, η οικονομία της Αρμενίας υποφέρει από την κληρονομιά μιας κεντρικά σχεδιασμένης οικονομίας και την κατάρρευση των προτύπων συναλλαγών της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Οι σοβιετικές επενδύσεις και η υποστήριξη της αρμενικής βιομηχανίας έχουν ουσιαστικά εξαφανιστεί, έτσι ώστε λίγες μεγάλες επιχειρήσεις εξακολουθούν να είναι σε θέση να λειτουργήσουν. Επιπλέον, οι επιπτώσεις του σεισμού του 1988, που σκότωσε περισσότερους από 25.000 ανθρώπους και δημιούργησε 500.000 άστεγους, εξακολουθούν να γίνονται αισθητές. Αν και έχει τηρηθεί εκεχειρία από το 1994, η σύγκρουση με το Αζερμπαϊτζάν για το Ναγκόρνο Καραμπάχ δεν έχει επιλυθεί. Ο επακόλουθος αποκλεισμός κατά μήκος των συνόρων του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας έχει καταστρέψει την οικονομία, λόγω της εξάρτησης της Αρμενίας από εξωτερικές προμήθειες ενέργειας και των περισσότερων πρώτων υλών. Οι χερσαίες διαδρομές μέσω του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας είναι κλειστές. Οι διαδρομές μέσω της Γεωργίας και του Ιράν είναι επαρκείς και αξιόπιστες. Την περίοδο 1992–93, το ΑΕΠ είχε μειωθεί σχεδόν κατά 60% από το επίπεδο του 1989. Το εθνικό νόμισμα, το δράμι, υπέστη υπερπληθωρισμό τα πρώτα χρόνια μετά την εισαγωγή του το 1993.

Η Αρμενία έχει σημειώσει ισχυρή οικονομική ανάπτυξη από το 1995 και ο πληθωρισμός ήταν αμελητέος τα τελευταία αρκετά χρόνια. Νέοι τομείς, όπως η επεξεργασία πολύτιμων λίθων και η κατασκευή κοσμημάτων και η τεχνολογία επικοινωνίας (κυρίως η Armentel, η οποία έχει απομείνει από την εποχή της ΕΣΣΔ και ανήκει σε εξωτερικούς επενδυτές). Αυτή η σταθερή οικονομική πρόοδος έχει δώσει στην Αρμενία αυξανόμενη υποστήριξη από διεθνείς οργανισμούς. Το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ), η Παγκόσμια Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης, καθώς και άλλοι διεθνείς χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί και ξένες χώρες χορηγούν σημαντικές επιχορηγήσεις και δάνεια. Τα συνολικά δάνεια που χορηγήθηκαν στην Αρμενία από το 1993 υπερβαίνουν τα 800 εκατομμύρια δολάρια. Αυτά τα δάνεια στοχεύουν στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος, στη σταθεροποίηση του τοπικού νομίσματος. ανάπτυξη ιδιωτικών επιχειρήσεων· ενέργεια; τους τομείς της γεωργίας, της επεξεργασίας τροφίμων, των μεταφορών και της υγείας και της εκπαίδευσης· και συνεχιζόμενες εργασίες αποκατάστασης στην αντισεισμική ζώνη.

Μέχρι το 1994, ωστόσο, η κυβέρνηση της Αρμενίας είχε ξεκινήσει ένα φιλόδοξο πρόγραμμα οικονομικής απελευθέρωσης υπό την αιγίδα του ΔΝΤ που είχε ως αποτέλεσμα θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης την περίοδο 1995-2005. Η οικονομική ανάπτυξη της Αρμενίας εκφρασμένη σε κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν από τις ισχυρότερες στην ΚΑΚ. Το ΑΕΠ αυξήθηκε από 350 δολάρια σε περισσότερα από 800 κατά μέσο όρο μεταξύ 1995 και 2003. Τρεις κύριοι παράγοντες εξηγούν αυτό το αποτέλεσμα: η αξιοπιστία των μακροοικονομικών πολιτικών σταθεροποίησης, το διορθωτικό αποτέλεσμα μετά την ύφεση και η σημασία των εξωτερικών μεταφορών, ιδίως από το 2000 [19] Η Αρμενία έγινε μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου τον Ιανουάριο του 2003. Η Αρμενία κατάφερε επίσης να μειώσει τον πληθωρισμό, να σταθεροποιήσει το νόμισμά της και να ιδιωτικοποιήσει τις περισσότερες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις. Το ποσοστό ανεργίας της Αρμενίας, ωστόσο, παραμένει υψηλό, παρά την έντονη οικονομική ανάπτυξη.

Οι χρόνιες ελλείψεις ενέργειας που υπέστη η Αρμενία στις αρχές και τα μέσα της δεκαετίας του 1990 αντισταθμίστηκαν από την ενέργεια που παρείχε ένας από τους πυρηνικούς σταθμούς της στη Μετσαμόρ. Η Αρμενία είναι πλέον καθαρός εξαγωγέας ενέργειας, αν και δεν έχει επαρκή παραγωγική ικανότητα για να αντικαταστήσει τον πυρηνικό σταθμό της Μετσαμόρ, ο οποίος δέχεται διεθνείς πιέσεις να κλείσει λόγω του παλιού του σχεδιασμού. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είχε ταξινομήσει τους ελαφρόψυκτους αντιδραστήρες VVER 440 Model V230 ως την «παλαιότερη και λιγότερο αξιόπιστη» κατηγορία από όλους τους 66 σοβιετικούς αντιδραστήρες που κατασκευάστηκαν στο πρώην Ανατολικό Μπλοκ. Ωστόσο, ο ΔΟΑΕ διαπίστωσε ότι ο πυρηνικός σταθμός Μετσαμόρ έχει επαρκή ασφάλεια και μπορεί να λειτουργήσει πέρα από τη σχεδιαστική του διάρκεια ζωής. [24]

Το σύστημα διανομής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας ιδιωτικοποιήθηκε το 2002.

Αύξηση του ΑΕΠ Επεξεργασία

 
Ρυθμοί αύξησης του ΑΕΠ στην Αρμενία και ορισμένες γειτονικές χώρες και ορισμένες περιοχές τα έτη 2010 - 2017

Σύμφωνα με επίσημα προκαταρκτικά στοιχεία, το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 7,6 % το 2019, η μεγαλύτερη αύξηση που καταγράφεται από το 2008. [25]

Το κατά κεφαλήν ΑΕΠ ήταν περίπου 4.280 δολάρια το 2018 και αναμένεται να φτάσει τα 4.604 δολάρια το 2019 [26] Όσον αφορά το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο αναμένει ότι η Αρμενία θα ξεπεράσει τη γειτονική Γεωργία το 2019 και το γειτονικό Αζερμπαϊτζάν το 2020. [27]

Με 8,3% η Αρμενία κατέγραψε τον υψηλότερο βαθμό αύξησης του ΑΕΠ μεταξύ των χωρών της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης τον Ιανουάριο-Ιούνιο 2018 σε σύγκριση με την ίδια περίοδο του 2017. [28]

Νωρίτερα, η οικονομία της Αρμενίας αναπτύχθηκε κατά 7,5% το 2017 και έφτασε σε ονομαστικό ΑΕΠ 11,5 δισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, ενώ το κατά κεφαλήν ποσοστό αυξήθηκε κατά 10,1% και έφτασε τα 3880 δολάρια. [29] Με 7,29% η Αρμενία ήταν η δεύτερη καλύτερη σε όρους ανάπτυξης κατά κεφαλήν ΑΕΠ στην Ευρώπη και την Κεντρική Ασία το 2017. [30]

Το Αρμενικό ΑΕΠ (μετρούμενο σε τρέχον διεθνές δολάριο) αυξήθηκε συνολικά κατά 316% κατά κεφαλήν τα έτη 2000-2017 και έγινε το 6ο καλύτερο παγκοσμίως με αυτούς τους όρους. [31] [32]

Το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 40,7% μεταξύ 2012 και 2018 και οι βασικοί τραπεζικοί δείκτες όπως τα περιουσιακά στοιχεία και τα πιστωτικά ανοίγματα σχεδόν διπλασιάστηκαν. [6]

 
Κατά κεφαλήν ΑΕΠ (ΠΔΠ) της Αρμενίας, του Αζερμπαϊτζάν και της Γεωργίας τα έτη 1994–2022, στοιχεία του ΔΝΤ.

Ύφεση του 2020 Επεξεργασία

Η αρμενική οικονομία είχε κακές επιδόσεις το 2020 και συρρικνώθηκε κατά 7,2% μετά από χρόνια διαδοχικής ανάπτυξης. Οι δύο μεγαλύτεροι παράγοντες που συμβάλλουν ήταν η ύφεση του COVID-19 και ο Δεύτερος Πόλεμος του Ναγκόρνο-Καραμπάχ. Το πρώτο εξάμηνο του 2020, η οικονομία της Αρμενίας επηρεάστηκε αρνητικά από τους οικονομικούς περιορισμούς που εφαρμόστηκαν ως απάντηση στην πανδημία COVID-19. Αυτοί οι περιορισμοί είχαν αρνητικό αντίκτυπο στις επιχειρήσεις. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, η ατομική κατανάλωση μειώθηκε κατά 9% το πρώτο εξάμηνο του 2020.

Η οικονομία επηρεάστηκε περαιτέρω από τον πόλεμο εναντίον του Αζερμπαϊτζάν αργότερα μέσα στο έτος. Στις αρχές του πολέμου, η κεντρική κυβέρνηση κινητοποίησε τη χώρα μετατρέποντας τις ιδιωτικές επιχειρήσεις σε δημόσιες, παράγοντας μάσκες και στρατιωτικό εξοπλισμό. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πολλά εργοστάσια μετατράπηκαν από ιδιωτικής χρήσης σε δημόσια, γεγονός που επηρέασε περαιτέρω αρνητικά την οικονομική παραγωγή της χώρας.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 «World Economic Outlook Database, April 2023» (στα Αγγλικά). Washington, D.C.: International Monetary Fund. 7 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  2. ↑ «Time series». Yerevan: Statistical Committee of the Republic of Armenia. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  3. ↑ «Overview». World Bank. Washington, D.C.: The World Bank Group. 7 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  4. ↑ «2019թ.-ի համախառն ներքին արդյունքի (ՀՆԱ) ռամսյակային և տարեկան նախնական տվյալները» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 9 Οκτωβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2021. 
  5. ↑ «GDP growth (annual %) - Armenia | Data». data.worldbank.org. Ανακτήθηκε στις 6 Μαΐου 2020. 
  6. ↑ 6,0 6,1 «ARKA: "Armenia's GDP has grown 40.7% over seven year and key banking indicators have almost doubled"». Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2019. 
  7. ↑ «Armenia - Energy Sector | export.gov». www.export.gov (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 8 Ιουλίου 2019. 
  8. ↑ Waaniewski, Krzysztof (2014). «Public Debt, Fiscal Decisions and Political Power». SSRN Electronic Journal. doi:10.2139/ssrn.2517967. ISSN 1556-5068. http://dx.doi.org/10.2139/ssrn.2517967. 
  9. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects» (στα Αγγλικά). Washington, D.C.: International Monetary Fund. 7 Απριλίου 2023. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2023. 
  10. ↑ «Heritage Index of Economic Freedom». The Heritage Foundation. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιουλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2009. 
  11. ↑ «Armenia Economy: Population, GDP, Inflation, Business, Trade, FDI, Corruption». www.heritage.org (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  12. ↑ «Economic Freedom of the World: 2018 Annual Report» (στα αγγλικά). Fraser Institute. 2018-09-25. https://www.fraserinstitute.org/studies/economic-freedom-of-the-world-2018-annual-report. Ανακτήθηκε στις 2018-11-06. 
  13. ↑ «You are being redirected...». www.fraserinstitute.org. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  14. ↑ «Global Competitiveness Report 2019». World Economic Forum. Ανακτήθηκε στις 24 Οκτωβρίου 2019. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 Curtis 1995, σελ. 42.
  16. ↑ Matossian, Bedross Der (October 6, 2011). «The Taboo within the Taboo: The Fate of 'Armenian Capital' at the End of the Ottoman Empire». European Journal of Turkish Studies. Social Sciences on Contemporary Turkey. doi:10.4000/ejts.4411. http://journals.openedition.org/ejts/4411. 
  17. ↑ Curtis 1995, σελ. 42–43.
  18. ↑ Curtis 1995, σελ. 43.
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Sarian, Armand (2006-03-01). «Economic Challenges Faced by the New Armenian State». Demokratizatsiya: The Journal of Post-Soviet Democratization 14 (2): 193–222. doi:10.3200/demo.14.2.193-222. ISSN 1074-6846. http://dx.doi.org/10.3200/demo.14.2.193-222. 
  20. ↑ Curtis 1995, σελ. 41.
  21. ↑ Curtis 1995, σελ. 48–50.
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Curtis 1995, σελ. 50.
  23. ↑ Curtis 1995, σελ. 50–51.
  24. ↑ Harutyunyan, Sargis (2 June 2011). «International Experts Find Adequate Safety At Armenian Nuclear Plant» (στα hy). «Ազատ Եվրոպա/Ազատություն» ռադիոկայան. https://www.azatutyun.am/a/24213743.html. Ανακτήθηκε στις 2022-10-07. 
  25. ↑ «7.6% GDP growth recorded in Armenia in 2019 - Pashinyan». arka.am. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2021. 
  26. ↑ «Armenia Finance Ministry: GDP per capita will be $4,600 in 2019». news.am (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2018. 
  27. ↑ «Report for Selected Countries and Subjects». www.imf.org. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2019. 
  28. ↑ «Armenia leads EEU countries on level of economic growth – official EEC data» (στα αγγλικά). armenpress.am. https://armenpress.am/eng/news/956452.html. Ανακτήθηκε στις 2018-12-03. 
  29. ↑ «ARKA 2017 GDP». Ανακτήθηκε στις 18 Ιανουαρίου 2017. 
  30. ↑ «World Development Indicators - Google Public Data Explorer». www.google.com. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2019. 
  31. ↑ «GDP per capita, PPP (current international $) - Armenia, Romania, Georgia, China, European Union | Data». data.worldbank.org. 
  32. ↑ «map of GDP PPP 2000-2017 growth rates worldwide (Data by the World Bank)». Ανακτήθηκε στις 9 Νοεμβρίου 2021. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Οικονομία_της_Αρμενίας&oldid=10507909"