Βικιπαίδεια

Ρούντολφ Ες (πολιτικός)

Το παρόν άρθρο αναφέρεται στον συνεργάτη του Χίτλερ. Για τον διοικητή του στρατοπέδου του Άουσβιτς, δείτε στο: Ρούντολφ Ες (Άουσβιτς).

Ο Ρούντολφ Βάλτερ Ρίχαρντ Ες [[hɛs]] (γερμ. Rudolf Walter Richard Heß) (* 26 Απριλίου 1894 στην Αλεξάνδρεια Αιγύπτου, † 17 Αυγούστου 1987 στο Βερολίνο) ήταν κορυφαίο πολιτικό στέλεχος του ναζιστικού κόμματος της Γερμανίας. Διορίστηκε υπαρχηγός του κόμματος από τον Χίτλερ το 1933, θέση που διατήρησε μέχρι το 1941, όταν κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου πέταξε μόνος του στη Σκωτία σε μια απόπειρα να διαπραγματευτεί μια συνθήκη ειρήνης με το Ηνωμένο Βασίλειο. Φυλακίστηκε και αργότερα καταδικάστηκε σε ισόβια φυλάκιση ως εγκληματίας πολέμου, ποινή που εξέτισε μέχρι τον απροσδόκητη αυτοκτονία του.

Ρούντολφ Ες
Ο Ρούντολφ Ες το 1933
Αναπληρωτής Φύρερ
Περίοδος
21 Απριλίου 1933 – 12 Μαΐου 1941
ΔιάδοχοςΜάρτιν Μπόρμαν
Υπουργός του Γ΄ Ράιχ
Περίοδος
1 Δεκεμβρίου 1933 – 12 Μαΐου 1941
ΠρωθυπουργόςΑδόλφος Χίτλερ
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση26 Απριλίου 1894 (1894-04-26), Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, Οθωμανική Αυτοκρατορία
Θάνατος17 Αυγούστου 1987 (93 ετών)
Σπαντάου του Δυτικού Βερολίνου, Δυτική Γερμανία
ΕθνότηταΓερμανός
Πολιτικό κόμμαΕθνικοσοσιαλιστικό Γερμανικό Εργατικό Κόμμα (NSDAP)
ΣύζυγοςΊλζε Πρελ (22 Ιουνίου 1900 – 7 Σεπτεμβριου 1995)
ΠαιδιάΒολφ Ρίντιγκερ Ες
(18 Νοεμβρίου 1937 – 14 Οκτωβρίου 2001)
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Μονάχου
ΒραβεύσειςΜεγαλόσταυρος του Αυτοκρατορικού Τάγματος των Κόκκινων Βελών (1938)[1]
Χρυσή καρφίτσα του Ναζιστικού Κόμματος
Σιδηρούς Σταυρός
Blood Order
NSDAP Long Service Award
Υπογραφή
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Βιογραφία

Επεξεργασία

Παιδική και νεανική ηλικία

Επεξεργασία

Ο Ρούντολφ Ες, πρωτότοκος γιός του Γιόχαν Φριτς Ες (Johann Fritz Hess) και της Κλάρα Ες (Klara Hess) γεννήθηκε στις 26 Απριλίου 1894, στην συνοικία της Ιμπραημία της Αλεξάνδρειας του Χεβιδάτου της Αιγύπτου (τότε μέρος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας).

Η οικογένειά του, ήταν εύπορη μεγαλο-αστική εμπορική οικογένεια της Αλεξάνδρειας, γνωστή και σεβαστή στη γερμανική παροικία της πόλης, που είχε μεταναστεύσει στην Αιγύπτο από τη Φραγκονία στα τέλη της δεκαετίας του 1860. Ο πατέρας του διατηρούσε την εμπορική εταιρεία "Hess & Co." που είχε ιδρύσει ο παππούς του Ρούντολφ, Γιόχαν Κρίστιαν Ες (Johann Christian Hess). Είχε ακόμα δυο αδέλφια: τον Άλφρεντ (1897) και τη Μαργκαρέτε (1908).[2][3]

Ο Ες φοίτησε στο γερμανόφωνο προτεσταντικό σχολείο της Αλεξάνδρειας από το 1900 έως το 1908. Σε ηλικία 12 ετών επέστρεψε στη Γερμανία (χώρα που μέχρι τότε επισκεπτόταν μόνο κατά τις καλοκαιρινές διακοπές όταν η οικογένεια διέμενε στο σπίτι τους στο Ράιχολντσγκρουν (σήμερα μέρος του Κίχτενλαμιτς) στα βουνά Φίχτελ [4][5]) και μπήκε εσωτερικός στην «Ευαγγελική Παιδαγωγική Σχολή» (Pädagogium Godesberg) στο Μπαντ Γκόντεσμπεργκ της βόρειας Ρηνανίας - Βεστφαλίας.
Αν και έδειξε κλίση προς τις θετικές επιστήμες, πιστός στις επιθυμίες του πατέρα του να αναλάβει τον οικογενειακό εμπορικό οίκο, πήγε, το 1911 για σπουδές στην "École Supérieure de Commerce" στο Νεσατέλ της Ελβετίας. Μετά από ένα χρόνο, προσλήφθηκε ως μαθητευόμενος σε μια εμπορική εταιρεία στο Αμβούργο.[4][5]

Στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Επεξεργασία

Το ξέσπασμα του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου ήταν για τον Ες μια ευκαιρία να ξεφύγει ή να καθυστερήσει, το προδιαγεγραμμένο από τον πατέρα του μέλλον, έτσι δήλωσε εθελοντής.[6]

Στάλθηκε στο 7ο Σύνταγμα Πεδινού Πυροβολικού της Βαυαρίας, τμήμα της 1ης Βασιλικής Βαυαρικής Μεραρχίας. 1 Η αρχική του τοποθέτηση ήταν στη Σομ [7], και το βάπτισμα του πυρός το πήρε στην πρώτη μάχη της Ιπρ. Στις 9 Νοεμβρίου 1914, μετατέθηκε στο 1ο Σύνταγμα Πεζικού, που στάθμευε κοντά στο Αράς. Του απονεμήθηκε ο Σιδηρούς Σταυρός, δεύτερης κατηγορίας, και προήχθη σε Gefreiter (δεκανέα) τον Απρίλιο του 1915. Μετά από πρόσθετη εκπαίδευση στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις του Μούνστερ προήχθη σε Vizefeldwebel (ανώτερος υπαξιωματικός) και έλαβε τον Σταυρό Στρατιωτικής Αξίας του Βασιλείου της Βαυαρίας. Επιστρέφοντας στη γραμμή του μετώπου τον Νοέμβριο, πολέμησε στο Αρτουά, συμμετέχοντας στη μάχη της Neuville-Saint-Vaast. Πήρε μέρος στη μάχη του Βερντέν τον Μάιο του 1916 όπου και τραυματίστηκε πρώτη φορά. Μετά από ένα μήνα αναρρωτικής άδειας, στάλθηκε πίσω στην περιοχή του Βερντέν, όπου παρέμεινε μέχρι τον Δεκέμβριο του 1916.[8][9].

Τον χειμώνα του 1916, μετατέθηκε στο ανατολικό μέτωπο, στη Ρουμανία όπου και προήχθη σε διμοιρίτη του 10ου λόχου του 18ου βαυαρικού εφεδρικού συντάγματος πεζικού. Τραυματίστηκε στις 23 Ιουλίου και ξανά στις 8 Αυγούστου 1917- ο πρώτος τραυματισμός ήταν από θραύσμα οβίδας στο αριστερό χέρι, το οποίο επιδέθηκε στο πεδίο της μάχης, αλλά ο δεύτερος ήταν τραύμα από σφαίρα που εισήλθε στο άνω μέρος του θώρακα κοντά στη μασχάλη και εξήλθε κοντά στη σπονδυλική στήλη. [10]

Μέχρι τις 20 Αυγούστου είχα αναλάβει τόσο ώστε να μπορεί να ταξιδέψει, οπότε στάλθηκε σε νοσοκομείο στην Ουγγαρία και τελικά πίσω στη Γερμανία, σε νοσοκομείο στο Μάισσεν. Τον Οκτώβριο του 1917 έλαβε προαγωγή σε Leutnant der Reserve και προτάθηκε για τον Σιδηρούν Σταυρό Α΄ τάξης, αλλά δεν τον έλαβε. Κατόπιν αιτήματος του πατέρα του, ο Ες μεταφέρθηκε σε νοσοκομείο κοντά στο πατρικό του σπίτι, φτάνοντας στο Αλεξάντερσμπαντ στις 25 Οκτωβρίου.[11]

Ενώ ακόμα ανάρρωνε, ο Ες είχε ζητήσει να του επιτραπεί να εγγραφεί για να εκπαιδευτεί ως πιλότος, οπότε μετά την άδεια των Χριστουγέννων που πέρασε με την οικογένειά του, αναφέρθηκε στο Μόναχο. Έλαβε βασική πτητική εκπαίδευση στο Oberschleissheim και στην αεροπορική βάση Lechfeld από τον Μάρτιο έως τον Ιούνιο του 1918, και προχωρημένη εκπαίδευση στη Βαλανσιέν της Γαλλίας τον Οκτώβριο. Στις 14 Οκτωβρίου, τοποθετήθηκε στην Jagdstaffel 35b, μια βαυαρική μοίρα μαχητικών αεροσκαφών εξοπλισμένη με διθέσια αεροπλάνα Fokker D.VII. Δεν είδε δράση με την Jagdstaffel 35b, καθώς ο πόλεμος έληξε στις 11 Νοεμβρίου 1918, πριν προλάβει να έχει την ευκαιρία.[12].

Ο Ες απολύθηκε από τον Γερμανικό Αυτοκρατορικό Στρατό τον Δεκέμβριο του 1918.

Ο Ες και ο εθνικοσοσιαλισμός

Επεξεργασία
 
Μαζί με τον καθηγητή του, Καρλ Χαουσχόφερ (Karl Haushofer), 1920

Οι αρχές (1920-33)

Επεξεργασία

Ο Ες σπούδασε πολιτική οικονομία, ιστορία και γεωπολιτική (με καθηγητή τον Καρλ Χαουσχόφερ, με τον οποίο διατήρησε και τα επόμενα χρόνια φιλικές σχέσεις) στο Μόναχο. Ως φοιτητής ήρθε σε επαφή με εθνικοσοσιαλιστικά κυκλώματα όταν έγινε μέλος της οργάνωσης «Σιδερένια Γροθιά» (Eiserne Faust). Επίσης έγινε μέλος της «Εταιρείας της Θούλης» (Thule-Gesellschaft), για την οποία έγραψε και δημοσίευσε εθνικιστικά και αντισημιτικά άρθρα ο Ντίτριχ Έκαρτ. Το διάστημα αυτό γνώρισε τον λοχαγό Ερνστ Ρεμ (αργότερα ηγέτης των SA) και τον Χάινριχ Χίμλερ (αργότερα ηγέτης των SS).

Στις αρχές του 1920 άκουσε τον Χίτλερ να μιλάει για πρώτη φορά και αυτό ήταν αρκετό για να γίνει το 16ο μέλος του Εθνικοσοσιαλιστικού Γερμανικού Εργατικού Κόμματος.[13] Το φθινόπωρο του 1920 ίδρυσε στο Μόναχο τον Εθνικοσοσιαλιστικό Σύνδεσμο Φοιτητών. Ο Ες είχε πει για τον Χίτλερ το 1924: «Δεν θα βρεις παρά μόνο μια φορά στην ζωή σου έναν άνθρωπο ικανό ώστε σε κάποια μαζική συγκέντρωση να μπορεί να αιχμαλωτίσει τα ανώτατα στελέχη τόσο της ακροδεξιάς όσο και της ακροαριστεράς».

Στις 9 Νοεμβρίου 1923 πήρε μέρος μαζί με τον Ρεμ, τον Χίτλερ και άλλα 1.500 άτομα περίπου στο πραξικόπημα των Ναζί, οι οποίοι προσπάθησαν (με πρότυπο το πραξικόπημα του Μπενίτο Μουσολίνι στην Ιταλία το 1922) για πρώτη φορά να καταλάβουν την εξουσία στη Γερμανία. Μετά την αποτυχία του πραξικοπήματος συνελήφθη και καταδικάστηκε σε 15 μήνες φυλάκισης. Μαζί με τον Χίτλερ φυλακίστηκε στο φρούριο του Λάντσμπεργκ, όπου τον βοήθησε να γράψει το πρώτο μέρος του «Mein Kampf». Αφού αποφυλακίστηκε πρόωρα, εργάστηκε για μικρό διάστημα στο πανεπιστήμιο του Μονάχου ως βοηθός και έπειτα έγινε πάλι γραμματέας του Χίτλερ.

Το 1927 νυμφεύεται την Ίλζε Πρελ. Κουμπάρος του Ες ήταν ο Αδόλφος Χίτλερ.

Μετά από την κατάληψη της εξουσίας από το ναζιστικό κόμμα το 1933, ο Ες έγινε μέλος του υπουργικού συμβουλίου. Με διαταγή του Χίτλερ απόκτησε το δικαίωμα να φορά ηγετική στολή των SS.

Στις 21 Απριλίου 1933 ορίστηκε αναπληρωτής φύρερ του Αδόλφου Χίτλερ. Ο Ες ήταν υπεύθυνος για πολλά υπουργεία, περιλαμβανομένων των Εξωτερικών, Οικονομίας, Υγείας, Παιδείας και Δικαιοσύνης.[14] Όλοι οι νόμοι περνούσαν από το γραφείο του για έγκριση, με την εξαίρεση αυτούς που αφορούσαν τον στρατό, την αστυνομία και την εξωτερική πολιτική, και συνέγραψε πολλές από τις διαταγές του Χίτλερ.[15].

Τα χρόνια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου (1939-45)

Επεξεργασία

Κατά τη διάρκεια της εθνικοσοσιαλιστικής δικτατορίας στη Γερμανία ο Ες συνέβαλλε στην οργάνωση της καταδίωξης των Εβραίων. Επίσης φρόντισε στην κατειλημμένη Πολωνία να πραγματοποιηθεί ο μέγιστος σε βαθμό πιθανός χωρισμός μεταξύ Γερμανών και Πολωνών υποστηρίζοντας και εφαρμόζοντας ρατσιστικούς νόμους.

Σε αντίθεση με τον καγκελάριο Χίτλερ, ο Ες είχε σχετικά καλή φήμη στο εξωτερικό, τουλάχιστον δεν υπολογίζονταν ως φανατικός εθνικοσοσιαλιστής. Για τον λόγο αυτό ο Χίτλερ προτιμούσε να στέλνει αυτόν στις ανεπίσημες διαπραγματεύσεις.

Στις 10 Μαΐου 1941 ο Ες πέταξε με αεροπλάνο τύπου Messerschmitt Bf 110 στη Σκοτία, θέλοντας να συναντήσει τον ηγέτη (έτσι τουλάχιστον πίστευε) του βρετανικού ειρηνιστικού κινήματος, τον Δούκα του Χάμιλτον, με σκοπό να σταματήσει ο πόλεμος μεταξύ της Γερμανίας και του Ηνωμένου Βασιλείου και να μπορέσει η Γερμανία να στραφεί κατά της Σοβιετικής Ένωσης. Ο πόλεμος αυτός μεταξύ των δύο συγκεκριμένων χωρών σήμαινε για τον Ες την «αυτοκτονία της λευκής φυλής» (βλ. Mein Kampf). Δεν πέτυχε, όμως, και συνελήφθη, αφού οι Άγγλοι δεν είχαν καμία διάθεση να διαπραγματευτούν με τους ναζιστές.
Στη Γερμανία, το ναζιστικό καθεστώς ερμήνευσε την πτήση του Ες δημοσίως ως προδοσία. Επίσης η ηγεσία δήλωσε πως ο Ες ήταν παράφρονας.[13]

Δεν έχει εξακριβωθεί μέχρι σήμερα εάν ο Ες έκανε την πτήση αυτή αυτόνομα ή με εντολή του Χίτλερ. Ο Βρετανός ιστορικός Μάρτιν Άλεν υποστηρίζει ότι ο Χίτλερ πρέπει τουλάχιστον να ήταν ενημερωμένος για τα σχέδια του Ες αφού τον είχε συναντήσει λίγο πριν ξεκινήσει για τη Σκοτία. Από την άλλη όμως είναι γεγονός ότι ο άτυχος βοηθός του Ες στάθηκε στόχος της οργής του Χίτλερ: Συνελήφθη στη Γερμανία αμέσως μετά την πτήση του Ες και έμεινε φυλακισμένος σε στρατόπεδο συγκέντρωσης μέχρι το τέλος του πολέμου. Έχει υποστηριχτεί, ωστόσο, πως ο Χίτλερ ήταν υποχρεωμένος να φερθεί έτσι έναντι του Ες, κατόπιν συμφωνίας των δύο ανδρών, διότι, σε αντίθετη περίπτωση θα έβγαινε το συμπέρασμα ότι η Γερμανία είχε ηττοπάθεια και σερνόταν σε διαπραγματεύσεις με τους εχθρούς της.

 
Ο Ρούντολφ Ες στη δίκη της Νυρεμβέργης (πρώτη σειρά, δεύτερος από πάνω)

Ο Ες και η μεταπολεμική περίοδος

Επεξεργασία

Στα πλαίσια των δικών της Νυρεμβέργης ο Ες προσαχθείς ως εγκληματίας πολέμου καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη για τα εξής:[13]

  • Συνωμοσία κατά της παγκόσμιας ειρήνης
  • Σχεδιασμός, έναρξη και διεξαγωγή επιθετικού πολέμου

Αμέσως μετά τη δίκη οδηγήθηκε στη Συμμαχική Φυλακή Εγκληματιών Πολέμου στο Δυτικό Βερολίνο- Σπάνταου, όπου αυτοκτόνησε 41 χρόνια αργότερα. Αντιμέτωπος με τις σκληρότητες των στρατοπέδων συγκεντρώσεως κατά την διάρκεια της δίκης, ο Ες δεν φάνηκε ιδιαίτερα ταραγμένος. Η τελευταία του δήλωση στην δίκη ήταν η εξής:

«Δεν υπερασπίζομαι ενάντια σε κατηγόρους, στους οποίους δεν δίνω το δικαίωμα να κατηγορήσουν εμένα και τους συμπατριώτες μου. Δεν ασχολούμαι με κατηγορίες, οι οποίες αποτελούν θέματα εσωτερικά των Γερμανών και επομένως δεν αφορούν τους ξένους. Δεν προβάλλω καμία αντίρρηση ενάντια στις εκφράσεις, οι οποίες στρέφονται κατά της τιμής μου και της τιμής ολόκληρου του γερμανικού λαού. Αντιθέτως, θεωρώ τις κατηγορίες αυτές των αντιπάλων μου τιμή. Είχα την τύχη να δράσω πολλά χρόνια της ζωής μου κάτω από την ηγεσία του μεγαλύτερου γιου που έβγαλε ο λαός μου στα χίλια χρόνια της ιστορίας του. Ακόμη και αν μπορούσα, δεν θα ήθελα να σβήσω τα χρόνια αυτά από την ύπαρξή μου. Είμαι ευτυχισμένος γνωρίζοντας ότι εκπλήρωσα την υποχρέωσή μου απέναντι στο λαό μου, την υποχρέωση μου ως Γερμανός, εθνικοσοσιαλιστής και πιστός σύντροφος του ηγέτη μου. Δεν μετανοώ για τίποτα. Εάν βρισκόμουν πάλι στην αρχή, θα ενεργούσα πάλι καθώς ενέργησα, ακόμα κι αν ήξερα, ότι στο τέλος θα βρω τον θάνατο στις φλόγες. Δεν έχει σημασία τι θα κάνουν οι άνθρωποι, αφού κάποτε θα βρεθώ μπροστά στο δικαστήριο της αιωνιότητας. Μόνο απέναντί του θα λαμβάνω ευθύνη, και ξέρω πως θα αθωωθώ.»

Την δήλωση αυτή δεν την ανακάλεσε ποτέ.

Από το 1966 που οι Μπάλντουρ φον Σίραχ και Άλμπερτ Σπέερ ολοκλήρωσαν την έκτιση την ποινή τους και εγκατέλειψαν το Σπάνταου, ο Ες παρέμεινε ο μόνος κρατούμενος σε ολόκληρη την φυλακή από το 1966 μέχρι το θάνατό του το 1987. Δύο απόπειρες αυτοκτονίας μία το 1959 και μια το 1977 απέτυχαν.[13][16]

Στις 17 Αυγούστου 1987, σύμφωνα με τις αρχές της φυλακής, ο Ες αυτοκτόνησε χρησιμοποιώντας ένα καλώδιο που είχε δέσει στο χερούλι του παράθυρου του. Την ίδια μέρα ο Βρετανός ιατροδικαστής Τζέιμς Κάμερον (James Cameron) εξέτασε το πτώμα. Δυο μέρες αργότερα, με πρωτοβουλία της οικογένειας Ες, και μετά από επανειλημμένους ισχυρισμούς του Ρούντιγκερ Ες ότι ο πατέρας του δολοφονήθηκε, ο Γερμανός ιατροδικαστής Βόλφγκαγκ Σπαν εξέτασε επίσης το πτώμα του Ρούντολφ Ες και παρουσίασε αποτελέσματα τα οποία εν μέρει αμφισβητούσαν τα συμπεράσματα της πρώτης αυτοψίας. Σύμφωνα με την οικογένεια ο Ες έπεσε θύμα των βρετανικών μυστικών υπηρεσιών για να μην αποκαλύψει την ανάρμοστη συμπεριφορά των Βρετανών στην διάρκεια του πολέμου.

Στον χώρο των νεοναζιστών ο Ες αποτελεί είδωλο και μάρτυρα, επειδή σε όλη του τη ζωή, στα 46 χρόνια της κράτησης του (πάνω από το μισό σε περιορισμό), παρέμεινε πιστός στην ιδεολογία του. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι αρχές της Βαυαρικής πόλης Βουνζίντελ, όπου βρισκόταν ο τάφος του Ρούντολφ Ες, αποφάσισαν να καταστρέψουν τον τάφο του. Προχώρησαν στην εκταφή του λείψανου του, λίγες εβδομάδες πριν την 24η επέτειο του θανάτου του, ώστε να πάψει επιτέλους να αποτελεί το μνήμα του, προσκύνημα των νεοναζί. [17]

Σημειώσεις

Επεξεργασία

1: Το βαυαρέζικο σύνταγμα Ιππικού που ανήκε από το 1914 ως το 1916 ήταν μια μονάδα που απαρτιζόταν κυρίως από εθελοντές φοιτητές και διαννοούμενους. Υπό τη διοίκηση του φον Λιστ, και λόγω της κακής διοίκησής του το Σύνταγμα υπέστη συντριπτική ήττα, τον Νοέμβριο του 1914, ήττα που οδήγησε σε μάταιο θάνατο το μεγαλύτερο μέρος του Συντάγματος. Στο ίδιο Σύνταγμα υπηρέτησε και ο Αδόλφος Χίτλερ. Οι δυο άντρες θεώρησαν πως η σωτηρία τους από την σφαγή του Σύνταγματος έδειχνε πως ήταν προορισμένοι για να θέσουν τους ευατούς τους στην υπηρεσία της ανόρθωσης της Γερμανίας. [18]


Προτεινόμενη βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Guido Knopp, Hitler's Henchmen, (2000). Sutton Pub Ltd. (ISBN 0-7509-2587-6)
  • Ο πατέρας μου Ρούντολφ Ες, Η πτήση στην Αγγλία. Η αιχμαλωσία/Wolf Rudiger Hess,μετάφραση: Αμαλία Πατσούμη - Heffernan, Δωδώνη εκδοτική ΕΠΕ
  • Ρουντολφ Ες, Η Ζωή και ο Θανατός του, Wolf Rudiger Hess, εκδόσεις Εντελβάις, Μετάφραση Μανώλης Στρατάκης

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ www.boe.es/datos/pdfs/BOE//1938/093/A01550-01551.pdf. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2017.
  2. ↑ Manvell & Fraenkel 1971, σελ. 2.
  3. ↑ Schmidt 1997, σελίδες 37–38.
  4. ↑ 4,0 4,1 Hess 1987, σελίδες 26–27.
  5. ↑ 5,0 5,1 Nesbit & van Acker 2011, σελίδες 2–3.
  6. ↑ Sherman Gengler (2007). «Deputy Führer Rudolf Hess: Foe or Ally?». Warfare History Network. https://warfarehistorynetwork.com/article/deputy-fuhrer-rudolf-hess-foe-or-ally/. 
  7. ↑ Nesbit & van Acker 2011, σελ. 4.
  8. ↑ Nesbit & van Acker 2011, σελίδες 4–6.
  9. ↑ Hess 1987, σελ. 27.
  10. ↑ Nesbit & van Acker 2011, σελ. 7.
  11. ↑ Nesbit & van Acker 2011, σελίδες 8–9.
  12. ↑ Nesbit & van Acker 2011, σελίδες 9-12.
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 «HITLER DEPUTY RUDOLF HESS DIES IN WEST BERLIN PRISON». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Ιανουαρίου 2020. 
  14. ↑ Nesbit & van Acker 2011, σελίδες 21–22.
  15. ↑ Manvell & Fraenkel 1971, σελίδες 47–48.
  16. ↑ «Hess, 82, Spandau's Last Nazi, Said to Attempt Suicide 2d Time». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Σεπτεμβρίου 2024. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2024. 
  17. ↑ Καταστράφηκε ο τάφος του Ρούντολφ Ες
  18. ↑ Konrad Heiden (1941). «Hitler's Better Half». Foreign Affairs 20 (1): 73-86. https://doi.org/10.2307/20029131. 

Πηγές

Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ρούντολφ_Ες_(πολιτικός)&oldid=10728124"