Σπουργιτόγλαυκα
Η σπουργιτόγλαυκα είναι η μικρότερη κουκουβάγια της Ευρώπης που απαντάται και στον ελλαδικό χώρο. Ζει στα δάση τάιγκας από τη Δυτική και Κεντρική Ευρώπης στη Σιβηρία. Η επιστημονική του ονομασία είναι Glaucidium passerinum και περιλαμβάνει 2 υποείδη.
| Σπουργιτόγλαυκα | ||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
,_%D0%91%D0%B8%D1%82%D1%86%D0%B5%D0%B2%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D0%BB%D0%B5%D1%81.jpg) | ||||||||||||||
| Κατάσταση διατήρησης | ||||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||||
| ||||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||||
| Glaucidium passerinum (Γλαυκίδιον το σπουργίτιο) (Linnaeus, 1758) | ||||||||||||||
 Εξάπλωση της Σπουργιτόγλαυκας
|
Τάση παγκόσμιου πληθυσμού Επεξεργασία
- Σταθερή →[2]
Ονοματολογία Επεξεργασία
Η ονομασία του γένους Glaucidium είναι ελληνικής προέλευσης. Προέρχεται από το γλαυκίδιον, που αποτελεί υποκοριστικό της λέξης γλαυξ (κουκουβάγια), που είναι επίσης ελληνικής προέλευσης, και αναφέρεται κυρίως στο μικρό μέγεθός της. Η λέξη passerinum προέρχεται από το passer = σπουργίτι.
Γεωγραφική εξάπλωση Επεξεργασία
Η σπουργιτόγλαυκα εξαπλώνεται σε ολόκληρη την περιοχή της τάιγκας στη Σιβηρία. Στην Ευρώπη συναντάται σε μεγάλο τμήμα της Σκανδιναβίας, της Ρωσίας της Κεντρικής Ευρώπης, στις Άλπεις και στα Καρπάθια. Στα Βαλκάνια συναντώνται ελάχιστοι διάσπαρτοι πληθυσμοί (κυρίως Βουλγαρία).[3][4][5]
Στην Ελλάδα βρίσκεται στα ώριμα δάση ερυθρελάτης στη Ροδόπη, όπου έχει καταγραφεί κυρίως στην Ελατιά, ενώ υπάρχει παρατήρηση του είδους και στο δάσος της Σημύδας και είναι πιθανή η παρουσία της στο Φρακτό και ίσως και αλλού.[6][7] Επιπλέον υπάρχουν και κάποιες αναφορές σε ελατόδαση της Στερεάς Ελλάδας.[8]
| Αρ. | Υποείδος | Περιοχές αναπαραγωγής (επιδημητικό ή/και καλοκαιρινός επισκέπτης) | Περιοχές μετακίνησης ή/και διαχείμασης |
|---|---|---|---|
| 1 | G. p. orientale | Κεντρική και ανατολική Σιβηρία μέχρι τη Μαντζουρία | |
| 2 | G. p. passerinum | Ευρώπη (μαζί με τη Σκανδιναβία) μέχρι την Κεντρική Σιβηρία και την Κίνα |
(Πηγή:[9])
(σημ. με έντονα γράμματα το υποείδος που απαντά στον ελλαδικό χώρο)
Βιότοπος Επεξεργασία
Η σπουργιτόγλαυκα αναπαράγεται σε δάση κωνοφόρων ή μικτά δάση στο Βορρά ή σε ώριμα ορεινά δάση με έλατα και ερυθρελάτη στα νότια. Διαμένει συνήθως κατά μήκος των άκρων των ξέφωτων που περιβάλλεται από υγρές ή ελώδεις εκτάσεις, συνήθως με μια πηγή νερού κοντά. Στην Ελλάδα έχει παρατηρηθεί στην υψομετρική ζώνη 1200-1600μ, σε δάσος ερυθρελάτης ή σε μικτό δάσος ερυθρελάτης και δασικής πεύκης.[7]
Μορφολογία Επεξεργασία
Η σπουργιτόγλαυκα είναι η μικρότερη γλαύκα της Ευρώπης. Έχει στρογγυλό κεφάλι, με ατροφικές τούφες αυτιών που σπάνια φαίνονται. Κάθεται σε κορυφές κωνοφόρων μερικές φορές κουνώντας την ουρά σαν μυγοχάφτης.
_(16892444200).jpg)
Ο δίσκος του προσώπου είναι αδρά σχηματισμένος, όμως τα κοντά, στενά, λευκά ευδιάκριτα φρύδια, και τα κίτρινα, μικρά μάτια, κοντά το ένα στο άλλο, προσδίδουν μια αυστηρή έκφραση. Στο πίσω μέρος του λαιμού έχει διάχυτο ανοιχτόχρωμο σχέδιο σαν πρόσωπο. Επίσης έχει λευκά στίγματα στο κεφάλι και τον σβέρκο. Είναι γκριζοκάστανη από πάνω, υπόλευκη από κάτω με καφέ στήθος (πιο εκτεταμένο στα πλευρά) και η κοιλιά με λεπτές γκριζοκάστανες ραβδώσεις.[8]
Τα νεαρά είναι πολύ όμοια με τα ενήλικα, όμως δεν έχουν τα λευκά στίγματα σε κορόνα, πλάτη και καλυπτήρια φτερούγων.
Βιομετρικά στοιχεία Επεξεργασία
- Μήκος σώματος: 15 έως 19 εκατοστά
- Άνοιγμα πτερύγων: 32 έως 39 εκατοστά
- Βάρος: (47-) 67 έως 77 (-83) γραμμάρια
Πτήση Επεξεργασία
Το πέταγμα είναι ορμητικό, σε μεγαλύτερες αποστάσεις κάνει εμφανή ανεβοκατεβάσματα (σαν δρυοκολάπτης).
Φωνή Επεξεργασία
- Δείγματα φωνής (εξωτερικός σύνδεσμος)
Προσδόκιμο ζωής Επεξεργασία
Οι σπουργιτόγλαυκες ζουν έως και 6 με 7 χρόνια στη φύση, αλλά και περισσότερα σε αιχμαλωσία
Κυνήγι και τροφή Επεξεργασία
Η σπουργιτόγλαυκα κυνηγάει τα θηράματα στο έδαφος από μια πέρκα, βουτώντας πάνω στο πιθανό θήραμα μετά βλέποντας και περιμένει. Τα μικρά πουλιά στήνουν ενέδρα και βουτάνε σε μια τολμηρή πτήση.
Η σπουργιτόγλαυκα τρέφεται με άλλα πουλιά που πλησιάζουν το δικό τους μέγεθος, αλλά μερικές φορές και μεγαλύτερα από την ίδια, όπως πευκοδρυοκολάπτες (Dendrocopus major), τσίχλες (Turdus sp.)ή κοκκοθραύστες (Coccothraustes coccothraustes). Μικρά θηλαστικά είναι επίσης σημαντική τροφή, ειδικά βόλς, ποντίκια και μυγαλές. Άλλα θηράματα που περιλαμβάνουν μικρές σαύρες, νυχτερίδες, ψάρια και έντομα. Συχνά τα θηράματα αποθηκεύονται προσωρινά σε τρύπες δέντρων, ή σε κλαδιά. Αυτό συμβαίνει πιο συχνά το χειμώνα.
Ηθολογία Επεξεργασία
Η σπουργιτόγλαυκα δραστηριοποιείται κυρίως στο ημίφως (δεν βλέπει καλά στο απόλυτο σκοτάδι), ενώ το υπόλοιπο μέρος της μέρας το περνά κουρνιασμένη. Είναι μάλλον άφοβη (μερικές φορές μπορούμε να την προσελκύσουμε με τη φωνή της), αλλά τολμηρή για το μέγεθός της. Όταν ενθουσιάζεται, τινάζει την από τη μία πλευρά στην άλλη. Όταν θυμώνει, τα φτερά του σώματος και της κεφαλής ανασηκώνονται, και όταν φοβάται, κρατιέται σφιχτά πάνω στο όρθιο σώμα.
Αναπαραγωγή Επεξεργασία
Ο σχηματισμός του ζεύγους αρχίζει το φθινόπωρο, και μετά από ένα διάλειμμα το χειμώνα, συνεχίζει στα τέλη του χειμώνα ή νωρίς την άνοιξη. Το αρσενικό τραγουδάει σε διαφορετικά σημεία στη περιοχή του, και αν έχει ξανακάνει ζεύγος στο παρελθόν, το θηλυκό θα τον εντάξει σύντομα. Αταίριαστα πουλιά συχνά πάνε ντουέτο. Το αρσενικό τότε καθοδηγεί το θηλυκό γύρω από την περιοχή του, και δείχνει διάφορες τοποθεσίες φωλιάσματός της. Αν κάποιο αρσενικό έχει χρησιμοποιήσει την ίδια φωλιά ως την τελευταία περίοδο της αναπαραγωγής, τότε αυτό θα είναι ο μόνος που της δείχνει. Οι σπουργιτόγλαυκες είναι μονογαμικές, και μερικές φορές συζούν με τον σύντροφό τους για περισσότερο από μία σεζόν αναπαραγωγής. Τα αρσενικά είναι πολύ εδαφικά, και μπορεί να χρησιμοποιήσει την ίδια επικράτεια για μέχρι και 7 χρόνια[10].
Η σπουργιτόγλαυκα φωλιάζει σε τρύπες δέντρων ή παλιές τρύπες δρυοκολαπτών, όπου γεννά 4 με 7 αυγά.[11]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ BirdLife International (2012). «Glaucidium passerinum». IUCN Red List of Threatened Species. Version 2013.2. International Union for Conservation of Nature. Ανακτήθηκε στις 26 Νοεμβρίου 2013.
- ↑ «Glaucidium passerinum (Eurasian Pygmy-owl, Eurasian Pygmy Owl, Eurasian Pygmy-Owl, Pygmy Owl)». www.iucnredlist.org. Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2016.
- ↑ Pacenovsky, S., and P. Shurulinkov, 2008: Latest data on distribution of the Pygmy Owl (Glaucidium passerinum) in Bulgaria and Slovakia including population density comparison. Slovak Rapt J 2008, 2: 91–106.
- ↑ Shurulinkov, P., A. Ralev, G. Daskalova and N. Chakarov, 2007: Distribution, numbers and habitat of Pigmy Owl Glaucidium passerinum in Rhodopes Mts (S. Bulgaria). Acrocephalus 28 (135): 161−165.
- ↑ Shurulinkov, P., G. Stoyanov, E. Komitov, G. Daskalova and A. Ralev, 2012: Contribution to the Knowledge on Distribution, Number and Habitat Preferences of Rare and Endangered Birds in Western Rhodopes Mts, Southern Bulgaria. Strigiformes and Piciformes. Acta zool. Bulg., 64 (1), 2012: 43-56.
- ↑ Bauer, W. & Böhr, H.-J., 1987: Zur Kenntnis der südlichen Arealgrenzen einiger Vogelarten in den griechischen Rhodopen. Die Vogelwelt 108 (1):1-13.
- ↑ 7,0 7,1 Gasteratos, I., Fondoulakou, Z., Alivizatos, C., Navarrete, E., Sidiropoulos, L., Shogolev, E. & M. Panagiotopoulou 2015: Habitat and distribution of the Pygmy Owl Glaucidium passerinum in Greece. Conference: 13th International Congress of Zoogeography and Ecology of Greece and Adjacent Regions. Irakleio.
- ↑ 8,0 8,1 Lars, Svensson (2015). Τα Πουλιά της Ελλάδας της Κύπρου και της Ευρώπης. Ελλάδα: Bonnier Fakta. σελ. σ. 226. ISBN 978-960-6861-33-8.
- ↑ «Glaucidium passerinum - Avibase». avibase.bsc-eoc.org. Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2016.
- ↑ Lewis, Deane. «Eurasian Pygmy Owl (Glaucidium passerinum) - Information, Pictures, Sounds - The Owl Pages». The Owl Pages. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 20 Σεπτεμβρίου 2016.
- ↑ «Σπουργιτογλαύκα - Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Μετεώρων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Ιουλίου 2016.