Σύμη

νησί της Ελλάδας στα Δωδεκάνησα
Για άλλες χρήσεις, δείτε: Σύμη (αποσαφήνιση).

Συντεταγμένες: 36°35′56″N 27°50′03″E / 36.5989°N 27.8342°E / 36.5989; 27.8342

Η Σύμη είναι το όγδοο σε μέγεθος ελληνικό νησί του συμπλέγματος των Δωδεκανήσων. Βρίσκεται περί τα 12 μίλια ΒΔ. της Ρόδου, προ του ομώνυμου μικρασιατικού κόλπου της Σύμης, ή κόλπου Συμπεκί κατά τους Τούρκους, με συνολική έκταση 57,865 τ.χλμ.. Απέχει 255 μίλια από τον Πειραιά, περίπου 27 μίλια ανατολικά από τη Νίσυρο και 3,7 μίλια από την εγγύτερη ακτή της Τουρκίας.

Σύμη
Αεροφωτογραφία Σύμης, από Νότο προς Βορρά. Πρώτο πλάνο (κάτω), η νησίδα Σεσκλί και στο βάθος (πάνω) η νησίδα Νίμος, ή Νύμος
Γεωγραφία
ΑρχιπέλαγοςΑιγαίο Πέλαγος
Νησιωτικό σύμπλεγμαΔωδεκάνησα
Έκταση57,865 km²
Υψόμετρο550 μ
Υψηλότερη κορυφήΒίγλα
Χώρα
ΠεριφέρειαΝοτίου Αιγαίου
ΝομόςΔωδεκανήσου
ΠρωτεύουσαΣύμη (πόλη)
Δημογραφικά
Πληθυσμός2.603[1] (απογραφής 2021)
Πυκνότητα45 /χλμ2
Πρόσθετες πληροφορίες
Ιστοσελίδαwww.symi.gr
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Σπίτια, λιμάνι της Σύμης
Άποψη του λιμανιού της Σύμης.

Το φυσικό της λιμάνι είναι ο Γιαλός, (εκ του Αιγιαλός), του οποίου είναι κτισμένη η πόλη αμφιθεατρικά. Κατά την απογραφή του 2021 αριθμούσε 2.603 κατοίκους,[1] σύμφωνα με την απογραφή του 2021. Υπάρχουν και τα θέρετρα Νημπορ(ε)ιός (εκ του Εμπορειό), βορειότερα, και το Πέδι, ανατολικά. Περίπου το 5% των μονίμων κατοίκων είναι αλλοδαποί Ευρωπαίοι πολίτες, κυρίως Άγγλοι. Ο Γιαλός συνδέεται οδικά με το Χωριό, το Πέδι, τον Νημπορ(ε)ιό, τη Μαραθούντα και την Ιερά Μονή Αρχαγγέλου Μιχαήλ του Πανορμίτη που βρίσκεται στο νοτιότερο δυτικό άκρο της νήσου. Η Σύμη είναι τουριστικός προορισμός παγκοσμίου βεληνεκούς λόγω της αρχιτεκτονικής της. Από το 2009 λειτουργεί στο νησί εργοστάσιο αφαλάτωσης.

Αρχαιολογικός χώρος κηρύχθηκε ολόκληρο το νησί της Σύμης. Ολόκληρη η Σύμη αλλά και τα νησάκια που βρίσκονται γύρω από αυτήν κηρύχθηκαν αρχαιολογικοί χώροι από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, αφού περιλαμβάνουν 159 θέσεις -χώρους και μνημεία- που καταγράφουν την ιστορία της περιοχής από την προϊστορική εποχή έως τα νεώτερα χρόνια.

Τοπικά προϊόντα Επεξεργασία

  • Το συμιακό γαριδάκι (Plesionika narval) είναι ένα από 4 είδη γαρίδας που κυκλοφορούν στις ελληνικές θάλασσες. Τη συναντάμε στα παράλια της Σύμης, ειδικά στα βόρεια του νησιού. Είναι το μικρότερο στο είδος του, φτάνει μέχρι τα 7 εκ. και μοιάζει με γόνο. Έχει ζωηρό κόκκινο, πορτοκαλί χρώμα, με μακρύ ρύγχος. Ψαρεύεται σε βάθη από 2 έως 200 μέτρα. Τηγανίζεται και τρώγεται ολόκληρο μαζί με το κέλυφος και είναι ότι πιο νόστιμο μπορείς να φας σε γαρίδα.
  • Το Ακούμι, το παραδοσιακό αυτό γλυκό της Σύμης ή αλλιώς λουκουμάδες, είναι μοναδικό γιατί εκτός από τα βασικά υλικά των λουκουμάδων, αλεύρι, μαγιά, ζάχαρη, αλάτι και νερό, χρησιμοποιείται βρασμένο ρύζι και αρωματίζεται με πορτοκάλι και ούζο. Το μοιράζουν σε κάθε ξωκλήσι όταν γιορτάζει.

Γεωγραφία Επεξεργασία

 
Άποψη του λιμανιού της Σύμης, του Γιαλού

Το νησί είναι ορεινό, πετρώδες, άγονο και άνυδρο. Ψηλότερο βουνό είναι η Βίγλα (550 μ.) που σχεδόν χωρίζει το νησί στο βόρειο και νότιο εκ των οποίων το βόρειο είναι χαμηλότερο και περισσότερο καλλιεργήσιμο. Διαθέτει ελάχιστα πεδινά και υψίπεδα. Στα ορεινά, όμως, υπάρχει εκπληκτική βλάστηση. Σημαντικότερα μικρά οροπέδια είναι η "Δρακούντα", του "Μέσα Νημοράκι", το "Ξίσος", ο "Μεγάλος Σωτήρης" και ο "Μικρός Σωτήρης", ενώ σημαντικότερες σχηματιζόμενες κοιλάδες είναι τα "Παναϊδάκια", του "Νημπορειού", με μεγαλύτερη την "κοιλάδα του Πεδιού" όπου και καλλιεργούνται έντονα.

Ακτογραφία Επεξεργασία

 
Άποψη της Σύμης από την είσοδο του λιμανιού
 
Άποψη λιμανιού της Σύμης.

Οι ακτές της Σύμης παρουσιάζουν πλήθος από κόλπους, όρμους, ακρωτήρια και μικρούς λιμένες. Σημαντικότερα ακρωτήρια είναι η Άκρα Μακριά που είναι το βορειοανατολικότερο άκρο της εγγύτατης νήσου Νίμου και το ακρωτήριο Πάτος που είναι το νοτιότερο.
Κυριότεροι όρμοι είναι οι αναφερόμενοι παραπάνω Νημπορ(ε)ιός, ο άγιος (Αι)μιλιανός, ο άγιος Βασίλης και ο της Νανούς.
Κυριότεροι λιμένες είναι ο Γιαλός, ο κυρίως λιμένας με εξαίρετο αγκυροβόλιο, του Πεδιού, και ΝΝΔ. του Πανορμίτη που είναι ασφαλής, κυκλικός και με κατάφυτες γύρω πλαγιές, όπου στην παραλία του είναι κτισμένο το πανελλήνιο προσκύνημα ιδιαίτερα των ναυτικών του Αρχαγγέλου Μιχαήλ.

Γύρω από τη Σύμη βρίσκεται ένα πλήθος νησίδων και βραχονησίδων σημαντικότερες των οποίων είναι βόρεια η Νίμος, (αρχαία Ύμος), νότια το Σεσκλί, (η αρχαία Τεύτλουσα), βορειοδυτικά οι λεγόμενες από τους ναυτικούς "Συμιοπούλες", οι Αραιές των αρχαίων Ελλήνων, που είναι οι τρεις νησίδες Χοντρός (βορειότερη), Πλάτη (μεσαία), και η Οξειά (νοτιότερη) καθώς επίσης και πολλές βραχονησίδες με σημαντικότερες τις λεγόμενες "Διαβατές" που φαίνονται να διαβαίνουν τη θάλασσα στο δυτικότερο σημείο της Σύμης.

Ιστορία Επεξεργασία

Ονομασία - Πρώτοι Κάτοικοι Επεξεργασία

Η Σύμη κατοικείται από τα προϊστορικά ακόμα χρόνια. Μερικά ονόματα που αναφέρονται είναι, Καρίκη, Μεταποντίς, Αίγλη, και Σύμη από το όνομα της συζύγου του Γλαύκου που θεωρείται ο πρώτος κάτοικος στη γη αυτή. Εικάζεται ότι οι αρχικοί κάτοικοι της ήταν οι Κάρες και οι Φοίνικες. Μετά ήρθαν οι Δωριείς.[εκκρεμεί παραπομπή]

Αρχαία χρόνια Επεξεργασία

Η Σύμη είναι γνωστή από τη μυθολογία. Στο νησί, σύμφωνα με την παράδοση γεννήθηκαν οι τρεις Χάριτες. Το σημερινό όνομά της το οφείλει, σύμφωνα με τον Διόδωρο τον Σικελιώτη, στη Νύμφη Σύμη, που κατά τον μύθο ζευγάρωσε με τον Ποσειδώνα, θεό της θάλασσας. Καρπός του έρωτά τους υπήρξε ο Χθόνιος, που έγινε βασιλιάς των πρώτων κατοίκων του νησιού. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, η Σύμη ήταν κόρη του Ιαλυσού και της Δώτιδας και ήταν η επώνυμη ηρωίδα του νησιού.[2] Τη Σύμη στην αρχαιότητα τη συναντάμε και με άλλες ονομασίες, όπως Καρική, Έλκουσα, Αίγλη και Μεταποντίς, οι οποίες όμως ήταν προγενέστερες. Πρώτοι κάτοικοι του νησιού θεωρούνται οι Κάρες και οι Λέλεγες, από τη γειτονική μικρασιατική ακτή, Φοίνικες και μετά πήγαν εκεί άποικοι από την ηπειρωτική Ελλάδα.

Ο Όμηρος στην Ιλιάδα του αναφέρει ότι ο βασιλιάς της, ο Νιρεύς, οδήγησε στην Τροία τρία πλοία. Η Σύμη ανέκαθεν ανήκε στην επικράτεια των Ροδίων. Μόνο για ένα σχετικά μικρό διάστημα κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. πέρασε στην κυριαρχία των Αθηναίων. Στα ιστορικά χρόνια εντάχτηκε στην αθηναϊκή συμμαχία και αποτέλεσε αθηναϊκή βάση κατά τον Πελλοπονησιακό πόλεμο.

Η ιστορία της στα μετέπειτα χρόνια είναι παράλληλη των υπολοίπων νησιών της Δωδεκανήσου. Έτσι πέρασε αρχικά στη Ρωμαϊκή κυριαρχία και αργότερα αποτέλεσε τμήμα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας μέχρι το 1309 οπότε και κατακτήθηκε από τους Ιππότες του Τάγματος του Αγίου Ιωάννη της Ρόδου, που εκτιμώντας την προνομιακή θέση του νησιού, το ώθησαν σε μια μακρά περίοδο ευημερίας, που συνδέεται με την ανάπτυξη του εμπορίου, της ναυσιπλοΐας, της σπογγαλιείας και της ναυπηγικής τέχνης.

Τουρκοκρατία Επεξεργασία

Το 1522 πέρασε στα χέρια των Τούρκων. Η Σύμη την περίοδο αυτή όμως κατείχε σημαντικά εμπορικά και φορολογικά προνόμια και ελευθερίες θρησκευτικής και γλωσσικής έκφρασης.

Οι κάτοικοι της Σύμης, με τον στόλο τους, πήραν ενεργά μέρος στην Επανάσταση του 1821. Οι Συμιακοί ζήτησαν από τον Κυβερνήτη Καποδίστρια με υπόμνημά τους στις 27 Ιουλίου 1829 την απελευθέρωσή τους και τη συμπερίληψη του νησιού τους μέσα στα όρια του ελληνικού κράτους. Αίτημα που επανέλαβαν διά του Συμιακού ιερομόναχου Βενέδικτου από τη Ρωσική μονή του Αγίου Όρους του Αγίου Παντελεήμονα, ο οποίος συνέταξε προσωπική παρακλητική επιστολή προς τον νέο Κυβερνήτη[3]. Με το πρωτόκολλο του Λονδίνου το 1830 η Σύμη και τα Δωδεκάνησα έμειναν έξω από τα όρια του νέου Ελληνικού κράτους. Όμως παρά τη μεγάλη προσπάθεια, η Σύμη βρέθηκε ξανά κάτω από την τουρκική κυριαρχία, το 1832. Η κατοχή κράτησε μέχρι το 1912, χρονιά κατά την οποία το νησί πέρασε στα χέρια των Ιταλών. Η ιταλική κατοχή ήταν ιδιαίτερα σκληρή για τους κατοίκους οι οποίοι γνώρισαν χρόνια μεγάλης φτώχειας. Η Ιταλική κυριαρχία έληξε το 1943 χωρίς όμως να τελειώσουν και τα δεινά του νησιού που πολλές φορές άλλαξε χέρια μεταξύ Άγγλων και Γερμανών. Οριστικά περιήλθε στα χέρια των Άγγλων στις 25 Σεπτεμβρίου 1944. Την 8η Μαΐου 1945 ο Γερμανός στρατιωτικός διοικητής της Δωδεκανήσου Όττο Βάγκνερ υπέγραψε το Πρωτόκολλο Παράδοσης της Δωδεκανήσου στους συμμάχους. Παρόντες ήταν ο Άγγλος Ταξίαρχος Μόφφατ, ο διοικητής του Ιερού λόχου Τσιγάντες, ένας Ινδός και ένας Γάλλος αξιωματικός. Οι Γερμανοί ήθελαν να γίνει η παράδοση των νησιών στους Έλληνες όμως αυτό δεν το αποδέχθηκαν οι Άγγλοι, οι οποίοι αργότερα επεδίωξαν να κάνουν τα νησιά επαρχία της Βρετανικής Κοινοπολιτείας. Την 31η Μαρτίου 1947 υπεγράφη το Πρωτόκολλο Παράδοσης στην Ελλάδα και η Βρετανική Στρατιωτική Διοίκηση παρέδωσε καθήκοντα στην Ελληνική Διοίκηση. Η οριστική ενσωμάτωση και παράδοση των Δωδεκανήσων στην Ελλάδα σημειώθηκε στις 7 Μαρτίου 1948.

Σύμη όπως παρουσιάζεται από τους ταξιδιώτες Επεξεργασία

Η Σύμη, όπως και τα άλλα νησιά της Δωδεκανήσου, είχε την ατυχία να βρεθεί κάτω από ξένους δυνάστες εξήμισι ολόκληρους αιώνες και φυσικό ήταν για την περίοδο αυτή, οι μόνες πηγές πληροφοριών να είναι ταξιδιώτες που την επισκέφθηκαν. Λόγω όμως της γεωγραφικής της θέσης δεν υπήρξαν πολλοί. Ωστόσο οι ταξιδιώτες και οι γεωγράφοι που την επισκέφθηκαν, είτε οι ίδιοι έγραψαν γι' αυτήν ή την αποτύπωσαν πάνω σε χάρτη - αυτοί είναι λίγοι - είτε κατέγραψαν πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία, τα έθιμα και την τοπογραφία της. 1420 Christoforo Buondelmonti Ιταλός Μοναχός Ιερέας που ταξίδεψε από τη Φλωρεντία. Έγραψε βιβλίο όπου περιγράφει τη Σύμη και σχεδίασε ένα μάλλον πρωτόγονο χάρτη της Σύμης. Αναφέρει ότι το νησί ονομαζόταν Simie από το Simen που ήταν ο βασιλιάς του ή από τη λέξη Simane που είναι ελληνική απόδοση της λατινικής propinqua, που σημαίνει κοντινή, αφού βρίσκεται πολύ κοντά στην Ανατολή και οι κάτοικοι της κερδίζουν το ψωμί τους από το εμπόριο που κάνουν με τους στεριανούς. Όταν ο Δίας έδιωξε τον Προμηθέα, γιο του Ιαπετού, αυτός ήρθε στη Σύμη και έμαθε στους κατοίκους πολλά πράγματα για να ζουν καλύτερα. Οι κάτοικοι με τις μικρές βάρκες τους ταξιδεύουν ανάμεσα στη Ρόδο και την Τουρκία και κάνουν εμπόριο. Η περιφέρεια του είναι τριάντα μίλια. Το νησί έχει δυο κάστρα. Το ένα βρίσκεται κοντά στη θάλασσα και είναι πολύ γερό. Το άλλο πάνω στο βουνό είναι έρημο. Βγάζει εξαιρετικό κρασί και στα ψηλά βράχια του ζουν κατσίκια.

Νεότερη Ιστορία Επεξεργασία

 
Η πόλη της Σύμης

Τότε ιδρύεται στην Κω το Εθνικό Μέτωπο Πανδωδεκανησιακής Απελευθέρωσης (Ε.Μ.Π.Α.). Το Ε.Μ.Π.Α. διαδίδεται και στη Σύμη. Ο νόμος 518/48 «περί προσαρτήσεως της Δωδεκανήσου στην Ελλάδα», δημοσιεύεται στην εφημερίδα της Κυβερνήσεως τον Ιανουάριο του 1948. Την 7η Μαρτίου του 1948 έγινε και επίσημα η Ένωση της Δωδεκανήσου με την Ελλάδα.

Αρχιτεκτονική Επεξεργασία

 
Μουράγιο
 
Ο οικισμός της Χώρας από ψηλά

Ατενίζοντας τη Σύμη, παρατηρεί κανείς πως αυτή εκτείνεται από τους πρόποδες του όρους Βίγλα (το ψηλότερο βουνό της Σύμης) και φτάνει ως το λιμάνι. Αρχικά και για λόγους ασφαλείας και προστασίας από τις τουρκικές και πειρατικές επιδρομές, καθώς και την αποφυγή μετάδοσης ασθενειών, χτίστηκε στο ανώτερο τμήμα της πόλης που ονομάζεται Χωριό (ή Άνω Χώρα). Στην κορυφή του λόφου που βρίσκεται στην Άνω Χώρα, δέσποζε η αρχαία ακρόπολη, στα απομεινάρια της οποίας οι Ιωαννίτες Ιππότες της Ρόδου, το 1407, έκτισαν το κάστρο τους που ήταν ένα αμυντικό φρούριο με καταλύματα. Οι ιππότες με αυτό το έργο θέλησαν να ενισχύσουν την άμυνα του νησιού. Η Άνω Χώρα συσπειρώθηκε σιγά σιγά γύρω από το κάστρο και μόνο όταν οι συνθήκες το επέτρεπαν, άρχισε και η επέκταση προς τα παράλια, δηλαδή Γιαλός (λιμάνι), Πέδι (όρμος – ψαροχώρι), Νημποριός (αρχαίο λιμάνι). Η Σύμη ανακηρύχθηκε νωρίς ως διατηρητέος οικισμός, επιστέγασμα πολύχρονων αγώνων των Συμαίου Ιωάννου Χαρίτου [4], καθώς και του επίσης Συμαίου aesthete Κώστα Α. Φαρμακίδη, και κατάφερε να διατηρήσει τον κεντρικό χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής της. Αυτό έγινε το 1971 και συγκεκριμένα με την αριθμ.24908/23-10-1971 υπουργική απόφαση όπου ο οικισμός κρίνεται “ιστορικός τόπος χρήζων ιδιαιτέρας προστασίας ”[5]. Τα σπίτια της, δίπατα και τρίπατα με δώμα, με αυλές, στρωμένες συχνά με βοτσαλωτά δάπεδα, σε θεματικά (καράβια, άγκυρες) και διακοσμητικά (μαίανδρος) motifs, με αετώματα ανάμεσα στις δίρριχτες κεραμιδένιες στέγες τους, μπαλκόνια με σιδεριές, εξωτερικούς τοίχους σοβατισμένους στο χρώμα της ώχρας ή σπανιότερα πέτρινους, και καφετιά παραθυρόφυλλα, χωρίς να λείπουν οι ιώδεις ή βαθυπράσινες πόρτες. Η τολμηρή πολυμορφία των σπιτιών της Σύμης και η χρωματική ελευθεριότητα (λουλακί, ώχρα, terra cotta), γαληνεύουν τους τραχείς, αυστηρούς και επιβλητικούς βράχους, αφήνοντας μετάγευση αρμονίας. Εσωτερικά τα σπίτια της Σύμης έχουν την απαραίτητη, λόγω της ανυδρίας, στέρνα στο βάθος του ισογείου ή κάτω από την ακμή του ορόφου, αφήνοντας μικρό χώρο μαγειρείου. Η Κάτω Χώρα (Γιαλός), που βρίσκεται στο λιμάνι, αναπτύχθηκε κατά τον 15ο και 16ο αιώνα, με πυκνή δόμηση και θολωτά περάσματα, αλλά διαμορφώθηκε πλήρως κατά τον 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα, οπότε κτίστηκαν και οι νεότερες κατοικίες και στο Χωριό. Τα σπίτια του Γιαλού χτίστηκαν από Καρπάθιους τεχνίτες, έχουν κεραμοσκεπές, αετώματα και άλλα διακοσμητικά στοιχεία. Σύμφωνα μάλιστα με τον αρχιτέκτονα Δημήτρη Ζωγράφο [6], το πάνω μέρος του Γιαλού ηλικίας 500 ετών, είναι εξαιρετικής αρχιτεκτονικής σημασίας καθώς αποτελεί ενδιαφέρον μείγμα αιγαιοπελαγίτικης και φρουριακής αρχιτεκτονικής με ενετικά στοιχεία. Σε αντίθεση, στα ισόγεια του Γιαλού, υπάρχουν μόνο μεγάλοι χώροι αποθήκευσης και κατεργασίας σπόγγου. Στον όροφο υπήρχε το σαλόνι με καθρέπτες, κονσόλες, πορσελάνες και, ενίοτε, τοιχογραφίες ή νωπογραφίες (frescos), και η μουσάντρα [7], εκ του ονόματος του Γάλλου αρχιτέκτονα F. Mansart που, εκμεταλλευόμενος το μεγάλο ύψος των σπιτιών του 17ου αιώνα, πρόσθεσε ξυλοκατασκευή, δημιουργώντας ένα ανοικτό (για να φωτίζεται) μεσοπάτωμα, το οποίο λειτουργούσε ως συμπληρωματικός χώρος ύπνου (ανάλογο του Αγγλοσαξονικού sleeping loft). Ακριβώς κάτω από τη μουσάντρα βρισκόταν ο κύριος χώρος ύπνου, ο σουφάς[8], μια επίσης ξύλινη υπερυψωμένη κατασκευή, ενσωματωμένη στον τοίχο, κάτω από την οποία υπήρχε αποθηκευτικός χώρος. Ο σουφάς χωριζόταν από τον υπόλοιπο χώρο του ορόφου με κουρτίνα, υαλοπέτασμα ή ψευδόπορτα.

Νεοκλασικισμός 19ου Αιώνα. Περίοδος της Μεγάλης Ακμής Επεξεργασία

Τα κτίρια αυτής της περιόδου διακρίνονται, εκτός από την επιβλητικότητα του όγκου και τις μεγάλες αψιδωτές πόρτες και παράθυρα, από αετώματα και faux δωρικά ή κορινθιακά κιονόκρανα, με μονές ή διπλές κορνίζες. Η νεοκλασική αρχιτεκτονική χρησιμοποιούσε ως βάση άξονες συμμετρίας και τη χρυσή τομή, όχι μόνο στις σχέσεις ύψους και πλάτους του κτιρίου, αλλά και των ανοιγμάτων του, δηλαδή ανάμεσα στα παράθυρα και τις πόρτες. Βεβαίως, παρατηρούνται και άλλα αρχιτεκτονικά στοιχεία στα κτίρια της περιόδου. Συχνά, το τύμπανο του αετώματος της στέγης φέρει ένα κυκλικό άνοιγμα, αμιγώς Αναγεννησιακό στοιχείο. Τα ανοίγματα αυτά είχαν σχέση με την αισθητική αλλά και την προστασία της στέγης από δυνατούς ανέμους. Προλαμβάνουν, δηλαδή, τη δημιουργία διαφοράς πίεσης μεταξύ της ατμοσφαιρικής (μηδενικής) κάτω από τη στέγη και της υπατμοσφαιρικής (αρνητικής) πάνω από τη στέγη πίεσης που μπορεί να προκαλέσει η μεγάλη ταχύτητα του ανέμου (φαινόμενο Venturi), με αποτέλεσμα να παρασύρονται τα κεραμίδια.

Η επίδραση του Ευρωπαϊκού (Ρωμαϊκού) και Αθηναϊκού Νεοκλασικισμού ήταν τόσο μεγάλη στους κοσμοπολίτες Συμιακούς, ώστε να μην υπολογίζουν το κόστος. Έφερναν μάρμαρο από την Πάρο και την Πεντέλη για σκάλες, μπαλκόνια και φουρούσια, θηραϊκή γη για τη λιθοδομή από τη Σαντορίνη, και πορσελάνη για τους σοβάδες από τη Νίσυρο. Από την Τεργέστη προμηθεύονταν ξυλεία για πορτοπαράθυρα, οροφές και τις μουσάντρες. Τα κεραμίδια έρχονταν από τη Μασσαλία. Στη Σύμη αφθονούν η πέτρα και ο ασβέστης. Δουλεύοντας την πέτρα, οι Συμιακοί δημιούργησαν κομψά αετώματα, ανώφλια, κατώφλια, κορνίζες και κομόνες στις εξώπορτες και τα παράθυρα.

Τύποι Σπιτιών Επεξεργασία

Στη Σύμη διακρίνουμε τρεις (3) τύπους σπιτιών, το μονό ή γείσο, το ανωκάτωγο ή δίπατο και τέλος το τρίπατο. Στο μονό ή γείσο σπίτι όλοι οι χώροι του σπιτιού, σάλα (σαλόνι), υπνοδωμάτιο, μαγερειό, καθώς και οι άλλοι βοηθητικοί χώροι, βρίσκονται στο ισόγειο. Το ανωκάτωγο ή δίπατο σπίτι, διαθέτει κατώι του οποίου η κάτοψη μοιάζει με το ισόγειο των μονών σπιτιών. Η επικοινωνία του ισογείου με τον πάνω όροφο γινόταν μέσω μιας εξωτερικής πέτρινης σκάλας. Το τρίπατο σπίτι δεν ήταν τόσο διαδεδομένο όσο το ανωκάτωγο. Σε αυτόν τον τύπο σπιτιού, το ισόγειο χρησιμοποιούνταν ως μαγαζί και οι δυο πάνω όροφοι αποτελούσαν ξεχωριστές πλήρεις οικίες. Υπάρχει ένας ακόμη τύπος σπιτιού που όμως δεν τον συναντούμε στο λιμάνι. Πρόκειται για το τετράγωνο ή αρχοντεμένο σπίτι. Σε αυτόν τον τύπο, το κατώι είναι μαγαζί ή αποθήκη και στο κέντρο του ορόφου υπάρχει μεγάλη σάλα.

Υλικά Επεξεργασία

Οι τοίχοι των σπιτιών είχαν μεγάλος πάχος. Κατασκευάζονταν από πέτρα αφού το συγκεκριμένο υλικό αφθονούσε στο νησί. Οι ντόπιοι τεχνίτες ήταν ιδιαίτερα επιδέξιοι στη συναρμολόγηση της πέτρας. Αντίθετα στα αρχοντόσπιτα χρησιμοποιήθηκε η ποτσουολάνα (μείγμα ασβεστοκονιάματος και θηραϊκής γης) που προερχόταν από τη Θήρα ή τη Νίσυρο. Οι στέγες των σπιτιών στο σύνολό τους είναι αετοειδείς και κεραμιδένιες με κεραμίδια φερμένα από τη Μασσαλία. Ένας προγενέστερος τύπος στέγασης είναι και ο επίπεδος με δώμα, που κατασκευαζόταν από πατελιά. Στο αέτωμα της κάθε στέγης υπάρχουν οι πολύ γνωστοί φεγγίτες ή αλλιώς τα «μάτια του βοδιού». Αυτοί κατασκευάζονταν από πέτρα, μάρμαρο, σίδερο ή γύψο, ενώ για τις σκάλες, τα μπαλκόνια και τα φουρούσια χρησιμοποιούσαν μάρμαρο φερμένο από την Πάρο ή την Πεντέλη. Η ξυλεία που χρησιμοποιούσαν στις πόρτες και στα παράθυρα την προμηθεύονταν από την Τεργέστη, καθώς και από τα γειτονικά μικρασιατικά παράλια. Το είδος του ξύλου που προερχόταν από την Τουρκία λεγόταν κατράνι και ήταν ιδιαίτερα ανθεκτικό στις καιρικές συνθήκες. Τις πρώτες ύλες τις προμηθεύονταν από τη Σμύρνη και την Πόλη. Εκτεταμένη ήταν και η χρήση του ασβέστη που με αυτόν άσπριζαν τα σπίτια.

Χαρακτηριστικά του Οικισμού Επεξεργασία

Παραδοσιακά Κτίσματα του Χωριού Επεξεργασία

Ο αρχικός Αιγαιοπελαγίτικος οικισμός της Σύμης βρίσκεται μακριά από τη θάλασσα, σε ένα πλάτωμα κρυμμένο πίσω από το Κάστρο για τον φόβο των πειρατών. Για τον ίδιο λόγο, ο οικισμός διασχίζεται από δαιδαλώδη, στενά, πλακόστρωτα δρομάκια και καλντερίμια. Εκεί βρίσκονται και τα πρώτα αρχοντικά, των οποίων η μορφολογία και τυπολογία ουδεμιά έχει σχέση με τα μεταγενέστερα νεοκλασικά του δευτέρου ημίσεος του 19ου στον Γιαλό. Ήταν παραδοσιακά διώροφα κτίρια με μεγάλες αυλές στρωμένες με πλάκες από συμαϊκό σχιστόλιθο ή διακοσμημένες με σχέδια βοτσαλωτού (χαλικερά κατά τη συμαϊκή διάλεκτο), απομεινάρι της βυζαντινής εποχής, τυπικά δείγματα Αιγαιοπελαγίτικης αρχιτεκτονικής. Τα σπίτια σε Αιγαιοπελαγίτικο ρυθμό είναι κυβόσχημα, κάτασπρα, μικρά ή μεγάλα, εξαιτίας του ότι ο χώρος γύρω από το κάστρο ήταν περιορισμένος, αλλά και λόγω του επικλινούς εδάφους που περιόριζε την οριζόντια οικοδόμηση. Τα κτίσματα αυτά έχουν μικρά ανοίγματα και σκεπάζονται με δώματα. Με την πάροδο του χρόνου εκμοντερνίστηκαν, υιοθετώντας νεοκλασικά στοιχεία, όπως στέγη δίρριχτη που σχηματίζει στην πρόσοψη αετώματα και παραστάδες.

Νεοκλασικά Μέγαρα Μουράγιου και Γιαλού Επεξεργασία

Κατηφορίζοντας την Άνω Χώρα και προς το μέσο του οικισμού υπάρχει η συνοικία της Καλής Στράτας, όπου ξεχωρίζουν τα νεοκλασικά σπίτια χτισμένα σε ευρύχωρα οικόπεδα. Η σημαντική άνοδος των ναυτεμπορικών δραστηριοτήτων και οι πολιτισμικές σχέσεις ανάμεσα στην Αίγυπτο και τις πόλεις της Μικράς Ασίας, συνέβαλαν στο να αναπτυχθεί ένας αστικός κλασικισμός. Ο 19ος αιώνας ήταν η εποχή του νεοκλασικισμού, που επηρέασε τόσο τον Ελλαδικό χώρο όσο και τις υπόδουλες περιοχές. Δόθηκε έμφαση στο μνημειακό ύφος της αρχιτεκτονικής και στηρίχτηκε στα κλασικά πρότυπα των μνημείων (Αθηναϊκός νεοκλασικισμός). Στην υπόλοιπη όμως Ελλάδα αναπτύχθηκε ο περιφερειακός τοπικός νεοκλασικισμός που βασίζεται στον αυθορμητισμό και στο μεράκι του ντόπιου τεχνίτη ο οποίος μετασχηματίζει τις ακαδημαϊκές μορφές. Σε αυτό τον ρυθμό ανήκουν και τα νεοκλασικά σπίτια της Σύμης. Η Καλή Στράτα είναι η κεντρική αρτηρία που συνδέει το Χωριό με τον Γιαλό, με τα 500 πέτρινα και πλέον σκαλοπάτια. Δεξιά και αριστερά της στέκουν επιβλητικά, ογκώδη δίπατα και τρίπατα αρχοντόσπιτα με συμμετρικά πορτοπαράθυρα. Αυτά ανήκαν σε πλούσιους εμπόρους και καπεταναίους που λόγω των επαγγελματικών τους δραστηριοτήτων έφεραν στο νησί τον απόηχο των καλλιτεχνικών ρευμάτων της Δύσης. Ευδιάκριτα είναι τα ίχνη αυτής της επιρροής στους χρωματιστούς σοβάδες, στην αετωματική στέγη με τα κορδώματα (για την περισυλλογή των όμβριων υδάτων) στο γείσο των θυρών και των παραθύρων, στα κορινθιακού ρυθμού κιονόκρανα και ακόμα στις βαριές ξύλινες πόρτες, στις καλοδουλεμένες σιδεριές και στα λεπτοδουλεμένα μπαλκόνια. Τα κτίρια του Γιαλού χαρακτηρίζονται και από Ευρωπαϊκή επιρροή (Ρωμαϊκό Νεοκλασικισμό), όπως το διώροφο του Φωτάρα και το τριώροφο του Καλαφατά, αμφότερα με ισόγεια από πέτρα πελεκητή κατά την τεχνοτροπία των Βενετσάνων και της Νάπολης. Μοναδικά ήσαν και τα κυρίως Αθηναϊκού τύπου νεοκλασικά τριώροφα Μέγαρα του Μουράγιου [Μέγαρα των πολλών αδελφών Πετρίδη, των Πετριδών, των Διακογιάννη, Κοντογιάννη, της Βαγγελίτσας του Γεώργιου (Πετρίδη), και άλλων]. Ατυχώς, το μεγαλοπρεπέστερο όλων, το Ρωμαϊκού τύπου Μέλαθρον της Αννας του Γεώργιου, πρωτότοκης θυγατέρας του Γεώργιου και της Φωτεινής (Πετρίδη), όπως τους αποκαλούσε ο λαός, χτισμένο εξ ολοκλήρου από πελεκητή πέτρα, βομβαρδίστηκε και, στη συνέχεια ο Δήμος, στον οποίον δωρήθηκε από τους κληρονόμους Πετρίδη, το κατεδάφισε. Το τριώροφο της Βαγγελίτσας (δευτερότοκης) του Γεώργιου, που δόθηκε ως προικώο στην κόρη της Φωτεινή Θ. Γεννηματά, μητέρα του πολιτικού Γεωργίου Γεννηματά, κάηκε από τους Ιταλούς αλλά, αφού πουλήθηκε, αποκαταστάθηκε και λειτουργεί ως ξενοδοχείο πολυτελείας[9]. Η εσωτερική διαρρύθμιση, η επίπλωση και το ύφος των οικιών του Μουράγιου όχι μόνο διέφεραν, αλλά θύμιζαν Γαλλικό boudoir. Τα μαρμάρινα λουτρά διέθεταν υδραυλικό σύστημα αρνητικής πίεσης που αντλούσε θαλάσσιο νερό για καθαρισμό. Τα αυθεντικά έπιπλα περιόδου και αντικείμενα των οικιών αμφοτέρων των θυγατέρων Γ. Πετρίδη, ειδικά οι σουίτες Λουδοβίκου Φιλίππου (Louis Philippe)[10], και Δευτέρας Γαλλικής Αυτοκρατορίας (Napoléon III)[11], οι καθρέφτες, τα secrétaires à tambour και abattant, τα ασημικά Christofle, οι ελαιογραφίες και τα κινέζικα βάζα 17ου αιώνα [12], που μεταφέρθηκαν στην Αθήνα προ του Β´ Παγκοσμίου Πολέμου και σώζονται, είναι απτοί μάρτυρες.

Η οικονομία της Σύμης Επεξεργασία

 
Το λιμάνι της Σύμης
 
Το λιμάνι της Σύμης
 
Πανορμίτης

Η οικονομική ευημερία της Σύμης κατά τον 19ο αιώνα στηριζόταν κυρίως σε τρεις τομείς, την αλιεία, κατεργασία και εμπορία του σπόγγου, τη ναυπηγική και τη ναυτιλία. Η Σύμη κατά την εποχή της άνθησης της συγκροτήθηκε σε αστικό οικισμό μεσαίου μεγέθους που ξεπερνούσε ακόμη και αυτό της Ρόδου. Η οικονομία ήταν προσανατολισμένη περισσότερο σε τριτογενείς δραστηριότητες και λιγότερο στη γεωργία και την κτηνοτροφία. Ο πληθυσμός ανερχόταν στις 25.000, ενώ η συγκέντρωση του εργατικού δυναμικού συντέλεσε στην οικονομική πρόοδο. Η έντονη δραστηριοποίηση των Συμιακών στο εξωτερικό μέσω των εκτενών επιχειρησιακών τους δράσεων και παράλληλα η ανάπτυξη της αλιείας και της σπογγαλιείας, δημιούργησαν μια νέα τάξη αστών που ζούσε μια άνετη και πλούσια ζωή. Τα καπετανόσπιτα ήταν και τα πιο πλούσια σπίτια. Οι αμιγώς αστικές περιοχές, καθώς και όλα τα ευκατάστατα σπίτια εκτείνονταν στο Ρολόι, στο Χαράνι, στο Πιτίνι (συνοικίες του Γιαλού) και στην Καλή Στράτα. Βέβαια, και στο κέντρο του Χωριού υπήρχαν αρχοντόσπιτα, αλλά κατά κανόνα ψηλά στον οικισμό έμεναν οι φτωχότερες τάξεις. Ο οικισμός στο σύνολό του είναι απόλυτα εναρμονισμένος με το περιβάλλον. Οργανώθηκε με βασικό θεμέλιο την εξυπηρέτηση των ανθρώπινων αναγκών και των χαρακτηριστικών μιας ζωής προσανατολισμένης στη θάλασσα. Η σπογγαλιεία ήκμασε από το 1865 έως το 1930, με τις νέες τεχνικές (σκάφανδρο). Η Σύμη πρωτοστάτησε τόσο στην αλιεία του σπόγγου στην επιλεγόμενη Μπαρμπαριά, Barbary Coast, στα βόρεια παράλια της Αφρικής, όσο και στην επεξεργασία και εμπορία του. Με επί κεφαλής τον Συμαϊκό Οίκο Υοί Νικήτα Πετρίδη, γνωστό στο Λονδίνο, όπου ζούσε μονίμως ο Δημήτριος Πετρίδης, ως Petrides Brothers, η σημαντική αυτή βιομηχανία διέθετε γραφεία στη Σύρο, τον Πειραιά, το Παρίσι, το Λονδίνο και την Τεργέστη. Ο Μεγάλος Ευεργέτης της Σύμης Γεώργιος Νικήτα Πετρίδης οικοδόμησε τον κομψότατο οβελίσκο στο Μουράγιο, το Πετρίδειον Ωρολόγιον, κοινώς Το Ρολόι, το Πετρίδειον Σχολείον και τα μεγαλοπρεπή, fin-de-siecle, νεοκλασικά ένθεν και ένθεν του Διοικητηρίου. Στο απόγειο της δόξας της, 1900-1910, η Σύμη αριθμούσε 25.000 κατοίκους. Ενδεικτικό της αίγλης της, είναι η ίδρυση το 1904 της Ηλεκτρικής Εταιρείας Σύμης. Η Ευρωπαϊκή κουλτούρα πέρασε στη Σύμη κυρίως μέσα από την αρχιτεκτονική, αλλά και τα Γράμματα και την κοινωνική ζωή[13]. Οι δε Συμιακοί του Μουράγιου των χρόνων αυτών ήσαν μεγαλοαστοί επιπέδου Ευρωπαϊκών μεγαλουπόλεων.

Η ναυτιλία και η ναυπηγική επίσης ήκμασαν στη Σύμη. Οργανωμένος ταρσανάς λειτουργούσε στο Χαράνι με τον μάστορα ναυπηγό Κέλλη [παρωνύμιο του Δ. Σαρρή] μέχρι τη δεκαετία του 1960. Το νησί δεν υστερούσε, όμως, και στις βιοτεχνίες, όπως σιδηρουργία, αλευροποιία, χρυσοχοΐα κ.λ.π.

Στη Σύμη μετά το 1522, επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, εφαρμόστηκε ο Ιερός Νόμος του Ισλάμ, που ορίζει ότι λαοί, που υποτάσσονται και δεν προβάλλουν αντίσταση, δεν εξολοθρεύονται, αλλά ως ένδειξη αναγνώρισης της Οθωμανικής κυριαρχίας είχαν την υποχρέωση καταβολής του κεφαλικού φόρου. Επειδή οι Συμιακοί προσήλθαν πρώτοι να δηλώσουν υποταγή, απέκτησαν το δικαίωμα της ζωής και της διατήρησης της θρησκείας τους. Από το 1912, με την Ιταλοκρατία, άρχισε η παρακμή με σταδιακή μετανάστευση του πληθυσμού στην Αίγυπτο, Μασσαλία, ΗΠΑ και αργότερα το Βελγικό Κονγκό και την Αυστραλία. Κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, οι Γερμανο-ιταλικές δυνάμεις βομβάρδισαν και έκαψαν πρακτικά όλο τον Γιαλό, την Καλή Στράτα και το Μουράγιο. Αυτή την περίοδο η πείνα ανάγκασε τη Σύμη να δοκιμαστεί σκληρά. Μερικοί τολμηροί Συμιακοί, ναυτικοί και έμποροι, ταξίδευαν έως την Τήλο και την Κρήτη (Σητεία) για να φέρουν τρόφιμα. Μετά την ενσωμάτωση των Δωδεκανήσων (de facto 1947, de jure 1948), οι κάτοικοι ζούσαν υπό τραγικές συνθήκες.

Τουρισμός Επεξεργασία

Αμέσως ή εμμέσως, η οικονομία της Σύμης στηρίζεται σήμερα στον τουρισμό. Η οικονομική ανάκαμψη άρχισε δειλά στη διάρκεια της Δικτατορίας με την ανάπτυξη του ημερήσιου τουρισμού από τη Ρόδο. Πριν 20 χρόνια, μια πανοραμική φωτογραφία του λιμανιού της Σύμης τραβηγμένη από το Κάστρο κοσμούσε το εξώφυλλο της έκδοσης (Αυγούστου 1988) του Condé Nast Traveler, του εγκυρότερου διεθνούς (Αμερικανικού) περιοδικού σε θέματα τουρισμού. Η έμφαση του άρθρου δινόταν στην αρχιτεκτονική του νησιού και ειδικά στα αρχοντικά του Μουράγιου. Έκτοτε η εξέλιξη υπήρξε ραγδαία.

Σήμερα ο τουρισμός της Σύμης τροφοδοτείται από τους επισκέπτες της μιας μέρας, από τους πολυήμερους τουρίστες και από τους ιδιότυπους "τουρίστες" τους Συμιακούς της διασποράς. Το σύνολο σχεδόν των τουριστών της Σύμης διακινείται μέσω της Ρόδου. Η τουριστική περίοδος κρατά 7 μήνες (Απρίλιος-Οκτώβρης), όπως και στη Ρόδο με μεγάλη κίνηση στο τρίμηνο Ιουλίου-Σεπτεμβρίου. Ο τουρισμός πολυήμερης παραμονής παρουσιάζει ανοδική πορεία τα τελευταία 10 χρόνια.

Τοπικά ΜΜΕ Επεξεργασία

Στο νησί εκπέμπει ένας τοπικός ραδιοφωνικός σταθμός στην μπάντα των FM, ο Star Radio 104.6 FM[14], ο οποίος εκπέμπει στη Σύμη από το 1986 και έπειτα. Υπάρχει επίσης το διαδικτυακό ραδιόφωνο Magic Star[15], και η διαδικτυακή εφημερίδα Συμαϊκά Νέα[16].

Παιδεία και θρησκεία Επεξεργασία

Η λειτουργία στη Σύμη του παλαιότερου αναγνωστηρίου στο Αιγαίο, Αίγλη (1872), της Σχολής της Αγίας Μαρίνας (1765-1821) και, στη συνέχεια, του Ελληνικού σχολείου του Κάστρου, του Θεάτρου Σύμης (1881) κ.ά. μαρτυρούν το πνευματικό επίπεδο της περιόδου της αίγλης.

Οι Συμαίοι θρησκεύονται βαθύτατα, ως μαρτυρεί και η πληθώρα από περικαλλείς ναούς, εξωκλήσια και μοναστήρια, με ξυλόγλυπτα τέμπλα, αγιογραφίες και βοτσαλωτές αυλές.

Στη Σύμη δοξάζεται ο Αρχάγγελος Μιχαήλ. Εκτός από τις Μονές Πανορμίτη και Ρουκουνιώτη, υπάρχουν 7 ακόμα μονύδρια αφιερωμένα στον Αρχάγγελο Μιχαήλ, δηλαδή συνολικά 9, όσα και τα αρχαγγελικά τάγματα. Το 2004 συστάθηκε η Ιερά Μητρόπολις Σύμης που περιλαμβάνει στην πνευματική της δικαιοδοσία και τα νησιά Τήλο, Χάλκη και Καστελλόριζο και υπάγεται απ΄ευθείας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Στη Σύμη βρίσκεται η έδρα του Σεβ. Μητροπολίτη Σύμης, που φέρει τον τίτλο υπέρτιμος και έξαρχος Νοτίου Αιγαίου Πελάγους.

Δήμος Σύμης Επεξεργασία

Δήμος Σύμης
Δήμος

 

Χώρα Ελλάδα
Έδρα Σύμη
Διοίκηση  
 • Δήμαρχος Ελευθέριος Παπακαλοδούκας (2003-σήμερα)
Διοικητική υπαγωγή  
 • Αποκ. διοίκηση Αιγαίου
 • Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
 • Περιφ. ενότητα Ρόδου
Διαμέρισμα Νησιά Αιγαίου
Νομός Δωδεκανήσου
Έκταση 65,8 km2
Πληθυσμός 2.603[1] (απογραφή 2021)
Ιστότοπος symi.gr

Ο δήμος Σύμης περιλαμβάνει το νησί της Σύμης, καθώς και τις γύρω νησίδες. Με την εφαρμογή της νέας διοικητικής διαίρεσης της χώρας κατά το Πρόγραμμα Καλλικράτης το 2011, ουδεμία μεταβολή επήλθε στον Δήμο, σύμφωνα με το άρθρο 1,§ 2.10.Γ. αυτού.

Οικισμοί και νησίδες Επεξεργασία

Αναλυτικά οι οικισμοί και οι νησίδες που αποτελούν τον δήμο Σύμης:

Δημοτικό διαμέρισμα Σύμης [ 2.590 ]

Πανορμίτης Επεξεργασία

Πολιούχος της Σύμης, προστάτης της Δωδεκανήσου και παραστάτης των ναυτικών και των σφουγγαράδων, ο Αρχάγγελος Μιχαήλ ο Πανορμίτης με τα πολλά θαύματα τιμάται από τους Συμιακούς, αλλά και τους Δωδεκανησίους σε όλη την οικουμένη. Η μονή του, που βρίσκεται στον κόλπο του Πανόρμου της Σύμης, από όπου έχει λάβει την προσωνύμια της, έχει καταστεί πανελλήνιο προσκύνημα. Η αγάπη του δωδεκανησιακού λαού μαρτυρείται και από το λαϊκό δίστιχο:

Επήα και στην Κρεμαστή, επήα και στην Πάτμο

Καλό μ’ Παερμιωτάκι μου, και πώς να σε ξεχάσω;

Η μονή χτισμένη μέσα σε αρκετό πράσινο, πάνω στη θάλασσα, υπάρχει τουλάχιστον από τον 15ο αιώνα και στολίζεται από ένα πανέμορφο καμπαναριό, ρυθμού μπαρόκ-ροκοκό του 1905-1911, που μιμείται το ανάλογο της Μονής Ζαγκόρσκ, κοντά στη Μόσχα. Η επιβλητική, θαυματουργή εικόνα του, σύμφωνα με επιγραφή πάνω στην ασημένια ποδιά του, φιλοτεχνήθηκε το 1724 από τον αξιόλογο τεχνίτη Ιωάννη τον Πελοποννήσιο. Η μονή εορτάζει στις 8 Νοεμβρίου και της Πεντηκοστής, με κοσμοσυρροή πιστών να κατευθύνεται εκεί για να προσκυνήσει.

Σεσκλί. Στό βάθος Κουλουντρός και ενδιάμεσα Αρτικονήσι
Σεσκλιά - Αρτικονήσι

Δήμαρχοι Επεξεργασία

Ο δήμος συστάθηκε στις 28 Σεπτεμβρίου 1948 με έδρα τον οικισμό Σύμη.[17]

Διάρκεια Εκλεγμένος ή διορισμένος δήμαρχος (γέννηση - θάνατος) Σημειώσεις
1951?-1967 ?
1967-197? Γεώργιος Νικητ. Νικητιάδης Με αναπληρωτή δημάρχου το 1967 τον Αναστάσιο Νικητ. Καλαφατά.[18]
1974-1975 Υπηρεσιακός δήμαρχος, διορισμένος από την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας.
1975-1982 Αντώνης Αγγελίδης Πρώτος αιρετός δήμαρχος μεταπολιτευτικά.[19].
1983-1986 Δημοσθένης Χαβιαράς
1987-1990 Γεώργιος Χατζηπέτρος
1991-2002 Μιλτιάδης Σαρρής
2003-σήμερα Ελευθέριος Παπακαλοδούκας Επανεξελέγη το 2006, το 2010, το 2014, το 2019 και το 2023.

Προστατευόμενες τοποθεσίες Επεξεργασία

Το Ανατολικό τμήμα της νήσου Σύμης, οι νησίδες Κουλούνδρος, Σεσκλί, Τρουμπέτο, Μαρμαράς, Καραβαλονήσι, Μεγαλονήσι, Γιαλεσίνο, Οξεία, Χόνδρος, Πλατύ, Νίμος και η θαλάσσια περιοχή τους είναι προστατευόμενοι βιότοποι του Natura 2000, με κωδικό GR4210025, κατά μία συνολική έκταση 98,75 τ.χλμ.[20][21][22]

Ήθη και έθιμα Επεξεργασία

Πλούσια ήθη και έθιμα επιβιώνουν ως σήμερα. Χαρακτηριστικό είναι ο Κουκουμάς [8] στις 2 Μαΐου. Στο έθιμο αυτό έπαιρναν μέρος, ανύπαντροι νέοι και νέες. Αποβραδίς, η κυρά του σπιτιού όπου θα γιόρταζαν τον Κουκουμά, έδινε ένα αγγείο της Βενετίας, το ξυστί, σε εφτά νέες για να φέρουν από ισάριθμα σπίτια, που ένα μέλος του λεγόταν Ειρήνη, το λεγόμενο αμίλητο νερό, διότι καθ’οδόν δεν έπρεπε να μιλούν. Στην επιστροφή, έβαζαν μέσα στο ξυστί τα δαχτυλίδια τους και το σκέπαζαν με κόκκινο μαντήλι κι' ένα μεγάλο κλειδί. Το ξυστί το ανέβαζε, τότε, η κυρά στο ανώι, όπου το άφηνε ως το πρωί, για να το δουν ο ουρανός και τ’ άστρα. Έτσι, πίστευαν ότι θα παντρεύονταν γρήγορα. Το πρωί, μετά τη Λειτουργία στο ναό του Αγίου Αθανασίου, μετέβαιναν στο σπίτι όπου έκαναν τον Κουκουμά παίρνοντας θέση γύρω από ένα μπακιρένιο ταψί, το σινί. Η νοικοκυρά κατέβαζε από το ανώι το ξυστί και το έβαζε στο κέντρο του σινιού. Αμέσως οι νέες αφαιρούσαν το κλειδί, το κόκκινο μαντήλι, έβγαζαν τα δαχτυλίδια τους και έβαζαν στο ξυστί φρεσκοκομμένα λουλούδια και γύρω στο σινί καμιά δεκαριά κουτάλια της σούπας. Με τις παλάμες τους χτυπούσαν ρυθμικά το σινί και τα κουτάλια έκαναν ένα ωραίο ήχο, ενώ οι λυράρηδες άρχιζαν να παίζουν μουσική και οι νέες, να τραγουδούν δίστιχα επαινώντας τους αγαπημένους τους. Μετά το γεύμα που πρόσφερε η κυρά, άρχιζαν να καταφθάνουν οι νέοι με τριαντάφυλλο στ' αυτί και χόρευαν με τις νέες τραγουδώντας άλλα δίστιχα. Στο τέλος του Κουκουμά, η κυρά έδινε σε κάθε νέα ένα κομμάτι από πίττα φτιαγμένη με το αμίλητο νερό, αλάτι και αλεύρι κοσκινισμένο από πρωτότοκη νέα, της οποίας ζούσαν οι γονείς. Λόγω του αλατιού στην πίττα που έτρωγαν, οι νέες διψούσαν και στον ύπνο τους έβλεπαν σε ποιού νέου το σπίτι θα πήγαιναν για να πιουν και να ξεδιψάσουν. Αυτός θα ήταν ο νέος που θα παντρεύονταν.

Ένα άλλο, μακάβριο αυτή το φορά, έθιμο ήταν το Φωνικό του Δωμάτου (εκ του φωνή και του δώμα) που τηρούσαν πιστά οι Συμιακές του Χωριού, όχι του Γιαλού ή του Μουράγιου. Μόλις πέθαινε κάποιος, η χήρα όφειλε να βγει στο δώμα του σπιτιού της τελείως ασυγύριστη, με λυμένα τα μαλλιά και να κλαίει, να φωνάζει και να ωρύεται ώστε να την ακούσουν μέχρι το Μουράγιο, για να τιμήσει πρεπάμενα (εκ του πρέπον) τον άντρα της.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 1,2 «Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού-Κατοικιών έτους 2021 που αφορούν στο Μόνιμο Πληθυσμό της Χώρας» (PDF). Ελληνική Στατιστική Αρχή. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2024. 
  2. Emmy Patsi-Garin: «Επίτομο λεξικό Ελληνικής Μυθολογίας», εκδ. οίκος Χάρη Πάτση, Αθήνα 1969
  3. Ηλίας Παπαθανασόπουλος, «Η νήσος Σύμη ζητάει την ελευθερία της», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ.71 (Μάιος 1974), σελ.132-133
  4. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2020. 
  5. ΦΕΚ 881, τεύχος Β/3-11-1971)
  6. Κονδύλης Λεωνίδας, Σύμη η πολύχρωμη πρωταγωνίστρια, Εφημερίδα τα Νέα, ειδική έκδοση, Περιοδικό, Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Αθήνα: Ντρενογιάννης Γιάννης, 2007, σελ.149- 159
  7. Μιχαλαριά-Βογιατζή, Μαρία, Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Σύμης Δωδεκανήσου
  8. 8,0 8,1 Ιδε 1 άνω
  9. Condé Nast Traveler, The Condé Nast Publications, New York, NY. August 1988 [One of the grandest mansions, on the quay of the outer harbor, has been restored with rare good taste and turned into a little hotel...] Σελ. 115
  10. Ιδιωτική Συλλογή Ευαγγελίας Θ. Γεννηματά, εκ μητρός της μητρός, δισεγγονής Γεωργίου Πετρίδη.
  11. Ιδιωτική Συλλογή Γιάννη Γ. Διακογιάννη, εκ μητρός του πατρός, δισεγγονού Γεωργίου Πετρίδη.
  12. Ιδιωτική Συλλογή Κώστα Χασαπογιάννη, εκ μητρός της μητρός, δισεγγονού Γεωργίου Πετρίδη.
  13. Εντυπωσιασμένοι καθώς έμειναν οι Συμιακοί από των Ευρωπαϊκή κουλτούρα άρχισαν να δίνουν στις θυγατέρες τους, ως κύριο όνομα, τα «Κόμισσα» και «Δούκισσα», παράδοση που εξακολουθεί μέχρι σήμερα. Για παράδειγμα, το Δούκισσα της σπουδαίας Συμαίας ερμηνεύτριας της λαϊκού τραγουδιού δεν είναι καλλιτεχνικό, όπως πολύς κόσμος πιστεύει, αλλά το πραγματικό της κύριο όνομα
  14. Ραδιοφωνικός σταθμός Star Radio 104.6 FM
  15. «Ραδιοφωνικός σταθμός Magic Star». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιανουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2016. 
  16. «Τα Συμαϊκά Νέα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2019. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2020. 
  17. Διοικητικές μεταβολές στον Δήμο Σύμης, ΕΕΤΑΑ.
  18. Επιθεώρησις Τοπικής Αυτοδιοικήσεως, τχ. ΙΒ΄ (Δεκέμβριος 1967), σελ. 1123.
  19. ΕΕΤΑΑ, Αποτελέσματα δημοτικών εκλογών Δήμου Σύμης]
  20. «N2K GR4210025 dataforms». natura2000.eea.europa.eu. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2019. 
  21. votaniki (25 Δεκεμβρίου 2018). «Ανατολικό τμήμα νήσου Σύμης και νησίδες Κουλουνδρός, Σέσκλι, Τρουμπέτο, Μαρμαράς, Καραβαλονήσι, Μεγαλονήσι, Γιαλεσίνο, Οξεία, Χόνδρος, Πλατύ, Νίμος και θαλάσσια περιοχή νήσου Σύμης (GR4210025) - Βοτανική» (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2019. 
  22. «Anatoliko Tmima Nisou Symis Kai Nisides Kouloundros Seskli; Troumpeto, Marmaras, Karavalonisi, Megalonisi, Gialesino, Oxeia, Chondros, Platy, Nimos Kai Thalassia Periochi Nisou Symis». Protected Planet. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουνίου 2019. 

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Ηλίας Παπαθανασόπουλος, «Η νήσος Σύμη ζητάει την ελευθερία της», Ιστορία Εικονογραφημένη, τχ.71 (Μάιος 1974), σελ.132-133
  • «Σύμη: Λάμψη από αΣύμη». Ειδικό αφιέρωμα περιοδικού Γεωτρόπιο τεύχος 17, σ.54-58 (Αυγ. 2000).
  • Ελευθέριος Ι. Διακογιάννης, «Οι ανυπότακτοι της Σύμης - Βρετανική κατοχή στα Δωδεκάνησα», εκδόσεις Προσκήνιο - Άγγελος Σιδεράτος (2005).
  • Andersson, Per J.- Ateena ja Kreikan saaret (2005) ISBN 952-99247-3-9
  • Chilton, Lance; Dubin, Marc; Bapst, Don; Ellingham, Mark; Fisher, John; Jansz, Natania - The Rough Guide to the Greek Islands (2004) ISBN 184353259X
  • Dubin, Marc - Kreikan saaret (2003) ISBN 951-0-27504-2
  • Karpodini-Dimitriadi, E. - Kreikan saaret: matkaopas kaikille Kreikan saarille (1995) ISBN 9529688016
  • Ζαχαρίου Β. Κωστής(1987), Αναπολήσεις από την παλιά Σύμη, Αθήνα: Τυπογραφείο Λευτέρη Ρήγα
  • Αγαπητίδης Σωτήριος(1974), Θεσμοί και εξελίξεις εις την Σύμη κατά την περίοδον της ακμής, Τα Συμαικά, Τόμος Β΄, Αθήνα, σελ. 17- 32
  • Κλαδάκης Ν. Πέτρος(1974), Το προνομιακόν καθεστώς εν Σύμη, αγώναι και θυσίαι των κατοίκων της, Τα Συμαικά, Τόμος Β΄, Αθήνα, σελ. 5- 16
  • Δημοσθένης Χαβιαράς(1972), περιγραφή Συμαικής Οικίας, Τα Συμαικά, Τόμος Α΄, Αθήνα, σελ.181- 190
  • Φαρμακίδης Κώστας και Καρακατσάνη Αγάπη(1975), Σύμη(Οδηγός), Αθήνα:Τυπογραφείο Σ.Λένη- Α. Ράλλη, σελ.32- 33
  • ΥΠΕΠΘ- ΥΠΠΟ(ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΕΛΙΝΑ) (1996), Η Σύμη, Εκπαιδευτικό πρόγραμμα για τον οικισμό της Σύμης, Αθήνα: ΥΠΕΠΘ- ΥΠΠΟ και Μουσείο Μπενάκη
  • Παπαβασιλείου Ελένη(1995), Μουσείο Σύμης, Περιοδικό, Αρχαιολογία και Τέχνες, Τεύχος 57Ο, Δεκέμβριος, σελ.97- 98
  • Λεωνίδας Κονδύλης(2007), Σύμη η πολύχρωμη πρωταγωνίστρια, Εφημερίδα τα Νέα, ειδική έκδοση, Περιοδικό, Ανακαλύψτε την Ελλάδα, Αθήνα: Ντρενογιάννης Γιάννης, σελ.149- 159
  • Περιβαλλοντική Ομάδα Γυμνασίου- Λυκείου Σύμης(2003), Παραδοσιακός Οικισμός και Φύση Η Σύμη άλλοτε και τώρα, Ρόδος: Τυπογραφείο «Τέχνη», Α. Βρατσάλης και Υιοί Ο.Ε.
  • Νίκος Χατζηνικήτας (2011), Βιωματικές Αναμνήσεις από τη Σύμη (πριν και μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο), Ρόδος: Εκδόσεις opusMAGNUM σελ.171-174

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ψηφιακό αρχείο ΕΡΤ Επεξεργασία