Ιθαγένεια ονομάζεται «ο δημοσίου δικαίου νομικός δεσμός που συνδέει το άτομο με την πολιτεία στο λαό της οποίας ανήκει»[1]. Με άλλη διατύπωση, «η νομική και πολιτική ιδιότητα ενός ατόμου ως πολίτη ενός κράτους με το κράτος στο οποίο ανήκει».[εκκρεμεί παραπομπή] Ο όρος υπηκοότητα στην ελληνική νομική γλώσσα είναι ταυτόσημος με αυτόν της ιθαγένειας, και χρησιμοποιείται παράλληλα (λέμε π.χ. ελληνική ιθαγένεια, αλλά Έλληνας υπήκοος (όχι Έλληνας ιθαγενής)[1].

Κάθε άνθρωπος αποκτά ιθαγένεια τη στιγμή που γεννιέται, κατά κανόνα την ίδια με έναν από τους γονείς του (δίκαιο του αίματος) ή υπό προϋποθέσεις του τόπου γέννησής του (δίκαιο του εδάφους). Κατά τη διάρκεια της ζωής του ενδέχεται να αποκτήσει νέα ιθαγένεια οικειοθελώς - η διαδικασία αυτή ονομάζεται πολιτογράφηση. Ενδέχεται επίσης, εάν προβεί σε πράξεις προδοσίας ή συμμετέχει στην αντιπολίτευση εναντίον αυταρχικών καθεστώτων, να στερηθεί την ιθαγένειά του - σε αυτήν την περίπτωση και αν δεν έχει την ιθαγένεια άλλου κράτους χαρακτηρίζεται ως ανιθαγενής.

Ιθαγένεια - υπηκοότητα - εθνικότητα Επεξεργασία

Εκτός από το Σύνταγμα του 1832, το οποίο δεν εφαρμόστηκε ποτέ, που διακρίνει την απόκτηση ιθαγένειας από τα πολιτικά δικαιώματα με τους όρους πατριογράφηση και πολιτογράφηση αντίστοιχα, τα επόμενα Συντάγματα κάνουν λόγο για Έλληνες πολίτες (δεν αναφέρουν δηλαδή πουθενά τους όρους ιθαγένεια και υπηκοότητα για να περιγράψουν την ιδιότητα του "Έλληνας πολίτης").

Ιθαγένεια και υπηκοότητα Επεξεργασία

Ιθαγένεια είναι η ιδιότητα του Ιθαγενή. Ιθαγενής είναι αυτός που γεννήθηκε εις τον τόπον που ζει και ευρίσκεται (Λεξικό Ελληνικής γλώσσης Κων. Γκαρπολά του Ολυμπίου και Χριστοδούλου Ματακίδου του Σαμίου τόμος 2 σελ. 79 )

Ιθαγενής είναι ο καταγόμενος εξ αυτής ταύτης της χώρας στην οποία κατοικεί. Ο αυτόχθων, ο εντόπιος. Αντίθετα έποικος, πρόσφυγας. (Μέγα Λεξικόν Όλης της Ελληνικής Γλώσσης ΔΗΜΗΤΡΆΚΟΥ σελ. 3428)

Αυτόχθων είναι ο εντόπιος αυτός που είναι στον τόπο του γεννημένος και δεν έχει έρθει από ξένον τόπο, αλλά κατάγεται κατευθείαν από εντόπιους γονείς και προπάτορες. (Λεξικό Ελληνικής γλώσσης Κων. Γκαρπολά του Ολυμπίου και Χριστοδούλου Ματακίδου του Σαμίου τόμος 1 σελ. 328 )

Υπηκοότητα σημαίνει το να είναι κάποιος υπάκουος (εν προκειμένω στους νόμους του κράτους που διαμένει). Επισης υπηκοότητα είναι η ιδιότητα του υπηκόου. (Μέγα Λεξικόν Όλης της Ελληνικής Γλώσσης ΔΗΜΗΤΡΆΚΟΥ σελ. 7444)

Υπήκοος κράτους είναι ο πολίτης που υπόκειται εις την εξουσία του κράτους αυτού (Μέγα Λεξικόν Όλης της Ελληνικής Γλώσσης ΔΗΜΗΤΡΆΚΟΥ σελ. 7444)

Στην ελληνική νομική γλώσσα δεν γίνεται διάκριση μεταξύ των όρων «ιθαγένεια» και «υπηκοότητα», οι οποίοι έχουν στη χώρα μας ταυτόσημο περιεχόμενο, δηλώνοντας τον "δημοσίου δικαίου νομικό δεσμό που συνδέει το άτομο με την πολιτεία στο λαό της οποίας ανήκει".[1][2][3][4][5], ασχέτως αν μέσα, ετυμολογικές ιστορικές ερμηνείες, άτομα ή νοοτροπίες διαχωρίζουν το νόημά τους[6][7][8][9][σ 1], ενώ πολιτογράφηση είναι η απόκτηση ιθαγένειας από αλλοδαπό ή ανιθαγενή. Υπεύθυνη για την πολιτογράφηση αλλοδαπών είναι η Επιτροπή Πολιτογράφησης[12], που υπάγεται στην Διεύθυνση Ιθαγένειας του Υπουργείου Εσωτερικών, Αποκέντρωσης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης.

Ιθαγένεια και εθνικότητα Επεξεργασία

Επειδή τα περισσότερα σύγχρονα κράτη είναι δομημένα στη λογική του εθνικού κράτους, τα μέλη τους μπορεί να έχουν ίδια ιθαγένεια και εθνικότητα. Αυτό έχει οδηγήσει στην εσφαλμένη εντύπωση ότι πρόκειται για ταυτόσημες έννοιες, στην πραγματικότητα όμως οι δύο όροι σημαίνουν διαφορετικές σχέσεις:

  • Η ιθαγένεια περιέχει πολιτική-νομική έννοια: εκφράζει τη σχέση κράτους - πολίτη, με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις που προκύπτουν για αμφότερα τα μέρη από αυτήν.
  • Αντίθετα, η έννοια της εθνικότητας είναι ηθική-πολιτισμική: εκφράζει τη σχέση του ανθρώπου με τον πολιτισμό απ' όπου προέρχεται η οικογένειά του και με τις αξίες της οποίας μεγαλώνει.

Παράγωγοι όροι Επεξεργασία

Πολλαπλή ιθαγένεια Επεξεργασία

Σε περιπτώσεις πολιτογράφησης, δηλ. οικειοθελούς κτήσης νέας ιθαγένειας, ενδέχεται το άτομο να διατηρήσει και την παλαιά. Αυτό εξαρτάται από τη βούλησή του, πρέπει όμως να προβλέπεται από τη νομοθεσία και των δύο κρατών. Παραδείγματος χάριν, ο πολίτης των Η.Π.Α. που θα πολιτογραφηθεί Έλληνας έχει το δικαίωμα της διπλής ιθαγένειας, μιας και αμφότερα τα κράτη την επιτρέπουν. Εάν όμως κάνει το ίδιο ένας Ιάπωνας, τότε –σύμφωνα με τους ιαπωνικούς νόμους– ακυρώνεται αμέσως η ιαπωνική ιθαγένειά του.

Ιθαγένεια ενώσεων κρατών Επεξεργασία

Ορισμένες ενώσεις κρατών έχουν θεσπίσει καθεστώς θετικών διακρίσεων για τους πολίτες των μελών τους. Αυτό συχνά περιγράφεται ως ιθαγένεια της συγκεκριμένης ένωσης, αν και στην πραγματικότητα είναι αποκλειστικά παράγωγο αποτέλεσμα της κρατικής ιθαγένειας. Δεν μπορεί κάποιος να είναι πολίτης μόνο της ένωσης, χωρίς να είναι πολίτης κράτους-μέλους.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η καλούμενη ευρωπαϊκή ιθαγένεια, δηλαδή η ιθαγένεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οποιοσδήποτε είναι πολίτης κράτους-μέλους, καθίσταται αυτομάτως και πολίτης της Ε.Ε.. Αυτό δε σημαίνει ότι εξομοιώνεται πλήρως με τους πολίτες των άλλων κρατών-μελών, αλλά ότι του παρέχονται διάφορα προνόμια. Έτσι μπορεί –μεταξύ άλλων– να ταξιδέψει, να εγκατασταθεί ή να εργαστεί[13] σε οποιαδήποτε χώρα της Ε.Ε. με μια διαδικασία πολύ ευκολότερη σε σύγκριση με άτομα που δεν είναι Ευρωπαίοι πολίτες.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. Και επίσης ασχέτως με το γεγονός ότι στα αγγλικά υπάρχει διάφορα, γιατί υπάρχει διαφορά και στους νομικούς όρους, καθώς π.χ. υπάρχουν έξι είδη Βρετανικής Ιθαγένειας[10], όπως και όσον αφορά τη χρήση των λέξεων στις Η.Π.Α., όπου επίσης υπάρχει νομική διαφορά στους όρους ιθαγένεια και υπηκοότητα, καθώς όλοι οι Αμερικανοί υπήκοοι (US citizens) έχουν (είναι) και την Αμερικανική ιθαγένεια (US nationals), αλλά υπάρχουν κάποιοι με Αμερικανική ιθαγένεια, που δεν έχουν την Αμερικανική υπηκοότητα (στους οποίους όμως πάλι, το διαβατήριο που τους χορηγείται αναγράφει όπως ακριβώς και των εχόντων την αμερικανική υπηκοότητα Nationality:USA)[11]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 1,2 «Φ.82215/18303 -Θέμα: Παροχή διευκρινίσεων σχετικά με τον εννοιολογικό προσδιορισμό των όρων «ιθαγένεια», «υπηκοότητα «εθνικότητα»» (PDF). υπουργείο Εσωτερικών. 9 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2015. 
  2. Θέσεις - τριμηνιαία επιθεώρηση, του Δημήτρη Χριστόπουλου, ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΘΑΓΕΝΕΙΑΣ: ΠΟΙΟΣ (ΔΕΝ) ΕΧΕΙ ΤΑ «ΠΡΟΣΟΝΤΑ» ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΛΛΗΝΑΣ. σελ. 2
  3. Η Απώλεια της Ελληνικής Ιθαγένειας, σελ 8[νεκρός σύνδεσμος]
  4. «Η απώλεια της Ελληνικής Ιθαγένειας, σελ. 8» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 18 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2019. 
  5. Ιθαγένεια, σελ. 10
  6. «Ποια η διαφορά ιθαγένειας από την υπηκοότητα;». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2019. 
  7. Περί της ιθαγένειας
  8. Μεταναστευτικό: Άλλο πράγμα η ιθαγένεια, άλλο η υπηκοότητα και άλλο η άδεια παραμονής !
  9. Η μεγάλη ειδοποιός διαφορά μεταξύ ιθαγένειας και υπηκοότητας
  10. (Αγγλικά)Types of British nationality
  11. (Αγγλικά)U.S. National
  12. «Κανονισμός Επιτροπής Πολιτογράφησης». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2019. 
  13. «Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Νομικό Καθεστώς των Μεταναστών Εργαζομένων». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 31 Ιανουαρίου 2013. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία