Βικιπαίδεια

Έλληνες της Αλβανίας

Οι Έλληνες της Αλβανίας ή Βορειοηπειρώτες είναι Έλληνες που κατοικούν στη Δημοκρατία της Αλβανίας. Ο τρόπος ζωής, η γλώσσα καθώς τα ήθη και τα έθιμα των Βορειοηπειρωτών είναι άρρηκτα συνδεδεμένα έως και σήμερα με την πολιτιστική κληρονομιά που αποκόμισαν οι ίδιοι προ γενεών από την χώρα καταγωγής τους, την Ελλάδα. Το μεγαλύτερο ποσοστό είναι συγκεντρωμένο στο νότιο τμήμα της χώρας, στις περιοχές του βόρειου τμήματος της ιστορικής περιοχής της Ηπείρου (εξ' ου και τα ονόματα Βόρεια Ήπειρος και Βορειοηπειρώτες). Γνωστές πόλεις της περιοχής αυτής είναι οι Άγιοι Σαράντα (αλβανικά: Sarandë), το Αργυρόκαστρο (αλβανικά: Gjirokastër) και η Χειμάρρα (αλβανικά: Himarë) [4].

Βορειοηπειρώτες
Albania minorities.png
Περιοχές της Αλβανίας με μειονότητες ξένων γλωσσών. Η ελληνική μειονότητα στα μπλε.
Συνολικός πληθυσμός
περίπου 250,000-350,000
Περιοχές με σημαντικούς πληθυσμούς
Αλβανία, Ελλάδα, Ηνωμένες Πολιτείες, Αυστραλία
Αλβανία και Ελλάδα[1]περίπου 215,000[2][3]
Ηνωμένες Πολιτείεςπάνω από 15,000 (1965)
Γλώσσες
Ελληνικά
επίσης Αλβανικά
Θρησκεία
Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία

Οι Έλληνες που κατοικούν στη μειονοτική ζώνη της Αλβανίας (περιέχει 99 χωριά) αναγνωρίζονται επίσημα από την Αλβανία ως Ελληνική Εθνική Μειονότητα της Αλβανίας [5][6]

Το 1913 μετά το τέλος πέντε αιώνων οθωμανικής κυριαρχίας η περιοχή προσαρτήθηκε στο νεοσύστατο αλβανικό κράτος. Την επόμενη χρονιά οι Έλληνες επαναστάτησαν και διακήρυξαν την ανεξαρτησία της και κατόπιν, με το πρωτόκολλο της Κέρκυρας, η περιοχή της Νότιας Αλβανίας / Βορείου Ηπείρου αναγνωρίστηκε ως αυτόνομη περιοχή υπό αλβανική κυριαρχία. Η αυτονομία κράτησε για λίγους μήνες μέχρι που ξέσπασε ο Α' Παγκόσμιος Πόλεμος

Στα νεώτερα χρόνια ο ελληνικός πληθυσμός υπέφερε από την απαγόρευση χρήσης της ελληνικής γλώσσας εκτός της λεγόμενης μειονοτικής ζώνης, η οποία είχε παραμείνει και κατά την κομμουνιστική περίοδο.[7] Σύμφωνα με τους εκπροσώπους της ελληνικής μειονότητας, η ύπαρξη ελληνικού πληθυσμού πέρα από την μειονοτική ζώνη αμφισβητείται ακόμα από τις αρχές της γειτονικής χώρας.[8] Κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής κυριαρχίας πολλοί Έλληνες μέλη πολιτικών κομμάτων αναγκάστηκαν να διακόψουν τις σχέσεις τους με την Ορθόδοξη Εκκλησία.[7] Στις μέρες μας ο αριθμός των Ελλήνων που μένουν στην Αλβανία έχει μειωθεί σημαντικά σε σχέση με το παρελθόν κυρίως λόγω της μετανάστευσης προς την Ελλάδα, ωστόσο ο συνολικός αριθμός των Ελλήνων της Αλβανίας είναι ζήτημα που απασχολεί τις δύο χώρες.[9] Η Αλβανία και η Ελλάδα έχουν διαφορετικές εκτιμήσεις σχετικά με το μέγεθος του πληθυσμού τα τελευταία 20 έτη.[10]

Οι περισσότερες δυτικές πηγές εκτιμούν τον αριθμό των Ελλήνων της Αλβανίας γύρω στις 200.000-300,000 ενώ 189,000 μέλη των Αλβανών μεταναστών στην Ελλάδα (που αριθμούν συνολικά 442,000-600,000) δηλώνουν ελληνικής καταγωγής.[1][2][11]

Τόποι συγκέντρωσης της Ελληνικής ΜειονότηταςΕπεξεργασία

Η Ελληνική μειονότητα στην Αλβανία συγκεντρώνεται κυρίως στα νοτιοδυτικά της χώρας προς τα σύνορα με την Ελλάδα, καθώς και προς τις ακτές της Αδριατικής. Ο μεγαλύτερος αριθμός συγκεντρώνεται στις πόλεις των Αγίων Σαράντα και του Δέλβινου και σε χωριά γύρω αυτές, στο Αργυρόκαστρο (κυρίως στην περιοχή της Δρόπολης) και τη Χειμάρρα (στην ίδια την πόλη και στα χωριά Δρυμάδες και Παλάσα). Επίσης στην περιφέρεια του Αυλώνα, περιοχή που δεν υπήρξε μέρος της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Βορείου Ηπείρου, υπάρχουν Έλληνες στις κωμοπόλεις Νάρτα και Σβέρνιτσα. Επιπλέον, λόγω μετανάστευσης σε αστικά κέντρα επί του καθεστώτος Χότζα, Έλληνες βρίσκονται σε μικρότερο αριθμό και στις μεγάλες πόλεις της Αλβανίας, όπως η πρωτεύουσα Τίρανα, η Κορυτσά, το Δυρράχιο, το Ελμπασάν και η Σκόδρα.[12] Τα τελευταία χρόνια, μεγάλος αριθμός των Ελλήνων της Αλβανίας έχει μεταναστεύσει στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες, κυρίως στις Η.Π.Α. Σύμφωνα με μία εκτίμηση του 2005, το 80% έχει μεταναστεύσει στην Ελλάδα.[13] Η αλβανική κοινότητα στην Ελλάδα απαριθμεί σήμερα περί τους 442.000[11] Αλβανούς μετανάστες, από τους οποίους οι 189.000 είναι μέλη της ελληνικής μειονότητας.[1]

Αναγνωρισμένη Ελληνική μειονοτική ζώνηΕπεξεργασία

Κατά τη διάρκεια της κομμουνιστικής περιόδου στην Αλβανία (1945-1991) ο Ενβέρ Χότζα προκειμένου να ελέγξει τις περιοχές που κατοικούνταν από ισχυρό ελληνικό πληθυσμό ανακήρυξε την μειονοτική ζώνη, η οποία αποτελείται από 99 χωριά, τα οποία βρίσκονται στις νότιες περιφέρειες του Αργυροκάστρου, των Αγίων Σαράντα και του Δελβίνου.[14]

 

Η επίσημη μειονοτική πολιτική των Τιράνων ορίζει ως κριτήρια για την Ελληνική καταγωγή πολιτών της Αλβανίας τη γλώσσα, τη θρησκεία, τη γέννηση και την καταγωγή από περιοχές της μειονοτικής ζώνης. Ο Αλβανικός νόμος αναγνωρίζει τα δικαιώματα της ελληνικής μειονότητας μόνο σε όσους ζουν σε περιοχές της μειονοτικής ζώνης.

Η αλβανική απογραφή του 1989, η οποία περιελάμβανε την εθνικότητα, προσμέτρησε μόνο τους κατοίκους της μειονοτικής ζώνης (58.785 άτομα).[7] Οι Έλληνες οι οποίοι έμεναν εκτός αυτών των περιοχών δεν αναγνωρίζονταν ως Έλληνες από το αλβανικό κράτος. Οι Έλληνες της μειονοτικής ζώνης διδάσκονταν στα σχολεία την αλβανική γλώσσα σε όλες τι τάξεις, ενώ την ελληνική μόνο μέχρι το 4ο έτος. Σε άλλες περιοχές οι Έλληνες διδάσκονταν τα μαθήματα αποκλειστικά στην αλβανική γλώσσα.[15]

Το 2013 ο Αλβανός πρωθυπουργός Έντι Ράμα, σε μία δήλωση που προσλήφθηκε θετικά από την Ελλάδα, δήλωσε ότι η ελληνική μειονότητα δεν είναι απομονωμένη στη μειονοτική ζώνη, αλλά βρίσκεται σε ολόκληρο το έθνος.[16][17] Οι αλβανικές πηγές συχνά αναφέρουν τους Έλληνες της Αλβανίας ως φιλέλληνες ή γραικομάνους αμφισβητώντας την ελληνική καταγωγή τους.[18]

Πέρα από τα άτομα της μειονότητας που έχουν την ελληνική ως πρώτη γλώσσα, στην περιοχή υπάρχει και ένας σημαντικός αριθμός Αλβανών και Βλάχων, οι οποίοι ήδη από τις αρχές του 20ου αιώνα, αυτοπροσδιορίζονται ως Έλληνες.

ΔημογραφικάΕπεξεργασία

Γενικά αναγνωρίζεται ότι ο αριθμός των σχεδόν 60.000 ατόμων της ελληνικής μειονότητας (στη μειονοτική ζώνη) σύμφωνα με την αλβανική εκτίμηση του 1989 ήταν πολύ χαμηλός, την ίδια στιγμή όμως ο ισχυρισμός της Ελλάδας για την ύπαρξη 250.000 έως 400.000 ατόμων της μειονότητας με βάση παλιά στοιχεία της θρησκείας στην Αλβανία είναι πολύ υψηλός και μη ρεαλιστικός. Δυτικοί παρατηρητές με τη βοήθεια των αλβανικών εκλογικών αποτελεσμάτων τα έτη 1991-1992, εκτίμησαν τον αριθμό της μειονότητας σε κάτι παραπάνω από 150.000 άτομα μέχρι το πολύ 200.000 άτομα. Ένα σημαντικό ποσοστό 40% με 70% των Ελλήνων της Αλβανίας έχουν μεταναστεύσει πλέον εκτός της χώρας, οπότε ο αριθμός αυτών που έχουν μείνει σήμερα πρέπει να είναι πολύ χαμηλότερος από αυτές τις εκτιμήσεις. Παρά την ισχυρή μεταναστευτική τάση στην Ελλάδα, οι Έλληνες παραμένουν η μεγαλύτερη αριθμητικά μειονότητα της Αλβανίας και συνεχίζει να καταγράφεται ο αριθμός τους και στις αλβανικές απογραφές. Πολλοί Βορειοηπειρώτες που έχουν μεταναστεύσει στην Ελλάδα κρατούν σύνδεση με τον τόπο τους.[19]

Το 2011 προσμετρήθηκαν στην αλβανική απογραφή πληθυσμού σε όλη τη χώρα μόλις 24.243 Έλληνες (ελληνική ιθαγένεια), με μόνο τους 15.196 να έχουν δηλώσει ως πρώτη γλώσσα τα ελληνικά.[20] Η απογραφή επικρίθηκε από όλες της μειονότητες στην Αλβανία και από το Συμβούλιο της Ευρώπης για σοβαρές παρατυπίες. Συγκεκριμένα, η αρμόδια επιτροπή του Συμβουλίου εξέφρασε την άποψη ο,τι τα αποτελέσματα της απογραφής πρέπει να αντιμετωπιστούν με υψηλό βαθμό σκεπτικισμού.[21]

Σχέσεις της μειονότητας με τους ΑλβανούςΕπεξεργασία

Οι Αλβανοί έχουν, σε γενικές γραμμές, σχετικά καλές σχέσεις με την ελληνική μειονότητα. Σε έρευνα στην Αλβανία [22], το 37.5% χαρακτήρισαν 'κανονικές' τις σχέσεις, ενώ ένα 31.6% και ένα 21.5% 'καλές' και 'πολύ καλές', αντίστοιχα.

Ωστόσο, έχει συμβεί ένας αριθμός δυσάρεστων περιστατικών μεταξύ Ελλήνων και Αλβανών, όπως οι δολοφονίες των Αριστοτέλη Γκούμα και Κωνσταντίνου Κατσίφα.

ΔιασποράΕπεξεργασία

ΕλλάδαΕπεξεργασία

Κατά το τέλος του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου περίπου 35.000 Βορειοηπειρώτες βρήκαν καταφύγιο στην Ελλάδα.

Το 1990, μετά την κατάρρευση του κομμουνιστικού καθεστώτος στην Αλβανία, περίπου 200.000 Έλληνες της Αλβανίας πιστεύεται ότι ζούσαν και εργάζονταν στην Ελλάδα (κάποιοι σε εποχική βάση).[23] Οι πολίτες αυτοί θεωρούνται ομογενείς από το Ελληνικό Υπουργείο Εξωτερικών και έλαβαν ειδική άδεια παραμονής.[24]

Βόρεια ΑμερικήΕπεξεργασία

Ένας σημαντικός αριθμός Βορειοηπειρωτών μετανάστευσε κατά τα τέλη του 19ου αιώνα στην Αμερική, κυρίως στις περιοχές που κατοικούνται από ελληνικό πληθυσμό. Η Πανηπειρωτική Ένωση Αμερικής, σύμφωνα με τις μετρήσεις της, εκτιμούσε πως το 1919 υπήρχαν 30.000 Βορειοηπειρώτες στις ΗΠΑ[25], οι οποίοι την ίδια περίοδο προσπάθησαν δυναμικά - αλλά και ανεπιτυχώς - να στρέψουν την αμερικανική κυβέρνηση με το μέρος της Ελλάδας στην ελληνοαλβανική έριδα σχετικά με το μέλλον της γεωγραφικής περιοχής της Βορείου Ηπείρου.[26]

Κατά τη δεκαετία του 1950, πρόεδρος της Πανηπειρωτικής Ένωσης Αμερικής διετέλεσε ο Κωνσταντίνος Σ. Δήμας[27] από τους Δρυμάδες Χειμάρρας, ενώ σύμφωνα με εκτιμήσεις, το 1965 οι Βορειοηπειρώτες της Αμερικής υπολογίζονταν σε 15.000 οικογένειες.[28]

ΠολιτισμόςΕπεξεργασία

ΓλώσσαΕπεξεργασία

 
Οι Άγιοι Σαράντα

Οι Βορειοηπειρώτες ομιλούν κυρίως νότιες ελληνικές διαλέκτους (δεν κάνουν συνίζηση και αποβολή φωνηέντων σε σχέση με την Κοινή).[29][30] Οι διάλεκτοι τους, πέρα από τα αλβανικά δάνεια, περιέχουν και πολλούς αρχαϊκούς τύπους που δεν έχουν σωθεί στην επίσημη νέα ελληνική γλώσσα ούτε στην Νότια Ήπειρο στην Ελλάδα.

Οι τοπικές ελληνικές διάλεκτοι, όπως η Χειμαρριώτικη και η Δροπολίτικη κατατάσσονται στις πιο καθαρές εκτός της ελληνικής επικράτειας, όπως η διάλεκτος των Κατωιταλιωτών στην Ιταλία.

Παραδείγματα της διαλέκτου της Χειμάρρας:

"Ρώτησε εκεί πριν να μπεις της αμπουλάντσα (αλβ. νοσοκομείο). Όταν παίρεις' (παίρνεις) το στροφή και πας έτσι ευτειά (ευθεία) απάνω μεριά."

"Σηκώνεται η μάνα του και τς είπε: Καλημέρα Σπυρουού. Πώς εξημέρωσες γιέτατ (αλβ. ζωή) τς μάνας;"

"Νω' μου (Δώσε μου) ψίχα (λίγο) νερό γιέτατ τς μάνας."[31]

Το ιδίωμα της Νάρτας και της Σβέρνιτσας κατατάσσεται στα βόρεια της Ελληνικής, και υπάρχουν στοιχεία ότι κατάγονται από τα περίχωρα της Άρτας στην Ελλάδα[32][33].

Από όσους έχουν ζήσει χρόνια στην Αλβανία, όλοι σχεδόν γνωρίζουν και αλβανικά.[34]

ΜουσικήΕπεξεργασία

Η ηπειρωτική παραδοσιακή μουσική έχει πολλά μοναδικά χαρακτηριστικά που δεν βρίσκονται στον υπόλοιπο ελληνικό κόσμο. Οι τραγουδιστές από το Πωγώνι χρησιμοποιούν μια πολυφωνία χαρακτηριστική της ελληνικής, της αλβανικής και της βλάχικης μουσικής της Ηπείρου.

ΙστορίαΕπεξεργασία

Για πληροφορίες σχετικά με την ιστορία της περιοχής διαβάστε το λήμμα Βόρεια Ήπειρος

Καταγόμενοι από την Βόρεια ΉπειροΕπεξεργασία

Επιχειρηματίες και εθνικοί ευεργέτεςΕπεξεργασία

Θρησκευτικοί ηγέτες/ιερείς/μοναχοίΕπεξεργασία

Λόγιοι/λογοτέχνεςΕπεξεργασία

ΚαλλιτέχνεςΕπεξεργασία

Επιστήμονες/ακαδημαϊκοίΕπεξεργασία

ΠολιτικοίΕπεξεργασία

Στρατιωτικοί/επαναστάτες/αντιστασιακοίΕπεξεργασία

ΑθλητέςΕπεξεργασία

ΆλλοιΕπεξεργασία

  • Κίτσος Φωτιάδης (1940 - 2014) (Δημοσιογράφος)
  • Αλέξης Παππάς[44] (Ηθοποιός/Μοντέλο)
  • Κλεονίκη Δεληγεώργη[45] (Miss Albania 2012)

Δείτε επίσηςΕπεξεργασία

ΠαραπομπέςΕπεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Migration and Migration Policy in Greece. Critical Review and Policy Recommendations. Anna Triandafyllidou. Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ), σελ. 5 "the total number of Albanian citizens residing in Greece, including 185,000 co-ethnics holding special identity cards"
  2. ↑ 2,0 2,1 Robert Bideleux· Ian Jeffries (15 Νοεμβρίου 2006). The Balkans: A Post-Communist History. Routledge. σελ. 49. ISBN 978-0-203-96911-3. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2013. The Albanian government claimed that there were only 60,000, based on the biased 1989 census, whereas the Greek government claimed that there were upwards of 300,000. Most Western estimates were around the 200,000 mark... 
  3. ↑ Pettifer, James (2000). The Greeks the land and people since the war. Penguin. ISBN 978-0-14-028899-5. 
  4. ↑ ,Miranda Vickers, James Pettifer (1997). Albania: from anarchy to a Balkan identity. London: C. Hurst & Co. Publishers. σελ. 187. ISBN 0-7156-3201-9. 
  5. ↑ Ministry of Foreign Affairs of Greece
  6. ↑ «Ministry of Foreign Affairs of Albania». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2000. Ανακτήθηκε στις 25 Σεπτεμβρίου 2019. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 James Pettifer.The Greek Minority in Albania In the Aftermath of Communism Αρχειοθετήθηκε 2010-05-21 στο Wayback Machine.. Paper prepared for the British MoD, Defence Academy, 2001. ISBN 1-903584-35-3.
  8. ↑ US Department of State, 2008 Human Rights Report: Albania
  9. ↑ https://books.google.co.nz/books?id=FFcMAQAAMAAJ&pg=PA587&lpg=PA587&dq=Greeks+in+Albania+numbers&source=bl&ots=9EuUboE-NO&sig=V1jnh2nywOzBskU1DnDOU4LzKY8&hl=en&sa=X&ved=0CDgQ6AEwBDgKahUKEwiFm53o5ubGAhWo2qYKHWiFAhA#v=onepage&q=Greeks%20in%20Albania%20numbers&f=false
  10. ↑ http://www.culturalsurvival.org/publications/cultural-survival-quarterly/albania/northern-epiros-greek-minority-southern-albania
  11. ↑ 11,0 11,1 Απογραφή 2001.
  12. ↑ Vance, Charles· Paik, Yongsun (2006). Managing a Global Workforce Challenges and Opportunities in International Human Resource Management. M.E. Sharpe. σελ. 682. ISBN 978-0-7656-2016-3. 
  13. ↑ Kalekin-Fishman, Devorah· Pitkänen, P. (2006). Multiple Citizenship as a Challenge to European Nation-States. Sense Publishers. σελ. 148. ISBN 978-90-77874-86-8. 
  14. ↑ U.S. Department of State - Country Reports on Human Rights Practices for 1994:Albania
  15. ↑ Committee on the Framework Convention for the Protection of National Minorities: Second Opinion on Albania 29 May 2008. Council of Europe: Secretariat of the Framework Convention for the Protection of National Minorities.
  16. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 1 Μαΐου 2016. 
  17. ↑ http://eu.greekreporter.com/2014/08/01/albania-edi-rama-acknowledges-greeks-of-himara/
  18. ↑ King, Russell· Mai, Nicola· Schwandner-Sievers, Stephanie (2005). The New Albanian Migration. Sussex Academic Press. ISBN 978-1-903900-78-9. 
  19. ↑ Nitsiakos, Vasilēs G. (2011). Balkan Border Crossings: Second Annual of the Konitsa Summer School. LIT Verlag Münster. ISBN 9783643800923. 
  20. ↑ «CENSUSI I POPULLSISË DHE BANESAVE 2011 pOPULATION AND HOUSING CENSUS 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 14 Νοεμβρίου 2014. 
  21. ↑ https://rm.coe.int/168008c633
  22. ↑ «Albanian Greek relations from the eyes of the Albanian public- perceptions 2013» (PDF). Alba Cela, Sashenka Lleshaj. σελ. 33. 
  23. ↑ Fassmann, Heinz· Reeger, Ursula· Sievers, Wiebke (2009). Statistics and Reality Concepts and Measurements of Migration in Europe. Amsterdam University Press. σελ. 240. ISBN 978-90-8964-052-9. 
  24. ↑ Migration and Migration Policy in Greece. Αρχειοθετήθηκε 2010-04-19 at WebCite Critical Review and Policy Recommendations. Anna Triandafyllidou. Hellenic Foundation for European and Foreign Policy (ELIAMEP). Data taken from Greek ministry of Interiors.
  25. ↑ The question of Northern Epirus at the Peace Conference. Αρχειοθετήθηκε 2010-08-21 στο Wayback Machine. Pan-Epirotic Union of America. Nicolas J. Cassavetis. Oxford University Press American Branch. 1919.
  26. ↑ Λένα Διβάνη, Ελλάδα και μειονότητες. Το σύστημα διεθνούς προστασίας της Κοινωνίας των Εθνών, εκδόσεις Νεφέλη, β΄ έκδοση, Αθήνα 1995, σελ. 266.
  27. ↑ Κώστα Ν. Δέδε, Δρυμάδες Χειμάρρας, εκδόσεις Σείριος, Αθήνα 1978, σελ. 265.
  28. ↑ Ruches, Pyrrhus J. (1965). Albania's Captives. Argonaut. 
  29. ↑ «Οι νεοελληνικές διάλεκτοι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Αυγούστου 2016. 
  30. ↑ Appendix A. History & Diatopy of Greek. Αρχειοθετήθηκε 2004-12-06 στο Wayback Machine. The story of pu: The grammaticalisation in space and time of a Modern Greek complementiser. December 1998. University of Melbourne.Nick Nicholas.
  31. ↑ «Αμφισβητούμενα εδάφη και διαπραγματευόμενες ταυτότητες στις Δρυμάδες Χειμάρρας, νότια Αλβανία (στα αγγλικά)» (PDF). 
  32. ↑ Κυριαζής, Δώρης Κ. «ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΑΥΛΩΝΑ Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσ/νίκης» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 21 Αυγούστου 2018. 
  33. ↑ «ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΓΛΩΣΣΙΚΟ ΙΔΙΩΜΑ ΤΗΣ ΑΡΤΑΣ ΑΥΛΩΝΑ». ΠΕΡΙΟΔΙΚΟ ΔΡΥΣ. 2016-10-20. http://periodikodrys.gr/%CE%B3%CE%BB%CF%89%CF%83%CF%83%CE%B9%CE%BA%CF%8C-%CE%B9%CE%B4%CE%AF%CF%89%CE%BC%CE%B1-%CE%AC%CF%81%CF%84%CE%B1%CF%82-%CE%B1%CF%85%CE%BB%CF%8E%CE%BD%CE%B1/. Ανακτήθηκε στις 2017-01-12. [νεκρός σύνδεσμος]
  34. ↑ Winnifrith, 2002, pp. 24-25: "But in spite of the efforts of Greek schools and churches near Vlorë, Berat and Korçë, Greek speech only really exists today in the extreme south-west of Albania near Butrint and along the border as far as Kakavia, in three villages along the coast near Himarë, and in the Drinos valley near Gjirokastër. Even in these areas there are pockets of Albania speech, and almost all Greek-speakers are bilingual.
  35. ↑ «Δυναστεία Λάτση: νέος μεγάλος σταθμός με πρωταγωνιστές τα εγγόνια». tanea.gr. Τα Νέα Online. 24 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 23 Απριλίου 2018. 
  36. ↑ «Επενδύσεις στην Ελλάδα από ελληνικής καταγωγής αλβανό επιχειρηματία». hyper.gr. MakThes. 9 Ιουνίου 1996. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2004. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2018. 
  37. ↑ «Τραγουδιστής του συγκροτήματος «Μέλισσες»: Είμαι περήφανος Έλληνας Βορειοηπειρώτης». eleftherostypos.gr. Ελεύθερος Τύπος. 4 Ιανουαρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 8 Μαρτίου 2017. 
  38. ↑ «Ζώτος, Αλέξανδρος». biblionet.gr. BiblioNet. Ανακτήθηκε στις 5 Απριλίου 2019. 
  39. ↑ Ζώτος, Αλέξανδρος (2010). Γιάννης Μαρκόπουλος (PDF). Αθήνα: Εκδόσεις Καστανιώτη. σελ. 7-9. 
  40. ↑ Από τη Βόρειο Ηπειρο στο Σύμπαν. «Οχι, δεν είμαι Πελοποννήσιος. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, αλλά είμαι Βορειοηπειρώτης και μάλιστα Βλάχος. Νάκας ήταν το αυθεντικό επώνυμο του παππού μου προτού φύγουμε από την Αλβανία»
  41. ↑ Μεταπολεμικός υπουργός Δικαιοσύνης, Έλληνας από την Πολυτσάνη, βλ. Σταύρος Γ. Ντάγιος, Ελλάδα και Αλβανία. 50 χρόνια αμοιβαίας δυσπιστίας. Οι διμερείς σχέσεις και η Εθνική Ελληνική Μειονότητα της Βορείου Ηπείρου 1945-1991, Εκδόσεις Literatus, Θεσσαλονίκη 2015, σελ. 415.
  42. ↑ «Oι Βορειοηπειρώτες θύμισαν στον Δένδια τις ρίζες του…». Defence-point.gr (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2020. 
  43. ↑ Βασίλη Κραψίτη, Σύγχρονοι Ηπειρώτες ευεργέτες (1913-1986), εκδόσεις του συλλόγου «Οι φίλοι του Σουλίου», Αθήνα, 1987, σελ. 154.
  44. ↑ «Αλέξης Παππάς: Θυμάται πώς πέρασε τα σύνορα της Αλβανίας για Ελλάδα στα 4 χρόνια του». peoplegreece.com. People Greece. 6 Μαρτίου 2017. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Μαΐου 2018. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2018. 
  45. ↑ «Γεννήθηκε στα Ιωάννινα, ζει στην Αθήνα και έχει τον τίτλο της Μις Αλβανία 2012!». thestival.gr. Thestival. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2018. 
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Έλληνες_της_Αλβανίας&oldid=9998566"