Ένωση του Μπρεστ

Η Ένωση του Μπρεστ (λευκορωσικά: Берасцейская унія‎‎, λιθουανικά: Bresto unija‎‎, πολωνικά: Unia brzeska‎‎, ουκρανικά: Берестейська унія‎‎) ονομάζεται η απόφαση των επαρχιών της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην πολωνική-λιθουανική Κοινοπολιτεία να διαρρήξουν την υπαγωγή τους στην Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία και να τεθούν σε πλήρη κοινωνία και υπό την εξουσία του Πάπα της Ρώμης. Η απόφαση πάρθηκε το 1595-1596 και εκτός διαδικασίας έμεινε η Επαρχία του Μουκάτσεβο που βρισκόταν στο Βασίλειο της Ουγγαρίας. Η Ένωση του Μπρεστ ίδρυσε τη Ρουθηνική Ουνιτική Εκκλησία, η οποία σήμερα υπάρχει ως Ουκρανική Ελληνοκαθολική Εκκλησία, και την Λευκορωσική Ελληνοκαθολική Εκκλησία.

Η Ένωση του Μπρεστ θεωρήθηκε ως μέρος της «καθολικοποίησης» και «πολωνοποίησης», διαδικασίες που συνέβαλαν στην Εξέγερση του Χμελνίτσκι στην Ουκρανία.

Η Ένωση

Προηγούμενες προσπάθειες για ένωση με την Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία έγιναν σε πολλές περιπτώσεις, όπως όταν ο Μητροπολίτης Κιέβου Ισίδωρος υπέγραψε την Ένωση της Φλωρεντίας και στην πράξη ένωσε την Ρουθηνική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Το 1588-1589, ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιερεμίας Β' ο Τρανός ταξίδεψε σε όλη την Ανατολική Ευρώπη, ειδικά στην Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και το Μεγάλο Δουκάτο της Μόσχας, όπου ήδη από το 1458 αναγνωριζόταν η Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία στη Μόσχα και χειροτόνησε τον Πατριάρχη Ιώβ της Μόσχας. Ο Πατριάρχης Ιερεμίας Β' καθαίρεσε τον Μητροπολίτη Κιέβου Ονησιφόρο Ντιβότσκα και, κατόπιν έγκρισης του Βασιλιά της Πολωνίας Σιγισμούνδου Γ', χειροτόνησε τον Μιχαήλ Ροχόζα ως νέο «Μητροπολίτη Κιέβου, Χαλιτσίου και πάντων των Ρως^[1]».

Μετά την αποχώρηση του Ιερεμία Β'^[1], τέσσερις από τους εννέα επισκόπους της Ρουθηνικής Ορθόδοξης Εκκλησίας του Βίλνιους συνήλθαν σε σύνοδο το 1590 στην πόλη του Μπρεστ και υπέγραψαν δήλωση βούλησης να υπογράψουν ένωση με τη Ρώμη^[1], αποτελούμενη από 33 άρθρα, τα οποία έγιναν δεκτά από τον Πάπα. Στην αρχή είχε μεγάλη επιτυχία, αλλά σε μερικές δεκαετίες είχε χάσει μεγάλο μέρος της αρχικής επιρροής της^[2], κυρίως λόγω της επιβολής της στις Ορθόδοξες ενορίες, η οποία προκάλεσε πολλές μαζικές εξεγέρσεις.

Επιμέρους όροι και αποτελέσματα

Συμφωνήθηκε ότι το filioque δεν θα εισαχθεί στο Σύμβολο της Πίστεως και έτσι οι Ρουθήνοι θα παρέμεναν στο δόγμα ότι το Άγιο Πνεύμα εκπορεύεται μόνο εκ του Πατρός (και διά του Υιού).

Οι επίσκοποι ζήτησαν επίσης να απαλλαγούν από την υποχρέωση καθιέρωσης του Γρηγοριανού Ημερολογίου, ώστε να αποφευχθεί λαϊκή δυσαρέσκεια και διχόνοιες, και επέμεναν ότι ο βασιλιάς έπρεπε να τους παραχωρήσει, όπως επιβαλλόταν, τον τίτλο των συγκλητικών^[3].

Η ένωση υποστηρίχθηκε σθεναρά από τον Βασιλιά της Πολωνίας και Μέγα Δούκα της Λιθουανίας Σιγισμούνδο Γ΄, αλλά συνάντησε την αντίδραση ορισμένων επισκόπων και ευγενών της Ρωσίας και, ίσως το πιο σημαντικό, του εκκολαπτόμενου κινήματος των Κοζάκων για την αυτοδιοίκηση της Ουκρανίας. Το αποτέλεσμα ήταν «Ρως να πολεμούν εναντίον Ρως» και η διάσπαση της Εκκλησίας των Ρως σε ελληνόρρυθμη καθολική και ορθόδοξη δικαιοδοσία.

Παραπομπές

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Hudziak, B.O., Tu, O.Yu. The 1596 Brest Church Union (БЕРЕСТЕЙСЬКА ЦЕРКОВНА УНІЯ 1596). Encyclopedia of History of Ukraine.
↑ Dvornik, Francis (1962). The Slavs in European history and civilization (3rd. pbk. έκδοση). New Brunswick [u.a.]: Rutgers University Press. σελ. 347. ISBN 9780813507996.
↑ Palmieri, Aurelio; Herbermann, Charles (1912). «Union of Brest». Catholic Encyclopedia (New York) 15. https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Union_of_Brest. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2021.

Περαιτέρω ανάγνωση

Litwin, Henryk (1987). «Catholicization among the Ruthenian Nobility and Assimilation Processes' in the Ukraine during the Years 1569-1648». Acta Poloniae Historica 55: 57–83. ISSN 0001-6829. http://rcin.org.pl/Content/30516/WA303_48794_1987-55_APH_03_o.pdf.
. 2005. https://archive.org/details/encyclopediaofru0000mago.
Pekar, Athanasius (1992). «The Union of Brest and attempts to destroy it». Analecta Ordinis S. Basilii Magni (Romae: Sumptibus PP. Basilianorum) 20: 152–170. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-01-07. https://web.archive.org/web/20110107031559/http://www.stnicholaschurch.ca/content_pages/osbm/osbm.3.Pekar.92.3.An.htm.
Senyk, Sophia (1996). «The background of the Union of Brest. part 1». Analecta Ordinis S. Basilii Magni (Romae: Sumptibus PP. Basilianorum) 21: 103–144. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-07-01. https://web.archive.org/web/20070701151827/http://www.stnicholaschurch.ca/content_pages/osbm/osbm.3.Senyk.1.96.An.htm. «The background of the Union of Brest. part 2». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Ιανουαρίου 2011.

[eohou-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Hudziak, B.O., Tu, O.Yu. The 1596 Brest Church Union (БЕРЕСТЕЙСЬКА ЦЕРКОВНА УНІЯ 1596). Encyclopedia of History of Ukraine.

[Dvornik1962-2] Dvornik, Francis (1962). The Slavs in European history and civilization (3rd. pbk. έκδοση). New Brunswick [u.a.]: Rutgers University Press. σελ. 347. ISBN 9780813507996.

[3] Palmieri, Aurelio; Herbermann, Charles (1912). «Union of Brest». Catholic Encyclopedia (New York) 15. https://en.wikisource.org/wiki/Catholic_Encyclopedia_(1913)/Union_of_Brest. Ανακτήθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 2021.

[1]

[2]

[3]